Vận dụng kĩ thuật “khăn trải bàn” vào giảng dạy bài bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia cho học sinh lớp 11 tại trường THPT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
*********************

NGUYỄN NHƯ QUỲNH

VẬN DỤNG KĨ THUẬT “KHĂN TRẢI
BÀN” VÀO DẠY HỌC BÀI “BẢO VỆ CHỦ
QUYỀN LÃNH THỔ VÀ BIÊN GIỚI QUỐC
GIA” CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH LỚP 11

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng và an ninh

HÀ HỘI – 2018


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
*********************
NGUYỄN NHƯ QUỲNH

VẬN DỤNG KĨ THUẬT “KHĂN TRẢI
BÀN” VÀO DẠY HỌC BÀI “BẢO VỆ CHỦ
QUYỀN LÃNH THỔ VÀ BIÊN GIỚI QUỐC
GIA” CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH LỚP 11

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng và an ninh

Người hướng dẫn khoa học

Thượng tá, ThS. Phạm Văn Dư

HÀ HỘI - 2018


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được đề tài này em đã nhận được rất nhiều sự quan tâm,
giúp đỡ của thầy cô, gia đình và bạn bè trong suốt thời gian qua. Em xin gửi lời
biết ơn sâu sắc tới thầy Thượng tá,Ths. Phạm Văn Dư đã hướng dẫn, chỉ bảo tận
tình và cung cấp cho em những kiến thức, kinh nghiệm quý báu giúp em hoàn
thành đề tài nay.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy giáo, cô giáo, các em học sinh lớp
11 Trường THPT Nguyễn Gia Thiều, nơi em về thực tập.
Đồng thời, em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Trung tâm Giáo
dục quốc phòng Hà Nội 2 đã tạo điều kiện thuận lợi để em hoàn thành đề tài
khóa luận này.
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, do kiến thức còn hạn hẹp nên không
tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự nhận xét, đóng góp ý
kiến củacác thầy, cô giáo để đề tài của em ngày càng hoàn chỉnh hơn.
Cuối cùng em xin kính chúc các thầy, cô dồi dào sức khỏe và thành công
trong mọi lĩnh vực.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 15 tháng 05 năm 2018
Sinh viên

Nguyễn Như Quỳnh

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bài khóa luận tốt nghiệp này được hoàn thành là kết quả
nghiên cứu và do sự cố gắng nỗ lực của bản thân cùng với sự giúp đỡ, hướng
dẫn tận tình của thầy Thượng tá, ThS. Phạm Văn Dư.
Bài khóa luận tốt nghiệp này không trùng với các kết quả nghiên cứu của
các tác giả khác. Nếu sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Hà Nội, ngày 15 tháng 05 năm 2018
Sinh Viên

Nguyễn Như Quỳnh


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu......................................................................... 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 3
5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 3
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn........................................................................... 4
7. Bố cục khóa luận ............................................................................................... 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC TÍCH CỰC ....................................................................................... 6
1.1. Cơ sở lí luận ................................................................................................... 6
1.1.1. Một số khái niệm ......................................................................................... 6
1.1.2. Kĩ thuật dạy học “Khăn trải bàn" ................................................................ 7
1.2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................... 9
1.2.1. Thực tiễn vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học các môn học
nói chung ............................................................................................................... 9
1.2.2. Thực tiễn vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học môn

GDQP&AN ......................................................................................................... 12
Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 15
Chương 2. CÁCH DẠY HỌC BÀI “BẢO VỆ CHỦ QUYỀN LÃNH THỔ
VÀ BIÊN GIỚI QUỐC GIA” CHƯƠNG TRÌNH GDQP&AN LỚP 11
BẰNG KĨ THUẬT “KHĂN TRẢI BÀN” ....................................................... 16
2.1. Đặc điểm bài học “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia”
chương trình GDQP&AN lớp 11 ........................................................................ 16


2.2. Một số nội dung trong bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc
gia” có thể vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” .................................................... 17
2.2.1: Tiết 1: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia ......................... 17
2.2.2. Tiết 3: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia ......................... 20
2.2.3. Tiết 5: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia ......................... 23
Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 27
Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ........................................................ 28
3.1. Mục đích thực nghiệm.................................................................................. 28
3.2. Đối tượng thực nghiệm ................................................................................ 28
3.3. Tổ chức thực nghiệm.................................................................................... 28
3.3.1. Dạy học theo phương pháp truyền thống - Lớp đối chứng ....................... 28
3.3.2. Dạy học bằng kĩ thuật “Khăn trải bàn” - Lớp thực nghiệm ...................... 29
3.3.3. Dạy học theo phương pháp truyền thống - Lớp đối chứng ....................... 30
3.3.4. Dạy học bằng kĩ thuật “Khăn trải bàn” - Lớp thực nghiệm ...................... 31
3.3.5. Dạy học theo phương pháp truyền thống - Lớp đối chứng ....................... 33
3.3.6. Dạy học bằng kĩ thuật “Khăn trải bàn” - Lớp thực nghiệm ...................... 34
3.4. Tiêu chí đánh giá .......................................................................................... 36
3.5. Kết quả thực nghiệm .................................................................................... 36
Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 38
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................... 39
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 41

PHỤ LỤC


BẢNG CHỮ VIẾT TẮT

TT

KÝ HIỆU VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ

1

BGD&ĐT

Bộ Giáo dục và Đào tạo

2

CHXHCN

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

3

DN

Dạy nghề

4

GDQP

Giáo dục quốc phòng

5

GDQP&AN

Giáo dục quốc phòng và an ninh

6

NXB

Nhà xuất bản

7

QPAN

Quốc phòng an ninh

8

SGK

Sách giáo khoa

9

TCCN

Trung cấp chuyên nghiệp

10

THCS

Trung học cơ sở

11

THPT

Trung học phổ thông


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị định số 15/20011/NĐ-CP ngày 01/05/2001 của Chính phủ về
Giáo dục quốc phòng đã nêu rõ: “Giáo dục quốc phòng thuộc nội dung của
nền giáo dục quốc gia, là nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng
toàn dân, có ý nghĩa quan trọng trong xây dựng con người mới xã hội chủ
nghĩa. GDQP là môn học chính khóa trong các trường lớp đào tạo bậc Đại
học, Cao đẳng, Trung học chuyên nghiệp, Dạy nghề, Trung học phố thông
(THPT) thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, các trường hành chính và đoàn
thể”. [2]
Nghị định số 116/2007/NĐ-CP ngày 10/07/2007 của Thủ tướng Chính
phủ về Giáo dục quốc phòng - an ninh (GDQP-AN) đã nêu rõ: Mục tiêu giáo

dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh nhằm góp phần đào tạo con
người phát triển toàn diện, hiểu biết một số nội dung cơ bản về quốc phòng,
an ninh; truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc, trách nhiệm và
nghĩa vụ của công dân về bảo vệ Tổ quốc; nâng cao lòng yêu nước, chủ nghĩa
xã hội; có ý thức cảnh giác trước âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch;
có kiến thức cơ bản về đường lối quốc phòng, an ninh và công tác quản lý nhà
nước về quốc phòng, an ninh; có kỹ năng quân sự cần thiết để tham gia vào sự
nghiệp xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, sẵn
sàng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. [3]
Như vậy, dạy học môn GDQP - AN cho học sinh, sinh viên được xác
định là một bộ phận, một nội dung quan trọng của quá trình dạy học trong các
trường ở các cấp học, bậc học của hệ thống giáo dục quốc dân.Tuy nhiên, chất
lượng GDQP&AN còn rất hạn chế nhất là ở các trường THPT, TCCN, DN.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến chất lượng GDQP&AN còn thấp, nhưng
nguyên nhân chủ yếu vẫn là phương pháp của giáo viên chưa thực sự hiệu

1


quả, chưa kích thích sự hứng thú của người học. Nâng cao chất lượng giáo
dục đào tạo là yếu tố hàng đầu cho sự phát triển nguồn nhân lực đất nước.
Yếu tố quan trọng hàng đầu có tính quyết định tới chất lượng môn học
GDQP&AN là đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực. Theo cách
dạy và học mới này, giáo viên sẽ là người thiết kế và tổ chức các hoạt động
học cho học sinh, còn học sinh là trung tâm của hoạt động học đó, học sinh sẽ
tự lĩnh hội kiến thức theo cách chủ động nhất; phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối
truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách
nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri
thức, kĩ năng, phát triển nhân lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ

chức hình thức học tập đa dạng. Như vậy, nhu cầu đổi mới về phương pháp
dạy học là cấp thiết.
Có rất nhiều kĩ thuật dạy học hay như: Kĩ thuật “Các mảnh ghép”, kĩ
thuật “Sơ đồ tư duy”, kĩ thuật “Em trình bày 1 phút”,… đặc biệt kĩ thuật
“Khăn trải bàn” là một trong những kĩ thuật dạy học có phần ưu việt và vượt
trội hơn cả. Khi sử dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học sẽ phát huy ở
học sinh tích hợp nhiều kĩ năng như: Kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng trình
bày, kĩ năng giao tiếp hợp tác, kĩ năng lắng nghe tích cực, kĩ năng giải quyết
vẫn đề,…
Xuất phát từ thực tiễn và yêu cầu dạy học, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
“Vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” vào giảng dạy bài Bảo vệ chủ quyền
lãnh thổ và biên giới quốc gia cho học sinh lớp 11 tại trường THPT”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cách vận dụng kĩ thuật khăn trải bàn vào dạy học bài “Bảo
vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia” cho học sinh lớp 11 tại trường
THPT.

2


3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Cơ sở lý luận, thực tiễn về kĩ thuật dạy học “Khăn trải bàn”.
Cách vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học bài “Bảo vệ chủ
quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia” cho học sinh lớp 11 ở một số trường
THPT thuộc Hà Nội.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Các kĩ thuật dạy học đặc biệt là kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học môn GDQP&AN cho học sinh lớp 11 THPT.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của kĩ thuật “Khăn trải bàn”.

Nghiên cứu việc vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” vào dạy học bài
“Bảo vệ chủ quyền và biên giới quốc gia” chương trình GDQP&AN cho học
sinh lớp 11.
Tổ chức thực nghiệm sư phạm để đánh giá kết quả.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận, thực tế
Trên cơ sở lý luận, tiếp cận cách dạy học bằng kí thuật “Khăn trải bàn”
trong môn GDQP&AN để thấy được kết quả dạy học có tính đổi mới, sáng
tạo theo tư duy, nhận thức của giáo viên và học sinh.
Trên cơ sở thực tiễn về dạy học bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên
giới quốc gia” theo phương pháp truyền thống sẽ thấy được những hạn chế trong
việc truyền thụ và tiếp nhận tri thức GDQP&AN trong hoạt động dạy và học của
giáo viên và học sinh hiện nay ở một số trường THPT thuộc địa bàn Hà Nội
- Phương pháp điều tra, khảo sát.
Tiến hành điều tra, khảo sát một số trường THPT và THCS thuộc địa
bàn Hà Nội như THPT Nguyễn Gia Thiều, THPT Lý Thường Kiệt,… trong

3


việc vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong giảng dạy môn GDQP&AN nói
riêng cũng như các môn nói chung.
Tiến hành điều tra, khảo sát một số lớp 11 trường THPT Nguyễn Gia
Thiều trong dạy học bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia”
chương trình GDQP&AN lớp 11.
- Phương pháp tổng hợp, phân tích, đánh giá
Trên cơ sở nghiên cứu, điều tra, khảo sát tiến hành tổng hợp, phân tích,
đánh giá, rút ra yếu tố cần thiết cho kí thuật dạy học “Khăn trải bàn”
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Từ thực tế và kết quả nghiên cứu, đề tài tiến hành thực nghiệm theo

phương pháp đối chứng để thấy được cái mới, cái tốt hơn của dạy học bằng kĩ
thuật “Khăn trải bàn” với dạy học bằng phương pháp truyền thống.
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Gửi phiếu điều tra (bảng hỏi) đến những người am hiểu hoặc có liên
quan đến những nội dung có trong đề tài để thu nhập thông tin liên quan đến
quá trình dạy học bằng kĩ thuật “Khăn trải bàn”.
- Phương pháp thống kê
Sau khi tiến hành điều tra thu thập được số liệu, tôi tiến hành áp dụng
phương pháp toán học thống kê để xử lí số liệu.
Sử dụng công thức tính tỉ lệ %: C% =
Trong đó: m: Số cá thể

𝑚
𝑛

× 100 (%)

n: Tổng số cá thể

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa khoa học
Khẳng định rõ tính khả thi và hiệu quả cao của kĩ thuật “Khăn trải bàn”
trong dạy học trong môn học GDQP&AN nói chung và bài “Bảo vệ chủ
quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia” chương trình GDQP&AN lớp 11 nói
riêng.
4


6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài được bảo vệ thành công có thể sử dụng làm tài liệu tham cứu cho

các đồng nghiệp trong giảng dạy bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới
quốc gia” nói riêng và vận dụng vào giảng dạy các nội dung khác trong môn
học Giáo dục quốc phòng và an ninh nói chung
7. Bố cục khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục, tài liệu tham khảo, khóa luận
bao gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của phương pháp dạy học tích cực
Chương 2: Cách dạy học bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới
quốc gia” chương trình GDQP&AN lớp 11 bằng kĩ thuật dạy học tích cực
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
CỦA PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC
1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Một số khái niệm
1.1.1.1. Phương pháp dạy học
Có nhiều quan điểm về phương pháp dạy học như:
Phương pháp dạy học là những cách thức làm việc giữa thầy giáo và
học sinh, nhờ đó mà học sinh nắm vững được kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo, hình
thành được thế giới quan và năng lực. [9]
Phương pháp dạy học là tổng hợp các cách thức hoạt động phối hợp
của giáo viên và học sinh bằng nhiều cách làm trên những công cụ hỗ trợ dạy
học khác nhau được thực hiện trong quá trình dạy học. [10]
Nhưng, định nghĩa chung về phương pháp dạy học là: “Phương pháp
dạy học là cách thức hoạt động của thầy và trò nhằm đạt được mục tiêu của
bài học” [8]

1.1.1.2. Kĩ thuật dạy học
Là những động tác, cách thức hành động của giáo viên và học sinh
trong các tình huống, hành động nhỏ nhằm điều khiển quá trình dạy học. [8]
Kĩ thuật dạy học rất phong phú về số lượng: Động não (viết/ không
công khai), kĩ thuật phòng tranh, lấy ý kiến bằng phiếu, kĩ thuật tia chớp, bản
đồ tư duy, kĩ thuật 3 lần 3, thông tin phản hồi, kĩ thuật các mảnh ghép, kĩ
thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật khăn trải bàn,…
1.1.1.3. Phân biệt phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học
Điểm giống:
Phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học đều là những cách thức, phương
pháp biểu hiện bên ngoài của hoạt động phối hợp giữa giáo viên và học sinh
nhằm đặt được mục tiêu của dạy học.
6


Điểm khác:
Trong một hoạt động dạy học có thể sử dụng nhiều phương pháp dạy
học và kĩ thuật dạy học khác nhau.
Phương pháp dạy học là nội dung của hoạt động dạy học.
Kĩ thuật dạy học là cụ thể hóa của phương pháp dạy học, nằm trong
biện pháp dạy học và là đơn vị nhỏ nhất của phương pháp dạy học.
Kĩ thuật dạy học được áp dụng trong những tình huống, hành động dạy
học nhỏ nhằm thực hiện một nhiệm vụ cụ thể. Ngược lại, phương pháp dạy
học có thể được sử dụng trong nhiều tình huống nhằm thực hiện các nhiệm vụ
dạy học. Kĩ thuật dạy học là khái niệm nhỏ nhất, thực hiện các tình huống
hành động.
Sự phân biệt giữa phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học chỉ mang
tính chất tương đối.
1.1.2. Kĩ thuật dạy học “Khăn trải bàn"
1.1.2.1. Khái niệm

Là hình thức tổ chức hoạt động mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt
động cá nhân và hoạt động nhóm nhằm:
- Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực.
- Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh.
- Phát triển mô hình có sự tương tác giữa học sinh và học sinh. [8]
1.1.2.2. Quy trình sử dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học
Chia học sinh thành các nhóm, giao nhiệm vụ thảo luận và phát cho
mỗi nhóm 1 tờ giấy A0.
Chia giấy A0 thành các phần, gồm phần chính giữa và các phần xung
quanh. Phần xung quanh được chia theo số thành viên của các nhóm. Mỗi
thành viên ngồi vào vị trí tương ứng với từng phần xung quanh “Khăn trải
bàn”.

7


Viết vào ô mang số của bạn câu trả lời hoặc ý kiến của bạn (về chủ
đề,,,). Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong vòng vài phút
Kết thúc thời gian làm việc cá nhân, các thành viên chia sẻ, thảo luận
và thống nhất các câu trả lời
Viết những ý kiến chung của cả nhóm vào ô chính giữa tấm khăn trải
bàn (giấy A0)
1.1.2.3. Sơ đồ của kĩ thuật “Khăn trải bàn”

1.1.2.4. Yêu cầu khi sử dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn”
- Câu hỏi thảo luận là câu hỏi mở
- Trong trường hợp số học sinh trong nhóm quá đông không đủ chỗ
trên “Khăn trải bàn” có thể phát cho học sinh những mảnh giấy nhỏ để học
sinh ghi ý kiến cá nhân, sau đó đính vào phần xung quanh “khăn trải bàn”
- Trong quá trình thảo luận thống nhất ý kiến, đính những ý kiến thống

nhất vào giữa “Khăn trải bàn”
- Những ý kiến trùng nhau có thể đính chồng lên nhau
- Những ý kiến không thống nhất, cá nhân có quyền bảo lưu và được
giữ lại ở phần xung quanh “Khăn trải bàn”

8


1.1.2.5. Ưu điểm và nhược điểm khi sử dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn”
Ưu điểm
- Kĩ thuật này giúp cho hoạt động nhóm có hiệu quả hơn, mỗi học sinh
đều phải đưa ra ý kiến của mình về chủ đề đang thảo luận, không ỷ lại vào các
bạn học khá giỏi.
- Giải quyết một nhiệm vụ phức hợp.
- Kích thích sự tham gia tích cực của học sinh trong hoạt động nhóm.
Nâng cao vai trò của các nhân trong qua trình hợp tác, không chỉ nhận thức
hoàn thành nhiệm vụ học tập cá nhân mà còn phải trình bày, truyền đạt lại kết
quả và thực hiện tiếp nhiệm vụ ở mức độ cao hơn.
- Học sinh hiểu rõ nội dung kiến thức, nắm chắc kiến thức ngay trên lớp.
- Học sinh phát triển được kĩ năng sống: kĩ năng trình bày, kĩ năng giao
tiếp hợp tác, kĩ năng lắng nghe tích cực, kĩ năng giải quyết vấn đề,…
Nhược điểm
- Quản lý hoạt động nhóm sát sao, kiểm soát thời gian cho từng hoạt động.
- Phải hiểu sâu logic nội dung chương trình từ đó xác định được nội
dung bài học trong đó các phần có mối quan hệ logic với nhau để giao nhiệm
vụ học tập hợp lí.
- Dùng giấy A0 hoặc A1 để làm khăn trải bàn cũng là một nhược điểm:
mất thời gian để chuẩn bị giấy cho mỗi lần sử dụng, thời gian phát giấy, thời
gian treo giấy.
1.2. Cơ sở thực tiễn

1.2.1. Thực tiễn vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học các môn
học nói chung
Để nắm được thực trạng và tình hình vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn”
vào trong dạy học, tiến hành điều tra khảo sát ngẫu nhiên 100 giáo viên tại
trường THPT Nguyễn Gia Thiều, trường THPT Nguyễn Văn Cừ, trường Tiểu

9


học Ngọc Lâm, trường Trung học cơ sở Lý Thường Kiệt,… theo phiếu điều
tra, kết quả điều tra được ở bảng 1.2.

Câu hỏi

Không

Rất cần

Cần

Bình

thiết

thiết

thường

(thường

(thỉnh

(hiếm

xuyên)

thoảng)

khi)

100%

0%

0%

0%

50%

30%

16%

4%

20%

41%

18%

21%

21%

40%

19%

20%

19%

37%

23%

21%

cần
thiết
(chưa
bao giờ)

Câu 1. Theo thầy (cô) việc nâng cao
chất lượng dạy học ở Việt Nam có
cần thiết không?
Câu 2. Theo thầy (cô) việc đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng

tích cực có cần thiết không?
Câu 3. Theo thầy (cô) việc áp dụng
kĩ thuật dạy học “Khăn trải bàn”
trong dạy học có cần thiết không?
Câu 4. Theo thầy (cô) việc hiểu rõ
về kĩ thuật “Khăn trải bàn” có cần
thiết không?
Câu 5. Thầy (cô) có thường xuyên
sử dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn”
trong dạy học không?
Bảng 1.2: Thực trạng vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học
Nhìn vào bảng số liệu ta thấy: 100% giáo viên đều cho rằng việc nâng
cao chất lượng dạy học ở Việt Nam là rất cần thiết. Nền giáo dục của Việt
Nam đang thay đổi từng ngày nhằm đáp ứng với nhu cầu của thị trường và
những đòi hỏi của đất nước hiện nay. Vì vậy, việc nâng cao chất lượng dạy

10


học ở Việt Nam là rất cần thiết, trong đó việc đối mới phương pháp dạy học
đang là vấn đề được quan tâm và đây cũng là một trong những vấn đề cốt lõi
nhất làm thay đổi và nâng cao về chất của hệ thống giáo dục Việt Nam. Có
50% giáo viên cho rằng việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích
cực là rất cần thiết, 30% giáo viên cho rằng cần thiết phải đổi mới phương
pháp dạy học theo hướng tích cực. Như vậy, đa số các thầy cô đều đồng ý với
việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực là cần thiết, là phù
hợp với nền giáo dục của nước ta hiện nay.
Kĩ thuật “Khăn trải bàn” là một trong những kĩ thuật dạy học tích cực
được đánh giá là đem lại hiệu quả cao trong dạy học. Việc sử dụng kĩ thuật
“Khăn trải bàn” trong dạy học không chỉ góp phần thúc đẩy việc các em học

sinh trong hợp tác làm việc nhóm, tính đoàn kết, có tinh thần trách nhiệm cao
trong học tập mà còn phát huy mạnh mẽ năng lực của từng học sinh, giúp các
em chủ động trong học tập hơn. Thực tế, theo kết quả điều tra khảo sát cho thấy
có 20% giáo viên cho rằng việc áp dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” vào dạy học
là rất cần thiết, 41% giáo viên cho rằng việc này là cần thiết và có 21% giáo
viên cho rằng việc này là không cần thiết. Có 21% giáo viên cho rằng việc hiểu
rõ kĩ thuật “Khăn trải bàn”, 40% cho rằng cần thiết và 20% giáo viên cho rằng
không cần thiết hiểu rõ về kĩ thuật “Khăn trải bàn”. Có 19% giáo viên thường
xuyên sử dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn”, 37% giáo viên thỉnh thoảng sử dụng và
21% giáo viên chưa bao giờ sử dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn”. Như vậy đa số
giáo viên đều cho rằng việc áp dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” vào dạy học là
cần thiết. Bên cạnh đó vẫn còn một số giáo viên cho rằng không cần thiết phải
sử dụng kĩ thuật này. Có những giáo viên chưa bao giờ sử dụng hoặc hiếm khi
sử dụng kĩ thuật trong dạy học, vì những nguyên nhân sau:
- Chưa hiểu rõ kĩ thuật “Khăn trải bàn” nên chưa thấy được những ưu
điểm vượt trội của kĩ thuật này, đồng thời chưa hiểu rõ về cách tiền hành, quy
trình thực hiện của kĩ thuật “Khăn trải bàn”.
11


- Mỗi môn học mang một tính chất, đặc thù riêng nên kĩ thuật này có
thể chưa phù hợp lắm với một số môn học.
- Số lượng học sinh quá đông trong một lớp học (40 - 45 học sinh),
nhóm học (8 - 10 người) gây khó khăn cho khâu tổ chức, thời gian triển khai
học động và hiệu quả của giờ dạy.
- Học sinh phần lớn chưa làm quen với kĩ thuật mới. Ý thức học tập của
các em còn chưa thực sự tự giác, còn ỷ lại, dựa dẫm. Trách nhiệm với bản
thân và nhóm chưa cao.
Tuy nhiên, kĩ thuật “Khăn trải bàn” có nhiều ưu điểm vượt trội, nó phù
hợp với khá nhiều môn học, các nguyên nhân trên có thể khắc phục được. Vì

vậy việc vân dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học là cần thiết.
1.2.2. Thực tiễn vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học môn
GDQP&AN
Để tìm hiểu được thực trạng vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong
dạy học môn GDQP&AN ở trường THPT, tiến hành điều tra khảo sát 10 giáo
viên dạy môn GDQP&AN tại 4 trường THPT gồm: trường THPT Nguyễn
Gia Thiều, trường THPT Lý Thường Kiệt, trường THPT Nguyễn Văn Cừ và
trường THPT Vân Nội theo phiếu điều tra. Kết quả ở bảng 1.3:
Rất cần
thiết

Câu hỏi

(thường
xuyên)

Cần thiết
(thỉnh
thoảng)

Bình
thường
(hiếm
khi)

Không
cần
thiết
(chưa
bao giờ)

Câu 1. Theo thầy (cô) việc nâng cao
chất

lượng

dạy

học

môn

100%

0%

0%

0%

50%

20%

20%

10%

GDQP&AN có cần thiết không?
Câu 2. Việc áp dụng các biện pháp

12


dạy học tích cực vào dạy học môn
GDQO&AN có cần thiết không?
Câu 3. Theo thầy (cô) việc hiểu biết
rõ về kĩ thuật “Khăn trải bàn” có

10%

30%

30%

30%

30%

30%

20%

20%

0%

10%

30%

60%

cần thiết không?
Câu 4. Theo thầy (cô) việc áp dụng
kĩ thuật dạy học “Khăn trải bàn”
vào dạy học có cần thiết không?
Câu 5. Thầy (cô) có thường xuyên
sử dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn”
trong dạy học môn GDQP&AN
không?
Bảng 1.3: Thực trạng vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học môn
GDQP&AN ở trường THPT
Nhìn vào bảng số liệu ta thấy: 100% giáo viên đều thấy việc nâng cao
chất lượng giảng dạy môn GDQP&AN hiện nay là rất cần thiết. Có 50% giáo
viên cho rằng việc áp dụng các biện pháp dạy học tích cực và dạy học môn
GDQP&AN là rất cần thiết, 20% giáo viên cho rằng cần thiết và chỉ có 10%
giáo viên cho rằng không cần áp dụng các biện pháp dạy học tích cực vào
dạy học môn GDQP&AN. Có 30% giáo viên đồng ý với viêc áp dụng kĩ
thuật dạy học “ Khăn trải bàn” vào dạy học môn GDQP&AN là rất cần thiết,
30% giáo viên cho rằng nó cần thiết, nhưng có tới 20% giáo viên cho rằng
không cần thiết phải áp dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” vào dạy học môn
GDQP&AN. Có 10% giáo viên cho rằng việc hiểu rõ kĩ thuật “Khăn trải
bàn” là rất cần thiết, có 30% cho rằng cần thiết và 30% cho rằng không cần
thiết phải hiểu rõ kĩ thuật này. Có 10% giáo viên thỉnh thoảng sử dụng kĩ
thuật “Khăn trải bàn” vào dạy học môn GDQP&AN, có 20% chiếm sử dụng
13


nhưng lại có tới 60% giáo viên chưa bao giờ sử dụng kĩ thuật này trong dạy

học. Như vậy qua điều tra khảo sát cho thấy, đa số các giáo viên đồng ý với
việc cần phải nâng cao chất lượng dạy học môn GDQP&AN bằng việc áp
dụng các biện pháp dạy học tích cực nhưng lại không chú ý tới kĩ thuật dạy
học “Khăn trải bàn”, vì các nguyên nhân sau:
- Môn GDQP&AN là một môn học đặc thù, việc tiếp xúc với môn học
còn gặp nhiều khó khăn.
- Chưa nhận thức rõ được vai trò và tầm quan trọng của môn
GDQP&AN.
- Phương pháp dạy học của các thầy cô vẫn chủ yếu theo lối truyền
thống, dạy học một chiều,… dẫn đến chất lượng chưa cao.
- Kĩ thuật “Khăn trải bàn” là kĩ thuật dạy học mới chưa phổ biến rộng
rãi, các thầy cô chưa hiểu rõ về kĩ thuật “Khăn trải bàn”, chưa thấy được tính
ưu việt của nó, nên việc tiếp cận với kĩ thuật mới này còn gặp nhiều khó khăn.
- Số lượng học sinh quá đông trong một lớp học (40 - 45 học sinh),
nhóm học (8 - 10 người) gây khó khăn cho khâu tổ chức, thời gian triển khai
học động và hiệu quả của giờ dạy.
- Học sinh phần lớn chưa làm quen với kĩ thuật mới. Ý thức học tập của
các em còn chưa thực sự tự giác, còn ỷ lại, dựa dẫm. Trách nhiệm với bản
thân và nhóm chưa cao.
- Khó khăn trong việc xác định nội dung có thể vận dụng kĩ thuật này.
- Ngoài ra, ở một số trường THPT hiện nay do không đủ giáo viên
giảng dạy môn GDQP&AN nên môn học này chưa được đưa vào chương
trình học chính khóa, mà dạy dồn vào một thời gian ngắn như trường THPT
Xuân Hòa. Nội dung chương trình của cả một năm học nhưng chỉ dạy tập
trung vào một tuần học, vì vậy các thầy cô không có thời gian để thể hiện bản
thân cũng như vận dụng các kĩ thuật dạy học mới vào môn học.

14

Theo Quyết định số 79/2007/QĐ/BGDĐT về việc “Ban hành chương trình
GDQP&AN cấp THPT” thì môn học GDQP&AN có vị trí, vai trò quan trọng
trong nền giáo dục quốc dân, góp phần thúc đẩy giáo dục toàn diện cho học
sinh. Vì vậy, nâng cao chất lượng dạy học môn GDQP&AN là cần thiết. Vận
dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học giúp học sinh hiểu bài ngay trên
lớp, không gây áp lực cho học sinh, tạo hứng thú cho người học, góp phần lớn
trong việc nâng cao chất lượng dạy học môn GDQP&AN, mà các nguyên
nhân trên đều có thể khắc phục được. Nên việc nghiên cứu, vận dụng kĩ thuật
“Khăn trải bàn” vào dạy học bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới
quốc gia” chương trình GDQP&AN lớp 11 là nhu cầu thiết yếu và cần thiết.
Tiểu kết chương 1
Chuơng 1 đã giải quyết được cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của kĩ
thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học.
Về cơ sở lí luận, đề tài đã nêu được các khái niệm về phương pháp dạy
học, kĩ thuật dạy học. Đề tài đã làm sáng tỏ nội dung khái niệm, quy trình sử
dụng, các yêu cầu và các ưu, nhược điểm của kĩ thuật “Khăn trải bàn” khi sử
dụng trong dạy học, qua đó chỉ ra được tầm quan trọng của kĩ thuật “Khăn trải
bàn” và nhu cầu vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học đặc biệt đối
với môn GDQP&AN là cần thiết.
Về cơ sở thực tiễn, qua điều tra khảo sát đề tài đã chỉ ra được mức độ
cần thiết của kĩ thuật “Khăn trải bàn” và chỉ ra được thực trạng vận dụng kĩ
thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học môn GDQP&AN và dạy học các môn
học khác, những nguyên nhân dẫn đến việc các thầy cô hiếm khi hoặc chưa
bao giờ vận dụng kĩ thuật này vào giảng dạy môn GDQP&AN.
Từ đó làm cơ sở để tiến hành nghiên cứu cách vận dụng kĩ thuật “Khăn
trải bàn” trong dạy học bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia” chương
trình GDQP&AN lớp 11.

15

Chương 2
CÁCH DẠY HỌC BÀI “BẢO VỆ CHỦ QUYỀN LÃNH THỔ
VÀ BIÊN GIỚI QUỐC GIA” CHƯƠNG TRÌNH GDQP&AN LỚP 11
BẰNG KĨ THUẬT “KHĂN TRẢI BÀN”
2.1. Đặc điểm bài học “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia”
chương trình GDQP&AN lớp 11
Theo Quyết định số 79/2007/QĐ/BGDĐT về việc ban hành chương
trình GDQP&AN cấp THPT, bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới
quốc gia” thuộc khối kiến thức về “Một số hiểu biết chung về quốc phòng và
an ninh”. Theo phân phối chương trình, bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và
biên giới quốc gia” nằm từ tiết 7 đến tiết 11.
Mục tiêu của bài học:
- Hiểu được khái niệm, sự hình thành, các bộ phận cấu thành lãnh thổ
và chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia Việt Nam.
- Biết được cách xác định đường biên giới quốc gia trên đất liền, trên
biển, trong lòng đất và trên không.
- Quán triệt các quan điểm của Đảng, Nhà nước; các nội dung, biện
pháp cơ bản về xây dựng, quản lí và bảo vệ biên giới quốc gia.
- Xác định thái độ, trách nhiệm của công dân và bản thân trong xây
dựng, quản lí và bảo vệ biên giới quốc gia.
Cấu trúc nội dung của bài gồm 3 phần:
- Lãnh thổ quốc gia và chủ quyền lãnh thổ quốc gia.
- Biên giới quốc gia.
- Bảo vệ biên giới quốc gia nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Nội dung trọng tâm của bài:
- Chủ quyền lãnh thổ quốc gia

16

- Khái niệm biên giới quốc gia, xác định biên giới quốc gia Việt Nam
- Nội dung cơ bản về bảo vệ biên giới quốc gia nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam; trách nhiệm của mỗi công dân trong quản lí, bảo vệ
biên giới quốc gia.
Bài gồm 5 tiết lý thuyết:
- Tiết 1: Lãnh thổ quốc gia.
- Tiết 2: Chủ quyền lãnh thổ quốc gia, nội dung chủ quyền lãnh thổ
quốc gia.
- Tiết 3: Khái niệm biên giới quốc gia, xác định biên giới quốc gia Việt Nam.
- Tiết 4: Một số quan điểm của Đảng và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam về bảo vệ biên giới quốc gia. Vị trí, ý nghĩa của việc xây
dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia.
- Tiết 5: Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới
quốc gia. Trách nhiệm của công dân.
2.2. Một số nội dung trong bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới
quốc gia” có thể vận dụng kĩ thuật “Khăn trải bàn”
2.2.1: Tiết 1: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia
Nhiệm vụ nghiên cứu thảo luận:
1. Trong phạm vi, không gian được giới hạn bởi đường biên giới quốc
gia, lãnh thổ quốc gia bao gồm những bộ phận nào?
2. Theo em, các bộ phận hợp thành vùng biển có phát triển và mở rộng
hơn nữa hay không hay chỉ giới hạn trong 5 bộ phận như hiện tại hay thôi?
3. Tại sao không quy định cụ thể bề rộng cho vùng nước nội thủy?
4. Giới hạn của vùng lòng đất là tới đâu?
5. Độ cao của vùng trời là bao nhiêu?
6. Các bộ phận cấu thành lãnh thổ quốc gia ở Việt Nam có điểm gì
giống và khác nhau so với nước Lào?

17

Đáp án
1. Trong phạm vi, không gian được giới hạn bởi đường biên giới quốc
gia, lãnh thổ quốc gia gồm các bộ phận cấu thành là vùng đất, vùng nước,
vùng lòng đất và vùng trời.
- Vùng đất: Vùng đất của quốc gia là phân lãnh thổ chủ yếu và thường
chiếm phần lớn diện tích so với các các phần lãnh thổ khác. Vùng đất lãnh thổ
gồm toàn bộ phần đất lục địa và các đảo, quần đảo thuộc chủ quyền quốc gia
(kể cả các đảo ven bờ và các đảo xa bờ).
- Vùng nước: là toàn bộ các phần nước nằm trong đường biên giới quốc
gia. Tuy nhiên, do vị trí địa lí và các yếu tố tự nhiên của từng quốc gia có biển hay
không có biển mà các phần nước quốc gia không giống nhau. Dựa theo vị trí, tính
chất riêng từng vùng, người ta thường chia vùng nước thành các bộ phận:
+ Vùng nước nội địa: bao gồm nước ở các biển nội địa, hồ, ao, sông,
ngòi, đầm,… (kể cả tự nhiên và nhân tạo) nằm trên vùng đất liền hay nội địa.
+ Vùng nước biên giới: bao gồm các sông, ngòi, ao, hồ, kênh, rạch,
biển nội địa có đường biên giới đi qua. Về bản chất thì vùng này cũng là vùng
nước nội địa nhưng do vị trí đặc biệt của chúng mà việc khai thác, sử dụng và
bảo vệ nó phải được các nhà nước có chung đường biên giới thỏa thuận và kí
kết, đảm bảo tôn trọng lợi ích của hai bên.
VD: sông Hồng đoạn chảy qua tỉnh Lào Cai Việt Nam và tỉnh Vân
Nam Trung Quốc.
+ Nội thủy: là vùng nước biển có chiều rộng giới hạn bởi một bên là
đường cơ sở và một bên là bờ biển. Vùng nước nay có nhiều bộ phận như:
cảng biển, cửa sông chảy ra biển, nước ở vịnh tự nhiên.
+ Lãnh hải: là vùng biển có chiều rộng nhất định nằm phía ngoài đường
cơ sở của quốc gia ven biển, tiếp liền với vùng nước nội thủy (hoặc vùng
nước quần đảo đối với các quốc gia quần đảo) chiều rộng của lãnh hải do từng

18