Tái tạo hai bó dây chằng quạ đòn trong điều trị trật khớp cùng đòn độ ba trở lên bằng phương pháp sử dụng mảnh ghép gân cơ Hamstring tại Bệnh viện An Bình

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016

Nghiên cứu Y học

TÁI TẠO HAI BÓ DÂY CHẰNG QUẠ ĐÒN TRONG ĐIỀU TRỊ
TRẬT KHỚP CÙNG ĐÒN ĐỘ BA TRỞ LÊN BẰNG PHƯƠNG PHÁP SỬ DỤNG
MẢNH GHÉP GÂN CƠ HAMSTRING TẠI BỆNH VIỆN AN BÌNH
Đoàn Đình Hà*, Nguyễn Hoàng Duy*, Bùi Mạnh Côn*

TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Phương pháp ACCR là phương pháp điều trị giúp tái tạo khớp cùng đòn theo cơ chế cơ sinh
học, giảm đau và nắn chỉnh mất vững.
Mục tiêu: Sử dụng gân cơ Hamstring để tái tạo dây chằng quạ đòn bị đứt.
Phương pháp: Mô tả hàng loạt ca.
Kết quả: Điều trị 4 bệnh nhân bị trật khớp cùng đòn (TKCĐ) độ III trở lên bằng sử dụng gân cơ Hamstring
để tái tạo dây chằng quạ đòn bị đứt.. Kiểm tra XQ hậu phẫu xương nắn vào khớp tốt trong tất cả các bệnh nhân
đã mổ. Không có biến chứng.
Kết luận: Kỹ thuật mổ đạt được hiệu quả điều trị chắc chắn, khắc phục nhược điểm của một số phương pháp
trước đây.
Từ khóa: Trật khớp cùng đòn, Tái tạo dây chằng quạ đòn.

ABSTRACT
USING HAMSTRING TENDON TO RECONSTRUCTION IN THE RUPTURE
OF CORACOCLAVICULAR LIGAMENT WITH ACROMIOCLAVICULAR JOINT ISLOCATION III
DEGREE OR ABOVE AT AN BINH HOSPITAL
Doan Dinh Ha, Nguyen Hoang Duy, Bui Manh Con
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 5 - 2016: 139 - 143
Background: The ACCR technique attempts to restore the biomechanics of the AC joint complex as
treatment for painful or unstable dislocations.
Objectives: Using Hamstring tendon to reconstruction in the rupture of coracoclavicular ligament.
Subjects – Method: Case series study.

Results: Using Hamstring tendon to reconstruction in the rupture of coracoclavicular ligament – in 4
patients with acromioclavicular joint islocation III degree or above. Post operative X-ray revealed acceptable
reduction in all cases. No major complications were noted.
Conclusion: Surgical techniques to achieve effective treatment.
Key words: acromio clavicular joint dislocation, ACCR.
ở vị trí giải phẫu. Do vậy sự tái tạo dây chằng
ĐẶT VẤN ĐỀ
quạ đòn là điều cần thiết.(1,2).
Trật khớp cùng đòn là một chấn thương
Nhiều phương pháp phẫu thuật đã được
vùng vai thường gặp ở nước ta. Trong trật khớp
đưa ra để phục hồi lại khớp cùng đòn bị trật như
cùng đòn độ III trở nên dây chằng quạ đòn (CC)
xuyên kim, néo chỉ, nẹp móc... nhưng các
bị đứt hoàn toàn, mất chức năng giữ xưong đòn
phương pháp này không phục hồi được giải
*Bệnh viện An Bình
Tác giả liên lạc: BS.CKI. Đoàn Đình Hà

ĐT: 0917353744 E-mail:

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016

139


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016

phẫu của dây chằng bị đứt và có nhiều nhược
điểm riêng như bung dụng cụ, đau kéo dài, mất
vững lại…
Gần đây các phương pháp tái tạo dây chằng
nón và dây chằng thang sử dụng vật liệu gân tự
thân cũng như nhân tạo như dùng chỉ không
tan, TightRope ®, chỉ neo … đều có kết quả ban
đầu tốt.(3,2).

Hình 3: Phân loại theo Rookwood (Nguồn: De Giacomo
A, Lemos MJ and Mazzocca AD, Rockwood and Green’s
Fractures in Adults 8th edition).(3)

Phân loại
Tác giả Rookwood đã chia ra làm 6 độ:
Hình 1:Dây chằng quạ đòn có 2 bó là bó thang và
bó nón (Hình ảnh giải phẫu khớp cùng đòn, Nguyễn
Quang Quyền, nhà xuất bản y học).

Từ khớp cùng đòn vào trong bó thang cách
2,5cm, bó nón cách bó thang 1cm.

Độ I là dãn dây chằng cùng đòn, dây chằng
quạ đòn còn nguyên.
Độ II: đứt dây chằng cùng đòn, dãn dây
chằng quạ đòn.
Từ độ III: đứt dây chằng cùng đòn, đứt hoàn
toàn dây chằng quạ đòn, độ III với đầu ngoài
xương đòn di lệch 25- 100% so với đối bên.
Độ IV là đầu ngoài xương đòn di lệch ra sau

vào cơ thang.
Độ V là đầu ngoài xương đòn di lệch hơn
100% so với đối bên.
Độ VI hiếm gặp với đầu ngoài xương đòn di
lệch vào mặt dưới mỏm quạ.

Phân loại theo thời gian
Trật khớp cấp cứu: bệnh nhân đến khám
trong vòng 48h sau tai nạn.
Trật khớp sớm: bệnh nhân đến khám trong
vòng 3 tuần sau tai nạn.
Trật khớp muộn: bệnh nhân đến khám sau 3
tuần bị tai nạn.
Hình 2: Cơ chế chấn thương (Nguồn: De Giacomo A,
Lemos MJ and Mazzocca AD, Rockwood and Green’s
Fractures in Adults 8th edition).(3)

140

Điều trị
Điều trị không phẫu thuật đối với độ I, II.
Phẫu thuật được chỉ định khi trật từ độ III
trở lên.

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016
Nhiều phương pháp phẫu thuật như xuyên
kim, néo chỉ, nẹp móc... nhưng các phương pháp

này không phục hồi được giải phẫu của dây
chằng bị đứt.

Nghiên cứu Y học

Đường rạch da là đường Robert: từ phía sau
trên khớp cùng đòn đi xuống mỏm quạ. Sao cho
bộc lộ rõ mỏm quạ, khớp cùng đòn và dây chằng
quạ đòn # 7cm.

Gần đây có các phương pháp tái tạo dây
chằng nón và dây chằng thang.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Mô tả hàng loạt ca.

KẾT QUẢ
Điều trị 4 bệnh nhân bị trật khớp cùng đòn
(TKCĐ) độ III trở lên bằng sử dụng gân cơ
Hamstring để tái tạo dây chằng quạ đòn bị
đứt.. Kiểm tra XQ hậu phẫu xương nắn vào
khớp tốt trong tất cả các bệnh nhân đã mổ.
Không có biến chứng.

BÀN LUẬN
Chúng tôi mới phẫu thuật được 4 ca, tuy
chưa đủ để đánh giá đầy đủ về phẫu thuật này,
tuy nhiên theo nhiều tác giả khác trong nước
như Bs Vũ Xuân Thành ( BV CTCH ), Bs Đoàn
Việt Hùng ( BV ĐK Dack Lack ), Bs Nguyễn

Tường Quang thì phẫu thuật này cho kết quả tốt.

Kỹ thuật mổ
Bệnh nhân mê nội khí quản.
Tư thế nằm ngửa và kê vai 30 độ.

Hình 5: Kỹ thuật mổ
(Figure 1-27, Landmarks and Incision, Chapter One The
Shoulder, Editors: Hoppenfeld, Stanley; deBoer, Piet, Title:
Surgical Exposures in Orthopaedics: The Anatomic
Approach, 3rd Edition)(3).

Lấy gân Hamstring cùng bên (một gân) để
thay dây chằng bị đứt, ưu điểm của gân
Hamstring là ít để lại di chứng, gân to đủ dài,
dễ lấy.
Đo đường kính của gân để xác định đường
kính khoan đường hầm.
Sau khi đã bộc lộ khớp cùng đòn rõ ràng, bóc
tách cơ dưới vai cho thấy rõ mỏm quạ.
Khoan tiếp tục 2 đường hầm ở xương đòn
bằng mũi khoan 3,0 – 4,5mm tùy đường kính
gân.

Hình 4: Tư thế bệnh nhân

Cách khớp cùn đòn lần lượt 2,5 cm và 3,5 cm
( tương ứng với nguyên ủy của dây chằng thang
và dây chằng nón ).

(Figure 1-32, Position of the Patient, Chapter OneThe
Shoulder, Editors: Hoppenfeld, Stanley; deBoer, Piet, Title:
Surgical Exposures in Orthopaedics: The Anatomic
Approach, 3rd Edition)(3).

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016

141


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016

Hình 6: Kỹ thuật mổ (tt).
Luồn sợi gân dưới mỏm quạ và đường
hầm trên xương đòn, kèm theo sợi chỉ Fiber (
sợi chỉ nội soi) để giữ chắc hơn dây chằng
nhân tạo sau mổ.
Nắn khớp cùng đòn vào lại vị trí giải phẫu,
cột gân và chỉ tăng cường cho đến khi vững.
Cố định thêm khớp cùng đòn bằng kim
kirschner 1.8, sau 08 – 12 tuần thì rút kim
Kirschner ra.

Hình 7: Kỹ thuật mổ (tt).
(Figure 41-31, 32, 34, 35. Chapter 41 Acromioclavicular
Joint Injuries 1598-1600, Cory Edgar, Anthony
DeGiacomo, Mark J. Lemos and Augustus D. Mazzocca,
Rockwood and Green’s Fractures in Adults EIGHTh

EDITION).(3)

Phục hồi chức năng sau mổ
Trong 6-8 tuần đầu mang đai vai chi trên, chỉ
bỏ ra khi tập.
Bốn tuần đầu tập đưa trước sau, gấp duỗi
khuỷu và dang vai dưới 900.
Sau 4 tuần tập lấy lại biên độ thụ động
khớp vai.
Sau 6 tuần tập lấy lại biên độ chủ động
khớp vai.
Sau 8-12 tuần có thể rút kim cố định.
Trở lại công việc sau 3 tháng.
Có thể chơi thể thao lại sau 6 tháng.
(lưu ý khi còn kim cố định biên độ vận động
còn giới hạn khoảng 150, không tập xoay vòng
tròn vai vì có thể gãy kim)
Đánh giá theo chỉ số (Constant score).

142

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016
Hệ thống tính điểm này bao gồm bốn biến
được sử dụng để đánh giá chức năng của vai.
Các vai trái và phải được đánh giá một cách
riêng biệt.
Các biến chủ quan là đau và ADL (giấc ngủ,

làm việc, giải trí / thể thao) tổng cộng 35 điểm.
Các biến khách quan là ROM và trương lực
cơ tổng cộng 65 điểm.
Tổng cộng 100 điểm. Tốt 80 – 100 điểm / khá
60 – 79 điểm/ trung bình 40 – 59 / xấu < 40 điểm.
Phẫu thuật này ưu điểm hơn vì có tái tạo lại
được dây chằng quạ đòn phù hợp về giải phẫu
và cơ sinh học của khớp cùng đòn.
Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu nhiều hơn
về phương pháp điều trị mới này để có thể đánh
giá đầy đủ và chính xác hơn.

Nghiên cứu Y học

KẾT LUẬN
Kỹ thuật mổ đạt được hiệu quả điều trị chắc
chắn, khắc phục nhược điểm của một số phương
pháp trước đây.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.

3.

Bùi Văn Đức. Trật khớp cùng đòn. Chấn thương chỉnh hình chi
trên, NXB lao động –xã hội 2004;pp 77-82.
Nguyễn Ngọc Tuấn & Nguyễn Ngọc Thành. Phẫu thuật điều
trị trật khớp cùng đòn độ III và gãy đầu ngoài xươngđòn:
Nhân 16 trường hợp. Y học TP.Hồ Chí Minh chuyên đề cơ

xương khớp; Tập 10 phụ trương 2/2006.
Rockwood CA Jr. Injuries to the acromioclavicular joint.
Fractures in adults Vol 1,2nd ed. Philadelphia: Lippincott;1984:
860-910.

Ngày nhận bài báo:

03/08/2016

Ngày phản biện nhận xét bài báo:

07/09/2016

Ngày bài báo được đăng:

05/10/2016

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016

143