Các yếu tố ảnh hưởng kiến thức của điều dưỡng về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Nghiên cứu Y học 

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG KIẾN THỨC CỦA ĐIỀU DƯỠNG  
VỀ BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH 
Huỳnh Thụy Phương Hồng*; Peter Lewis**, Lê Thị Tuyết Lan*** 

TÓM TẮT 
Đặt vấn đề: Là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam, bệnh phổi tắc nghẽn 
mạn tính (COPD) đang tạo ra gánh nặng cho hệ thống chăm sóc sức  khỏe quốc gia. Do tính chất kéo dài và 
những ảnh hưởng nặng nề của bệnh lên chất lượng cuộc sống người bệnh, công tác chăm sóc điều dưỡng được 
xem là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả chăm sóc và điều trị. Để thực hiện tốt công tác chăm 
sóc, một trong những yêu cầu quan trọng là người điều dưỡng cần có kiến thức về căn bệnh này. 
Mục tiêu nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện nhằm khảo sát kiến thức của điều dưỡng về bệnh phổi 
tắc nghẽn mạn tính và tìm hiểu các yếu tố liên quan.  
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu sử dụng thiết kế nghiên cứu cắt ngang nhằm khảo sát trên tất cả 
điều dưỡng đang làm việc tại những khoa chăm sóc trực tiếp người bệnh COPD của 4 bệnh viện đa khoa lớn ở 
Tp. Hồ Chí Minh. 
Kết quả: Có 124 trong số 143 điều dưỡng thuộc tiêu chí lựa chọn tham gia nghiên cứu (86,7%). Kết quả 
thu được khi sử dụng bảng câu hỏi kiến thức COPD được phát triển ở Bristol cho thấy giá trị trung bình về kiến 
thức của điều dưỡng là 31,78 (SD=6,01) trên 65 điểm.Trình độ đào tạo được tìm thấy là yếu tố ảnh hưởng đến 
kiến thức của điều dưỡng (p<0,05). 
Kết luận: Kiến thức về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính của điều dưỡng còn hạn chế và chịu ảnh hưởng bởi 
trình độ điều dưỡng được đào tạo. Những giải pháp khắc phục cần được chú trọng trong các nghiên cứu tiếp 
theo. 
Từ khóa: điều dưỡng, kiến thức, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, COPD, yếu tố liên quan 

ABSTRACT 
INFLUENCING FACTORS OF NURSES’ KNOWLWEDGE OF CHRONIC OBSTRUCTIVE 
PULMONARY DISEASES 

Huynh Thuy Phuong Hong, Peter Lewis, Le Thi Tuyet Lan 
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 4 ‐ 2013: 170 ‐ 176 
Background:  As  the  third  leading  cause  of  death  in  Vietnam,  chronic  obstructive  pulmonary  disease 
(COPD) has created a significant burden for the Vietnamese healthcare system. The chronic nature of COPD has 
driven  research  in  the  area  of  nursing  care  for  COPD  patients.  In  Western  countries  there  is  evidence  that 
nurses’ knowledge of COPD might be one important requirement for providing effective nursing care. 
Aims: The aim of this study is to examine nurses’ knowledge of COPD and influencing factors.  
Methods: A cross‐sectional survey was distributed to nurses working in COPD specialist areas across four 
tertiary level specialty hospitals in Ho Chi Minh City, Vietnam. 
Results: Of the 143 nurses working in specialist COPD practice, 124 completed the survey (86.7%). Using 
the Bristol Knowledge scale to measure COPD knowledge, Vietnamese nurses’ knowledge specific to COPD was 
* Khoa Điều dưỡng – KTYH, Đại học Y – Dược Tp. Hồ Chí Minh 
** Đại học Công Nghệ Queensland, Úc*** Bệnh viện Đại học Y ‐ Dược Tp. Hồ Chí Minh 
Tác giả liên lạc: Ths ĐD Huỳnh Thụy Phương Hồng – ĐT: 0908733650  Email:  

170

Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học  


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013 

Nghiên cứu Y học

determined to be low with Mean is 31.78 (SD=6.01). There was association between nursing educational level 
and their knowledge of COPD (p<0.05) 
Conclusions: Vietnamese nurses’ knowledge about COPD appears insufficient to provide effective nursing 
care. Methods of improving Vietnamese nurses knowledge about COPD should be explored in future research. 
Key words: nurse, knowledge, chronic obstructive pulmonary disease, COPD, influencing factors 
hoạch  chăm  sóc  phù  hợp(4).  Chính  vì  vậy,  điều 

ĐẶT VẤN ĐỀ 
dưỡng cần được trang bị kiến thức đầy đủ khi 
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) đang 
chăm sóc người bệnh(3). 
dần trở thành gánh nặng bệnh tật trên thế giới 
Trong  khi  nhiều  nghiên  cứu  khảo  sát  kiến 
nói chung và Việt Nam nói riêng. Tổ chức Y tế 
thức  của  người  bệnh  COPD  về  căn  bệnh  này, 
Thế giới năm 2002 thống kê cho thấy COPD là 
các  nghiên  cứu  về  kiến  thức  của  điều  dưỡng 
nguyên nhân gây chết thứ 3 tại Việt Nam. Tỉ lệ 
còn  rất  hạn  chế(1,10,15).  Mặt  khác,  hầu  hết  các 
bệnh nhân COPD giai đoạn vừa và nặng là rất 
nghiên cứu về đối tượng điều dưỡng được tiến 
cao  tại  Việt  Nam,  chiếm  khoảng  6,7%  dân  số 
hành  tại  các  nước  phát  triển  trong  khi  nguồn 
trên  30  tuổi(16).  Tỉ  lệ  này  được  ghi  nhận  là  cao 
nhân lực điều dưỡng ở những nước đang phát 
hơn  so  với  các  nước  trong  cùng  khu  vực(12). 
triển lại được khuyến cáo là chưa được trang bị 
Theo  định  nghĩa  của  GOLD  (2010),  COPD  là 
đủ để chăm sóc người bệnh hiệu quả(6,9,17). Theo 
bệnh hô hấp mãn tính, đặc trưng bởi tình trạng 
tình hình chung của Thế giới về chăm sóc người 
tắc nghẽn thông khí tiến triển, không hồi phục 
bệnh  mãn  tính,  điều  dưỡng  Việt  Nam  có 
hoặc chỉ hồi phục một phần. Bệnh nhân COPD 
khuynh  hướng  chưa  đạt  và  chưa  thể  hiện  đủ 
thường nhập viện khi xuất hiện những “đợt cấp 
năng lực trong chăm sóc người bệnh đặc biệt là 

COPD”(7). Theo thống kê của Sở Y tế Tp. Hồ Chí 
người  bệnh  COPD(17).  Chưa  nhiều  nghiên  cứu 
Minh  (HCM)  năm  2008,  có  8,804  trường  hợp 
về  kiến  thức  của  điều  dưỡng  về  bệnh  COPD 
nhập  viện  điều  trị  COPD  nhưng  chỉ  có  25 
được thực hiện tại Việt Nam. Chính vì vậy, thực 
trường hợp chết do bệnh này gây ra. Điều này 
trạng về kiến thức của điều dưỡng trong chăm 
cho thấy phần lớn bệnh nhân COPD tử vong do 
sóc  người  bệnh  COPD  cần  một  sự  khảo  sát 
bệnh  lý  khác  trên  nền  COPD(13).  Do  bệnh  kéo 
mang tính chuyên biệt. 
dài  suốt  cuộc  đời  và  gây  tắc  nghẽn  thông  khí 
Mục tiêu nghiên cứu 
không hồi phục, bệnh nhân COPD cần sự hỗ trợ 
liên tục ngay cả sau khi xuất viện.  
Khảo sát kiến thức của điều dưỡng về bệnh 
phổi tắc nghẽn mạn tính. 
Nhằm  nâng  cao  hiệu  quả  điều  trị  và  chăm 
sóc người bệnh COPD, điều dưỡng cần có kiến 
thức  tốt  về  bệnh.  Purkis  và  Bjornsdottir  (2006) 
đã mô tả người điều dưỡng là những nhân viên 
y tế được trang bị những kiến thức cần thiết cho 
công  việc  và  tất  cả  những  hoạt  động  điều 
dưỡng  đều  dựa  trên  nền  tảng  kiến  thức(11). 
Trong  chăm  sóc  người  bệnh  COPD,  việc  hiểu 
biết về bệnh sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của 
việc chăm sóc, đặc biệt là giáo dục sức khỏe cho 
người  bệnh(8).  Cox  (2007)  đã  ghi  nhận  rằng 
người  bệnh  COPD  trong  mỗi  giai  đoạn  khác 

nhau sẽ cần được chăm sóc khác nhau. Để chăm 
sóc  tốt,  người  điều  dưỡng  cần  hiểu  rõ  sự  khác 
biệt trong từng giai đoạn từ đó đưa ra những kế 

Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học

Khảo sát những yếu tố ảnh hưởng đến kiến 
thức  của  điều  dưỡng  về  bệnh  phổi  tắc  nghẽn 
mạn tính 

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
Nghiên  cứu  cắt  ngang  được  sử  dụng  để 
khảo  sát  về  kiến  thức  của  điều  dưỡng  về  bệnh 
phổi  tắc  nghẽn  mạn  tính  và  các  yếu  tố  ảnh 
hưởng. 
Nghiên  cứu  sử  dụng  phương  pháp  lấy 
mẫu  thuận  tiện  toàn  bộ  trên  điều  dưỡng  tại  5 
bệnh viện lớn trong thành phố  HCM: 1) Bệnh 
viện  Chợ  Rẫy;  2)  Bệnh  viện  Đại  Học  Y  Dược 
Tp.  Hồ  Chí  Minh;  3)  Bệnh  Viện  Phạm  Ngọc 

171


Nghiên cứu Y học 

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013
Nam
Nữ

17 (13,7)
107 (86,3)
Năng lực điều dưỡng
Điều dưỡng hành nghề
122 (98,4)
Điều dưỡng tập sự
2 (1,6)
Học vị điều dưỡng cao nhất
2 năm
65 (52,4)
3 năm
43 (34,7)
Cử nhân
16 (12,9)
Thạc sĩ
0 (0)
Kinh nghiệm làm việc (năm)
<12 tháng
19 (15,3)
1-5 năm
56 (45,2)
>5 năm
49 (39,5)
Kinh nghiệm chăm sóc bệnh nhân COPD
<12 tháng
39 (31,5)
1-5 năm
54 (43,5)
>5 năm
31 (25,0)

Tham gia khóa huấn luyện về GDSK
Có
59 (47,6)
Không
65 (52,4)
Tham gia khóa huấn luyện về GDSK bệnh COPD
Có
37 (29,8)
Không
87(70,2)

Thạch; 4) Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương; và 5) 
Bệnh  Viện  Thống  Nhất.  Nghiên  cứu  thí  điểm 
được  thực  hiện  tại  bệnh  viện  Thống  Nhất  để 
kiểm  tra  bộ  câu  hỏi  nghiên  cứu.  Điều  dưỡng 
tham  gia  nghiên  cứu  phải  làm  việc  trong 
những  khoa  có  điều  trị  bệnh  nhân  COPD. 
Những  điều  duỡng  này  phải  thường  xuyên 
chăm  sóc  bệnh  nhân  COPD,  ít  nhất  là  một 
bệnh nhân COPD trong 1 tuần. 
Nghiên  cứu  được  tiến  hành  khi  được  sự 
thông qua của hội đồng y đức Đại học Y‐Dược 
và 5 bệnh viện 

KẾT QUẢ 
Đặc  điểm  người  điều  dưỡng  chăm  sóc 
bệnh nhân COPD 
Có 143 điều dưỡng nhận được bảng câu hỏi 
nghiên cứu trong đó 124 điều dưỡng gởi trả lại 
bảng  câu  hỏi  trả  lời  hoàn  chỉnh,  chiếm  tỉ  lệ 

86,7%.  Độ  tuổi  trung  bình  của  nhóm  tham  gia 
nghiên cứu là 30.3 (SD = 7,8) dao động từ 21 đến 
52  tuổi.  Hơn  phân  nửa  người  tham  gia  nghiên 
cứu  có  độ  tuổi  trẻ  hơn  30  tuổi  (chiếm  62,9%). 
Nhóm nghiên cứu chủ yếu là điều dưỡng hành 
nghề (RNs), chỉ có 2 điều dưỡng là điều dưỡng 
thực tập định hướng (1,6%). Hơn phân nửa điều 
dưỡng  tham  gia  (52,4%)  là  điều  dưỡng  trung 
học  trong  khi  34,7%  là  điều  dưỡng  cao  đẳng  3 
năm.  Cử  nhân  điều  dưỡng  chỉ  chiếm  12.9% 
nhóm tham gia nghiên cứu và không có trình độ 
thạc  sĩ.  Kết  quả  cho  thấy  phần  lớn  điều  dưỡng 
tham gia nghiên cứu là nữ. Nghiên cứu cho thấy 
39,5% điều dưỡng có kinh nghiệm làm việc hơn 
5 năm. Trong khi đó tỉ lệ này là 25% khi khảo sát 
số lượng điều dưỡng có kinh nghiệm chăm sóc 
người bệnh COPD. Chưa đến một nửa số người 
tham  gia  nghiên  cứu  (47,6%)  tham  gia  ít  nhất 
một khóa học về GDSK cho người bệnh. Đối với 
các  khóa  học  về  giáo  dục  người  bệnh  COPD 
cách tự quản lý bệnh, tỉ lệ này là 29,8%. 
Bảng 1‐ Đặc điểm điều dưỡng  
Đặc điểm
Tuổi* (năm)

172

Tần số n (%) Trung bình ± độ
lệch chuẩn
30,3 (7,8)

Giới tính

*

mất mẫu: 2  

Kiến thức về COPD của điều dưỡng 
Kiến thức về COPD được chia thành 3 phần: 
triệu chứng, phòng ngừa và điều trị. Bảng 2 tổng 
hợp điểm số điều dưỡng đạt được ở 3 phần này. 
Điều dưỡng đạt điểm số thấp nhất về phần điều 
trị.  Tuy  số  điểm  đạt  được  trong  phần  triệu 
chứng  và  phòng  ngừa  cao  hơn  điều  tri,  tổng 
điểm  kiến  thức  chỉ  đạt  mức  trung  bình.  Điều 
đáng lưu ý là số câu “Không rõ” chiếm tỉ lệ cao 
trong phần điều trị.  
Bảng 2 ‐ Kiến thức về COPD của điều dưỡng 
Triệu chứng
Phòng ngừa
Điều trị
Tổng

Khoảng Trung bình (độ Khoảng
điểm
lệch chuẩn) điểm thực tế
0 - 30
16,92 (3,51)
8-25
0 - 15
7,79 (1,75)

3-11
0 - 20
7,07 (2,77)
1-13
0-65
31,78 (6,01)
15-43

Các  yếu  tố  ảnh  hưởng  kiến  thức  của  điều 
dưỡng về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính 
Nghiên  cứu  sử  dụng  những  phép  kiểm 
thống  kê  t‐test,  ANOVA  và  hồi  quy  tuyến  tính 
nhằm  kiểm  tra  mối  quan  hệ  giữa  kiến  thức  về 

Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học  


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013 
COPD  của  điều  dưỡng  và  các  yếu  tố  như  tuổi, 
trình độ điều dưỡng được đào tạo, kinh nghiệm 
lâm  sàng,  kinh  nghiệm  chăm  sóc  người  bệnh 
COPD  và  việc  tham  gia  các  khóa  huấn 
luyện.Dựa  vào  biểu  đồ  box‐plot,  phép  kiểm 
Mann‐Whitney được sử dụng. Kết quả cho thấy 
có  mối  quan  hệ  giữa  trình  độ  đào  tạo  điều 
dưỡng và kiến thức về COPD của họ (p=0,013). 
Nhóm điều dưỡng cao đẳng và cử nhân có kiến 
thức tốt hơn nhóm điều dưỡng trung cấp. 
Test Statisticsa
Điểm kiến thức COPD

Mann-Whitney U

1226,500

Wilcoxon W

3117,500

Z

-2,498

Asymp. Sig. (2-tailed)

,013

a. Grouping Variable: Educational levels

  

BÀN LUẬN 
Đặc điểm của dân số tham gia nghiên cứu 
Phần  lớn  điều  dưỡng  tham  gia  vào  nghiên 
cứu này có trình độ chuyên môn chưa cao. Mặc 
dù  được  ghi  nhận  có  kinh  nghiệm  làm  việc 
nhưng  vai  trò  của  kinh  nghiệm  trong  nâng  cao 
kiến thức  và  kỹ  năng  của  điều  dưỡng  về  chăm 
sóc người bệnh COPD còn hạn chế. Bên cạnh đó, 
nghiên cứu còn ghi nhận việc tham gia hạn chế 
của điều dưỡng vào các khóa đào tạo sau khi ra 

trường.  Dựa  vào  những  đặc  điểm  được  mô  ta, 
kiến  thức  của  điều  dưỡng  về  bệnh  COPD  trở 
thành một vấn đề đáng quan tâm.  

Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học

Nghiên cứu Y học

Kiến thức của điều dưỡng về bệnh COPD 
Kết  quả  nghiên  cứu  cho  thấy  điều  dưỡng 
tham gia nghiên cứu đạt điểm số trung bình về 
kiến  thức  COPD  là  31,78  ±  6,01  trên  tổng  số  65 
điểm. Điểm trung bình này thấp hơn nhiều kết 
quả  từ  những  nghiên  cứu  khác.  Để  lượng  giá 
tính hiệu quả của chương trình giáo dục, bộ câu 
hỏi đã được sử  dụng nhằm đánh giá kiến thức 
của người bệnh tại Anh. Kết quả cho thấy điểm 
trung  bình  mà  người  bệnh  đạt  được  khi  chưa 
được giáo dục  là  36.1  ±  5,9(15).  Điểm  số  này  còn 
cao hơn kết quả thu được từ điều dưỡng trong 
nghiên  cứu  này.  Bên  cạnh  đó,  điểm  trung  bình 
của điều dưỡng trong nghiên cứu này thấp hơn 
nhiều so với điểm trung bình của nhân viên y tế 
trong nghiên cứu của Edward and Singh (2012) 
(trung bình = 50 điểm). Tuy nhiên, khi khảo sát 
sâu  vào  từng  chủ  đề  của  COPD,  kết  quả  của 
nghiên  cứu  này  tương  ứng  với  nghiên  cứu  của 
Edward  and  Singh  (2012)(5)  khi  cả  hai  nghiên 
cứu  đều  cho  thấy  nhân  viên  y  tế,  hay  điều 
dưỡng  có  kiến  thức  không  tốt  về  vấn  đề  thuốc 

sử dụng trong kiểm soát COPD.  
Từ  kết  quả  nghiên  cứu  có  thể  thấy  điều 
dưỡng  vẫn  còn  hạn  chế  về  kiến  thức  bệnh 
COPD. Đa số điều dưỡng tham gia nghiên cứu 
này chưa được chuẩn bị đầy đủ kiến thức trước 
khi hành nghề. Hơn thế nữa, những sự chuẩn bị 
trước  khi  hành  nghề  chưa  cho  thấy  được  hiệu 
quả  của  việc  giúp  điều  dưỡng  trang  bị  những 
kiến  thức  cần  thiết  trong  chăm  sóc  người  bệnh 
COPD. Với việc sử dụng kiến thức còn giới hạn 
trong việc chăm sóc người bệnh COPD, cần đặt 
ra  câu  hỏi  về  chất  lượng  của  việc  chăm  sóc 
người bệnh cũng như hiệu quả của việc giáo dục 
sức  khỏe  cho  người  bệnh  COPD  tại  bệnh  viện. 
Nhìn vào ngữ cảnh nghiên cứu được tiến hành 
thì  kết  quả  này  cần  được  quan  tâm  khi  điều 
dưỡng tham gia nghiên cứu đều đang làm việc 
tại những bệnh viện lớn trong thành phố. Điều 
này có nghĩa là đối tượng tham gia nghiên cứu 
được  xem  là  tiếp  xúc  và  chăm  sóc  người  bệnh 
COPD thường xuyên. Bên cạnh đó, điều dưỡng 
tham  gia  nghiên  cứu  cũng  được  xem  là  phải 

173


Nghiên cứu Y học 

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013

cung cấp dịch vụ chăm sóc nâng cao cho người 
bệnh COPD khi các bệnh viện đều là bệnh viện 
tuyến đầu, nơi tiếp nhận người bệnh trong tình 
trạng  nặng,  vượt  quá  khả  năng  điều  trị  của 
tuyến dưới. Từ những luận điểm trên và kết quả 
nghiên cứu có thể đưa ra giả định rằng kiến thức 
của người điều dưỡng tại các cơ sở nhỏ hơn có 
thể còn hạn chế nhiều hơn. 

Các  yếu  tố  ảnh  hưởng  kiến  thức  của  điều 
dưỡng về bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính 
Kết  quả  nghiên  cứu  này  cho  thấy  sự  khác 
biệt  về  kiến  thức  COPD  giữa  các  nhóm  điều 
dưỡng  có  ý  nghĩa  thống  kê  (p<0,05).  Trong  đó 
điều  dưỡng  trung  học  có  số  điểm  kém  hơn 
nhóm  điều  dưỡng  cao  đẳng  và  cử  nhân.  Điều 
này có thể giải thích dựa trên chương trình đào 
tạo  của  các  đối  tượng  này.  Điều  dưỡng  trung 
học chỉ tham gia khóa học 2 năm với tiêu chuẩn 
sau khi tốt nghiệp là có thể thực hiện chính xác 
và an toàn những y lệnh từ bác sĩ và điều dưỡng 
bậc học cao hơn. Chương trình đào tạo này chủ 
yếu  tập  trung  vào  kỹ  năng  chăm  sóc  người 
bệnh. Với chương trình học 3 năm dành cho cao 
đẳng  và  4  năm  dành  cho  cử  nhân,  điều  dưỡng 
được trang bị thêm kiến thức và các kỹ năng tư 
duy, nghiên cứu nhằm tăng cường khả năng độc 
lập trong công việc. Chuẩn năng lực điều dưỡng 
do  hội  Điều  dưỡng  Việt  Nam  ban  hành  năm 
2010 cũng đã đề cập đến sự khác biệt trong đào 

tạo  này(14).  Những  luận  điểm  đã  nêu  có  thể  lý 
giải  cho  sự  khác  biệt  có  ý  nghĩa  thống  kê  tìm 
thấy trong nghiên cứu. 
Kinh nghiệm làm việc thường là yếu tố đáng 
lưu ý có thể ảnh hưởng đến kiến thức. Benner đề 
nghị  rằng  kinh  nghiệm  lâm  sàng  có  thể  góp 
phần  làm  tăng  năng  lực  điều  dưỡng.  Dựa  vào 
mô  hình  của  Benner,  có  5  cấp  độ  điều  dưỡng, 
phân loại từ người học việc đến chuyên gia. Một 
điều  dưỡng  có  trên  5  năm  kinh  nghiệm  được 
xem  là  một  chuyên  gia(2).  Tuy  nhiên,  ít  bằng 
chứng  hỗ  trợ  cho  giả  định  này.  Bên  cạnh  đó, 
định  hướng  đào  tạo  điều  dưỡng  trung  học  2 
năm  của  Bộ  Y  tế  lại  cho  thấy  rằng,  đối  tượng 
điều dưỡng này chưa được chuẩn bị  những  kỹ 

174

năng như tư duy tích cực, nghiên cứu khoa học 
hay  thực  hành  dựa  trên  chứng  cứ.  Sự  hạn  chế 
này  làm  giới  hạn  khả  năng  tự  bồi  dưỡng  kiến 
thức của điều dưỡng. Điều này có thể giải thích 
nguyên nhân kinh nghiệm làm việc không đóng 
vai trò quan trọng trong việc nâng cao kiến thức 
của điều dưỡng trong trường hợp này. Bên cạnh 
đó, các khóa học ngắn hạn sau khi làm việc cũng 
được mong đợi sẽ nâng cao kiến thức cho điều 
dưỡng.  Tuy  nhiên  kết  quả  nghiên  cứu  này 
không  tìm  được  mối  quan  hệ  nào.  Nghiên  cứu 
này không đi sâu khảo sát hiệu quả của đào tạo 

ngắn hạn. Do đó, kết quả nghiên cứu chỉ mang 
tính chất tham khảo cho các nghiên cứu về hiệu 
quả của những khóa học này trong tương lai.  

GIỚI HẠN 
Nghiên cứu sử dụng bảng câu hỏi tự trả lời 
để khảo sát. Điều này có thể ảnh hưởng đển độ 
tin  cậy  của  thông  tin  thu  thập  được.  Bên  cạnh 
đó, điều dưỡng được cho 2 tuần để trả lời bảng 
câu hỏi. Việc để lại bảng câu hỏi có thể làm tăng 
thêm  khả  năng  trao  đổi  thông  tin  giữa  điều 
dưỡng.  Tuy  nhiên,  đối  tượng  nghiên  cứu  là 
những  người  có  trình  độ  trung  cấp  trở  lên. 
Người  làm  nghiên  cứu  hy  vọng  người  điều 
dưỡng  sẽ  thể  hiện  sự  chuyên  nghiệp  của  mình 
bằng cách cung cấp thông tin chính xác. 
Cỡ mẫu của nghiên cứu tương đối nhỏ (124 
điều  dưỡng)  và  nghiên  cứu  chỉ  tập  trung  vào 
những  điều  dưỡng  đang  làm  việc  tại  các  bệnh 
viện  lớn  tại  một  thành  phố  lớn  của  cả  nước. 
Chính vì vậy, tính khái quát hóa kết quả nghiên 
cứu  cho  toàn  bộ  điều  dưỡng  Việt  Nam  là  chưa 
cao. Tuy nhiên, do nghiên cứu đi sâu vào chăm 
sóc người bệnh COPD đòi hỏi người điều dưỡng 
phải  tiếp  xúc  với  người  bệnh  trên  lâm  sang. 
Chính  vì  vậy  nhóm  tham  gia  nghiên  cứu  được 
xem  là  phù  hợp  nhất  cho  nghiên  cứu  này.  Bên 
cạnh  đó,  kết  quả  của  nghiên  cứu  có  thể  gợi  ý 
những giả định về thực trạng kiến thức và hành 
vi  giáo  dục  người  bệnh  COPD  cách  tự  quản  lý 

bệnh của điều dưỡng Việt Nam. 
Nghiên cứu sử dụng bảng câu hỏi được phát 
triển tại các nước phát triển. Điều này có thể gây 

Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học  


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013 
ảnh  hưởng  đến  tính  giá  trị  của  nghiên  cứu.  Để 
khắc phục giới hạn này, người  làm  nghiên  cứu 
đã áp dụng qui trình dịch thuật nghiêm ngặt để 
đảm  bảo  tính  giá  trị  về  nội  dung  cho  bảng  câu 
hỏi.  Ngoài  ra  người  làm  nghiên  cứu  còn  tiến 
hành  nghiên  cứu  thử  nghiệm  để  kiểm  tra  tính 
giá trị và độ tin cậy của bộ công cụ. 

trị đánh giá hiệu quả của việc nâng cao năng lực 
điều dưỡng.  

TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1.

Barr  RG,  Celli  BR,  Mannino  DM,  Petty  T,  Rennard  SI,  et  al 
(2009).  Comorbidities,  Patient  Knowledge,  and  Disease 
Management  in  a  National  Sample  of  Patients  with  COPD. 
The American journal of Medicine, 122, 348‐355. 

2.

Benner P, Sheets V, Uris P, Malloch K, Schwed K, Jamison D 

(2002).  Individual,  Practice,  and  System  Causes  of  Errors  in 
Nursing. JONA, 32(10), 509‐523. 
Coster S, Norman I (2009). Cochrane  reviews  of  educational 
and self‐management interventions to guide nursing practice: 
A review. International Journal of Nursing Studies, 46, 508 – 528. 
Cox B (2007). Making the most of self‐management plans in 
COPD.  The  British  Journal  of  Primary  Care  Nursing,  2(3),  136‐
138. 
Edward  K,  Singh  S  (2012).  The  Bristol  COPD  Knowledge 
Questionnaire  (BCKQ):  Assessing  The  Knowledge  of 
Healthcare  Professionals  Involved  in  the  Delivery  of  COPD 
Services. Thorax, 67: A167.  
Epping‐Jordan  JE,  Pruitt  SD,  Bengoa  R,  Wagner  EH  (2004). 
Improving  the  quality  of  health  care  for  chronic  conditions. 
Qual Saf Health Care, 13, 299‐305. 
Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (2010). 
Global  strategy  for  the  diagnosis,  management,  and  prevention  of 
Chronic Obstructive Pulmonary Disease (Updated 2010). Retrieve 
May 
2011 
from 
18th 
/>Id=989. 
Jonsdottir  H  (2008).  Nursing  care  in  the  chronic  phase  of 
COPD:  a  call  for  innovative  disciplinary  research.  Journal  of 
Nursing  and  Healthcare  of  Chronic  Illness  in  association  with 
Journal  of  Clinical  Nursing,  17,272‐290.  Doi:  10.1111/j.1365‐
2702.2007.02271.x. 
Kober K, Damme WV (2006). Expert patients and AIDS care: 
A  literature  review  on  expert  patient  programmes  in  high‐

income  countries,  and  an  exploration  of  their  relevance  for 
HIV/AIDS  care  in  low‐income  countries  with  severe  human 
resource shortages. 
Miravitlles M de la RozaC, Morera J, Montemayor T, Gobartt 
E,  Antonio  M,  Alvarz‐Sala  JL  (2006).  Chronic  respiratory 
symptoms,  spirometry  and  knowledge  of  COPD  among 
general population. Respiratory Medicine, 100, 1973‐1980. 

KẾT LUẬN 
Một  người  điều  dưỡng  được  chuẩn  bị  nến 
tảng kiến thức tốt là nguồn nhân lực trọng điểm 
trong việc chăm sóc người bệnh tại những cơ sở 
y  tế  tuyến  đầu.  Nhằm  góp  phần  nâng  cao  chất 
lượng  điều  dưỡng  trong  chăm  sóc  người  bệnh 
COPD, nghiên cứu này được tiến hành khảo sát 
kiến thức của điều dưỡng về bệnh cũng như tìm 
hiểu các yếu tố ảnh hưởng. Kết quả nghiên cứu 
cho thấy điều dưỡng chưa được chuẩn bị tốt về 
kiến thức.  
Kết  quả  từ  nghiên  cứu  cung  cấp  một  số 
thông  tin,  chứng  cứ  có  giá  trị  tham  khảo  trong 
việc  cải  thiện,  nâng  cao  năng  lực  điều  dưỡng 
Việt  Nam.  Những  thông  tin  này  nhấn  mạnh 
thêm  nhu  cầu  mở  các  khóa  đào  tạo  cấp  chứng 
chỉ bài bản sau hành nghề nhằm trang bị tốt cho 
điều dưỡng tại bệnh viện. Những thông tin này 
cũng có thể làm tài liệu tham khảo cho những cơ 
quan liên quan như bệnh viện, đại học, hội điều 
dưỡng  và  các  bộ  ngành  trong  việc  xây  dựng 
những  chương  trình  đào  tạo,  chính  sách  tuyền 

dụng  hay  kế  hoạch  phát  triển  năng  lực  điều 
dưỡng  Việt  Nam  nói  chung  và  điều  dưỡng 
chăm sóc người bệnh COPD nói riêng.  

KIẾN NGHỊ 
Cần có thêm nhiều nghiên cứu khác khảo sát 
những  năng  lực  khác  của  người  điều  dưỡng 
trong  chăm  sóc  người  bệnh  mãn  tính  như  giáo 
dục sức khỏe. Bên cạnh đó, các nghiên cứu can 
thiệp cần được thực hiện nhằm tìm ra giải pháp 
nâng  cao  năng  lực  của  người  điều  dưỡng.  Kết 
quả chăm sóc người bệnh khi điều dưỡng được 
trang  bị  kiến  thức  đầy  đủ  cũng  cần  được  tìm 
hiểu nhằm cung cấp thêm nhiều chứng cứ có giá 

Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học

Nghiên cứu Y học

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.
12.

13.

14.

Purkis  ME,  Bjornsdottir  K  (2006).  Intelligent  nursing: 
accounting  for  knowledge  as  action  in  practice.  Nursing 
Philosophy, 7, 247‐256. 
Tan  WC,  Seale  JP,  Charaoenratanakul  S  de  Guia  TIp  M, 
Mahayiddin A, Schau B (2003). COPD prevalence in 12 Asia‐
Pacific countries and regions: Projections based on the COPD 
prevalence estimation model. Respirology, 8, 192‐198. 
The  Office  of  Health  –  Ho  Chi  Minh  City.  (2008).  The 
investigation  of  diseases  and  deaths  in  2008,  based  on  ICD  10  – 
WHO. 
Retrieved 
12 
January, 
2011 
from 
/>/6367/tuvong2008.htm 
The Vietnam Nurses Association (2010). Competency Standards 
for  Bachelor  Nurses.  Retrieved  18th  May  2011  from 

/>
175


Nghiên cứu Y học 
15.

16.
17.

176

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013

White  R,  Walker  P,  Roberts  S,  Kalisky  S,  White  P  (2006). 
Bristol  COPD  Knowledge  Questionnaire  (BCKQ):  testing 
what  we  teach  patients  about  COPD.  Chronic  Respiratory 
Disease, 3, 123‐131. 
World  Health  Organisation  (2002).  Innovative  Care  for 
Chronic Conditions: Building blocks for Action. 
World  Health  Organisation  (2005).  Preparing  a  health  care 
workforce  for  the  21st  century:  The  challenge  of  chronic 
conditions. 
 

 
Ngày nhận bài 
 
 
Ngày phản biện nhận xét bài báo 

Ngày bài báo được đăng:   

01/08/2013. 
03/09/2013. 
18/10/2013 

 

Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học