tiêt1-2 TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM

Ngày……tháng …năm…
Tiết 1,2 TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM
A.Mục tiêu bài học :
1. Kiến thức: nắm được một cách đại cương hai bộ phận lớn của văn học Việt Nam: văn học dân
gian và văn học viết. Nắm được một cáchkhái quát quá trình phát triển của văn học Việt Nam.
Hiểu được những nội dung thể hiện con người Việt Nam trong văn học.
2. Rèn luyện kó năng: nắm bắt những nét khát quát, phân tích những điểm khái quát lớn của văn
học.
3. Giáo dục: Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hố của dân tộc qua di sản văn học được
học .từ đó có lòng say mê đối với văn học.
B. Phương tiện thực hiện :
-SGK & SGV .
- Thiết kế bài soạn .
-Tài liệu .
C.Cách thức tiến hành :
-Luyện tập học sinh khả năng tóm tắt & nhận diện trọng tâm (đọc bài tại lớp ,tóm tắt các ý chính
rồi ghi vào vở .)
-Đặt câu hỏi gợi mở ,học sinh thảo luận ,trả lời .
-Dùng bảng phụ ,tích hợp lòch sử .
D.Tiến trình dạy học :
-Bước 1 : ổn đònh tổ chúc lớp
-Bước 2 :kiểm tra bài cũ .
-Bứơc 3 :bài mới :
* Lời giới thiệu:Văn học là tấm gương phản ánh trung thực và đầy đủ về mọi khía cạnh của
cuộc sống ,những ý nghó tình cảm mơ ước,hơi thở,nhòp đập trái tim của con người.Để hiểu rõ hơn
những nét lớn về văn học nước nhà,chúng ta tìm hiểu tổng quan văn học Việt Nam.
Họat động của GV và HS
Yêu cầu cần đạt
Hoạt động 1 : cho học sinh nắm được một
cách đại cương hai bộ phận lớn của văn
học VN

-Thao tác 1 :Tìm hiểu bộ phận VHDG
Theo em văn học VN gồm mấy bộ phận
lớn ? Ai là tác giả VHDG? Hình thức lưu
truyền ? có khi nào người trí thức tham gia
sáng tác VHDG? Nêu ví dụ.
-Các thể loại của văn học dân gian ?
Nêu những nét đặc trưng tiêu biểu của văn
học dân gian ?
Thao tác 2 :Hướng dẫn tìm hiểu bộ phận
văn học viết.
Tác giả thuộc tầng lớp nào trong xã hội ?
Khác gì với tác giả VHDG?
I.Các bộ phận hợp thành của văn học VN
Văn học VN gồm 2 bộ phận lớn : văn học dân gian
và văn học viết .
1. văn học dân gian :
a. khái niệm văn học dân gian : (SGK )
b. các thể loại : 12 thể loại
+Truyện dân gian :thầnthoại ,sử thi ,truyền
thuyết ,truyện ngụ ngôn ,truyện cổ tích , truyện
cười ,truyện thơ.
+ Thơ ca dân gian : ca dao-dân ca ,vè .
+Câu nói(nghò luận) dân gian:tục ngữ, câu đố
+ Sân khấu dân gian :chèo .
C .Đặc trưng cơ bản của văn học dân:
+Tính truyền miệng.
+Tính tập thể ,tính thực hành.
2.Văn Học Viết :
a. khái niệm văn học viết :
-Tác giả :trí thức VN.

-Hình thức sáng tác và lưu truyền:chữ viết –văn
bản , đọc ;mang dấu ấn cá nhân.
b.Chữ viết của văn học dân gian Việt Nam
Trình bày hình thức văn tự của văn học
viết? Ví dụ ?

Hệ thống thể loại của văn học viết?
-Nét lớn của truyền thống thể hiện trong
văn học Việt Nam là gì ? ( Chủ nghóa yêu
nước và chủ nghóa nhân đạo )
hoạt động 2 : giáo viên cho học sinh nắm
một cách khái quát quá trình phát triển
của văn học Việt Nam .
-Thao tác 1 :Cho học sinh chú ý SGK &
tóm tắt từng phần .
-Nhìn tổng quát văn học VN có mấy thời
kì phát triển ? (Từ thế kỉX đến hết thế
kỉXIX ; Từ đầu thế kỉ XX đến nay)
Thao tác 2 : Tìm hiểu văn học trung đại.
-Từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX nền văn học
VNcó gì đáng chú ý?
-Vì sao nền văn học trung đại chòu sự ảnh
hưởng của văn học Trung Quốc ? ( vì các
triều đại phong kiến sang xâm lược nước
ta…) Tại sao đến thế kỉ X chữ Hán mới
thực sự hình thành? -Vai trò của chữ
Hán? tác phẩm? (giáo viên có thể dùng
bảng phụ :Thơ văn yêu nước (Lí Trần Lê
Nguyễn),văn xuôi chữ Hán (truyện truyền
kì,tiểu thuyết chương hồi ,kí sự) thơ văn của

các thiền sư thời Lí Trần, các vua quan tướng
lónh thờiTrần:LTK,TNT,TQT,PNL đến tận
thời ND,CBQ…thế kỉ XVIII,XIX…)
Nêu những đặc sắc về nội dung , nghệ thuật
tác phẩm chữ Hán ?
Chữ Nôm ra đời từ thế kỉ nào ?trong văn
bản nào?đạt đến đỉnh cao vào thế kỉ nào?
tác giả ,tác phẩm?
Việc sáng tạo ra chữ nôm chứng tỏ điều
-Hình thức văn tự của văn học viết Việt Nam
được ghi bằng ba thứ chữ : Hán, Nôm, Quốc ngữ .
Một số ít ghi bằng tiếng Pháp. Chữ Hán là văn tự
người Hán, Chữ nôm dựa vào chữ Hán mà đặt ra.
Chữ Quốc Ngữ sử dụng chữ cái La Tinh để ghi âm
T.V
-Từ đầu TK XX văn học VN chủ yếu ghi bằng chữ
Quốc Ngữ
-Cả văn học chữ Nôm & văn học chử Quốc Ngữ
đều là văn học viết bằng Tiếng Việt
c.Hệ thống thể loại của văn học viết :
-Văn học từ thế kỉ thứ X đến hết thế kỉ thứ
XIX
văn xuôi tự sự
* Văn học chữ Hán trữ tình
văn biền ngẫu
trữ tình
* Văn học chữ Nôm văn biền ngẫu
loại hình tự sự
-Văn học đầu thế kỉ thứ XX loại hình trữ tình
loại hình kòch

II. Quá trình phát triển của văn học Việt
Nam :
1.Văn học trung đại (thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX)
a.Chữ Hán và văn học chữ Hán của người Việt:
-Chữ Hán du nhập vào nước ta từ đầu công
nguyên đến thế kỉ X mới thực sự hình thành.
-Chữ Hán là cầu nối để dân tộc ta tiếp nhận các
học thuyết Nho ,Phât,Lão ,sáng tạo các thể loại
trên cơ sở ảnh hưởng văn học Trung quốc.
b.Chữ Nôm và văn học chữ Nôm:
Chữ Nôm ra đời từ đầu thế kỉXII ( Truyền thuyết
gì?
-Thao tác 3 : Hướng dẫn học sinh tìm hiểu
thời kì văn học hiện đại:
-Tại sao nói nền văn học VNtừ thế kỉ XX
đến nay được gọi là nền văn học hiện đại?
( Hoàn cảnh xã hội đã tác động đến văn
học như thế nào ? )
Văn học thời kì này chia làm mấy giai
đoạn? (chia 4 giai đoạn: đầu thế kỉ XX-
1930,1930-1945,1945-1975,1975-hết thế
kỉXX)
-Kể tên một số tác giả tác phẩm tiêu biểu?
( Những tác giả tác phẩm tiêu biểu đầu thế kỉ XX-
1930, 1930-1945:văn xuôi thơ ,kòch ,lí luận phê
bình…(Tản Đà ,Hoàng Ngọc Phách, Hồ Biểu
Chánh ,Thế Lữ ,Xuân Diệu ,Ngô Tất Tố ,Nam
Cao ,Vũ Trọng Phụng, Hoài Thanh, Đặng Thai Mai
,Tố Hữu…)
Vai trò của cách mạng tháng tám đối

vớisự phát triển của văn học VN hiện đại?
-Kể tên một số tác giả tiêu biểu?
- Vai trò của đại thắng mùa xuân 1975 và
sự nghiệp đổi mới do Đảng lãnh đạo đã có
ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển
của văn học VN đương đại ?
-Tại sao nói nền văn học VN có vò trí xứng
đáng trong nền văn học vủa nhân loại?
(kết tinh văn học VN có ba danh nhân:Nguyễn
Trãi ,Nguyễn Du ,Hồ Chí Minh Nhiều tác phẩm
giá trò được dòch ra nhiều thứ tiếng …)
Hoạt động 3:hướng dẫn tìm hiểu phần
“con người VN qua văn học”
-Tại sao nói văn học góp phần thể hiện
mối quan hệ của con người với thế giới tự
nhiên?dẫn chứng minh họa.
Tại sao chủ nghóa yêu nước lại trở thành
một nội dung quan trọng và nổi bật nhất
của văn học VN?
Những đặc điểm nội dung của chủ nghóa
yêu nước trong văn học.Những biểu hiện
của mối quan hệ này trong văn học?
Phân tích một vài dẫn chứng minh họa.(ca
dao ,văn học hiện thực phê phán, tác
phẩm mới học?)
văn tế đuổi cá sấu của Nguyễn Thuyên), được
sáng tác văn học từ thế kỉ XV(Quốc âm thi
tập,Hồng Đức
Quốc âm thi tập) phát triển đỉnh cao ở thế kỉ XVIII
đầu thế kỉ XIX (ND, HXH, NK, bà huyện Thanh

Quan…)
2.thời kì văn học hiện đại (đầu thế kỉ XX đến hết
thế kỉ XX )
-Phát triển trong thời đại mà quan hệ sản xuất chủ
yếu dựa vào hiện đại hóa .
-Chòu ảnh hưởng văn học Pháp & Châu âu .
-Viết bằng chữ quốc ngữ
- VHHĐ khác VHTĐ: Về tác giả, về đời sống văn
học, về thể loại, về thi pháp.( SGK)
-Cách mạng tháng tám 1945 mở ra một giai đoạn
mới trong lòch sử văn học VN XX. Văn học 30năm
chiến tranh với sự xuất hiện của đội ngũ nhà văn
chiến só cùng việc phát triển hệ thống thể loại đạt
nhiều thành tựu :truyện kí trường ca ,tiểu thuyết
,kòch nói, nghò luận ,phê bình văn học…
-Văn học sau giải phóng đổi mới mạnh mẽ và toàn
diện với hai mảng đề tài lớn:
+Lòch sử chiến tranh cách mạng .
+Cuộc sống và con người VN đương đại.
III.Con người VN qua văn học:
1.Con người VN trong quan hệ với thế giới tự
nhiên:
-Nhận thức ,cải tạo chinh phục thế giới tự nhiên
(thần thoại ,truyền thuyết) .
-Thiên nhiên là người bạn tri âm tri kỉ(cây đa, bến
nước,cánh đồng ,dòng sông,vầng trăng…)
-Thiên nhiên gắn với lí tưởng đạo đức của nhà
nho(tùng ,cúc ,trúc ,mai…)
-Tình yêu thiên nhiên là một nội dung quan trọng.
2.Con người VN trong quan hệ quốc gia dân tộc:

-Sớm ý thức xây dựng quốc gia độc lập tự chủ.
-Do vò trí đòa líđặc biệt mà đất nước ta đã phải
nhiều lần đấu tranh với ngoại xâm để giành độc
lập .
+Những đặc điểm nội dung yêu nước trong văn
học:
-Trong văn học dân gian:tình yêu làng xóm quê
hương ,căm ghét các thế lực xâm lược .
-Trong văn học viết :ý thức sâu sắc về quốc gia
dân tộc ,truyền thống văn hiến lâu đời,tinh thần xả
Văn học VN đã phản ánh mối quan hệ của
con người với xã hội như thế nào?
Tại sao nói văn học VN phản ánh ý thức
bản thân?(VHVN ghi lại quá trình lựa
chọn đấu tranh để khẳng đònh đạo lí làm
người của con người VN trong sự kết hợp
hài hòa hai phương diện ý thức cá nhân và
ý thức cộng đồng-phần bản năng và phần
văn hóa)
Văn học VN phản ánh ý thức bản thân như
thế nào?
thân vì độc lập tự do của tổ quốc.đồng thời thể
hiện tinh thần tiên phong chống đế quốc của văn
học cách mạng VN thế kỉ XX
3.Con người VN trong quan hê xã hội:
-Tố cáo các thế lực chuyên quyền ,bày tỏ sự thông
cảm với những người dân bò áp bức.
Mơ ước về một xã hội tốt đẹp ,công bằng.
-CNNĐ –cảm hứng xã hội tiền đề hình thành
CNHT.

-phản ánh công cuộc xây dựng xã hội mới cuộc
sống mới sau năm 1975.
4.Con người VN và ý thức bản thân:
Trong hoàn cảnh đấu tranh chống ngoại xâm , cải
tạo thiên nhiên khắc nghiệt con người VN thường
đề cao ý thức cộng đồng ,xem nhẹ cá nhân,nhân
vật trung tâm thường nổi bật ý thức trách nhiệm xã
hội,hi sinh cái tôi cá nhân(văn học chống Pháp,Mó
cảm hứng sử thi).
-Trong hoàn cảnh khác cái tôi cá nhân được đề
cao,con người nghó đến quyền sống cá nhân ,
quyền hưởng tình yêu tự do,hạnh phúc…
-Xu hướng chung của văn học là xây dựng đạo lí
làm ngườivới những phẩm chất tốt đẹp:nhân ái,
thuỷ chung ,tình nghóa,vò tha, đức hi sinh ,đề cao
quyền sống con người cánhân nhưng không chấp
nhận chủ nghóa cá nhân cực đoan…


Bước 4:luyện tập
-Kể tên 5 tác giả ,tác phẩm văn học trung đại tiêu biểu nhất? 5 tác giả ,tác phẩm văn học hiện đại
tiêu biểu?
-CNYN, CNNĐ ,CNHT thấm nhuần trong các tác phẩm nào sau đây ? : Hòch tướng só ,Bình Ngô
đại cáo ,truyện Kiều ,những câu hát về tình yêu quê hương đất nước,con người, Bài thơ về tiểu đội xe
không kính ,Bến quê…
Bước 5 :dặn dò
-Học bài
-Chuẩn bò bài “hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ”.