Tiet 45: HUONG DAN DOC THEM: CHAN, TAY, TAI, MAT, MIENG

TUẦN 12

VĂN BẢN
Tiết 45 Hướng dẫn đọc thêm:

CHÂN, TAY, TAI, MẮT, MIỆNG
(Truyện ngụ ngôn)
Ngày soạn : 25-10-2013
I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Giúp học sinh:
1.Kiến thức:
- Học sinh hiểu được nội dung và ý nghĩa ngụ ngôn của truyện.
- Học sinh hiểu thêm một nét đặc sắc khác của truyện ngụ ngôn: dùng nghệ thuật nhân hóa cùng
cách kể ý vị với ngụ ý sâu sắc khi đúc kết bài học về sự đoàn kết.
2. Kĩ năng:
- Rèn cho học sinh kĩ năng tự đọc- hiểu văn bản truyện ngụ ngôn theo đặc trưng thể loại.
- Học sinh có kĩ năng phân tích, hiểu ngụ ý của truyện.
- Học sinh kể lại được truyện bằng các ngôi kể khác nhau.
3. Kĩ năng sống cần đạt:
+ Tự nhận thức giá trị của tinh thần trách nhiệm, sự đoàn kết tương thân tương ái trong cuộc
sống.
+ Ứng xử có trách nhiệm và có tinh thần đoàn kết tương thân tương ái.
+ Giao tiếp, phản hồi/ lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng, cảm nhận của bản thân về
bài học trong truyện.
4. Thái độ:
Học sinh có tinh thần trách nhiệm, đoàn kết- giúp đỡ nhau để hoàn thành tốt công việc chung.
II.CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:
1.Thầy: soạn giáo án, bài giảng trình chiếu trên powerpoint, tranh minh họa
2.Trò: đọc trước văn bản, chuẩn bị bài theo hướng dẫn của giáo viên.
III.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ: (3 phút)
Thế nào là truyện ngụ ngôn? Kể những truyện ngụ ngôn em đã học.
Trả lời: Truyện ngụ ngôn là loại truyện kể bằng văn xuôi hoặc văn vần, mượn chuyện về loài vật,
đồ vật hoặc chính con người để nói bóng gió, kín đáo chuyện con người nhằm khuyên nhủ, răn
dạy người ta một bài học nào đó trong cuộc sống.
Các truyện ngụ ngôn đã học: Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi
3. Bài mới:
- Giáo viên chiếu hình ảnh chân, tay, tai, mắt, miệng cho học sinh xem. Giáo viên đặt câu
hỏi: Bức tranh trên minh họa những bộ phận nào của cơ thể con người? Học sinh trả lời,
giáo viên dẫn vào bài mới: đây là truyện ngụ ngôn mà trong đó nhân vật là những bộ phận
của cơ thể con người đã được nhân hóa. Truyện mượn các bộ phận của cơ thể người để
nói chuyện con người. Vậy “chuyện con người” mà truyện đề cập ở đây là gì? Ý nghĩa
giáo dục sâu sắc được gửi gắm qua văn bản này như thế nào? Những câu hỏi đó sẽ được
trả lời trong tiết học hôm nay- tiết 45 hướng dẫn đọc thêm Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng. (2
phút)
- Giáo viên ghi tựa đề lên bảng.

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung ghi bảng


* Hoạt động 1: Đọc và kể (14 phút)
Giáo viên kiểm tra phần đọc chú
thích của học sinh ở nhà.(chú thích
1, 3, 5, 6)
Giáo viên hướng dẫn học sinh cách
đọc văn bản: giọng đọc cần sinh

động và có sự thay đổi thích hợp với
từng nhân vật và từng đoạn; đoạn
đầu mang giọng than thở, bất mãn;
đoạn Chân, Tay, Tai, Mắt đến gặp
lão Miệng có giọng hăm hở, nóng
vội; đoạn tả kết quả sự “đình công”
của Chân, Tay, Tai, Mắt thì giọng uể
oải, lờ đờ, đoạn cuối thì Chân, Tay,
Tai, Mắt hối lỗi và hòa thuận, thân ái
với lão Miệng. (cô Mắt: giọng bất
mãn ấm ức, Chân- Tay giọng đồng
tình hăm hở, Tai giọng ba phải ân
hận, Miệng giọng ngạc nhiên phân
minh)
Giáo viên đọc mẫu cho học sinh
đoạn đầu, gọi học sinh đọc tiếp.
Giáo viên cho học sinh nhận xét
cách đọc của bạn.
Giáo viên cho học sinh dựng lại câu
chuyện bằng phương pháp đóng vai.
Giáo viên cùng học sinh nhận xét
phần thực hiện của các bạn.
Giáo viên chiếu câu hỏi: Có bạn sắp
xếp các sự việc trong truyện theo thứ
tự sau:
1.Từ đó, cậu Chân, cậu Tay, cô Mắt,
bác Tai, lão Miệng lại sống thân mật
với nhau.
2.Bốn người hăm hở đến nhà lão
Miệng.

3.Cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay, bác
Tai chống lại lão Miệng.
4.Cả bọn cảm thấy mệt mỏi rã rời.
5. Họ cố gượng đến nhà lão Miệng,
vực lão dậy và đi tìm thức ăn.
Theo em, bạn sắp xếp sự việc theo
trình tự đó đã hợp lí chưa? Nếu
chưa, hãy sắp xếp lại.
(?) Từ các sự việc trên, em hãy tóm
tắt ngắn gọn câu chuyện.
Giáo viên chiếu đáp án cho học sinh
xem, cho điểm khuyến khích học
sinh kể hay.
* Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh

- Học sinh trả lời theo câu hỏi của
giáo viên.

I. Đọc và kể

- Học sinh cùng giáo viên xác
định giọng đọc.

- Học sinh nghe.
- Học sinh thực hiện.
- Học sinh nhận xét.
- Học sinh dựng lại hoạt cảnh dựa
vào sự chuẩn bị ở nhà.
- Học sinh nhận xét.
- Học sinh đọc câu hỏi và thực

hiện.
Trình tự các sự việc được sắp xếp
lại như sau: 3 -> 2 -> 4-> 5-> 1.

- Học sinh kể tóm tắt.

- Học sinh nhìn.
- Học sinh trả lời: Truyện có các
nhân vật- cậu Chân, cậu Tay, cô

II.Tìm hiểu văn bản


tìm hiểu nội dung, ý nghĩa văn bản
(14 phút)
Giáo viên chiếu cho học sinh xem
hình ảnh các nhân vật.
(?) Hãy xác định nhân vật trong
truyện? Cách đặt tên cho nhân vật có
gì đặc biệt?
Giáo viên cho học sinh phát hiện
nghệ thuật qua cách đặt tên nhân vật.
Giáo viên có thể gợi ý cho học sinh:
(?) Các nhân vật này có những đặc
tính gì giống con người? Vậy tác giả
dân gian sử sụng nghệ thuật gì?

Mắt, bác Tai, lão Miệng.
Truyện lấy ngay tên các bộ phận
của cơ thể người để đặt tên cho

các nhân vật qua đó nói chuyện
con người-> nghệ thuật ẩn dụ .
- Học sinh phát hiện: các cơ quan
thân thể người biết đi, đứng, nói
năng, hoạt động, suy nghĩ, ghen tị
như con người -> biện pháp nhân
hóa.
- Học sinh xem và trả lời:
Cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay, bác
Tai đình công đòi bình đẳng trong
việc hưởng thụ với lão Miệng.
Giáo viên chiếu hình ảnh cho học
- Học sinh suy nghĩ, trả lời:
sinh xem.
Vì Cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay,
(?) Cậu Chân, cậu Tay, cô Mắt, bác
bác Tai cho rằng phải làm việc vất
Tai, lão Miệng đang sống rất hòa
vả, còn lão Miệng sung sướng chỉ
thuận, bỗng xảy ra việc gì?
ngồi ăn không.
(?) Vì sao Cô Mắt, cậu Chân, cậu
- Học sinh trả lời theo suy nghĩ
Tay, bác Tai so bì với lão Miệng?
của bản thân: sự việc thoạt nhìn
thì có vẻ hợp lí nhưng thực chất
họ chưa thấy bản chất công việc
của lão Miệng là nhai. Họ mới chỉ
(?) Theo em, sự so bì đó có hợp lí
nhìn bề ngoài, suy nghĩ nông cạn

không? Nhận xét về suy nghĩ, cách
chưa thấy sự thống nhất chặt chẽ
nhìn nhận của cô Mắt, cậu Chân, cậu bên trong.
Tay, bác Tai.
- Học sinh xem và trả lời: cả
nhóm hăm hở kéo đến nhà lão
Miệng, không chào hỏi mà nói
thẳng “từ nay chúng tôi sẽ không
làm để nuôi ông nữa”
Giáo viên chiếu hình ảnh cho học
- Học sinh nhìn và trả lời:
sinh xem.
Tất cả đều cảm thấy mệt mỏi, uể
(?) Bởi suy nghĩ đó, họ quyết định
oải, rã rời.Chính họ phải chịu hậu
làm gì?Thái độ ra sao?
quả của việc Miệng không được
Chuyển ý: Với những suy nghĩ, hành ăn.
động vội vã, sai lầm ấy, mọi người
+ Cậu Chân, Tay không muốn cất
có phải chịu hậu quả không? Chúng mình
ta sẽ sang ý 2- Hậu quả của sự so bì. + Cô Mắt lờ đờ, muốn ngủ mà
Giáo viên chiếu hình ảnh cho học
không thể ngủ.
sinh nhìn.
+ Bác Tai ù ù như xay lúa.
(?) Hãy tìm những chi tiết, hình ảnh + Lão Miệng: môi khô như rang.
nêu lên hậu quả của sự so bì?
Giáo viên bình: Như vậy với suy
nghĩ nông cạn, hành động xốc nổi,

cuối cùng cả bọn phải gánh chịu hậu
quả nặng nề. Từ đó họ mới nhận ra

- Học sinh nhìn tranh và trả lời:
Họ họp nhau lại bàn bạc, cuối
cùng quyết định đến nhà lão
Miệng tìm thức ăn cho Miệng để

1. Sự so bì của Chân,
Tay, Tai, Mắt với lão
Miệng:

2. Hậu quả của sự so bì:


sự sai lầm trong nhận thức của mình.
Giáo viên chiếu hình ảnh minh họa
cho học sinh xem.
(?) Họ sửa chữa sai lầm đó như thế
nào?
(?) Em có suy nghĩ gì về câu nói
của bác Tai “lão Miệng không ăn,
chúng ta cũng bị tê liệt”, “lão Miệng
có ăn thì chúng ta mới khỏe được”?

(?) Truyện được kết thúc như thế
nào?
(?) Câu hỏi thảo luận: Qua
truyện, tác giả dân gian muốn
gửi gắm bài học gì? (3 phút)

Giáo viên liên hệ giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh: Trong cuộc sống,
nếu trong một tập thể giữa các cá
nhân luôn tồn tại sự ghen tị, đố kị
ích kỉ thì tập thể ấy không bao giờ
có được sự thống nhất và không bao
giờ phát triển. Chính “con sâu” ghen
tị sẽ kìm hãm mọi sức mạnh của tập
thể. Đoàn kết, tương trợ sẽ giúp
chúng ta tạo nên sức mạnh để vượt
qua mọi khó khăn. Đó cũng chính là
một truyền thống quý báu của dân
tộc ta.
(?) Hãy kể một số việc làm thể hiện
tinh thần đoàn kết, tương thân tương
ái của em với bạn hoặc những người
xung quanh.
Giáo viên có thể liên hệ với việc giữ
gìn vệ sinh trường học.
Giáo viên chiếu sơ đồ câu chuyện
cho học sinh phát hiện nghệ thuật.
Giáo viên chuyển ý: Để hệ thống lại
nội dung và nghệ thuật của truyện,
chúng ta sang phần III- tổng kết.
* Hoạt động 3: Tổng kết nội dung,
nghệ thuật (4 phút)
(?) Nêu những nghệ thuật đặc sắc
của truyện?

hòa giải.

- Học sinh suy nghĩ, trả lời:
Câu nói khẳng định sự thống nhất
chặt chẽ, sự gắn bó không thể tách
rời giữa các bộ phận khác nhau
trong cơ thể con người, suy rộng
ra là giữa các cá nhân trong cộng
đồng, xã hội. Cá nhân không thể
tồn tại nếu tách khỏi cộng đồng.
- Mọi việc và mọi người trở lại
như xưa, sống hòa thuận đoàn kết,
không ai tị ai.
- Giáo viên tổ chức cho học sinh
thảo luận, cử đại diện trình bày:
- Không nên so bì ganh tị.
- Biết nhìn nhận, đánh giá công
việc của mình, của người khác.
- Cần hợp tác, tôn trọng lẫn nhau.
- Phải đoàn kết, có tinh thần tập
thể.

3. Bài học:
- Trong cuộc sống, ta
không nên so bì ganh tị.
- Biết nhìn nhận, đánh
giá công việc của mình,
của người khác.
- Cần hợp tác, tôn trọng
lẫn nhau.
- Phải đoàn kết, có tinh
thần tập thể.

- Học sinh liên hệ, trả lời.

- Học sinh xem sơ đồ, trả lời: cách
kể chuyện theo kết cấu vòng tròn
hấp dẫn.

- Học sinh nghe câu hỏi và trả lời.

III. Tổng kết:
Với cách kể chuyện hấp
dẫn theo kết cấu vòng
tròn cùng việc sử dụng
biện pháp nhân hóa, ẩn
dụ độc đáo; truyện
“Chân, Tay, Tai, Mắt,
Miệng” nêu ra bài học:
Trong tập thể, mỗi thành
viên không thể sống đơn


(?) Từ câu chuyện của “Chân, Tay,
Tai, Mắt, Miệng”, truyện nêu ra bài
học gì cho chúng ta?
Giáo viên chiếu phần tổng kết cho
học sinh ghi bài.
Giáo viên chiếu đoạn phim minh họa
cho học sinh liên hệ mở rộng.
* Hoạt động 4: Luyện tập củng cố
(5 phút)

Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi
trò chơi tìm ngôi sao may mắn.

độc, tách biệt mà cần
đoàn kết, nương tựa vào
nhau, gắn bó với nhau để
cùng tồn tại và phát
triển, đồng thời biết hợp
tác và tôn trọng công sức
của nhau.

4. Dặn dò: (2 phút)
- Tập đọc, kể diễn cảm câu chuyện.
- Nắm lại định nghĩa truyện ngụ ngôn, minh họa đặc điểm cơ bản của truyện.
- Chuẩn bị: tiết 51 Treo biển, hướng dẫn đọc thêm Lợn cưới áo mới
+Tìm hiểu định nghĩa truyện cười
+ Đọc văn bản, tìm hiểu nội dung biển treo, các ý kiến góp ý cũng như thái độ của chủ cửa
hàng trong truyện.