Bài giảng Chuyên đề: Hình thái và cấu trúc gan qua siêu âm ở bệnh nhân xơ gan

CHUYÊN ĐỀ:

HÌ NH THÁ I VÀ CẤ U TRÚ C GAN
 QUA SIÊU ÂM Ở BÊNH NHÂN X
̣
Ơ GAN
                                                     BS TRẦ N CÔNG NGÃ I


ĐĂT VÂ
̣
́ N ĐỀ
­

­

­

Xơ gan là bênh ly
̣
́ tương đối phô biê
̉ ́n 
ở Viêt Nam va
̣
̀ trên thế giới.
Ở BV Bạch Mai xơ gan chiếm 3,4% 
bệnh nội khoa, có tỷ lệ khá lớn trong 
các bệnh gan mật[1].
Cần phát hiên s
̣ ớm và điều tri kip 
̣ ̣

thời đê ke
̉ ́o dài tuôi tho cho bênh nhân.
̉
̣
̣

[1], Dương Hồng Thái, 2006, Xơ gan, Bệnh học nội khoa 


ĐĂT VÂ
̣
́ N ĐỀ  (tt)
­

­

Siêu âm là môt ky
̣
̃ thuât không xâm lâ
̣
́n 
an toàn, giá thành re, co
̉ ́ thê lăp lai 
̉ ̣ ̣
nhiều lần, có hiêu qua cao trong viêc 
̣
̉
̣
theo dõi hình thái cấu trúc cua x
̉ ơ gan 

 Rất có giá tri trong chân đoa
̣
̉
́n, tiên 
lượng và theo dõi bênh gan mât
̣
̣ , cũng 
như xơ gan[1].

[1], Nguyễn Phước Bảo Quân, 2011, Siêu âm bụng tổng quát


ĐĂT VÂ
̣
́ N ĐỀ  (tt)
Muc tiêu
̣
:
       Khao sa
̉
́t hình thái, cấu trúc gan, đường 
kính  tĩnh mach c
̣
ửa qua siêu âm 2D và 
Doppler ở bênh nhân x
̣
ơ gan.
  
­

 NỘI DUNG
Giai phâu gan:
̉
̉
  Vi tri
̣ ́: Nằm ở ha s
̣ ườn (P)
  Hình dang: Gan co
̣
́ hình chêm, hình dang 
̣
và kích thước gan thay đôi i
̉ ́t nhiều theo 
thê tang
̉ ̣
  Các thành phần ống mach cua gan:
̣
̉
     +Tĩnh mach c
̣
ửa
     + Đông mach gan
̣
̣
     + Ống mâṭ
­


 NỘI DUNG

Phân chia thùy gan:[1]
 + Phân chia theo giai phâu: Thu
̉
̉
̀y (P), thùy (T), 
thùy đuôi và thùy vuông.
 + Phân chia theo phân thùy chức năng: Dựa 
vào phân bố cua TMC va
̉
̀ tĩnh mach trên 
̣
gan chia gan thành 8 ha phân thu
̣
̀y.
­

[1], Nguyễn Quang Quyền, 2008, Gan, Bài giảng giải phẩu học


 NỘI DUNG
Phân chia thùy gan theo giai phâu
̉
̉


 NỘI DUNG
Phân chia thùy gan theo mach ma
̣
́u cua 
̉

Couinaud


 NỘI DUNG

Phân chia thùy gan trên siêu âm


 NỘI DUNG
Hình anh siêu âm gan bi
̉
̀nh thường:
  + Đường bờ: Là đường hồi âm 
tương đối “ sáng “, manh, tr
̉
ơn láng 
uốn lượn theo hình dang cua gan.
̣
̉
  + Nhu mô gan: Cấu trúc âm đồng nhất, 
min, hat đê
̣
̣ ̀u nhau, măt gan nhă
̣
̃n phăng.
̉
       
­

    

 NỘI DUNG
Hình anh siêu âm gan bi
̉
̀nh thường


 NỘI DUNG
Hình anh siêu âm gan bi
̉
̀nh thường (tt)
+ Cấu trúc ống­ mach:
̣
    *TMC: đường kính # 9­11 mm, phô ̉
Doppler điều biến theo nhip th
̣
ở 
    *Đường mật
    *Tĩnh mach gan 
̣


 NỘI DUNG
Hình anh phô Doppler ti
̉
̉
̃nh mach c
̣
ửa bình 

thường


 NỘI DUNG
Chia phân thùy gan trên siêu âm:
   +Gan (T): TMC (T) cùng với các nhánh tao 
̣
chữ H nằm ngang (theo ha phân thu
̣
̀y 2,3,4)
   +Gan (P): TMC (P) cùng với các nhánh tao 
̣
chữ H ngang P (theo ha phân thu
̣
̀y 5, 6,7,8)
 * Ha phân thu
̣
̀y 1 (ha phân thu
̣
̀y đuôi): được 
bôc lô trên măt că
̣ ̣
̣ ́t ngang qua rốn gan.
­


 NỘI DUNG
Hình anh thu
̉
̀y đuôi ở gan bình thường

 NỘI DUNG
Hình anh siêu âm gan x
̉
ơ:
    Hình anh diê
̉
̃n tiến theo sự diễn tiến bênh 
̣
    Bênh diê
̣
̃n tiến dần tao hi
̣
̀nh anh siêu âm 
̉
đăc hiêu dâ
̣
̣
̀n 
   + Đường bờ gan: Không đều do các nốt 
và dai x
̉ ơ 
   + Nhu mô gan: Nhu mô gan thô ráp không 
đều, đôi khi có dang hat
̣
̣
­

 NỘI DUNG
Hình anh siêu âm gan x
̉
ơ


 NỘI DUNG
Hình anh siêu âm gan x
̉
ơ (tt)
­ Hình thái gan: Phì đai thu
̣
̀y đuôi 
   * Xơ gan rượu, gan thường lớn. 
   *Xơ gan virus (B, C) gan thường teo nhỏ.
   * Giai đoan muôn gan th
̣
̣
ường teo nho không phu 
̉
̣
thuôc nguyên nhân
̣
.


NỘI DUNG
­

­

­

TMC: Tăng áp cửa có tăng đường kính 
thân TMC > 12mm
 Phô Doppler TMC bi e
̉
̣ ́p dep (giam vân 
̣
̉
̣
tốc) thường vận tốc < 20cm/s
Phổ Doppler mất điều biến theo nhip 
̣
thở, kèm báng, lách to.


 NỘI DUNG
Bề dày thùy đuôi và gan trái bình thường


 NỘI DUNG
Hình anh siêu âm x
̉
ơ gan


 NỘI DUNG
Hình anh siêu âm gan x
̉

ơ


NỘI DUNG
Kỹ thuât thăm do
̣
̀:
   Bênh nhân nă
̣
̀m ngửa hoăc nghiêng.
̣
   Tiến hành các măt că
̣ ́t đê khao sa
̉
̉
́t các 
thông số 
+ Kích thước gan 
+ Cấu trúc gan
+ Bờ gan
+ Đường kính tĩnh mach c
̣
ửa 
­

+ Phô Doppler ti
̉
̃nh mach c
̣
ửa 

NỘI DUNG
Môt sô
̣ ́ măt că
̣ ́t khao sa
̉
́t:
Đo chiều cao gan (P), chiều cao gan (T)


NỘI DUNG
Đo bề dày thùy đuôi và gan trái
Đo bề ngang thùy đuôi và gan phaỉ