Các biện pháp hoàn thiện công tác tín dụng nhà nước ở việt nam

332- ;y
,..

,

'

.:t·~··

"\

'

i

BQ GIAO Dl)C VA HAO T~O
D~I HQC QUOC (;IA TP.HO CHI MINI-I
. . TRlfONG D~I 1-IQC KINII TE

NGUYEN THANH DUONG

tilt 111EN
. Pfllffl IIOIIN TJIIEN
. tONli Tilt
TIN OUNti
Nflll NI(Ot tli/IET
NnM
•
•
Chuye1l 11giozh

: 1ai chfnh; lui1 tliong tie", If

Mii sit

: 5.02-09 ··

""'
,
LU~N AN

,

;

.

-

_,.,.,

va titfd(1ng ·

'·

.

'•

PRO 1,1EN SI KHOA HQC I\.INH
•

,....,
'TI~
.

.

D./\ I 1i ..: ·.. , ·•. ( ··:. ,:, ·: ,-. 1(. :v1

Tf,l}( :,.,., ;: .

i

:-·;~:C Kl~lti

Tf'

24

Ngu'b'i lulUug diin klwa hvc: . PTS. H{) LINH HI(~ I- --- --~--------p(;S. PTS. "NGUYi~N HUC KHUONG
'

~

'8AI
HOC
'
.
\

·---...................

-...

QUOC Gl/\ 1P.hCM.
. ..

TRlJOliG [·~I H9.£_f\1Nii i E

HI~~VlfN SAU 0~1 HQ_S
~

"

:

.

.....

·.

TP.HO CHI J\IIINH NAM 1996
•' . ·"1,-:.:.·

......


CAC CI}M TO' VIET TAT ouqc SU DI}NG THONG LU~N AN
123456-

EU
FDI
ODA
KBNN
NSNN
TDNN

: European Union -Lien Hi~p Chau Au.
: Foreign Direct Investment - Bfiu ttl' mt'dc ngoai tntc tie'p .
: Official Development Assistance - Vi~n trq phat tri6'n chinh th(tc .
: Kho b~c nha mt'dc .
: Ngan sach nha mtdc .
: Tin d[.Jng nha nu'dc .

"''.


,_

\

MUC LUC
Trang
It

?

M<1 DAU ................................................................................................................ 1
CHVONG 1: CO s{J LY LU~N Vlt TIN D{)NG NHA NUOC

?

"'""

...

....

~

'

....,,

?

l.J. BAN CHAT- CHUC NANG VA Slj CAN THIET CUA TDNN ................... 5
J.J .J. Ban eha't eua TDNN ................................................................................. 5
1.1.2. Chue nang eua l'DNN ............................................................................. :9·

1.1.3. St! d.n thie't khaeh quan eli a TDNN d Vi~tNam ................................... 12
a.

~~
v
e 111(lt

b.

vt? lll{it kinh tf! ...........................................................................................

'

taz cI'
unI1. ...................................................................................... ~. 12
'.

v

13

'

1.2. CAC PH ONG THUC TDNN ...................................................................... 15
1.2.1. 1-luy d()ng v6n ......................................................................................... 15
1.2.2. Sl't d~ng v6n ............................................................................................ 25
' . trq d,Q
' tnen
. 1.' k.l111I te"'' ....................................................... .. 25
a. Clw vay t az
e pIwt
b. Cho rutcJc ngoai vay .................................................................................. 27
,.(

~

,1'

A

'

?

'

l''t.'l'

A

-

1.3. COCHE TO CHUC VAN HANH CUA TDNN VA MOl QUAN He GIUA

TDNN VOl

cAc HINH THUC TfN Dl)NG KHAC ............................................ 29

1.3.1. Co ehe' t& ehue v~n hanh eli a TDNN .................................................... 29
1.3.2. Mo'i quan h~ giua TDNN voi cae hlnh th(tc tin d!Jng khae .................... 31

•

a. Mffi quan h~ git?a TDNN wJi tin df!,ng cua Ngan hang Trung L((Jng ........... 31
b. Mffi quan h~ gitla 1DNN wJi tin df!,ng Ngan hang thuang m{li .................. 33
c. Mfli quem h~ gilla TDNN voi tin df!,ng thuong m~d .................................... 35

1.4. HOAT DQNG TDNN (j MQT

SO NVOC TREN THE GIOI ....................... 35

'~


o My .......................................................................... 35

1.4.1.

Ho~t

d()ng TDNN

1.4.2.

Ho~t

d()ng TDNN d Anh ........................................................................ 39

1.4.3. TDNN

o Phap

...................................................................................... :.. ·43

1.4.4. Ho~t d()ng TDNN d Trung Quc>c ........................................................... 44

o Uc ........................................................................... 46
Nh~n xet chung v<3 ho~t d()ng TDNN o cac mtoc
1.4.5. Ho~t d()ng TDNN

Ke't lu~n chttong 1

TIH)C TR~NG VI~ HO~T BQNG TDNN {J VI(~T NAM

CHVONG 2

TH(il GIAN QUA
2.1. THljC TRANG CONG TAC TDNN

0 Vlf;T NAM THOI KY TRV(jC

I /4/1990 ................................................................................................................ 49
2.1.1. TDNN trong thoi ky Phap thu()c ( tnJ'oc Cach m~ng thang 811945} ..... 49
2.1.2. TDNN trong thoi ky khang chie'n ch6ng Phap ( 1945- 1954) ............. .,50
2.1.3. TDNN trong thoi ky thtfc hi~n co che' ke' ho~ch h6a t~p trung ( 1955 1990) ............................................................................................................... 52
a. 11uYi

kY

b. 1'hi'Ji

ky 1976-1990

1955-1975 .................................................................................... 52
.................................................................................... 54

2.2. HOAT DQNG CUA HI; THONG KHO BAC NHA NVOC vA CONG TAC
'

'

N

,...?

,....,

, ..:'

,...,

~

TDNN TRONG TI-101 KY CHUYEN DOl CO CHE KINH TE KE HOACH HOA
TAP TRUNG SANG

co CHfi KINH TE TH~ TRVC:iNG

................................... 63

tu 1/4/1990)

.................................... 63

2.2.1. Stf ra doi ctla Kho

b~c

nha mt(k (

2.2.2. Thtfc tr~ng huy d()ng v6n d~ din d6i Ngan sach nha mtoc va cho dilu ttt
phat trie'n kinh te' bhng TDNN ........................................................................ 68
a. Huy d()ng viJ'n trong nude ...................................................... ,................... 68


a. I. Bqi chi NSNN_ vel yeu ciiu dctu tu phat triin kinh te' duqc gidi quye't
btlng hifn phap vay
nha

n~tJc

IU/

chfnh phil thr)ng qua phal hc'mh ChUng khoan cila

.................................. ~ ................................................................ 68

a.2. Huy dqng volt being 11JNN gdn vrJi yeu ciiu hinh thanh thj trur)ng
cluing khoan J Vift nam- truJc mitt hinh thimh th.i tru?Jng phat himh
clui"ng klwdn chfnh phil ............................................................................. 79
~"
' ngocll
'. .................................................................. .. 82
b . H uy uqng
von I'a nude
A'

2.2.3. Tai trcj v6n cho dfiu ttt ph at tri6'n kinh te' hhng co che' TDNN ............... 86
"

"

~

?

,..

'

2.3. BANH GIA CHUNG VE TI-H}C TRANG TDNN 0 Vli;<:T NAM THOI
GIAN QUA ........................................................................................................... 95

2.3.1. Nhii'ng thanh qua dang chtl

y ella TDNN

trong giai do~n d6i moi quan

ly kinh te' vua qua ............................................................................................ 95
2.3.2. Nhii'ng nhttqc di6'm va nhii'ng m~t lwn che' ............................................ 98
2.3.3. M()t s6 bai hqc kinh nghi~m .. :.............................................. : .............. 102

Ke't lu~n chtiCHV
d Vl(tT NAM
3.1. BlNH HVONG Mc1 RONG v A PI-lAT TRIEN TDNN 0 v1eT NAM
NHA Nlfdc

TRONG NHUNG NAM TRVcJC MAT ............................................................. 104

3.1.1. Thong qua TDNN, huy d<)ng mQi ngu6n vein cii trong mtoc va ngoai
mtoc trong do ngu6n vein trong mtoc Ia chinh d€ hu dap thie'u h~t ngan sach ,
.. chilm dut pluH hanh ti~n d€ bu <.Hip thie'u h~ t ngan sach ............................... I 04
3.1.2. Ngu6n v6n vay dG bu dap thie'u h~t ngan sach chi dttcjc

str d~ng d€

thtrc

hi~n cac khoan chi cho dfiu ttt phat triGn ....................................................... 106


3.1.3. Yay v().n ngoai mtdc cfin chu trQng vay cua cac

t(~ chuc tai chinh- ti€n

t~ the' gidi Va StY d~ng t(U lien cho dftu tt( Vao cac CCJ sd san XUat hang XUftt

khffu ................................................................................................................ I 07

3.1.4. Chinh sach cho vay tai tnj trong mtoc phai httong vao cac
tri€'n kinh te-

m~c

tieu phat

xa hOi ctla dfttmtdc d6ng thoi dam hao nguyen Hie bao toan va

/ trten
,,:; von .. ..... .. .. . . ... . . .. .......... ... . ........ .......... ... . . . . .. ......... .... ... . . . ... . . . . .. . ... . . . . 1()8,
p h at
A'•

3.1.5. Ke'ho~ch TDNN phai quan tri~tdttong l<'fi chu tntong cua Bang va nha
mtdc d~ ra va httdng tdi h~ th<'fng cac m~c tieu kinh

ur vi mo , gop phfin dffy

nhanh t<'fc d{) phat tri6n , l<;tO J~p cd dlu va cac din d
t ......................................................................................................... l (.)fY
quoc (an
A'

A

,

?

"'

.1'\.

'}

"

'

,

.:!

3.2. CAC GIAI PHAP THl}C Hli~N M(j RQNG VA PHAT TRIEN TDNN

?

(J

Vl~T NAM TRONG NHUNG NAM TRVcJC MAT ......................................... 111
3.2.1. Duy trl sttdn d!nh va tang tntdng kinh te, cin dinh n€n tai chinh qu
. , on
,:; d'!n I1 lien
. ~ t~" , gxa
. / ca., , k'tcm
~
/ ........................................ .. Ill
gta
c I1eA' 1':1111 p h at
3.2.2. Thie't l~p mOt thi tntong tai chinh hoan chinh ...................................... 11.2
3.2.3. Hoan thi~n cti che' quan

ly TDNN va

t~p trung vao

mOt dftu m6i la

KBNN . Thiet l~p m<'fi quan h~ ph'· nang
~
' ngan
' h c h uc
cac
co' 1'"
ten quan ............................................................... .. I 14

3.2.4. Thie't l~p mOt moi tntong plu1p ly thich hvai tro ct'i a TIJNN ........................................................................................... 12 I
3.3.

cAc BI~N

PHAP HOAN THI~N

co CHE HUY 8QNG v6N

vAsa

J)l)NG VON CUA TJJNN ................................................................................. 123
3.3.1. Cac bi~n phap ho~m thi~n

C(1

che' huy dOng v6n cho NSNN b~ng

TDNN ............................................................................................................. 123
a. M~c tieu hoizn thifn c(f che huy dqng vr)'n 11JNN .................................... I 23


h. Huy d(h1M l'n'n tronM mlrh· ... :.................................................................... 124

l'ay 11Lt'dc IIModi ...........................................................-................................. 128

') . !ten
. va Iwant
' I1lf11
. c I 1111
' I1 sa('
' I1 I.at
- . suat ............................................. I .1())
C at

(.I

A'

'

A'

A

e. CtlnM dJ' vd holm thi~nml>'i quan h~ Mh7a 11JNN wJi dh18 qt thi tnt'r!ng md
cua N gan

?

A

W118

/·

'

rung wfnM .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. ... . .. .. . .. .. .. . .. .. .. .. .. . .. . .. .. . .. .. /17
.

'/'

•

3.3.2. Hoan thi0n cd chc sti' dt.Jng v6n TDNN ................................................ I.)
n~t'dc

ngoc't.i

.................................................................................. ;......................... 13CJ

11L{(f(' ...................................................................................................

3.4. C()NG TAC

T6 CH.GC VA TRib:N KHAI THI)C HI(~N

/4()

.......................... 148

Ke't lu~n chti(fng 3
"'

A

Kl~rl, I.JU1~N

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••.••.•••••••••••••••••••••••••••••••••.•••••.•......

15~)

DANH Mt)C CAC TAl LI(~U THAM KHAO ................................................ 153
l)Ht) I.Jt)C ........................................................................................................... 15M


MD DAU
Tin d"" ng nha nu\k (TDNN) Ia quan h¢ tin d"" ng do nha mWc tn_I'c tic'p
quan ly va di~u hanh lren nguyen tac vay lllll'ljll c6 ho~lll tra : n6 u) lien quan
m~t

thie't voi qua trlnh qtdn ly di6u hanh ngan sach nh~t mrdc (NSNN)

trong nhii'ng

llll,IC

M<}t

dfch quan tn.mg ctia TDNN Ia u6 bit
Trong diGu ki~n NSNN dH1 h<}i chi va l<;tm phat dang trd thanh din h~nh ph<~
hie'n d nhiGu ntfoc kG d nhfi'ng mldc c6 n6n kinh t6 phat triGn , TDNN dang
dtrthf
(j Vi~t Nam , h<}i chi ngan sach da diC;1 ra trong m<}t thoi ky kha dai \'~I
hi<;n nay dnlng ta vfrn dul'a thoat kh6i din h¢nh nay . Cung vdi qua trlnh (h~i
mdi kinh te', vi<;c qu{lll ly NSNN cGng c6 nhfrng chuyCn bie'n va d<ii 1m>i tri~t
. Nhhm t<;to ra nhG'ng diCu ki<;n v~t chf1t cdn thie't cho NSNN chuyt'n

tl(

the'

ac'
hi

d<}ng sang the' chti d<}ng , dli stl'c chi ph6i va diGu chlnh qua trlnh phfin piHl'i l<;ti
cck ngu6n v6n tiGn t<; , mi;lt khac c6 th6 h<1 ti·de chttcfng trlnh 'dt.f an phat tri0'n kinh te- xa h<}i ctia dftt llll'
I
t1ftp thieu ht,lt ngfin sach

V~l

thay vao d() nha lllf
d(ing cac ngudn v6n nhan n1i trong dan 'trong cac tt') chtl'c kinh t6 xa h0i v~ vay
mt'dc ngoai d6 bu a h(S che d0
hao cftp v<>'n tdtn Jan cho dfru tu' phat tri6n , thay the' dfrn hang dftu ttl' TDNN c6
hoan tra . NhG'ng ViGC Ia Ill d6 ia mdi va phtl'c t<;t p nhtl'ng c6 y nghla quan tt'l.lllg
Va

dlp bach trong St.!' nghi¢p d(Jj moi

C(j

chG (jllUil Jy tai chfnh - tfn dt.lng \.:ll a d

2

nttOc , n6 dang tim hut stf quan tam ciia nhi6u ngttoi . Tuy nhien , nhffng vfin d~
nay til' trt(OC de'n nay chtta dt(QC cac CfJ quan chuyen m6n , cac tac ghi kinh t€ de
c~p nghien CUll m
tWn . Chinh v'i nhffng

ly

do do . m~1c tieu nhi~m Vt,J nghien cuu ciia d~ tai d~t ra

Ia :

- Xac d!nh ro sl,( din thie't khach quan ciia TDNN trong nen kinh te' th!
tntong n6i chung va <:J Vi~t Nam hi~n nay noi rieng .
- Xem xet m<)t each td Vi~t Nam , nit ra dttco lntong cai tie'n ' hoan thil; n .
Phu h
llil,JC

tieu ' nhi<;m

Vl_l

noi tren . d6 tai da t~p trung nghien cuu

nhfi'ng va'n d6 chii ye'u sau day :

1. Tren ch~nh ho~t d<)ng ciia TDNN d m<)t

s6 mtoc c6 nen kinh te' th! tntong d€ kh~ng

djnh slf din thie't khach quan ciia TDNN <:J Vi~t Nam • d~c bi~t trong dieu ki~n
NSNN con b()i chi .
2. Gidi thi~u mVi~t Nam til' tntoc Cach m~ng thang 8/1945 de'n nay . Di sau phan tich thttc

tr~ng TDNN 0 mtoc ta trong thoi ky d6i mdi . Qua d6 thffy ro nhffng ke't qua va

nhii'ng m~t h<:tn ch€ ct'ia tU'ng hinh th(tc TDNN trong tung giai do~n d€ c6 htfong

cai tie'n va hoan thi~n .
3. Tu thtfc te', d~c di€m kinh te'- xa hOi <:J Vi~t Nam hi~n nay va nhi~m
v~• phat tri€n kinh te' - xa h<)i trong nhung nam toi xac djnh huong phat tri€n

TDNN va de xua't mOt

s6 ghli

phap hoan thi~n cong tac TDNN <:J mtdc ta trong


3

nhft'ng nam tnroc mfrt . Xay dt.rng 1m}t n1 chC' TDNN ho~m chlnh , bao gt'~m d 2
lo<;ti nghi~p vt.t chtl ye'u :
- NRhifp V¥ qudn

l.v

vd huy d(311f? ('{lc 11f?UiJn vo'n cua nlu'lmtric.

- NRhi{'>JJ ''¥ sd: d~t11f? l'()'n cua 1VNN t/u)nf? qua ('{lc hlnh t/u{(· cho vay f(ti tr(f

di thifc hifn cdc clut(fnK trlnh . d~t dn plult tri~'n kinh te'- xll h(3i then cdc
m~tc

tieu chi dinh cua Chfnh fJhu .

Vi~c thtJ"c hi~n d€ tai nghiCn cuu nay , dt_(a tren cd sd ly lu~n kinh tc' -

chinh trj Marxit . trong do dnl yc'u Ia ly lu~n v€ tai chinh - tin dt.mg . v6 phan
ph6i cua cai xa h{)i va ly lu~n vC nha lllfoc; m~t khac, chie'n ltfljC vC phat tri€n kinh te'- xa h()i ; chinh sach tai chinh qu6c gia dC'n nam 2.000 , cftng
dtfPhtfdng phap

lu~n

lu~n

dtf<}c sir

lrong qua tr'inh nghien Cl(U C()

Sl_(

va djnh htrdng cho cac giai phap .
dt,~ ng

Ia phtfdng phap duy

v~t bi~n

ch(tng:

kc't h
khong xem xet ph<;tm tru TDNN m()t each rieng le rna d~t no trong moi lien h0 ,
tno trong nhft'ng dif-u ki~n ljch Slf CIJ the .

Ngoai phfrn md ufiu va phfin ke't lu~n. m')i dung nghiCn cu·u ciia lu~n
dtf~1c chia thanh 3 chtMng; 12 h
Chtrong 1 : CrJ sd ly lu~n v6 TDNN
Chtf(jng 2 : Tht.J'c tr<;tng v6 ho<;tt <.1(}ng TDNN d ViQt Nam tiH'1i
gmn qua
Chtt<.1ng 3 :

Nhii'ng bi0n phap hoan thiOn d>ng tac TDNN d
Nam

Vi~t

an


4

CHVdNG 1

CO SO LY LU~N VE TDNN
?

, ..:'

/

.....

'

~

,..,,

•)

1.1. HAN CHAT- CHUC NANG VA Sf) CAN THIET CUA TDNN
?

,...,.

•:

1.1.1. HAN CHAT CUA TDNN.

Tin dt,tng c6 l!ch sti' ra doi va phphat tri6'n cua ca.c quan h~ hang h6a - ti6n te . Tin d~;~ng phan anh cac quan he
vay nnt(jn, stl' d~;~ng v6n Ifin nhau dtfa tren nguyen t~c hoan tra. Tin dttng t6n tai
trong nhi6u phtt'<1ng thti'c s~in xuf{t khac nhau. (j hftt

c((

phttdng th(tc san xoftt nao

tin d~;~ng ciing bitSu hic$n ra hen ngoai nhtt Ia s~t vay mtt{a mQt s6 v6n ti~n tc$, nho vay ma ngttoi ta c() thhkinh te' giii'a ngttoi cho vay va ngttdi di vay, gifta hQ c6 m6i lien h~ ~fin nhau
thong qua v~n d()ng gia trj v6n tin u~mg, dti

ho~c

hang h6a . h<1n the' nii'a . tin dung khong chi Ia m()t hlnh thtf'c

v
(

v~n

dong ctia

vrJ'i1 11ay ) ma n)n !~1 nH}l loe,ti quan h(: xa h()i , tnrdc het dtra vao

long tin .Trong tlnfc tc' ho~t. d<}ng cua tin dt.lllg ra't phong phu. da d<;tng voi nhi6u
lo<.ti hlnh khac nhau : Tin dt_lllg nang Iai, tin
hang, TDNN ... Stf da

d~ng

ella cac

lo~i

d~mg

hlnh tin

thtMng mai, tin

d~tng

chinh Ia do

s~

d~;~ng

ngan

phong phu,

da d<;tng ctia cac m6i quan hG hang IH>a. ti6n tc$. Cac quan h~ tin d~;~ng c6 stt khac
nhau v~ tinh chfit, d~c diem nhtrng tat c~i d€u d~a tren nguyen tac vay- tra va la
d(m bfiy quan trqng thuc dfiy phal sinh, phat tri0n ca.c m6i quan he$ hang h6a,
ti6n t<$ va kinh te' thj tnt<'1ng.


5

TDNN la lo~i tin d1,1ng g~n lien voi nha mroc - m()t chu th~ trong quan he
tin d1,1ng. TDNN ra doi ra't sam, c6 th~ n6i, cung voi sl,l' ra doi cua nha mroc cling
d6ng thoi xua't hi~n ph~m tru TDNN.
D~c die'm ciia tin d1,1ng th~ hi~n
elm vay va nhi.Tng ngttoi di vay. Trong quan h~ tin dt.Jng. c6 m~t d6ng thdi d.
ngttoi vay va ngtt<'1i cho vay. Ngtt<'1i cho vay Ia chli th~ dip tin d1,1ng. D~ dip tien
vay, nglf<'1i cho vay cfin phai c6 m()tltwng giii trj tai san nhfit djnh, ma ngu0n
Clla

n6 c6 th€' Ia tiGn v6n tt,t c6. Ia hang hoa. tai san vay mtt{jn d cac chu the'

khac cua qtHi trlnh l<"i i siin

xu fit . Ngti'
tin d1,1ng. Vj tri cua ngtl'di vay Lrong quan h~ tin dt.ll1g ve eel ban khac vdi ngttdi
cho vay d ch6 : Ngttoi vay kh6ng phquyen sir d~mg t~m thUi v6n vay do vao muc dich ciia mlnh, ngu't">i vay hoan tni
v6n vay sau khi ke'tthuc tufin hoan v6n va phai tra Jai vay.
Tinh hoan trii tien vay Ia m()t trong nbii'ng da'u hi~u th~ hi~n ban cha't van
d(lng cua tin d1,1ng, Ia dfru fin phan bi~L ph:pn tru tin d1,1ng vdi cac ph~m tru kinh

te' khac. Y ngh1a kinh

t{ ella Sl( hoan tra nay dam bao lcji ich cho ca hai ben.

Ngtt<'1i di vay dtt{jc thl>a man hJi ich do quyen stl' d1,1ng vein vay mang l~i va
ngu'oi cho vay du'qc nh~n l<;ti nguyen vyn gia tr! v6n cho vay c()ng them phfin ltuc. Vi~c hoan tra v6n vay dtt<}c phap lu~t bao trc} cling nhtr quy<3n stl' d1,1ng v6n
vay dttnhii:'ng ngttoi tham gia quan

h~

c<1

sd cac htfp dOng tin d1,1ng dtrqc ky ke't gii.Ta

tin d1,1 ng.

TDNN, mOt hl.nh th(tc cua plwm trtl Lin d1,1ng cling bao g6m hai d~c tntng
eel ·ban

: S~t hoan tra v6n vay va co I
c~nh tinh chfrt Ltf nguy~n n6 con hao g<1m nhii'ng d~c tntng rieng c6 ct'ia m1nh d6

la tinh cttong che', tinh chinh tri va tinh xa h()i. Nhii'ng

d~c tntng rieng c6 nay


xuat phcit ttY quy~n h.rc chinh trj ciia nha mrdc. til cht'rc nang nhi~m vu ctia nha
mrdc trong quan ly kinh te'- xa hOi va cung chinh VI le d6. cac m6i quan h~ v~
kinh te', chinh tr!, xa hOi giua nha ml'oc va cac chu thO khac dticJc the hien kha
hai hoa trong

ho~t

dOng ciia TDNN.

TDNN la mOt ho~t dOng thuQc llnh vt.fc tai chinh ti€n t~. g~n li~n voi boat
d('ing cua NSNN - n6 phan anh m6i quan hO tin dt.lf1g trong d6 nha mroc vua Ia
ngtroi di vay dG dam bao cho cac khoan chi tieu cua NSNN vua Ia ngtrc1i cho vay

de thtfc hi~n cac chuc nang. nhiOm vu

ella mlnh trong quan ly kinh te'- xa hQi

va phattri~·n cac quan h~ kinh te' d6i ngo~i . TDNN Ia hlnh th(J'c tin dung do cd
quan tai chinh tht!c

hi~n.

Trong hinh thti'c nay, nha mtdc la ngtr<'fi tnrc tie'p vay

v6n ttY trong mroc va ngoai nu'dc dC gi

Chii the tham gia trong quan h~ TDNN hao gdm : chinh quy~n nha mrdc

trung tJ'dng, chinh quy~n nha mJ'dc dja phti't1ng, cac t6 chtl'c kinh te'. cac t6 chtic
tai chinh . cac t6 ch(ic xa h<}i . dan Cti va cac chii the mioc ngoai .Vi v~y c6 thG
n6i. plu.tm vi huy d(>ng v6n ctia TDNN rfit rQng. v11a huy d()ng v6n trong mi<1c
vira huy d<~ng ca v6n ngoai nude.
Khac Vdi cac

Jo~i

tin dt.tllg khac dtJ'QC tht!c hien tren Cd sd thoa

theo crl che' thj tniong va mang tinh l(}i ich kinh

thll~tl,

te , TDNN vifa mang tinh lcji ich

kinh te' vita mang tinh lt.J' nguy~n . vtYa mang linh cu'ong che'. vita c6 y nghTa
chinh tri. Tinh Cliung che' cua TDNN tlnfOng the' hien 0 cho nha mWc quy d!nh
nghla

Vl}

dong gop b5ng cac hlnh thu'c huy dQng ella TDNN d6i vdi cac d6i

ttr<}ng, cac tfing lOp trong mtdc d cac mlic dO huy dOng khac nhau .. Tinh cha't
chinh tr! cth TDNN the hi9n long tin ciia nhan dan d6i voi nha ml'oc. the' hi~n
m6i quan h~ chinh tri, ngoc,ti giao giua hai nha mrdc voi nhau, the hi~n tnich
nhi~m. m6i quan tam cua chinh phil d6i vdi nhan dan trong nt(dc qua cac hlnh


7

th(tc cho vay tai trq Hii sufft thap hoac khong tinh Hii, cho vay x6a d6i giam
ngheo, cho vay ghli quye't vi~c Uun ...
M6i h'inh th(tc tin dl;lng co llll;JC dich di vay va cho vay kluic nhau. Muc
dich di vay cua TDNN Ia d€ bu dap thie'u hl;lt ngan sach, di;ic bi~t Ia bu dap cac
khoan chi cho dfru tti phat triGn kinh te'. M~c dich cho vay ciia no Ia de' tai trq
cho cac nganh kinh te mfii nhqn, co qui mo Wn, co tfim quan trong trong n~n
kinh te', tai trq cho nhung t16i Lttl1ng khong co kha nang vay v6n ngan hang vui

Hii sufft Lhfrp va nhung t1i€u ki~n ttu dai khac. Dc>'i vdi mtdc ngoai, ml;Jc dfch cho
vay clia no Ia vi quan
Di;ic tnfng

Cl1

h~

IH}p Lac kinh te, chinh trj, ngoai giao giua hai mtdc.

biin ctia TDNN Ia

vi~c

huy dQng von va

SlT d~ng

von thtt(Jng

c6 Stf ke't hqp giCi'a cac nguyen Lac tin dl;lng va cac chinh sach tai chinh nha nttVdi chie'n ltt\k vc>'n gan vdi ycu diu str dl;lng hljp ly, co hi~u qua ngtH1n v6n,
chinh sach TDNN hqp ly sc gop phfin djnh lnrung dfiu ttt, lam d(>ng life thtic dify
cac doanh nghi~p. cac nh~t s::in xuftL b() v6n dfiu

tl(

Lheo djnh httdng ctla chie'n

ltiqc da dtiqc ho<;tch d!nh.
Nhtt v~y. TDNN cfing mang han chfit chung ctia quan h~ tin d1,111g - t16 Ia
quan h~ vay nutqn co hoan Lra vc>n va lai sau m(>L Lh<'1i gian nhfiL djnh. Ia quan h~
chuy€'n nhttqng L<;tm Lhdi quy6n

SlY

cl~.mg vein. Ia quan ht$ blnh ddng va hai hen

cung c6 Imrdc vdi nha mtoc khac hoac vdi iftL cii cac doanh nghi~p, die L

1.1.2. CHUC NANG CUA TDNN.

La m()L h'inh Lhuc cua ph<;tm Lru tin
sau:

d~ng,

TDNN Lhtfc

hi~n

cac chuc nang


a. Chti'c nang phfin phO'i h,ti cac nguOn tai chinh t~m thOi nhan rOi cua
xa h(}i tren nguyen Hie hoan tnl.
f::)ay Ia chti'c nang dnl yi{u ella tin dung, ph::l.n anh han cha't cua tin dung.
Clu:i'c nang nay ctla tin dt.tng dtnjc th
+ Huy dt)ng v
C(f

ban sau:

nghi~p, cac tci chtk xa hOi, dan

cu' thong qua cac hlnh th(tc huy dong tic't ki~m. phat hanh tnii phie'u ..

+ Cho vay do'i voi cac doanh nghiqp, ca nhan

nh~m ph~c v~ phat tri€n

san xua't kinh doanh.
Tin dt,mg Ia st,t v~n c:h}ng ctia v6n ttl' chti th€ nay sang chli th~ khac. Trong
TDNN, do Ia st.f v~n d<)ng ct'ia v6n nhan r6i tu dan chung, tu cac txa hOi trong va ngoai mtoc vao NSNN va trr NSNN qua ho~t dOng cho vay do'i
voi cac clnl th€ khac. Nho vao hoc,tt d()ng ctia TDNN, nha mtoc c6 th~ huy d()ng
mQi ngu6n vein nhan r6i trong xa ht)i, nh~n dttqc nu)t phiin tai nguyen trong va
ngoai mtoc

de diiu

ttt pluit trid.n san xufit, d6ng thoi phan ph6i t~i mOt phfin tai

nguyen cua xa hOi nh~m th6a man nhu dlu dfiu ttt phat trie'n ho~c nhu cfiu tieu
ditng. Khac voi ch(tc nang phan pho'i cac khoan thu chi thuong xuyen khac cua
NSNN la phan ph6i khong hoan l~i, cht'tc nang phan pho'i cua TDNN Ia phan
pho'i co hoan l~i. Thong qua TDNN. cac chti the' nh~n dtt
de

thoa man nhu cftu dftu lt( ho~c lieu dtmg ella mlnh, nh<'1 d6 rna tc,to di€u ki~n thuc
dfiy lttu thong hang boa phat tri€n nhanh chong hdn. C'1 day nha mtdc da st'i' dung
TDNN nhu' la mOt biqn phap h6 trq tai chinh ctla nha mtoc cho cac mt,Ic tieu ,
chttdng trinh , dtf an dtttnj v6n cho vi~c md rOng va phat trie'n san xufit. l<;tl! them vi~c lam cho ngttoi
lao dOng d6ng thoi t~o di€u ki~n phat huy hi~u qua

SlT

d~tng v6n , h~n che' hao

dip ctia NSNN . DOng thoi TDNN I~ mOt hiGn phap de' nha mtdc td ch(tc quan


..
l)

ly, st·r dQng quy ti6n t<$ cila nha mroc mOt each co hi<$u qua nhfit- lam cho quy

do luon luon

lj

trl;lng thai

v~n

dOng va mang ll;li

hi~u

qua cho xa hOi .

b. Ch(ic nang bu diip thic'u ht.Jt NSNN.

Co th~ n6i day Ia chuc nang ct1 ban nhfit eli a TDNN, ph an anh ban chat
ctla TDNN va Ia dfiu an phan bi~l lo£.1i h1nh TDNN voi cac Jo~i h1nh tin d~mg
khac . Qua trlnh thtfc

hi~n

NSNN thtrong phat sinh nhii'ng khoan tham hQt t(lm

thl)i va lau dai ' VI the trong v~n hanh NSNN ' nha nude din v~n dQng ch(J'c
nang phan phoi l£.1i cac ngu6n Lai chinh cua TDNN u~ y~m tn) cho cac nhu diu
chi ctla NSNN bi'ing each buy dOng von qua phat hanh cong Lrai , tin phieu , trai
phie'u kho b~c nha mroc ( KBNN ) , stY d~mg von t(lm thoi nhan r6i cua KBNN
ung chi cho NSNN khi cac ngu6n thu NSNN chua t~p t.rung kip v€ . D~ bu d~p
thie'u hQt NSNN , bi<$n phap buy dOng ngu6n v6n nhan r6i trong mroc th6ng qua
hlnh thU'c phat hanh trai phieu nha mroc Ia bi<$n phap yuan trqng d~ tang nglJ(in
chi phat tri~n kinh t€- xa hOi cho NSNN . Bi~n phap nay cac mroc tren the' gioi
d€u Htm ngay cii nhii'ng mrdc c6 ti6m nang kinh t€ cao , NSNN hOi thu . Nhi~m
V~l cua TDNN Ia phai n~m vii'ng nhu diu v€ von vay ciia nha mioc. muc dich str

d~1ng , kha nang ngtH1n v6n , tir d6 ap d1._1ng hlnh thuc vay v6n cho phil hqp de"

vita dap (J'ng dtt'(jc yeu diu etta nha mroc, vua dam bao kh~c phl_lc tlnh tr(_lng lam
phat. TDNN ra doi, thoi gian dftu Ia de' hit d~p thie'u hl;lt NSNN va hit d~p cac
khoan chi tieu thtJ'(Jilg xuyen cho tieu dung, no khong tham gia vao chu trlnh tai
san xua't clia n€n kinh t€ qu6c dan . Cung voi Slf phat trie"n cua xa hoi Joai
ngtt'Oi, ch((c nang, nhi~m Vl~ va vai tro Clla nha IHTOC trong quan Jy kinh te' -

Xa

h()i kh6ng ngirng dti(jc cai tie'n va d6i mdi. Theo do, ch(tc nang bu d~p thie'u lwt
ngan sach ct1a TDNN cung dtilfC nha nu'uc sir

d~mg

m(H each linh ho(_lt va tich

c!fc hl1n d6 Ia bu dfip nhfrng khoan b()i chi d10 dftu ttt phat tri~n kinh t€ ciia


10

NSNN. N6 giup cho nha mtdc tang them ngu6n h.fc tai chinh d€' thtrc thi cac
chinh sach quan ly di€u hanh vi m6 n€n kinh te qu6c dan va md r()ng quan h~
kinh te' d6i ngo~i vdi c()ng d6ng kinh te' the' gioi.
c. Ki~m soat cac ho~t dqng kinh Ht.
Tin dtJng Ia quan h~ kinh tc' hlnh thanh tren ccJ sd rat nhi€u cac quan h~
kinh te' khac. Ban than quan h~ tin dtJng cling l~i bao g6m nhi€u m6i quan he
nhli: quan h~ vay, yuan h~ v~ dtt mJ ... Do d6 trong quan h~ tin dtJng dii bao ham
kha nang kitim smit cac lo<:~i hoat d()ng kinh te' ctia cac doanh nghi~p. Trang
TDNN d~c bi~t khi nha mt6c d(tng ra cho vay t~li trte' theo cac chtMng trlnh mt_IC Lieu thl vi~c nha mtoc bie't va kitim soat ho~t d()ng
ctia chti the nh~n v6n Ia le dtt(Jng nhien . (~ day voi ch(tc nang t6 ch(tc va quan

ly

toan b() n€n kinh te' quC)c dan , nha mtUc st¥ d~mg tin dtJng nhtt mOt cong cu

kitim soat cac m~t ho<:~t d()ng kinh tc' . cac qua trlnh san xufit va phan phfii san
ph~m xii h()i nh~m diim hao cho vi~c dfru ttl' ctia TDNN d<:tt hi~u qua cao .

Th6ng quake' ho<;tch huy d{)ng va cho vay ctla TDNN se phan anh muc d{) phat
tritin cua nGn kinh t€ v€ cac m~t : kh6i ltfcfitJ bu dap thiC"u lwt ngan sach ding nhtt nhu cftu cho vay dftu tli phat trien kinh

te' ... Qua nghil;p vt.l cho vay, nha nu·dc c6 di6u ki~n nhln .td'ng quat vao cfiu true
tai chfnh ct'ia tt)'ng dtJn vi vay v6n , til' d6 phat hi~n va chan chlnh k!p thtJi nhung
vi ph<;tm che' d() quiin

ly

kinh te' ct'ia nha mtdc .

1.1.3. st,J CAN THnlr KHACH QUAN cuA TDNN {1 vif~T_NAM
a. V~ m~t tai chfnh :
Yay nq cua chinh phtl Ia m()t bi<;n phap tai chinh, tin dtJng rat quan trQng
nh~m

bu m\p thie'u twt NSNN va hti sung ngudn v6n dftu ttt phat tri6n.


II

(_'j Vi~t Nam, vdi n~n kinh te' ch~m phat tri€n, tich luy ti~n t~ til noi ho
n0n kinh t€ quf)c dan con thfip, nguOn thu cua nha mtdc (chu ye'u tit thu thue) c6
gidi h<;tn, trong khi do, nhu diu chi ngan sach va v6n cho phat tri~n kinh t€ ngay
cang tang da phat sinh nhii'ng ma't can d6i trong n6n kinh t€ ma d~c hi~t Ia can
d6i thu chi NSNN. Trong khi nh~1 mrdc kh<>ng du vein d~ cung (tng cho n6n kinh
te' th1 trong xa hoi dm dqng v6n va stY dung v6n lang phf, kem hi~u qua. V6n
NSNN cfip ra vdi tinh chat kh<'lng hoan l<:ti da hi trai r<)ng cho qua nhi~u ITnh vtrc
clia nGn kinh tC. va Ju()n thieu so vdi nhu diu ngay dwg tang . Trong diGu kien

tht_ic hi~n chuy6n n6n kinh tc' thco co che thi tntang doi hoi chung ta phai bict
stl' d~ng v6n cc> hi~u qua, n6 klu>ng cho phep mot u6ng ti6n mlo nam im. mot
dOng von nao c6 kha nang sinh lUi ma b! dim doan, troi buqc.

Vi~c phat hanh tin phieu, trai phie'u KBNN, cong tnii qu6c gia va cac

ch(tng ch) vay

JH;f

khac cua nha IHI'dc CO vj tri quan trong trong die hlnh thuc huy

dong cac ngu6n tai chinh san c6 trong n6n kinh te' quoc dan • giup cho nha mroc
c6 them ngu6n vtang ltt<;Jng tiGn trong ltru thong .Thtjc hi~n huy dong v6n nhan n1i trong nGn
kinh te' d~ bu d~p hoi chi ngan sach, dfiu ttr phat trie'n kinh te c6 tac dung h<;ln
che' va tie'n toi cha'm dut vit;c phat hanh tiGn cho NSNN. Day Ia mot co ch€. m()t
htrdng di dung. dam biio ngu<">n thu chn ngan sach, t~p trung ti€n mat vao kho
bac, ngan hang g6p phftn <3n djnh ltru thong ti~n t9, ch6ng l~m phat. Huy d()ng
von la nhi~m VIJ trqng lam trong ho~t d(>ng cua TDNN. Nguai viOc huy dqng
ngu6n v6n nhan r6i trung mroc, dnl yeu la ti~n nhan r6i trong dan, trung cac
doanh nghi~p va cac t6 ch(tc xa h(>i, cftn phai khai thac t6i da ngu6n v6n dftu ttr,
cho vay cua cac mrdc, cac t6 chtrc qu6c te'. Bfit lu~n trong tnrong hnguc'ln von trong mroc vfin c6

y nghia quye't djr.h d6i

vdi vi~c gh1i quye't cac va'n


12

de kinh te'- xa hOi cua dat mtdc. Tuy nhien, vai tr<'> to Wn cua cac ngu6n v6n
ngoai mioc nh~m cHiy manh qua trlnh dcii mdi va tang tnrdng kinh tc' Ia khc)ng

thG plnl nh~n .
b.

ve m~ t kinh te':

bl. Yeu ctiu Xtl)' d{lllg va pluit triiu ca'u tnic kinll tl troug di~u ki?n cong
nghi?p fu}a, hi~u dqi lu)a dlft mlac:

MOt trong nhfi'ng muc tieu d1a chi€n lttoc phat tri€n kinh te' xa hOi de·n
nam 2000 d Vi~t Nam Ia lc,to St( chuy6n hiC'n mOi ve chuy€n d!ch
ngay cang h<;Jp

ly

va CO

hi~u

qua h<.ln, khai thac va Sti dt.Jng CO

C(j

diu kinh te'.

hi~u

qua moi

ti€m nang ve tai nguyen. lao dOng, dat dai d€ phat tri€n san xuat kinh doanh.
Xu httong chung ctia chuyGn d

dVng cac khu cong nghi~p t~p trung, dri'y m~nh cong nghi~p che' bie'n g~n voi
san xuat nong Him ngtt nghi~p. Voi thttc te' d Vi~t nam hi~n nay, d€ hien d~i
h6a s(tc san xuat cftn phai ddftu ttt tht;c hi~n I~i g~p nhieu kho khan. Von trung va dai han vay ngan hang
vdi lai suat 1,65%/thang ( 19,8°/o/nd.m thr'!i dilm thd.ng 811996) diln tdi gia thanh
san phffm con cao , tu do khiC'n nhiGu doanh nghi~p h~n che' vi~c dftu ttt chieu
sau, d6i moi cong ngh~. Nha mtdc cftn tc,to dieu ki~n cho doanh nghi~p trong
mtdc dtt~lc vay v6n vdi lai suat thap, md rOng cung dip tin dt.Jng dftu ttt trung
twn, dai Iwn ... l:)G lam dttb2. 11JNN du(lc coi La m{jt clhzg

C(t

tai clzinh dd nlza lluik di~u k!tit11

quan lj vlmiJ "~" tai chinh qullc gia ctl hi~u qua.
Trong qua trlnh xay dt_I'ng va phat trie'n n~n kinh te' th! tntong co st; quan

ly ctla nha mt(k theo djnh httocg xa h()i chli

nghia, nhfi'ng tiGn d~ t6n t~i va phat

triGn cua TDNN trong xa hOi loai ngu'oi dang hi~n di0n d Vi~t Nam. Voi vai tro
qmin

ly

d6i vdi st_t phal Lrie'n kinh t€ xa h()i nha rnroc Vi,~t Nam da str dt.Jng

TDNN nhti Ia m<)L cong ct.l s~c hen, linh ho~L Lrong stf nghi~p lam cho dan giau

mtoc m~nh, xa hqi c6ng h~ng van minh. f)€ u~L

oti
nhung m~c Lieu ciia chie'n

lttgia tung bu(}c vtlng m{znh tren

('(f

sd f?icli phdnf? cdc 11f?u8n tiJm nc'lnf? tronu mtr!c.

cdc ngurJn wJ'n tu nurJc ng()(/i dl sd df!-nf? cr5 hi¢u qud phf!-c \'~ chie'n ht~J'r· fJ/uit
triln kinh re: xl'i h(3i cua da't m((/(' theo hur1n{? ('011f? 11f?hi~p lu5a, hi~n d~li hr5a lc'tm
liinh m(znlz lu5a nu)i tntr'Jnf? kinh tff vT nu), kiJm che' wl dtfy lui lam pluit. ki~'m so(it

lzf

th/J'nf? tai chfnh

f(W

nuJi tntr'Jnu thu(tn lr;i cdn thie't khuye'n khfch d!tu tcr trong

nude vd nude 11f?odi dw plult triln sdn xuli't kinh doanh hdo ddm ('/w n~n kinh t{
phdt tri/ln nlzanh clu5ng Vel hPn \'l711f?"

1431 . Htidng vao

m~c Lieu <16, m<}t trong

nhung nqi dung clul ye'u cila chfnh sach tai chinh Ia str dt,ng NSNN. quy dt.J' trfi'
quo'c gia lam d)ng c~ v~t chf\t ud uicSu tiC't qmln ly ncSn kinh t6 th! tni<'Jng. Chfnh
sach tai chinh phai uam biio khai thac va t~p trung dtt~1c ngm1n lt,tc tai chinh toan
xa h<)i cho ufru Lti phat triOn san xual kinh doanh dti sue thuc dfry st,( chuydn d!ch
ui

cf\u kinh te'. TDNN - hi~n phap tai chfnh nla chfnh phtl h6 Ln.1 cho ho<;tt udng

NSNN va thuc dfry phat triOn kinh te gifi' m()t vj tri rat quan trqng uiim b~io

ngu6n cho ngan sach qua d>ng lac huy d()ng v6n ding nhtt sir dt.Jng vfln m<>t
each hiQu qua, ufiu ltJ' phat lridn de nganh nghC lhu<')c diQn t(U uai va cac Vllng
c6 kh
qu~i.

th~J'c hiQn chinh sach cho vay plll.IC V~l lkh ct.J'c cac mt.IC lieu phal trie'n kinh t(

ctia nha mJ'dc nham t~o ra muc tang lru'dng cao, chuy6'n d!ch u1 cau kinh tc' dung
htl'dng (J<1ng th<'Ji thu hqua cao.

1.2. CAC l,HtfCING THUC TDNN
1.2.1. HUY HQNG V6N :

14

De' bu

d~p thie'u Iwt NSNN va dfiu tu' phat trie'n kinh te' nhit3u mioc tren

the' gioi da ap dl;Jng mQt chlnh sach huy dQng v6n trong nude va vay llQ nu'oc
ngoai mQt each tri~t d€ va CtJ hieu qua. k€' ca cac ntidc phat tri€'n nhti My. Nhat
va ca.c midc dang phat tridn nhti Trung Qu6c, Singapore, Thailan, Philippines ...
Huy d()ng v6n

lJUa

TDNN dtitk phan

ra

lam 2 lo~i:

0 Tin d\tng ngdn lu,tn:
Ui khoan vay ngan Iwn cua nha mioc ma d<,ti di~n thti<"Jng Ia KBNN dd' hu

dap cac kho::ln hl)i chi t
han ciia nha nu·oc dtidc thtic hien hling each phat hanh tin phieu Kho

B~c

. Viec

phat hanh dtiQC tht_ic hi~n hfrng 2 each :
_ Pluit hcinh

di vay

v6'n nJ.:an hcing trung li(Jng.

Pluzt /uinh ct~' vay vO'n cdc f(j' clue(' vd cd nhan.

NguOn tra nlj cua TDNN ngan lwn la cac khoan thu ngan sach dtiUc thu'c
hi~n trong tlidng lai. Trong mQt s6 tnWng hljp d~c hit%t, ngu6n tra n(j ctia loai tin
d~mg nay dtt'ljc thtfc hiOn hUng each phat h~mh ti6p lo:;ti ky phie'u kho bac nHJi

(ky phie'u chu luu ).

0 Tin d\tng trung

h~n

va dai lu,tn:

La cac khoan vay trung h<,tn va dai h:;tn cua nha mioc do KBNN dai diQn.
Thoi han vay tlniong til I de'n 10 nam d6i voi vay trung h:;tn va til 10 de'n 20
nam trd len d6i voi vay dai h<:tn. YiOc vay d~ti h<,tn, trung h:;tn nhfrm huy dQng
v6n cho dfru tti xay dt!ng cac d)ng trlnh Cl1 sd h~ tfrng ma hit%u qua mang }~j sau
mQt thoi gian kha dai. Ngudn tra ndti(jc tht_(c hi~n bUng each phat hanh cong tnli . Cong trai phie'u Ia chung chi
nh~n

nlj ctia nha midc, la mQt

lo<;~-i

ch(ing khoan hay tnii khoan nha nude do nha

midc phat hanh t10 vay dan chung, cac t

15

Cl1ng tnli phie'u co nhieu ten goi khac nhau: c6ng phie'u qu6c gia. tnii phie'u nha
mldc, chung chi dfru tt( . MOt sfi mWc chinh phu uy nhi~m cho KBNN phat hanh
c6ng trai phie'u nen n6 cc>n dt(l}c mang ten trai phieu KBNN, tin phieu KBNN.
c()ng kho' phieu, ky phieu Kho Hac ... Cac loai hlnh cua cdng tn1i phieu rat
phong phu va da d<:tng, co the phan chia chting theo cac tieu th((c chu yeu sau:
- Chia theo thdi h<:tn c
+ Trlii phie'u ('() tlu!i hun: hi lo(li ('(J qui d.inh thr'Ji h2 m1m, 3 ndm, 5 'Ullll, I 0 ndnz ..

+ Trtii phii/u vinh t·dn: ld lothanh todn nul chi lni·a lu:n hoc'tn trd mr)t sf;' ti~n c(/ djnh hring nr1m
vd cd t /u'Ji h
Lo<:J.i nay dti'l}c nhieu mi'oc Phti't1ng Tay phat hanh ( tri£

M_v ).

M~1c

phat hanh ciia n6 Ia nham xay d~(ng ho~c khoi ph!JC cac c6ng tdnh

Cl1

dich

'id hi:l-

tfing, phtic ll}i cong d)ng ( tlntdng xdy ra sau chieFn tranh horJc sau m(}t dqt k/u}i
ph1;tc thien tai ). Vi~c huy t1ong vo'n mang tinh nghla VIJ d6ng g6p ella to~tn dan

trong mtdc hl1n Ia ltJi ich kinh te eli a ngti'(1i mua trai phieu.
- Neu theo plwm vi phat hanh thl trai phie'u du'l}c chia lam 2 loai:
+ Trdi phie'u quf/c n(Ji: lei. lo(ti trai phie'u phdt hdnh trong mtrlr' do
chfnh quy~n nlu't mtrk trung tlang ho(l(' dja plutang phdt himh

ctl lwy

dr)ng vo'n n/u{rz r/Ji lf011f: dlln chung, CclC tfJ c/nk kfil!1 te'

lzQf l'rl

XCl

ngan lulng t rong mt(fr'.

+ Tr!li phie'u qul/c
plzat /uznlz

te:·

cti huy dr)ng

lr't cdc lo{li cht~nx chl nhqn nr; do nhr't mtrJc

vo'n tlzu ngO(ll t¢.

Ngu6n tra n~1 tnli phie'u Ht phdn kct dt( ngan sach ho~c phat hanh m(.)t lo~i
tnii phie'u moi dG tra IHj lo<;ti tnii phicu cu.


16

Ngoai ra c6 th0' chia cong trai thco cac Lieu th(tc khac nhau nhtt:
- Cong trdi

ky

danh:

La lo<;1i cong tnli co ghi ten ngttoi mua tren phie·u, khi din mua ban
chuy~n nlutqng ngttoi mua phiii de'n tH1i phat hanh d~ dang ky l~i, tniong hqp

mfi't mat cling se dtf- C/)ng trdi k/u)ng k_v danh:

La d)ng trai khong ghi Wn ngtfoi mua, cac

lo~i

cong trai nay thudng du
mua ban chuy€n nhttqng ttf do tren thi tnt(1ng ch(tng khoan, va Hit nhien neu hi
thfit l~c ma't mat ngttoi sd huu coi nhtt ma't quy€n sd huu, khong duqc thanh
loan. l:-)6i vdi lo~i cong trai kh()ng ky danh, mOt
nao thl dttqc phep lttu hanh,

lo~i

s6 mtdc con qui djnh

ct,~ the' lo~i

nih> thl khong dttqc phep htu hanh tren thj

tnrong ch(rng khoan.

- Cong trdi C(J lcli suc'i't d/ djnh:
La hJ<;li cong trai a'n djnh m(tc Hii sufit cfi djnh ghi tren phie'u trong su6t
thoi h<;1n ciia cong tnii, kh()ng thay dOi trong mQi tntung hqp, cho du trcn thi
tntong ti€n t~ c6 bie'n d(>ng v€ lai su~t't. Lo~i c6ng trai nay phu hqp voi nhung
mtoc c6 n€n kinh te' tai chinh ti€n tt;

lin djnh.

- Cong trczi n5 Wi sua't klu3ng c/3' djnh ho(ic Liii sw1t thea chl sf/:
Lo~i cong trai nay dtfljC nha mtdc di€u chlnh lai sua't hang nam theo S~(

hie'n dqng gia ca va lai sufit tren thi tru'ong tiCn t~. ho~c di€u chinh theo

Sl(

bie'n

d(>ng cua gia v~mg ho~c gia ngoai te m~nh nhlim d6 dam bao lqi ich kinh te clia
ngtfoi cho vay. ngu·qc l~i ngtti1i cho vay cling cam thf1y yen Him hdn. tranh dtt(jc
nl i ro do l~m phat, tnt(jt gia khi mua cong trai. Lo~i cong tnii nay tlntong

Ul(QC

ap dt,~ng <1 nhung mtoc co hpn phat cao. nGn tai chinh tiGn t~ thttong khong c>n
d!nh.


17

v~ phlidng tht.i'c phat hanh va ticu tht;l cong trai phie'u:
Vi~c phat hanh tnli phi6u nha mioc d cac mioc c6 n~n kinh

te' thi trtt<'Jng phat

tri~n d~U thong qua kho hi;lC va ngan hang voi cac phttdng th(ic chu ye'u sau:

+ Phuonf? tlulc d{{u thdu: tHy Ia phtt'<1ng thuc tieu th'-;1

a thj

trtt<'Jng so dip,

phttong thuc nay ngay cang dttcjc ap d~tng rOng dii. Ngttoi da'u th~u phai co mot

s6 v6n nha't d!nh va khi tnlng thfiu trong th<'Ji hi;ln qui d!nh phai n<)p tien vao
KBNN de nh~n tnii phieu tiCu tht,t. Vfin d~ tieu tht,t qua dfiu thfiu lam cho trai
phie'u tieu th~t nhanh. chi phi giam va nha mt'oc sum thu dttqc ti~n. Nhttng va'n

de quan tr~mg Ia trai phie'u nha

mioc phai c6 Uii sua't ha'p dfrn, c6 kha nang tieu

tim nhanh va nha ntt'ich cho hQ .
.+ PhurJng tlulc hcin trQn g()i. hdn theo seri cho ngan hang trung uang: theo

phtMng th(t'c nay nha mtdc tly nhicm cho KBNN lam d<,1i dien phat hanh trai
phie'u KBNN va ban tr()n gtheo nhu c~u v6n c~n vay trong ltl'ng thai gian nhfrt djnh ctia nha ntt'oc. Khi nh~n
dttqc tnii phie'u nha mtoc. ngiln hang trung ti<1ng chuyen ti0n sang cho KBNN d€
KBNN chi theo ke' ho<;tch ctla NSNN. Ngan hang trung ti<1ng dung trai phieu nha
mt'oc de thtrc hi~n " Nxhifp v~t thi tru£1nx nuJ " trong vai tn) quan ly di0u h<)a
tien t~

a Him kinh t6 vlmo.·Khi cftn tht_ic hi~n chlnh sach th~t ch~t ti~n t<$, ngan

hang trung tidng han ra cac trai phicu nha midc cho cac ngan hang thtic1ng mai.
cac t6 chtic tai chinh trung gian ( tlutr!nx theo nghTa v~ hdt buoc ) de tang mtl'c
ti€n gtri ctla cac t6 ch((c nay t<;ti ngan hang trung tidng va lam gitin dl;Jng, giam ltiqng ti€n trong lttu thong. Khi cfin tht,tc hi~n chinh sach noi 16ng
ti€n tt;, ngan hang trung t(<1ng mua vao cac tnii phic'u nha ntfdc d0 giam m(rc
ti€n gl'ii ctia cac ngan hang thti<1ng nwi va cac t6 cht:i'c tai chfnh trung gian khac
r

j

------

~~AI HOC
. Olll:Yl; :: i A1P.h:O'!
..
TRlJUltt~ Dfd tW C rq! il·i ·; {:

.

\

'

inarVJfN SAU fl~~l tH}f~

-- -

..... .. ·-·-···---···--~·-


l8

d

ngan hang trung ttcJng va lam tang mti'c.: cung v€ tin d~ng, tang ltrqng ti€n

trong lu'u thong. Ap d~lng phuHng th(tc nay nha ntidc giam du'<;Jc chi phi phat
hanh, dap ling nhu diu huy d()ng va stt d~ng von kjp thoi chti d()ng va kh6ng d€

xay ra tinh tr~ng t1 dQng v6n. D6ng thoi t<,to di€u ki~n cho ngan hang trung u'dng
tht_tc hi~n nghi~p v~1 thj tru'ong md trong quan ly dieu hoa ti€n t~ d t~m vi mo.

+ Phuong thzlc th?u

thl!- qua cdc d
ly : cac

ngan hang thtfdng

m~i.

cac

cong ty tai chinh, h~ th6ng htr'u di~n ... Ia nhii'ng tliW trai phie'u cho nha mtoc. Plnl'dng thti'c nay cling giam chi phi tieu th~ nhu'ng
tie'n d() t~p trung von vao NSNN khi)ng nhanh ch6ng b~ng 2 phu'ong thuc tren.

+ Phuong

thLtc ('(;--

truvPn: KHNN tt_i tci cht:i'c tieu th~ thong qua he tht)ng

ho<_it d()ng clia mlnh trong mtoc va van phong d~i di~n d nu'oc ngoai. PhtMng

th(tc nay d nhiGu mtoc d'>n sit dung, tuy nhien chi phi cho vi~c tieu th~ rfit cao,
t6n kem sue ngt(()i sue ctia, tic'n th) huy d()ng v6n ch~m va hj d()ng nhi€u mat.
B6i lti<;Jng tham gia mua tnii phie'u cling rift da d~ng: cac chinh phtL c~c to'

ch(tc quoc te', cac doanh nghi0p trong mtoc. ntioc ngoai, ca.c c6ng ty tai chinh,

cac nha dfiu ttl' chung khmin. c~ic tfrng lOp dan

Cli. ..

Hlnh thti'c trai phiGu phong phu: c6 lo<,ti ngiln h<,tn, dai h<,tn, c6 lo~i chuy~n
dOi du'qc, c6 lo~ti ban tn_tc tie'p va c6 lo<,ti ban tren thj tntUng ch(tng khoan, c6
lo~i

ban d trong nu·oc va c6

lo~i

han d mtoc ngoai, c6 lo<,ti phat hanh du'di

d~ng

in ch(tng chi, co Io<,ti chi ghi s6, daag ky va ma h6a qua may tinh di~n ttl'...
Vi~c quan ly tin phie'u. trai phie'u dtt~1c tiWc hi~n thong nhfit theo luat va

quy che' he't s(tc ch~t che. Phan djnh ro trach nhi~m. quy€n h<,tn ct1a

B0

Tai

Chinh, ngan hang trung tidng, cac nha dfiu tti, co quan m6i gidi va cac tht1 t~c
c~n thie't cho vi~c phat hanh, dang ky, mua han, khie'u n~i khie'u t6.