HỒN TRƯƠNG BA DA HÀNG THỊT

Hồn Trơng Ba, da hàng thịt
Lu Quang Vũ
A-Mục tiêu bài học:
Giúp học sinh:
-Nhận thức đựơc bi kịch của Trơng Ba, ngời đang sống với linh
hồn bản thân ở trong thân xác mợn của kẻ khác(anh hàng thịt). Con
ngòi ta không thể sống không là mình, không thể sống giả dối vay m ợn
cuộc sống của ngời khác, từ đó thấy đợc quan hệ hữu cơ giữa thể xác
và linh hồn.
-Thấy đợc nghệ thuật Kịch của Lu Quang Vũ: T tởng triết học
sâu sắc về con ngời qua hình tợng sinh động mới lạ mang tính ẩn dụ
và đa nghĩa.
B-Phơng pháp hình thức và tiến trình tổ chức dạy học:
@/ Phơng pháp hình thức:
-Đọc phân vai
-Kết hợp đàm thoại với diễn giảng.
@/ Tiến trình tổ chức dạy học:
I/ Tiểu dẫn:
1/Tác giả
a/ Tiểu sử
Nêu những nét chính về tác giả Lu Quang Vũ ?
-Lu Quang Vũ (1948-1988).Quê gốc Đà Nẵng sinh tại Phú Thọ...
-Lu Quang Vũ là một nhà thơ, viết truyện tiểu luận...
Nhng ông còn là một trong những nhà viết kịch xuất sắc nhất của n ớc
ta,
b/ Vài nét về kịch của Lúu Quang Vũ
*/ Về nội dung
+ Kịch của Lu Quang Vũ phản ánh nhiều mặt nóng bỏng của cuộc
sống.
+ Kịch Lu Quang Vũ hấp dẫn không phải bàng xung đột xã hội gay
gắt mà bằng xung đột trong cách sống và trong quan niệm sống, qua

đó khẳng định khát vọng hoàn thiện cuộc sống hoàn thiện con ngời.
*/ Về nghệ thuật
+Nghệ thuật phong phú đa dạng:Tạo tình huống kịch, tính thời sự ,
tính kịch và chất thơ.
Trịnh Thị Thái Dung Page 1 Hồn Trơng Ba Lu Quang Vũ
+ Ngôn ngữ kịch trau chuốt có chiều sâu.
-Đợc nhà nớc tặng giải thởng Hồ Chí Minh.
2/ Tác phẩm
Thơ : Hơng cây bếp lửa (in chung với Bằng Việt)
Truyện : Mùa hè đang đến, ngời kép đóng hổ..
Tiểu luận : Diễn viên và sân khấu.
Kịch : Hơn 50 kịch bản: Tiêu biểu:Hồn Trơng Bada hàng thịt, khoảnh
khắc và vô tận, Tôi và chúng ta....
3/ Tác phẩm : Hồn Trơng Ba da hàng thịt:
a/ Xuất xứ
-Viết từ 1981, 1984 ra mắt công chúng.
-Từ cốt truyện dân gian, tác giả xây dựng vở kịch đặt ra vấn đề mới mẻ có tính nhân
văn sâu sắc.
b/ Tóm tắt nội dung
*/ Tóm tắt truyện kể dân gian
Ngày xa có một ngời tên là Trơng Ba, ngời còn trẻ tuổi nhng đánh cờ
rất giỏi.Tiếng đồn vang xa. Kị Nh ngời Trung Quốc nghe vậy liền
xách khăn gói sang Nam tìm đến nhà địch thủ. Hai ngời đọ tài mấy
ván vẫn không phân thắng bại. Trơng ba dồn Kị Nh vào thế bí và kiêu
hãnh bảo : Nớc cờ này dù có Đế Thích xuống đây cũng không thể gỡ
nổi. Trên thiên đình, Đế Thích bỗng nghe thấy câu nói xúc phạm liền
cỡi mây xuống trần. Trơng Ba và Kị Nh đang đánh cờ, chợt có một
ông già đến ngồi cạnh, thủng thỉnh mách cho Kị Nh mấy nớc Kị Nh
chuyển bại thành thắng. Nhìn thấy ông cụ già râu tóc trắng xoá, mặt
mũi không có vẻ phàm tục, Trơng Ba chợt hiểu và sụp xống lạy xin

thứ lỗi rồi khoản đãi rất chu tất. Anh khẩn khoản muốn học n ớc cờ
của Đế Thích. Thấy anh có bụng chân thành, ông cho anh một nén h -
ơng, mỗi lần cần thì thắp lên một cây Đế Thích sẽ xuống. Từ đó, Tr -
ơng Ba thỉnh thoảng lại dọn cờ mời Đế Thích. Nhng một hôm Trơng
Ba đột ngột bị chết.. Chôn cất xong, dọn dẹp nhà cửa, chị vợ vô tình
đốt hơng của Đế Thích cho. Nhận đợc mùi hơng ông liền xuống. Vợ
Trơng Ba sụt sịt : Nhà tôi chết đã gần một tháng nay rồi. Sao lúc
mới tắc thở không gọi ta ngay. Rồi Đế Thích cho hồn Tr ơng Ba nhập
vào xác anh hàng thịt vừa mới chết. trong lúc mọi ngời nhà anh hàng
thịt đang xúm quanh linh sàng khóc lóc kể lể thì tự nhiên thấy ng ời
chết ngồi nhổm dậy và đi thẳng một mạch về nhà Trơng Ba. Vợ Trơng
Ba biết Đế Thích cho chồng mình sống lại. Còn vợ anh hàng thịt thì
chạy theo níu lấy chồng. Đôi bên cãi cọ đành phải đa lên quan phân
xử. Quan hỏi vợ Trơng ba Chồng chị thờng ngày hay làm gì . Chồng
Trịnh Thị Thái Dung Page 2 Hồn Trơng Ba Lu Quang Vũ
tôi chỉ thạo đánh cờ mà thôi. Quan lại hỏi chị vợ hàng thịt : Chồng chị
thờng ngày làm nghề gì. Chồng tôi chỉ thạo nghề mổ lợn. Quan sai
mang lợn vào nhung hồn Trơng Ba không biết mổ, sai ngời giỏi cờ vào
tỉ thí thì con ngời đó đi những nớc cờ không ai địch nổi. Quan bèn
phán cho về nhà Trơng Ba. Vì thế mới có câu : Hồn Trơng Ba, da
hàng thịt.
*/ Tóm tắt kịch Hồn Trơng Ba, da hàng thịt :
Dựa vào truyện cổ dân gian Lu Quang Vũ xây dựng vở kịch gồm 7
phần.
Phần 1:Nam tào Bắc Đẩu và Đế Thích trên thiên đình.
Nam To, Bắc đẩu đang ngồi chấm ngời phải chết trong ngày.Đế
Thích đến tỏ ý muốn xuống hạ giới để tìm ngời cao cờ đánh cho vui.Vì
vội đi dự tiệc ở bên dinh Thái thợng nên Nam Tào vội gạch bừa tên
Trơng Ba.
Phần 2: Trơng Ba và Đế Thích

Trơng Ba đang chăm vờn và trò chuyện cùng vợ thì trởng Hoạt đến
chơi cờ. Đế Thích xuất hiện, giúp Tởng hoạt gỡ thế cờ. ĐT cho Trơng
Ba mấy nén hơng bảo cần gì là thắp một nén là đế Thích xuống, thắp
3 nén thì có thể lên thiên đình gặp đế Thích.Sau đó Tr ơng Ba thấy
ngời khó chịu và chết.
Phần 3:Cảnh thiên đình:
Nam Tào, Bắc Đẩu ,Đế Thích đang trò chuyện thì vợ Trơng Ba
lên(vô tình thắp một nén hơng)Bà đòi trả mạng sống cho Trơng Ba ,
nhân có anh hàng thịt mới chết,Nam Tào, Bắc Đẩu cho Trơng Ba
nhập vào xác anh hàng thịt để sống lại.
Phần 4; Ngời nhà hàng thịt
Gia đình ngời nhà hàng thịt đang ngồi bên quan tài thì ngời nhà hàng
thịt đội nắp quan tài lên đòi về nhà Tr ơng Ba .Hồn Trơng Ba trong
xác anh hàng thịt trở về nhà Trơng Ba .
Phần 5: Hồn Trơng Ba và vợ.
Có những phản ứng khác nhau của mọi ngời trong gia đình về việc
hồn Trơng ba mang xác anh hàng thịt. Lí trỏng vào và bắt hồn Trơng
Ba phải về nhà hàng thịt.Anh con trai Trơng Ba hối lộ, lí trỏng xử:
Ban ngày ở nhà Trơng Ba ban đêm về hàng thịt, anh con trai lại có
lời thì Lí Trởng cho phép Trơng Ba chỉ phải ở nhà hàng thịt đến nửa
đêm thì đợc về.
Phần 6: Ngời nhà hàng thịt:
Trịnh Thị Thái Dung Page 3 Hồn Trơng Ba Lu Quang Vũ
Trời đã khuya, hồn Trơng Ba giúp chị hàng thịt mổ lợn, chuẩn bị ra
về thì chị ta giữ lại mời rợu, hồn Trơng Ba đấu tranh t tởng và về nhà.
Phần 7: Nhà Trơng Ba
Trởng Hoạt sang phê phán Trơng Ba bắt đầ đổi tính: Uống rợu đòi
ăn ngon, nớc cờ đi cũng khác. Lí trởng đến sách nhiễu, cháu nội
không nhận ra ông, con dâu cũng than phiền bố chồng thay đổi.
Một cuộc đối thoại giữa hồn Trơng Ba và xác anh hàng thịt diễn ra.

Xác thịt khẳng định khẳng định sự lấn lớt. Hồn Trơng Ba đau đớn
tuyệt vọng. Hôn Trơng Ba đốt một nén hơng gọi Đế Thích xuống giải
thoát cho mình. Đế Thích bảo hồn Trơng Ba nhập vào xác cu Tỵ
hàng xóm sắp chết, Trơng Ba từ chối xin trả lại xác cho hàng thịt và
chấp nhận cái chết.
Phần kết : Hồn Trơng Ba nhập vào cây xanh trò chuyện cùng vợ. Cu tị
và bé Gái ăn na và trồng hạt cho nó mọc thành cây mới
So sánh truyện cổ dân gian và kịch của Lu Quang Vũ để thấy đợc sự sáng tạo của ông ?
*/ Sự sáng tạo của Lu Quang Vũ
-Truyện cổ dân gian ngắn gọn, mang t tởng triết học đúng nhng hơi
đơn giản, đề cao và tuyệt đối hoá linh hồn, không để ý mối quan hệ
giữa thể xác và linh hồn.
_ Lu Quang Vũ kế thừa t tởng truyện cổ dân gian. Ông cũng nhấn
mạnh vai trò cao hơn của linh hồn với thể xác. Tuy nhiên, L u Quang
Vũ không dừng lại ở đó.Vở kịch cho thấy sự phiền toái do sự thiếu
thống nhất không hoà hợp giữa linh hồn và thể xác. Đó là sự không
yên ổn trong việc mợn thân xác kẻ khác khiến mình không còn là mình
nữa.Một linh hồn dù tốt đẹp khi mợn sự sống của thân xác khác cũng
không hạnh phúc vì nó mang mặc cảm dằn vặt giả dối ích kỉ, ngoài ra
thân xác mới mợn với những nhu cầu riêng, thói quen cũ chi phối làm
biến đổi linh hồn trú ngụ vốn tốt đẹp .
B/ Văn bản
I/ Vị trí đoạn trích:
Đoạn 7 là đoạn cuối, mâu thuẫn đợc đẩy lên cao trào để giải quyết.Vì vậy, hồn Trơng
Ba rơi vào sự đau khổ cực độ: Bị ngời thân xa lánh, tự ý thức sự tha hoá của
mình, bị thân xác anh hàng thịt xỉ nhục, bị cờng hào nhũng nhiễu, nhìn
thấy con h hỏng không dạy dỗ đợc...Tất cả làm cho hồn Trơng Ba
vốn cao khiết không thể chịu đựng đợc.Hồn Trơng Ba chấp nhận cái
chết trả lại xác cho anh hàng thịt. Trớc khi kết thúc tác giả còn đa
nhân vật vào thử thách cuối: đối mặt với cái chết, nhập vào xác cu Tị,

một em bé hàng xóm vừa chết. Hồn Trơng Ba xin phép màu duy nhất
Trịnh Thị Thái Dung Page 4 Hồn Trơng Ba Lu Quang Vũ
của Đế Thích cho cu Tị sống lại còn mình nhận cái chết.Đoạn kết
ngắn nhng đầy chất d ba.
Lớp Trơng Ba -Trởng Hoạt, Lí trỏng- con trai Trơng Ba cho thấy
bớc đầu tha hoá của hồn Trơng Ba uống nhiều rợu ham bán thịt, nớc
cờ không còn khoáng hoạt...Những phiền toái mà hồn Tr ơng Ba gặp
phải:bị cờng hào sách nhiễu, con trai h hỏng mà không dạy dỗ đợc, bị
bạn bè xa lánh...Trơng Ba càng đau khổ hơn vì ý thức đợc những điều
đó mà không giải quyết đợc.Vì thế mâu thuẫn kịch đã đợc đẩy lên cao
Cho học sinh đọc phân vai ( có thể bỏ qua lớp Lí trởng - anh con trai ; Lớp
Đế Thích - Nam Tào - Bắc Đẩu ; Lớp Hồn Trơng Ba - vợ Trơng
Ba )
II/ Đọc - Hiểu
1/ Cuộc đối thoại giữa hồn Trơng Ba và xác anh hàng thịt :
Xác anh hàng thịtt Hồn Trơng Ba
1 Khẳng định linh hồn không thể tách rời
thể xác Linh hồn mờ nhạt của
ông ... không thể tách ra khỏi tôi
đợc đâu;
4- Xác thị có tiếng nói, nhiều khi còn sai
khiến, lấn lớt cả linh hồn tôi có sức
mạnh ghê gớm, lắm khi lấn át cả
linh hồn cao khiết của ông
6- Để thoả mãn những ham mốn thấp
kém, linh hồn cũng tham dự vào Để
thoả mãn tôi (thèm ăn ngon, thèm
rợu thịt - những thứ mà ông cho là
thấp kém) chẳng lẽ ông không
tham dự vào chút đỉnh nào

8- Nêu những điểm yếu của linh hồn:
Nực cời thật, khi ông phải tồn tại
nhờ tôi, chiều theo những đòi hỏi
của tôi, mà ông còn nhận là
nguyên vẹn, trong sạch, thẳng
thắn
2_ Linh hồn có đời sống riêng : Nguyên
vẹn trong sạch và thẳng thắn
3_ Xác thịt chỉ là cải vỏ bề ngoài, không
có tiếng nói, âm u, đui mù, không có ý
nghĩa không có t tởng cảm xúc Mày chỉ
là xác thịt âm u, đui mù; mày chỉ
là cái vỏ bên ngoài, không có
nghĩa lí gì hết, không có t tởng,
không có cảm xúc
5- Xác thịt là thứ thấp kém mà con thú
nào cũng có: thèm ăn ngon, thèm r-
ợu thịt....
7- Linh hồn có đời sống riêng ta vẫn có
một đời sống riêng : Nguyên vẹn
trong sạch, thẳng thắn khác xa sự
dung tục thấp hèn
9- Lúng túng nhận ra điểm yếu của mình
(66 )Ta ...ta ... đã bảo mày im đi
11- Đuối lý Nhng Nhng
Trịnh Thị Thái Dung Page 5 Hồn Trơng Ba Lu Quang Vũ