SKKN day hoc theo chu de bai hoc mon CN12 nam hoc 2018 2019

Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ
1.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Thực hiện nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 hội nghị Trung ương 8
khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo . Thực hiện chủ trương
đổi mới đồng bộ hình thức dạy học, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá kết
quả giáo dục.
Xây dựng chủ đề dạy học có nội dung kiến thức liên quan trực tiếp đến hai hay
nhiều môn học; thiết kế tiến trình dạy học chủ đề đã xây dựng theo phương pháp và kĩ
thuật dạy học tích cực; chuẩn bị thiết bị dạy học và học liệu để hỗ trợ hoạt động học
của người học; thử nghiệm tiến trình dạy học đã thiết kế (theo hướng dẫn tại Công văn
số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08/10/2014).
Đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, trong đó đặc biệt quan tâm trao
đổi , thảo luận về vấn đề xây dựng giáo án, kế hoạch bài dạy (theo quy định tại Công
văn số 874/SGDĐT – GDTrH ngày 14/08/2018 của Sở GDĐT Ninh Bình) về việc xây
dựng các chủ đề dạy học nội môn, chủ đề dạy học tích hợp liên môn.
Xuất phát từ tình hình thực tế giảng dạy bộ môn công nghệ lớp 1 2 ở trường
THPT Nho Quan A tôi đã kết hợp để giảng dạy từ đó đã lựa chọn đề tài: Đề tài :
“Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
- Khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức của các môn học khác nhau để giải
quyết các tình huống thực tiễn; tăng cường khả năng vận dụng tổng hợp, khả năng tự
học, tự nghiên cứu, tự thực hành của học sinh;
- Thúc đẩy việc gắn kiến thức lý thuyết và thực hành trong nhà trường với thực
tiễn đời sống; đẩy mạnh thực hiện dạy học theo phương châm "Học đi đôi với thực
hành"
- Góp phần đổi mới hình thức, phương pháp dạy học và đổi mới kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập, tăng cường hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học.

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.

Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

1


ti : Dy hc theo ch bi hc : Mỏy in ba pha - Cụng ngh lp 12

- Hc sinh lp 12 hc theo chng trỡnh chun (Ban c bn) ca trng THPT
Nho Quan A .
- Giỏo viờn dy b mụn Cụng ngh trng THPT Nho Quan A
- Tỡm hiu nhng bin phỏp nõng cao hiu qu ca vic dy hc theo ch bi
hc: Mỏy in ba pha - Cụng ngh lp 12
4. PHM VI NGHIấN CU
- Hc sinh khi 12 hc theo chng trỡnh chun (Ban c bn) v giỏo viờn dy
mụn Cụng ngh trng THPT Nho Quan A.
- Ly 2/4 lp 12 trng THPT Nho Quan A c phõn cụng ging dy trong
nm 2018 2019 so sỏnh : ú l 2 lp 12D,12G so vi 2 lp 12H,12K
Ging dy bng hai phng phỏp khỏc nhau : Bi ging dy theo ch bi hc
v bi ging dy khụng dy theo ch bi hc.
5. PHNG PHP NGHIấN CU:
- Phng phỏp nghiờn cu lớ thuyt: Thu thp thụng tin nghiờn cu ti liờu v
h thng húa cỏc ti liu cú liờn quan n ti .
- Phng phỏp thc nghim: Tin hnh thc nghim cỏc lp cú bi ging dy
theo ch bi hc v cỏc lp cú bi ging khụng dy theo ch bi hc b mụn
cụng ngh lp 12 đợc phân công giảng dạy để so sánh từ đó rút ra kết
luận thực tiễn.
.

.

Ngời thực hiện đề tài : Phạm Thanh SơN - Trờng THPT Nho Quan A

2


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

PHẦN II : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
A - CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Dạy theo chủ đề ở môn : Công nghệ lớp 12 và thông qua chủ đề bài học “Máy điện
ba pha - Công nghệ lớp 12”
1. Kiến thức
Sau khi học xong bài này, học sinh trình bày được:
- Biết được khái niệm, phân loại và công dụng của máy điện xoay chiều ba pha.
- Biết công dụng, cấu tạo, cách nối dây, nguyên lí làm việc của máy biến áp ba
pha.
- Biết được công dụng, cấu tạo, nguyên lí làm việc và cách nối dây động cơ
không đồng bộ ba pha.
2. Kĩ năng
- Tính được hệ số máy biến áp ba pha.
- Biết cách đấu dây máy biến áp ba pha
- Biết cách đấu dây động cơ không đồng bộ ba pha.
3. Thái độ:
- Nhận thức được tầm quan trọng của máy điện ba pha trong thực tế sản xuất.
- Có ý thức sử dụng máy điện ba pha đúng quy trình kĩ thuật và bảo vệ môi
trường.
- Có ý thức tích cực, chủ động trong việc nghiên cứu về máy biến áp và động cơ
không đồng bộ ba pha.
- Học sinh hứng thú với phương pháp học tập mới, tích cực học tập.
- Hợp tác trong trao đổi, thảo luận nhóm.

- Học sinh khi thể hiện sản phẩm dự án học tập phát triển năng lực sáng tạo, thể
hiện ở các giải pháp để trình bày
4. Năng lực hình thành
- Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác, tính toán
- Năng lực giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ kĩ thuật.
- Năng lực tự học, tự nghiên cứu.
- Năng lực sáng tạo.
* Năng lực sử dụng kiến thức liên môn
- Thúc đẩy việc gắn kiến thức lý thuyết và thực hành trong nhà trường với thực
tiễn đời sống; đẩy mạnh thực hiện dạy học theo phương châm "Học đi đôi với thực
hành"
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

3


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

B. CƠ SỞ THỰC TẾ CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
GIÁO ÁN SỐ 1:
Bài giảng : Không dạy theo chủ đề bài học (Thực hiện tại lớp 12H và 12K)
Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết số: 28+29 theo PPCT
Bài 25 : MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU BA PHA
MÁY BIẾN ÁP BA PHA (Tiết 1+2)
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức:
- Biết được khái niệm, phân loại và công dụng của máy điện xoay chiều ba pha.

- Biết công dụng, cấu tạo, cách nối dây, nguyên lí làm việc của máy biến áp ba
pha.
2.Kỹ năng:
- Tính được hệ số máy biến áp ba pha
- Biết cách đấu dây máy biến áp ba pha
3. Thái độ:
- Nhận thức được tầm quan trọng của máy điện ba pha trong thực tế sản xuất.
- Có ý thức sử dụng máy điện ba pha đúng quy trình kĩ thuật và bảo vệ môi
trường.
- Có ý thức tích cực, chủ động trong việc nghiên cứu về máy biến áp
4. Năng lực
- Năng lực tự học
- Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác, tính toán
- Năng lực giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ kĩ thuật.
II. Chuẩn bị bài học
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Tranh vẽ SGK các hình 25.1 đến 25.3.Một số tranh ảnh về cấu tạo, nguyên lý làm
việc của MBA.
- Vật mẫu: Lõi thép MBA ba pha Các là thép KTĐ: E,U,I. Dây đồng.
2. Chuẩn bị của học sinh
- SGK Công nghệ 12.
- Nghiên cứu bài 25 SGK.
- Đọc tài liệu và tìm hiểu về máy điện, cấu tạo, nguyên lý làm việc của MBA ba pha
trên thực tế.

Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

4

Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

III. Tiến trình bài học
Hoạt động 1: Khởi động (…phút)
* Mục tiêu: Tạo cho HS hứng thú và có nhu cầu, mong muốn được tìm hiểu về máy
điện ba pha
* Phương thức: Hoạt động nhóm, dùng kĩ thuật công não
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
Để thực hiện được tốt phần này sau tiết học trước giáo viên cần yêu cầu học sinh
ôn tập các kiến thức về động cơ điện kết hợp với các câu hỏi trải nghiệm về nhà khi
học sinh đã được học về máy điện xoay chiều, MBA một pha đã được học trong
chương trình cấp THCS, nghề PT, Vật lí 11 tìm hiểu các loại thiết bị khi làm việc có
liên quan đến điện năng, dòng điện xoay chiều 1 pha, ba pha trên thực tế mà các em
biết trong gia đình, trong sản xuất, tìm hiểu các thông tin về máy biến áp ba pha,
GV trình chiếu sơ đồ hệ thống điện quốc gia có che phần MBA, sơ đồ hình 22-2 Sơ đồ
lưới điện và cho học sinh nhận xét điểm khác biệt…KL tầm quan trọng của MBA 3
pha, đc 3 pha
Chia lớp thành 2 nhóm thực hiện trải nghiệm tại địa phương và thông qua các kênh
thông tin về 2 nhóm lĩnh vực sau :
- Nhóm 1 : Tìm hiểu về các loại máy điện sử dụng trên thực tế ( tên gọi,sử dụng
loại dòng điện gì, công suất, cách điều chỉnh, ứng dụng….)
- Nhóm 2 : Tìm hiểu về các loại MBA sử dụng trên thực tế ( tên gọi, sử dụng
loại dòng điện, công suất của máy, ứng dụng ).
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
Học sinh tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ trả lời cho các câu hỏi trên theo ý kiến
cá nhân dựa trên sự quan sát và kiến thức đã học
Bước 3: Báo cáo và thảo luận kết quả thực hiện nhiệm vụ
Giáo viên yêu cầu đại diện 1 nhóm báo cáo kết quả làm việc của nhóm sau đó cho
các nhóm khác nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả học tập
Giáo viên nhận xét bài làm của học sinh để làm tình huống kết nối vào bài mới.
* Sản phẩm dự kiến: Câu trả lời của học sinh
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức (…phút)
1- Khái niệm, phân loại và công dụng của máy điện ba pha
* Mục tiêu: Biết được cấu nhiệm vụ và phân loại của hệ thống
* Phương thức: HS làm việc độc lập, dùng kỹ thuật công não, kỹ thuật khăn trải bàn
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
Trên cơ sở HS đã thực hiện các hoạt động của phần khởi động GV giao nhiệm vụ
cụ thể như sau :
Trên cơ sở nhận biết thông qua trải nghiệm thực tế và nội dung kiến thức phần I - trang
99 yêu cầu hs hình thành kiến thức :
Quan sát hình vẽ và trả lời cấc câu hỏi sau và hoàn thành phiếu học tập.

Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

5


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

- Máy điện xoay chiều ba pha là gì? Đặc điểm trong hoạt động của máy điện xoay
chiều ba pha?
2 – Phân loại, công dụng
Phiếu học tập
Phân loại
Bản chất hoạt động
Công dụng
Ví dụ

Bước 2: Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:
HS thảo luận để tìm câu trả lời cho các câu hỏi trên.
Bước 3: Báo cáo kết quả:
Đại diện 1 nhóm trả lời, các nhóm khác còn lại lắng nghe và nhận xét, bổ sung
Bước 4: Đánh giá, nhận xét
Nhận xét thái độ, kết quả làm việc của HS. Nếu các kết luận của HS sai hoặc
chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
* Gợi ý sản phẩm: Là phần kiến thức hs cần nắm sau mỗi mục (Phần
học sinh sẽ ghi để học)
Nội dung
I. Khái niệm, phân loại và công dụng của máy điện xoay chiều ba pha
1.Khái niệm:
Máy điện xoay chiều ba pha là máy điện làm việc với dòng điện xoay chiều ba pha.
2. Phân loại và công dụng:
+ Máy điện tĩnh: Khi làm việc không có bộ phận nào chuyển động.
+ Máy điện quay: Khi làm việc có bộ phận chuyển động tương đối với nhau
- Máy phát điện:
- Động cơ điện:
II- Tìm hiểu về máy biến áp ba pha
* Mục tiêu: Biết được cấu tạo, nguyên lý làm việc của của MBA 3 pha
* Phương thức: HS làm việc độc lập, dùng kỹ thuật công não, kỹ thuật các mảnh
ghép, kỹ thuật khăn trải bàn.
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

6


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

Chia lớp thành 4 nhóm, phân công 2 nhóm thực hiện cùng một nội dung
Quan sát hình ảnh sau rồi nghiên cứu khái niệm, công dụng, cấu tạo của MBA và các
thông tin tham khảo về MBA 3 pha để trả lời các câu hỏi sau :

Nhóm 1 và Nhóm 2 - Tìm hiểu về phần 1,2 trang 100 và trả lời các câu hỏi sau trên
phiếu học tập hoặc trình bày trên giấy A3 đã phát cho HS.
- Nêu khái niệm, công dụng của MBA 3 pha?*
- Hình dạng, chiều dày các lá thép của lõi thép MBA ba pha?*
- Phương pháp cách điện các lá thép lõi thép MBA ba pha?*
- Đặc điểm của dây quấn MBA ba pha? (số cuộn dây quấn, thiết diện dây quấn…..)*
- Đặc điểm của dây quấn và lõi thép có ảnh hưởng đến hiệu suất của MBA không?
Tại sao?
- Trình bày một số ứng dụng cụ thể của MBA 3 pha trên thực tế ?
Nhiệm vụ 2 : Nghiên cứu nguyên lí làm việc và cách đấu dây của MBA 3 pha
Nhóm 3 và Nhóm 4 Tìm hiểu về cách đấu dây MBA 3 pha( thông qua hình 25-3) và
nguyên lí làm việc thông qua trả lời các câu hỏi trên phiếu học tập hoặc trình bày trên
giấy A3 đã phát cho HS.
- Sơ đồ đấu dây MBA ba pha? cách vẽ sơ đồ ( lấy 1 vd ) *
- Ký hiệu các dây quấn MBA ba pha?*
- Tại sao các máy BA cung cấp điện cho các hộ tiêu thụ, dây quấn thứ cấp thường
nối hình sao có dây trung tính ? Công suất của MBA và công suất tiêu thụ có liên
quan với nhau không? Để máy hoạt động ổn định theo em ta nên sử dụng nguồn
năng lượng điện năng ntn ?
- Em hãy nhắc lại nguyên lý hoạt động của MBA một pha?*
- Biểu thức hệ số biến áp của MBA một pha?*
- Nêu nguyên lý của máy BA 3 pha ? Công thức tính hệ số MBA và mối liên hệ giữa
hai loại hệ số theo từng cách đấu dây ? *
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

7

Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

- Ta có thể đấu nối 3 máy biến áp 1 pha thành máy biến áp ba pha được không? vẽ
sơ đồ đấu dây của loại trên ?
Bước 2: Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:
HS thảo luận để tìm câu trả lời cho các câu hỏi trên.
Bước 3: Báo cáo kết quả:
Đại diện nhóm lên trình bày kết quả, nhóm làm nhiệm vụ cùng có nhiệm vụ bổ xung ý
kiến. hai nhóm không thực hiện nhiệm vụ cùng giáo viên có thể đưa ra các câu hỏi và
thống nhất ý kiến
Bước 4: Đánh giá, nhận xét
Nhận xét thái độ, kết quả làm việc của HS. Nếu các kết luận của HS sai hoặc
chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
* Gợi ý sản phẩm: Là phần kiến thức hs cần nắm sau mỗi mục (Phần
học sinh sẽ ghi để học)
Nội dung
II. Máy biến áp ba pha
1. Cấu tạo :
a) Lõi thép:
Có 3 trụ từ và gông từ để khép kín mạch từ.
Lõi thép bằng các lá thép kĩ thuật điện mỏng hai mặt phủ sơn cách điện, ghép lại
thành hình trụ.
b) Dây quấn :
+ Thường bằng đồng bọc cách điện quấn quanh trụ từ.
+ Có 3 dây quấn sơ cấp, kí hiệu: AX, BY, CZ và ba dây thứ cấp, kí hiệu ax, by, cz.
+ Sơ đồ đấu dây và kí hiệu cách đấu dây :

2. Nguyên lí làm việc

+ Dựa trên nguyên lí cảm ứng điện từ.
+ Hệ số biến áp pha:
Kp 

U p1
U p2



N1
N2

Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

8


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

Với N1, N2 là số vòng dây 1 pha của sơ cấp và thứ cấp.
+ Hệ số biến áp dây:
Kd 

Ud1
U d2

Hoạt động 3: Luyện tập (…phút)
* Mục tiêu: - Mục tiêu : Kiểm tra đánh giá kết quả học tập chuyên đề được thực hiện
theo định hướng đánh giá năng lực HS , củng cố lí thuyết đã học ở chuyên đề ở mức
độ cao hơn

- Hình thức: Kiểm tra đánh giá có kết hợp sử dụng câu hỏi trắc nghiệm và tự luận.
* Phương thức: Kĩ thuật tia chớp, thông tin - phản hồi
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
Dùng các câu hỏi :
Câu 1 : Sử dụng câu hỏi ghép đôi để tái hiện kiến thức vừa học
VD :A.Các cuộn sơ cấp của MBA 3 pha dùng trong phân phối điện năng
B.Thường được nối hình sao có dây trung tính
(hoặc sử dụng phương pháp điền khuyết )
Câu 2: Mắc 6 bóng đèn có U = 110V vào mạch điện 3 pha 3 dây với Ud = 380V, cách
mắc nào dưới đây là đúng:
A . Mắc song song 2 bóng thành một cụm, các cụm nối hình tam giác.
B. Mắc nối tiếp 2 bóng thành một cụm, các cụm nối hình tam giác.
C . Mắc song song 2 bóng thành một cụm, các cụm nối hình sao.
D . Mắc nối tiếp 2 bóng thành một cụm, các cụm nối hình sao.
Câu 3 : Giải thích tác dụng của bình dãn nở dầu của MBA 3 pha, tại sao MBA 3 pha là
thiết bị điện từ tĩnh mà khi hoạt động vẫn phát ra tiếng kêu.
Câu 4 : Làm bài tập 3 trang 102 – SGK.
Bước 2 : Thực hiện nhiệm vụ
- Làm việc cá nhân : Học sinh vận dụng các kiến thức đã học để làm các bài tập ở
mức độ 1, 2 dưới hướng dẫn của giáo viên kết hợp thông qua tương tác của nhóm
cặp đôi ( Câu 1,2)
- Hoạt động nhóm theo bàn 4 người : Giải quyết 2 câu 3, 4 mỗi nhóm thực hiện 1
câu, sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn để thực hiện hoạt động sau đó thống nhất trong
nhóm
Bước 3 : Báo cáo kết quả
- Giáo viên chỉ định một số nhóm cử đại diện lên trình bày kết quả làm bài tập của
nhóm mình, HS các nhóm khác lắng nghe góp ý với kết quả của nhóm đại diện
Bước 4 : Đánh giá kết quả và sản phẩm
- Dựa vào kết quả thực hiện nhiệm vụ và kết luận của giáo viên HS và các nhóm tự
đánh giá kết quả thực hiện của mình

- Sản phẩm học sinh cần hoàn thành : kết quả trình bày, kết quả bài tập vận dụng
Hoạt động 4: Vận dụng, tìm tòi, mở rộng (…phút)
Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ
+ Hoạt động này được thực hiện tại địa phương thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập
bám sát nội dung chủ đề có vận dụng các kiến thức thực tế và các kiến thức liên môn
9
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

+ Giáo viên giao cho học sinh về nhà thực hiện một số nhiệm vụ sau
- Đề xuất các biện pháp sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng điện năng trong
gia đình cũng như trong sx
- Đặc điểm của dây quấn và lõi thép có ảnh hưởng đến hiệu suất của MBA
không?Tại sao?
- Tìm hiểu tại địa phương : Hệ thống MBA 3 pha, đc điện không đồng bộ 3 pha
được sử dụng tại địa phương : Hình ảnh, công dụng, sơ lược hoạt động cụ thể và cách
liên kết với hệ thống nguồn điện cung cấp, vẽ sơ đồ hệ thống điện.
+ Nêu phương thức hoạt động thực hành cho học sinh khi trải nghiệm tại địa phương
kết hợp các kênh thông tin, phân nhóm, họp nhóm trưởng hướng dẫn chuyển giao
nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm khi tham gia thu thập và sử lí thông tin.
Bước 2 : Thực hiện nhiệm vụ
- Học sinh ghi chép các nội dung tìm hiểu được, phân tích theo quy trình
- Quy trình thực hiện
+ Thu thập thông tin
+ Thực hiện điều tra
+ Thảo luận với các thành viên khác
+ Tham vấn giáo viên hướng dẫn
Bước 3 : Báo cáo kết quả

- Đại diện học sinh báo cáo kết quả của nhóm : Khẳng định được tầm quan trọng
của các loại máy điện ba pha sử dụng trong sản xuất và đời sống.
Bước 4 : Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ vận dụng và sản phẩm
- Giáo viên chủ đánh giá kết quả thông qua việc thực hiện hoạt động và phần trình
bày của các nhóm
- Giáo viên chủ động trong việc khai thác các thông tin của học sinh tìm hiểu đặc biệt
là chú trọng kiểm tra khả năng hợp tác của các thành viên trong nhóm khi thực hiện
hoạt động và tính tích cực trong sự tương tác giữa các nhóm.
- Sản phẩm của hoạt động được đưa vào nội dung ghi chép của học sinh kết hợp
phần tự đánh giá của học sinh so với kết luận về sản phẩm của học sinh.
* Rút kinh nghiệm bài học:
……………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………
Ngày tháng
năm
Nho Quan, ngày tháng năm
NGƯỜI DUYỆT
NGƯỜI SOẠN
(Ký, ghi rõ họ tên)
(Ký, ghi rõ họ tên)

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết số: 30+31 theo PPCT
Bài 26 ĐỘNG CƠ KHÔNG ĐỒNG BỘ BA PHA (Tiết 1+ 2)
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

10

Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức:
- Biết được công dụng, cấu tạo, nguyên lí làm việc và cách nối dây động cơ
không đồng bộ ba pha.
2. Kỹ năng:
- Biết cách đấu dây động cơ không đồng bộ ba pha
3. Thái độ:
- Có ý thức sử dụng máy điện ba pha đúng quy trình kĩ thuật và bảo vệ môi
trường.
- Có ý thức tích cực, chủ động trong việc nghiên cứu về máy biến áp và động cơ
không đồng bộ ba pha.
4. Năng lực
- Năng lực tự học
- Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác, tính toán
- Năng lực giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ kĩ thuật.
II. Chuẩn bị bài học
1.Chuẩn bị của giáo viên
- Tranh vẽ SGK các hình 26-1 đến 26-3, Một số tranh ảnh về cấu tạo, nguyên lý làm
việc của động cơ điện sưu tầm.
- Vật mẫu: Động cơ ba pha tháo rời.
2.Chuẩn bị của học sinh
- SGK Công nghệ 12
- Nghiên cứu bài 26 SGK
- Đọc tài liệu và tìm hiểu về cấu tạo, nguyên lý làm việc của động cơ điện xoay chiều
ba pha trên thực tế
III. Tiến trình bài học
Hoạt động 1: Khởi động (…phút)

* Mục tiêu: Tạo cho HS hứng thú và có nhu cầu, mong muốn được tìm hiểu về máy
điện ba pha
* Phương thức: Hoạt động nhóm, dùng kĩ thuật công não
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
- Để thực hiện được tốt phần này sau tiết học trước giáo viên cần yêu cầu học
sinh ôn tập các kiến thức về động cơ điện kết hợp với các câu hỏi trải nghiệm về nhà
khi học sinh đã được học về máy điện xoay chiều một pha đã được học trong chương
trình cấp THCS, nghề PT, Vật lí 11 tìm hiểu các loại thiết bị khi làm việc có liên quan
đến điện năng, dòng điện xoay chiều 1 pha, ba pha trên thực tế mà các em biết trong
gia đình, trong sản xuất, tìm hiểu các thông tin về động cơ điện xoay chiều ba pha.
Chia lớp thành 2 nhóm thực hiện trải nghiệm tại địa phương và thông qua các
kênh thông tin về 2 nhóm lĩnh vực sau :

Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

11


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

- Nhóm 1 : Tìm hiểu về các loại động cơ điện sử dụng trên thực tế ( tên gọi,sử
dụng loại dòng điện gì, công suất, cách điều chỉnh, ứng dụng….). Động cơ máy bơm
nước, quạt điện, máy xay sát….
- Nhóm 2 : Tìm hiểu về các loại động cơ không đồng bộ ba pha sử dụng trên
thực tế (tên gọi, sử dụng loại dòng điện, công suất của máy, ứng dụng ).
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
Học sinh tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ trả lời cho các câu hỏi trên theo ý kiến
cá nhân dựa trên sự quan sát và kiến thức đã học.
Bước 3: Báo cáo và thảo luận kết quả thực hiện nhiệm vụ
Giáo viên yêu cầu đại diện 1 nhóm báo cáo kết quả làm việc của nhóm sau đó cho

các nhóm khác nhận xét và bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả học tập
Giáo viên nhận xét bài làm của học sinh để làm tình huống kết nối vào bài mới.
* Sản phẩm dự kiến: Câu trả lời của học sinh
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức (…phút)
1. Tìm hiểu về động cơ không đồng bộ ba pha
* Mục tiêu: Biết được khái niệm, cấu tạo, nguyên lý làm việc, cách đầu dây của
ĐCKĐB ba pha
* Phương thức: HS làm việc nhóm, dùng kỹ thuật công não, kỹ thuật các mảnh ghép,
kỹ thuật khăn trải bàn
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
GV: Yêu cầu HS quan sát hình 26.1, 26.2, 26.3 SGK và trả lời các câu hỏi:

Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

12


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

Chia lớp thành 4 nhóm :
Nhóm 1+2
- Cấu tạo động cơ không đồng bộ ba pha có những phần chính nào ?
- Nêu cấu tạo lõi thép stato ?
- Nêu cấu tạo dây quấn stato ?
- Các đầu dây quấn được bố trí ở đâu ?
- Nêu cấu tạo lõi thép rôto ?
- Nêu cấu tạo dây quấn rôto ?
- Hãy vẽ sơ đồ đấu dây hình sao và tam giác ?
Nhóm 3+4

- Vì sao động cơ điện ba gọi là động cơ không đồng bộ ?
- Khi cho dòng điện ba pha vào ba dây quấn stato thì trong stato có từ trường thế nào ?
- Khi đó trong dây quấn rôto xuất hiện gì ?
- Lực từ của từ trường quay tác dụng lên dòng điện cảm ứng gây hiện tượng gì ?
- Tốc độ quay của rôto n thế nào so với tốc độ quay của từ trường ? Vì sao ?
- Hãy vẽ sơ đồ đấu dây hình sao và tam giác.?
Bước 2: Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:
HS thảo luận để tìm câu trả lời cho các câu hỏi trên.
Bước 3: Báo cáo kết quả:
Đại diện nhóm lên trình bày kết quả, nhóm làm nhiệm vụ cùng có nhiệm vụ bổ xung ý
kiến. Hai nhóm không thực hiện nhiệm vụ cùng giáo viên có thể đưa ra các câu hỏi và
thống nhất ý kiến.
Bước 4: Đánh giá, nhận xét
Nhận xét thái độ, kết quả làm việc của HS. Nếu các kết luận của HS sai hoặc
chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
* Gợi ý sản phẩm: Là phần kiến thức HS cần nắm sau mỗi mục (Phần học sinh sẽ ghi
để học)
Nội dung
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

13


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

III. Động cơ không đồng bộ ba pha
1. Cấu tạo :
a. Stato( phần tĩnh) :
- Lõi thép:
Gồm các lá thép KTĐ ghép lại thành hình trụ, mặt trong có rãnh đặt dây quấn.

- Dây quấn:
Là dây đồng được phủ sơn cách điện. Gồm: AX, BY, CZ
b.Roto( phần quay):
- Lõi thép:
Làm bằng các lá thép KTĐ mặt ngoài xẻ rãnh, ở giữa có lỗ để lắp trục, ghép lại
thành hình trụ.
- Dây quấn:
Có hai kiểu :
+ Kiểu rôto lồng sóc.
+Kiểu roto dây quấn.
2. Nguyên lí làm việc :
+ Khi cho dòng điện ba pha vào ba dây quấn stato thì trong stato có từ trường quay.
+ Trong dây quấn rôto xuất hiện dòng điện cảm ứng.
+ Lực điện từ tác dụng lên dòng điện trong dây quấn rôto tạo mômen quay kéo rôto
quay theo chiều quay của từ trường với tốc độ n < n1.
+ n1 = 60f/p( vg/ ph) tốc độ quay của từ trường.
+ Tốc độ trượt:
n2 = n1- n
+ Tỉ số s = n2/ n1 gọi là hệ số trượt tốc độ.
3. Cách đấu dây :
+ Tùy điện áp lưới và động cơ.
+ Đổi chiều quay động cơ : đảo hai pha bất kì cho nhau.

A

Z

B

C

A

B

X

Y

Z

X

Đấu dây hình Y

C

Y

Đấu dây hình 

Hoạt động 3: Luyện tập (…phút)
* Mục tiêu: Kiểm tra đánh giá kết quả học tập chuyên đề được thực hiện theo định
hướng đánh giá năng lực HS , củng cố lí thuyết đã học ở chuyên đề ở mức độ cao hơn
- Hình thức: Kiểm tra đánh giá có kết hợp sử dụng câu hỏi trắc nghiệm và tự luận.
* Phương thức: Kĩ thuật tia chớp, thông tin - phản hồi.
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

14

Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
Dùng các câu hỏi :
Làm bài tập 3trang 107- SGK
Bước 2 : Thực hiện nhiệm vụ
- Làm việc cá nhân : Học sinh vận dụng các kiến thức đã học để làm các bài tập ở
mức độ 1,2 dưới hướng dẫn của giáo viên kết hợp thông qua tương tác của nhóm cặp
đôi.
- Hoạt động nhóm theo bàn 4 người : Mỗi nhóm thực hiện 1 câu, sử dụng kĩ thuật
khăn trải bàn để thực hiện hoạt động sau đó thống nhất trong nhóm.
Bước 3 : Báo cáo kết quả
- Giáo viên chỉ định một số nhóm cử đại diện lên trình bày kết quả làm bài tập của
nhóm mình, HS các nhóm khác lắng nghe góp ý với kết quả của nhóm đại diện
Bước 4 : Đánh giá kết quả và sản phẩm.
- Dựa vào kết quả thực hiện nhiệm vụ và kết luận của giáo viên HS và các nhóm tự
đánh giá kết quả thực hiện của mình
- Sản phẩm học sinh cần hoàn thành : Kết quả trình bày, Sơ đồ đổi chiều quay, kết
quả bài tập vận dụng
Hoạt động 4: Vận dụng, tìm tòi, mở rộng (…phút)
Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ
- Hoạt động này được thực hiện tại địa phương thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập
bám sát nội dung chủ đề có vận dụng các kiến thức thực tế và các kiến thức liên môn
- Giáo viên giao cho học sinh về nhà thực hiện một số nhiệm vụ sau:
- Tìm hiểu tại địa phương : Đông cơ điện không đồng bộ 3 pha được sử dụng tại địa
phương : Hình ảnh, công dụng, sơ lược hoạt động cụ thể và cách liên kết với hệ thống
nguồn điện cung cấp, vẽ sơ đồ hệ thống điện.
- Nêu phương thức hoạt động thực hành cho học sinh kết hợp các kênh thông tin,
phân nhóm, họp nhóm trưởng hướng dẫn chuyển giao nhiệm vụ cho các thành viên

trong nhóm .
Bước 2 : Thực hiện nhiệm vụ
- Học sinh theo nhóm ghi chép các nội dung cần thiết.
* Quy trình thực hiện
+ Thảo luận với các thành viên khác
+ Tham vấn giáo viên hướng dẫn.
Bước 3 : Báo cáo kết quả
- Đại diện học sinh báo cáo kết quả của nhóm : Khẳng định được tầm quan trọng
của động cơ không đồng bộ ba pha sử dụng trong sản xuất và đời sống.
+ Tổng hợp các kết quả.
+ Trình bày kết quả.
Bước 4 : Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ vận dụng và sản phẩm
- Giáo viên chủ đánh giá kết quả thông qua việc thực hiện hoạt động và phần trình
bày của các nhóm.
- Giáo viên chủ động trong việc khai thác các thông tin của học sinh tìm hiểu đặc biệt
là chú trọng kiểm tra khả năng hợp tác của các thành viên trong nhóm khi thực hiện
hoạt động và tính tích cực trong sự tương tác giữa các nhóm.
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

15


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

- Sản phẩm của hoạt động được đưa vào nội dung ghi chép của học sinh kết hợp phần
tự đánh giá của học sinh so với kết luận về sản phẩm của học sinh.
* Rút kinh nghiệm bài học:
……………………………………………………………………………………..……
Ngày tháng
năm

Nho Quan, ngày tháng năm
NGƯỜI DUYỆT
NGƯỜI SOẠN
(Ký, ghi rõ họ tên)
(Ký, ghi rõ họ tên)
GIÁO ÁN SỐ 2:
Bài giảng : Dạy theo chủ đề bài học (Thực hiện tại lớp 12D và 12G)
Ngày soạn:
Ngày dạy:
Khối lớp (đối tượng): 12
Tiết số:04 ( tiết 28+29+30+31 theo PPCT)
Bài 25 + 26 CHỦ ĐỀ: MÁY ĐIỆN BA PHA
I. Vấn đề cần giải quyết
Bài học được xây dựng trên cơ sở tích hợp 2 bài trong nội dung chương trình SGK
Công nghệ 12:
Bài 25: Máy điện xoay chiều ba pha – Máy biến áp ba pha
Bài 26: Động cơ không đồng bộ ba pha
Có thể thấy 2 bài này đề có nội dung liên quan mật thiết với nhau. Cụ thể: Máy
biến áp ba pha và động cơ không đồng bộ ba pha đều là máy điện ba pha; sự làm việc
của chúng dựa trên nguyên lý cảm ứng điện từ và lực điện từ.
Ở bài này, học sinh sẽ tìm hiểu:
- Khái quát về máy điện ba pha.
- Máy biến áp ba pha.
- Động cơ không đồng bộ ba pha.
II. Nội dung – Chủ đề bài học
Bài học có 3 nội dung chính sau:
Phần khái quát về máy điện ba pha gồm các nội dung sau:
- Khái niệm về máy điện ba pha
- Phân loại và công dụng của máy điện ba pha
Phần máy biến áp ba pha gồm các nội dung sau:

- Cấu tạo máy biến áp ba pha
- Nguyên lý hoạt động của máy biến áp ba pha
- Cách đấu dây máy biến áp ba pha
Phần động cơ không đồng bộ ba pha gồm các nội dung sau:
- Cấu tạo của động cơ không đồng bộ ba pha
- Nguyên lý hoạt động của động cơ không đồng bộ ba pha
- Cách đấu dây động cơ không đồng bộ ba pha
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

16


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

Trên cơ sở phân tích 02 bài 25 và 26 như trên, có thể xác định bài học gồm các chủ
đề sau:
Chủ đề 1: Khái niệm, phân loại và công dụng của máy điện ba pha.
Chủ đề 2: Cấu tạo của máy biến áp ba pha.
Chủ đề 3: Nguyên lý hoạt động của máy biến áp ba pha.
Chủ đề 4: Cách đấu dây máy biến áp ba pha.
Chủ đề 5: Cấu tạo của động cơ không đồng bộ ba pha.
Chủ đề 6: Nguyên lý hoạt động của động cơ không đồng bộ ba pha.
Chủ đề 7: Cách đấu dây động cơ không đồng bộ ba pha.
III. Mục tiêu bài học
Bài học này sẽ được thực hiện trong 04 tiết với những mục tiêu sau:
1.Kiến thức:
- Biết được khái niệm, phân loại và công dụng của máy điện xoay chiều ba pha.
- Biết công dụng, cấu tạo, cách nối dây, nguyên lí làm việc của máy biến áp ba
pha.
- Biết được công dụng, cấu tạo, nguyên lí làm việc và cách nối dây động cơ

không đồng bộ ba pha.
2. Kỹ năng:
- Tính được hệ số máy biến áp ba pha
- Biết cách đấu dây máy biến áp ba pha
- Biết cách đấu dây động cơ không đồng bộ ba pha
3. Thái độ:
- Nhận thức được tầm quan trọng của máy điện ba pha trong thực tế sản xuất.
- Có ý thức sử dụng máy điện ba pha đúng quy trình kĩ thuật và bảo vệ môi
trường.
- Có ý thức tích cực, chủ động trong việc nghiên cứu về máy biến áp và động cơ
không đồng bộ ba pha.
4.Năng lực :
- Năng lực tự học
- Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác, tính toán
- Năng lực giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ kĩ thuật.
IV. Các mức độ yêu cầu của câu hỏi, bài tập dùng trong dạy học và kiểm tra đánh
giá
Trên cơ sở nội dung bài học, mục tiêu và bảng mô tả các yêu cầu kiểm tra đánh
giá trong quá trình dạy học của bài máy điện xoay chiều ba pha, có thể phân bổ các câu
hỏi, bài tập như sau:

Nội dung

Biết

Các mức độ và yêu cầu cần đạt
Vận dụng
Hiểu
Vận dụng cao

thấp

Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

17


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

1. Khái quát - Nêu được khái
về máy điện ba niệm, phân loại
pha
và công dụng
máy điện xoay
chiều ba pha.
2. Máy biến áp - Trình bày
ba pha
được cấu tạo
của máy biến
áp ba pha.

3. Động cơ
- Trình bày
không đồng bộ được cấu tạo
ba pha
của động cơ
không đồng bộ
ba pha.

- Đọc được

sơ đồ cấu
tạo của máy
biến áp ba
pha.
- Giải thích
được vì sao
dây
quấn
cao áp được
quấn
phía
ngoài, dây
quấn hạ áp
được quấn
phía trong.
- Giải thích
được
hiện
tượng tạo ra
từ
trường
quay.

- Nhận biết
được các bộ
phận trên máy
biến áp thực tế.

- Giải thích
được các số liệu

kỹ thuật của
máy biến áp ba
pha thực tế ở địa
phương em.

- Biết cách đấu
dây động cơ
xoay chiều ba
pha với các
thông số cụ thể

V. Câu hỏi, bài tập dùng trong kiểm tra đánh giá
1. Câu hỏi, bài tập mức Biết
Câu I.1.1. Trình bày khái niệm và phân loại máy điện xoay chiều ba pha.
Câu I.1.2. Động cơ điện xoay chiều ba pha là:
A. máy điện quay làm việc dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ và lực điện từ, biến
điện năng thành cơ năng.
B. máy điện tĩnh, làm việc dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ, biến điện năng thành
cơ năng.
C. máy điện quay, làm việc dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ, biến đổi các thông só
(điện áp, dòng điện, ...) của hệ thống điện.
D. máy điện tĩnh, làm việc dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ biến đổi điện năng
thành cơ năng.
- Kể tên được một số loại máy điện xoay chiều ba pha có trong thực tế.
Câu I.1.3. Hãy kể tên một số thiết bị có trong thực tế là máy điện ba pha.
Câu II.1.1. Hãy trình bày cấu tạo của máy biến áp ba pha.
Câu II.1.2. Lõi thép máy biến áp được ghép từ nhiều lá thép nhằm:
A. dễ dàng trong chế tạo.
B. giảm giá thành sản phẩm.
C. giảm hao phí năng lượng khi máy biến áp làm việc.

- Trình bày được nguyên lý làm việc của máy biến áp ba pha.
18
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

Câu II.1.3. Hãy trình bày nguyên lý làm việc của máy biến áp ba pha
Câu III.1.1. Động cơ không đồng bộ ba pha có:
A. tốc độ quay của rôto bằng tốc độ quay của từ trường dòng điện cấp cho động cơ.
B. tốc độ quay của rôto lớn hơn tốc độ quay của từ trường dòng điện cấp cho động cơ.
C. tốc độ quay của rôto nhỏ hơn tốc độ quay của từ trường dòng điện cấp cho động cơ.
- Trình bày được nguyên lý hoạt động của động cơ không đồng bộ ba pha.
Câu III.1.2.
Trình bày được cách đấu dây quấn stato của động cơ không đồng bộ ba pha.
Câu III.1.3. Trình bày các cách đấu dây quấn stato của động cơ không đồng bộ ba
pha.
2. Câu hỏi, bài tập mức Hiểu
Câu II.2.1. Quan sát hình 25.1 trang 100 SGK, em hãy cho biết vì sao dây quấn cao áp
thường được quấn phía ngoài, dây quấn hạ áp được quấn phía trong?
- Vẽ được sơ đồ nối dây. Tính được Ud, Up, kp, kd.
Câu II.2.2. Một máy biến áp ba pha, mỗi pha dây quấn sơ cấp có 11000 vòng và dây
quấn thứ cấp có 200 vòng. Dây quấn của máy biến áp được nối theo kiểu ∆/Y 0 và được
cấp điện bởi nguồn ba pha có Ud=22kV. Hãy:
a) Vẽ sơ đồ đấu dây.
b) Tính kd, kp.
c) Tính điện áp dây và điện áp pha của cuộn thứ cấp.
Câu II.2.3. Dây quấn của máy biến áp ba pha được nối theo kiểu ∆/Y0 có hệ số biến áp
dây:
A. kd = kp

B. kd = kp
C. kd = kp
D. kd = kp
Câu II.2.4. Từ trường quay trong động cơ không đồng bộ ba pha được tạo ra bởi
A. dây quấn stato khi được cấp điện.
B. dây quấn rôto khi được cấp điện
- Giải thích được tại sao tốc độ của rôto luôn nhỏ hơn tốc độ của từ trường quay.
Câu II.2.5: Một máy biến áp 3 pha đấu Yo /∆, Kp và Kd có quan hệ như thế nào:
A. Kd = Kp

B. Kd = 3 Kp

C. Kd = 3 Kp

D. Kd =

1
3

Kp

Câu II.2.6. Tại sao tốc độ của rôto luôn nhỏ hơn tốc độ của từ trường quay?
Câu II.2.7 : Giải thích được số liệu trên nhãn gắn ở vỏ của động cơ.
Câu II.2.8. Trên nhãn ở vỏ của một động cơ DK – 42 - 4. 2,8kW có ghi: ∆/Y –
220/380∆/Y – 10,5/6,1A; 1420 vòng/phút; η%=0,84; cosφ=0,83; 50Hz. Hãy giải thích
các số liệu trên của động cơ.
Câu II.2.9 Một máy biến áp 3 pha đấu Y / Yo, Kp và Kd có quan hệ như thế nào:
A. Kd = Kp

B. Kd = 3 Kp

C. Kd = 3 Kp

D. Kd =

1
3

Kp

Câu II.2.10 Một máy biến áp 3 pha, mỗi pha dây quấn sơ cấp của máy biến áp có
1500 vòng, dây quấn thứ cấp 50 vòng. Dây quấn của máy biến áp được nối theo kiểu
∆/Yo, và được cấp bởi nguồn điện 3 pha 4 dây có điện áp 380/220V. Hãy:
a. Vẽ sơ đồ đấu dây
b. Tính hệ số biến áp pha và hệ số biến áp dây
c. Tính điện áp pha và điện áp dây của cuộn thứ cấp.
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

19


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

3. Câu hỏi, bài tập mức Vận dụng thấp
Các lá thép kĩ thuật điện của lõi thép máy biến áp cần phải được phủ lớp cách điện ở
hai mặt trước khi ghép lại với nhau nhằm mục đích:
A. Đảm bảo độ bền cho các là thép.
B. Chống rò điện từ lõi ra vỏ máy.
C. Giảm dòng phu-cô trong lõi thép.
D. Cả ba phương án.

Câu III.3.1. (Sử dụng máy biến áp ba pha thực tế cung cấp điện trong trường học hoặc
ở khu dân cư cho học sinh quan sát trực tiếp hoặc qua hình ảnh chụp) Em hãy nhận
biết các bộ phận cấu tạo máy biến áp ba pha và chức năng của các bộ phận đó.
- Giải thích được tại sao ở các MBA cung cấp điện cho các hộ tiêu thụ, dây quấn thứ
cấp thường nối hình sao có dây trung tính.
Câu III.3.2. Hãy giải thích tại sao ở các máy biến áp cung cấp điện cho các hộ tiêu thụ
dây quấn thứ cấp thường nối hình sao có dây trung tính.
Câu III.3.3. Trên nhãn ở vỏ của một động cơ DK – 42 - 4. 2,8kW có ghi: ∆/Y –
220/380∆/Y – 10,5/6,1A; 1420 vòng/phút; η%=0,84; cosφ=0,85; 50Hz. Nếu nguồn
điện ba pha có Ud = 380V thì cách đấu dây là:
A
C
Z
y
X

A
C
Z
y
X

B
x

A
A
Z
X

B
x

B
x

B
C
y

A
C
Z
y
X

B
x

C
D
Câu 1.3 : Giải thích tác dụng của bình dãn nở dầu của MBA 3 pha, tại sao MBA 3 pha
là thiết bị điện từ tĩnh mà khi hoạt động vẫn phát ra tiếng kêu.
Câu 2.3 : Đặc điểm của dây quấn và lõi thép có ảnh hưởng đến hiệu suất của MBA
không?Tại sao?
Câu 3.3 : Ta có thể đấu nối 3 máy biến áp 1 pha thành máy biến áp ba pha được
không? vẽ sơ đồ đấu dây của loại trên ?
Câu 4.3 : Đề xuất các biện pháp sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng điện năng
trong gia đình cũng như trong sx
4. Câu hỏi, bài tập mức Vận dụng cao

Câu 4.1. Máy biến áp ở khu dân cư nơi em sống có số liệu kỹ thuật như thế nào? Hãy
giải thích.
Câu 4.2 : Tại sao các máy BA cung cấp điện cho các hộ tiêu thụ, dây quấn thứ cấp
thường nối hình sao có dây trung tính ? Công suất của MBA và công suất tiêu thụ có
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

20


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

liên quan với nhau không? Để máy hoạt động ổn định theo em ta nên sử dụng nguồn
năng lượng điện năng như thế nào?
Câu 4.3 : Nêu phương pháp đổi chiều quay động cơ 3 pha,vẽ sơ đồ đổi chiều quay
động cơ bằng cầu dao 3 pha hai chiều.
Câu 4.4: Xây dựng phương án mắc điện vào các hộ tiêu thụ từ đường dây pp điện năng
( GV đưa ra một tình huống tại một khu dân cư có một số hộ tiêu thụ điện lấy điện từ
hệ thống nguồn điện pp 3 pha 4 dây với mức tiêu thụ điện năng khác nhau, yêu cầu
học sinh vẽ sơ đồ hệ thống điện phân phối cho các hộ dân và giải thích ).
VI. Chuẩn bị bài học
1.Chuẩn bị của giáo viên
- Tranh vẽ SGK các hình 25.1 đến 25.3, 26-1 đến 26-3, Một số tranh ảnh về cấu tạo,
nguyên lý làm việc của MBA và động cơ điện sưu tầm.
- Vật mẫu: Lõi thép MBA ba pha Các là thép KTĐ: E,U,I. Dây đồng, Động cơ ba pha
tháo rời.
2. Chuẩn bị của học sinh
- SGK Công nghệ 12
- Nghiên cứu bài 25, 26 SGK.
- Đọc tài liệu và tìm hiểu về máy điện, cấu tạo, nguyên lý làm việc của MBA ba pha và
động cơ điện xoay chiều ba pha trên thực tế

VII. Tiến trình bài học
Hoạt động 1: Khởi động (…phút)
* Mục tiêu: Tạo cho HS hứng thú và có nhu cầu, mong muốn được tìm hiểu về máy
điện ba pha.
* Phương thức: Hoạt động nhóm, dùng kĩ thuật công não
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
Để thực hiện được tốt phần này sau tiết học trước giáo viên cần yêu cầu học sinh
ôn tập các kiến thức về động cơ điện kết hợp với các câu hỏi trải nghiệm về nhà khi
học sinh đã được học về máy điện xoay chiều, MBA một pha đã được học trong
chương trình cấp THCS, nghề PT, Vật lí 11 tìm hiểu các loại thiết bị khi làm việc có
liên quan đến điện năng, dòng điện xoay chiều 1 pha, ba pha trên thực tế mà các em
biết trong gia đình, trong sản xuất, tìm hiểu các thông tin về máy biến áp ba pha, động
cơ điện xoay chiều ba pha.
GV trình chiếu sơ đồ hệ thống điện quốc gia có che phần MBA, sơ đồ hình 22-2
Sơ đồ lưới điện và cho học sinh nhận xét điểm khác biệt…Kết luận tầm quan trọng của
MBA 3 pha, động cơ 3 pha.
Chia lớp thành 2 nhóm thực hiện trải nghiệm tại địa phương và thông qua các
kênh thông tin về 2 nhóm lĩnh vực sau :
- Nhóm 1 : Tìm hiểu về các loại động cơ điện sử dụng trên thực tế (tên gọi,sử
dụng loại dòng điện gì, công suất, cách điều chỉnh, ứng dụng….) – Động cơ máy bơm
nước, quạt điện, máy xay sát….
- Nhóm 2 : Tìm hiểu về các loại MBA sử dụng trên thực tế ( tên gọi, sử dụng
loại dòng điện, công suất của máy, ứng dụng ) - sạc điện thoại, sạc ắcquy, trạm BA
thôn, xóm….
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
21
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

Học sinh tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ trả lời cho các câu hỏi trên theo ý kiến
cá nhân dựa trên sự quan sát và kiến thức đã học
Bước 3: Báo cáo và thảo luận kết quả thực hiện nhiệm vụ:
Giáo viên yêu cầu đại diện 1 nhóm báo cáo kết quả làm việc của nhóm sau đó cho
các nhóm khác nhận xét và bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả học tập:
Giáo viên nhận xét bài làm của học sinh để làm tình huống kết nối vào bài mới.
* Sản phẩm dự kiến: Câu trả lời của học sinh
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức (…phút)
1.Khái niệm, phân loại và công dụng của máy điện xoay chiều ba pha
* Mục tiêu: Biết được cấu nhiệm vụ và phân loại của hệ thống.
* Phương thức: HS làm việc độc lập, dùng kỹ thuật công não, kỹ thuật khăn trải bàn
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
Trên cơ sở HS đã thực hiện các hoạt động của phần khởi động GV giao nhiệm vụ
cụ thể như sau :
Trên cơ sở nhận biết thông qua trải nghiệm thực tế và nội dung kiến thức phần I - trang
99 yêu cầu hs hình thành kiến thức :
Quan sát hình vẽ và trả lời cấc câu hỏi sau và hoàn thành phiếu học tập:

- Máy điện xoay chiều ba pha là gì? Đặc điểm trong hoạt động của máy điện xoay
chiều ba pha?
2 .Phân loại, công dụng
Phiếu học tập
Phân loại
Bản chất hoạt động
Công dụng
Ví dụ

Bước 2: Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:

HS thảo luận để tìm câu trả lời cho các câu hỏi trên.
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

22


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

Bước 3: Báo cáo kết quả:
Đại diện 1 nhóm trả lời, các nhóm khác còn lại lắng nghe và nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá, nhận xét:
Nhận xét thái độ, kết quả làm việc của HS. Nếu các kết luận của HS sai hoặc
chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
* Gợi ý sản phẩm: Là phần kiến thức hs cần nắm sau mỗi mục (Phần
học sinh sẽ ghi để học)
Nội dung
I. Khái niệm, phân loại và công dụng :
1.Khái niệm:
Máy điện xoay chiều ba pha là máy điện làm việc với dòng điện xoay chiều ba pha.
2. Phân loại và công dụng:
+ Máy điện tĩnh: Khi làm việc không có bộ phận nào chuyển động.
+ Máy điện quay: Khi làm việc có bộ phận chuyển động tương đối với nhau.
- Máy phát điện:
- Động cơ điện:
2 - Tìm hiểu về máy biến áp ba pha
* Mục tiêu: Biết được cấu tạo, nguyên lý làm việc của của MBA 3 pha
* Phương thức: HS làm việc độc lập, dùng kỹ thuật công não, kỹ thuật các mảnh
ghép, kỹ thuật khăn trải bàn
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
Chia lớp thành 4 nhóm, phân công 2 nhóm thực hiện cùng một nội dung

Quan sát hình ảnh sau rồi nghiên cứu khái niệm, công dụng, cấu tạo của MBA và
các thông tin tham khảo về MBA 3 pha để trả lời các câu hỏi sau :

Nhóm 1 và Nhóm 2
- Tìm hiểu về phần 1,2 trang 100 SGK và trả lời các câu hỏi sau trên phiếu học tập
hoặc trình bày trên giấy A3 đã phát cho HS.
-Nêu khái niệm, công dụng của MBA 3 pha*
Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

23


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

-Hình dạng, chiều dày các lá thép của lõi thép MBA ba pha?*
- Phương pháp cách điện các lá thép lõi thép MBA ba pha?*
- Đặc điểm của dây quấn MBA ba pha? (số cuộn dây quấn, thiết diện dây
quấn…..)*
- Đặc điểm của dây quấn và lõi thép có ảnh hưởng đến hiệu suất của MBA
không? Tại sao?
- Trình bày một số ứng dụng cụ thể của MBA 3 pha trên thực tế ?
Nhiệm vụ 2 : Nghiên cứu nguyên lí làm việc và cách đấu dây của MBA 3 pha.
Nhóm 3 và Nhóm 4
Tìm hiểu về cách đấu dây MBA 3 pha( thông qua hình 25-3) và nguyên lí làm việc
thông qua trả lời các câu hỏi trên phiếu học tập hoặc trình bày trên giấy A3 đã phát
cho HS.
- Sơ đồ đấu dây MBA ba pha? cách vẽ sơ đồ ( lấy 1 VD ) *
- Ký hiệu các dây quấn MBA ba pha?*
- Tại sao các máy BA cung cấp điện cho các hộ tiêu thụ, dây quấn thứ cấp
thường nối hình sao có dây trung tính ? Công suất của MBA và công suất tiêu thụ có

liên quan với nhau không? Để máy hoạt động ổn định theo em ta nên sử dụng nguồn
năng lượng điện năng như thế nào ?
- Em hãy nhắc lại nguyên lý hoạt động của MBA một pha?*
- Biểu thức hệ số biến áp của MBA một pha?*
- Nêu nguyên lý của máy BA 3 pha ? Công thức tính hệ số MBA và mối liên hệ giữa
hai loại hệ số theo từng cách đấu dây ? *
- Ta có thể đấu nối 3 máy biến áp 1 pha thành máy biến áp ba pha được không? vẽ
sơ đồ đấu dây của loại trên ?
Bước 2: Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:
HS thảo luận để tìm câu trả lời cho các câu hỏi trên.
Bước 3: Báo cáo kết quả:
Đại diện nhóm lên trình bày kết quả, nhóm làm nhiệm vụ cùng có nhiệm vụ bổ xung ý
kiến. hai nhóm không thực hiện nhiệm vụ cùng giáo viên có thể đưa ra các câu hỏi và
thống nhất ý kiến
Bước 4: Đánh giá, nhận xét:
Nhận xét thái độ, kết quả làm việc của HS. Nếu các kết luận của HS sai hoặc
chưa tìm ra GV bổ sung hoàn chỉnh.
* Gợi ý sản phẩm: Là phần kiến thức hs cần nắm sau mỗi mục (Phần
học sinh sẽ ghi để học)
Nội dung

Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

24


Đề tài : “Dạy học theo chủ đề bài học : Máy điện ba pha - Công nghệ lớp 12”

II. Máy biến áp ba pha
1. Cấu tạo :

a) Lõi thép:
Có 3 trụ từ và gông từ để khép kín mạch từ.
Lõi thép bằng các lá thép kĩ thuật điện mỏng hai mặt phủ sơn cách điện, ghép lại
thành hình trụ.
b) Dây quấn :
+ Thường bằng đồng bọc cách điện quấn quanh trụ từ.
+ Có 3 dây quấn sơ cấp, kí hiệu: AX, BY, CZ và ba dây thứ cấp, kí hiệu ax, by, cz.
+ Sơ đồ đấu dây và kí hiệu cách đấu dây :

2. Nguyên lí làm việc
+ Dựa trên nguyên lí cảm ứng điện từ.
+ Hệ số biến áp pha:
Kp 

U p1
U p2



N1
N2

Với N1, N2 là số vòng dây 1 pha của sơ cấp và thứ cấp.
+ Hệ số biến áp dây:
Kd 

Ud1
U d2

3. Tìm hiểu về động cơ không đồng bộ ba pha

* Mục tiêu: Biết được khái niệm, cấu tạo, nguyên lý làm việc, cách đầu dây của Đông
cơ không đồng bộ ba pha.
* Phương thức: HS làm việc nhóm, dùng kỹ thuật công não, kỹ thuật các mảnh ghép,
kỹ thuật khăn trải bàn.
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
GV: Yêu cầu HS quan sát hình 26.1, 26.2, 26.3 SGK và trả lời các câu hỏi:

Ngêi thùc hiÖn ®Ò tµi : Ph¹m Thanh S¬N - Trêng THPT Nho Quan A

25