Ebook Một số vấn đề lý luận về các phương pháp phân tích luật viết: Phần 1

TS . NGUYỄN NGỌC ĐIỆN

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ

GÁC PHỬ0N6 PHÁP
PHẢN TÍCH LUẬT VIẾT

NHÀ X U Ấ T BÀN T ư PH ÁP
HÀ NỘI - 2006


4

*


LỜI GIỚI THIỆU
Á p d ụ n g p h á p l u ậ t , n h ư là m ộ t h o ạ t đ ộ n g t r í tu ệ
c ủ a n g ư ờ i th ự c h à n h l u ậ t , p h ả i là việc ứ n g d ụ n g các
t h à n h t ự u c ủ a k h o a học lu ậ t t r o n g th ự c tiễ n . K h o a
học l u ậ t , vê p h ầ n m ìn h , p h á i được x â y d ự n g v à h o à n
th iệ n th e o phư ơ ng p h áp . B ản th á n phương p h á p cùng
là m ộ t p h ạ m t r ù k h o a học v à do đó, c ũ n g c ầ n được x â y
d ự n g v à h o à n t h i ệ n th e o “phương pháp của phương

pháp". N ó i rô h ơ n . p h ư d n g p h á p n g h iê n cứ u k h o a học
l u ậ t , c ũ n g n h ư b ấ t k ỳ p h ư ơ n g p h á p n g h iê n cử u k h o a
học n à o . lu ô n v ậ n đ ộ n g v à p h á t triế n . M ộ t n ề n lu ậ t
h ọ r h iệ n đ ạ i n h ấ t t h i ế t p h ả i g á n với m ộ t p h ư ơ n g p h á p
n g h iê n c ứ u k h o a h ọ c l u ậ t h iệ n đ ại.
Vối m o n g muôVi giới th iệ u c h o n g ư ò i n g h iê n c ứ u

l u ậ t v à n g ư ò i t h ự c h à n h l u ậ t ở V iệ t N a m m ộ t sô
p h ư ơ n g p h á p t i ế p c ậ n nội d u n g v ă n b á n q u y p h ạ m
p h á p l u ậ t được t h ừ a n h ậ n và đ a n g được á p d ụ n g p h ổ
b iế n ỏ các nước có n ề n l u ậ t học p h á t tr iể n , c ù n g n h ư
về các k h ả n ả n g v ậ n d ụ n g n h ũ n g p h ư ơ n g p h á p ấ y
t r o n g h o ạ t đ ộ n g n g h iê n cứ u v à p h á n tíc h nội d u n g


v ã n b ả n q u y p h ạ m p h á p l u ậ t d V iệ t N a m . t ừ đ ó th ự c
h i ệ n có k ế t q u ả t r o n g h o ạ t đ ộ n g h o à n t h i ệ n p h á p lu ậ t,
th ự c t h i p h á p l u ậ t , n h ấ t là h o ạ t đ ộ n g x é t xử, T iế n sỹ
l u ậ t h ọ c N g u y ễ n Ngọc Đ iệ n - G iả n g v iên . T rư ỏ n g
k h o a L u ậ t T r ư ờ n g Đ ạ i học c ầ n T h d đ à b iê n s o ạ n cuôn
s á c h "M ột só’ v ấ n đ ề ỉý lu ậ n vê cá c p h ư ơ n g p h á p

p h â n tíc h lu ậ t v ỉế t”.
X in t r â n t r ọ n g giói t h iệ u c ù n g b ạ n đọc v à r ấ t
m o n g n h ậ n được ý k iế n đ ó n g góp đôì vỏi â'n p h ẩ m đê
có t h ể b ô s u n g , h o à n t h i ệ n t r o n g lầ n t á i b ả n .

Hà Nội, tháng 4 năm 2006
NHÀ X U Ấ T BẢN T ư P H Á P

6


C h ư ơ n g L T ốn g q u a n vế hođt d ô n g n g h iê n c ử u vá p h â n tích
luât viết à Viêt N am

C hư ơng I

^7

TỐNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG NGHIỀN
CỨU VA PHÂN TÍCH LUẬT VIẾT ở
é

VIỆT NAM
é

I. Q U Y Ư Ớ C V Ế K H Á I N IỆ M L U Ậ T V I Ế T
1. K h á i n i ê m
L u ậ t v iết, h iể u th e o n g h ĩa h ẹp . là v à n b ả n c h ứ a
đ ự n g c ác q u y p h ạ m p h á p l u ậ t do cơ q u a n l ậ p p h á p
b a n h à n h . T ro n g k h u n g c á n h c ủ a l u ậ t th ự c đ ị n h V iệ t
N a m . các v ã n b d n n à y b a o gồm: H iê n p h á p , bộ lu ậ t,
l u ậ t . Ị ỉh á p lệ n h c ủ a U ý b a n th ư ờ n g v ụ Q u ố c hội'", m ộ t

'Th»'o Hiên p h áp , u ỳ b a n ih ư ò n g v ụ QiKK- hội được p h é p t h ự c
h iện c h ứ r n â n g lập p h á p cù a Quói' hội b ằ n g c á c h b a n h à n h
nhÌítiK p h á p lệ n h về nhùtiK v ấ n d ế ciưoc' (ỉuoc hội g iao ( k h o ả n
•1 f)iổu 91 lỉiế n p h á p nAni 1992).


MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỀ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LUẬT VIỂT
s ố n g h ị q u y ế t c ủ a Q u ô c h ộ i h o ặ c c ủ a ư ỷ b a n th ư ò n g
v ụ Q uốc h ộ i“’.
T ro n g cuô’n s á c h n à y , l u ậ t v iế t được q u y ước n h ư
m ộ t t h u ậ t n g ữ m à việc đ ị n h n g h ĩa đ ư ợ c th ự c h iệ n
th e o h a i bưóc:

- T hứ nhất, đ ó l à

các v ă n

b ả n

q u y p h ạ m p h á p lu ậ t,

n g h ĩa là v ả n b ả n được cđ q u a n n h à n ư ó c có th ẩ m

q u y ề n b a n h à n h th e o t h ủ tụ c , t r ì n h t ự l u ậ t đ ịn h ,
tr o n g đó có các q u y tắ c x ử s ự c h u n g , đ ư ợ c N h à nưốc
b ả o đ ả m th ự c h iệ n n h ằ m đ iể u c h ỉn h c á c q u a n h ệ xã
hội th e o đ ịn h h ư ớ n g x ã h ộ i c h ủ n g h ĩa . T h e o n g h ĩ a đó.
l u ậ t v iế t là t ấ t c ả c á c v ă n b ả n th u ộ c đ ô l tư ợ n g điểu
c h ỉn h c ủ a L u ậ t b a n h à n h v ả n b ả n q u y p h ạ m p h á p
l u ậ t n g à y 1 2 /1 1 /1 99 6 , được s ử a đổi, b ổ s u n g th e o L u ậ t
s ử a đổi, b ổ s u n g m ộ t sồ" đ iề u c ủ a L u ậ t b a n h à n h v ã n
b ả n q u y p h ạ m p h á p lu ậ t n g à y 1 6 /1 2 /2 0 0 2 .

•

Thứ hai, đó là các v ă n b ả n q u y p h ạ m p h á p lu ậ t

đ a n g có h iệ u lực t h i h à n h , tứ c là n h ữ n g v ă n b ả n tạo
t h à n h m ộ t b ộ p h ậ n c ủ a l u ậ t th ự c đ ịn h .

'"Ngoài H iến p h á p , bộ l u ậ t v ả l u ậ t , c á c v à n b à n được liệt kp
t r o n g đ ịn h n g h ĩ a l u ậ t v iế t t h e o n g h ĩ a h ẹ p dược gọi là các vàn
b ả n có giá trị n h ư l u ậ t .

8


C hương I. T ố n g qu an v ể hoat d ôn g n gh ỉẻn cửu vả ph ân tỉch
luẳt v iết ố V iẽt N am
«

•

2. Đối tưỢng nghiên cứu và phân tich
Đôi tượng nghiên cứu và phân tích là nội dung
của văn bán được gọi là luật viết chứ không phải là
trình tự, thẩm quyền ban hành, cũng không phải là
kết câu hình thức của văn bản đó. về phương diện
phương pháp luận, có thể gọi “nội dung của văn bản
luật" là kết cảu pháp lý của nó, được hình dung như
một tổng thể các quy tắc hiển hiện hoặc tiêm ẩn
trong văn bản luật và được sắp xếp theo một trậ t tự
nhát định.
Tùy theo quy mô của từng dự án, từng hoạt động
nghiên cứu, đổì tượng nghiên cửu và phân tích có thể
là nội dung của toàn bộ văn bản hoặc một phần, một
chương, thậm chí chỉ một điểu luật trong vãn bán.
Việc nghiên cứu và phân tích toàn bộ, một phần hoặc
một chương của vãn bản có thể dẫn đến việc cho ra đòi
cả một quyển sách (thậm chí một bộ sách); trong khi
việc nghiên cứu và phân tích một điều luật thường
được thực hiện trong khuôn khô một bài báo hoặc một
bài luận vãn vể luật. Riêng việc nghiên cứu và phân

tích luật viết trong quá trình áp dụng pháp luật sẽ
cho ra sản phẩm dưói dạng một hoặc nhiều quy tắc có
tác dụng dặt cơ sở cho việc giái quvết các vấn đề được


MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỂ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÀN TÍCH LUẬT VĩẾT

đật ra trong khuôn khô vụ việc dược ngưòi thực hãnh
luật xem xét.
II.
S ự CẨN THIẾT CỦA VIỆC NGHIẺN cửu
VÀ PHÂN TÍCH LUẬT VIẾT
1. Vai trò của lu ậ t viế t
%

Trong quan niệm được chấp nhận rộng rãi ỏ Việt
Nam hiện nay, luật viết (được biết dưói một cách diễn
đ ạ t k h á c th ô n g d ụ n g h ơ n là "vân bán quy ph ạ m pháp
luật") là h ì n h th ứ c đ á n g tin c ậ y n h ấ t c ù a p h á p lu ật.
T h ự c ra , đ â y c ũ n g là q u a n n iệ m th ô n g t r ị t r o n g h ầ u
h ế t các nước c h ịu ả n h h ư ở n g c ủ a v ă n h o á p h á p lý la
tin h . T h ậ m ch í, các nước th e o C o m m o n law , sau một

thời k ỳ d à i xem á n lệ là n g u ồ n cơ b ả n của h ệ th ố n g các

quy tắc pháp lỹ, cũng đà bắt đầu dành cho luật viết
s ự q u a n tá m s á u sắ c hơn. 0 Mỹ, luật viết thực sự là
m ộ t n g u ồ n q u a n tr ọ n g c ủ a l u ậ t v à q u y tâ c v iế t p h á i là
q u y tắ c được lự a c h ọ n t r o n g tr ư ờ n g h ọ p có s ự đỏi lặ p

giữa luật viết và án lệ về cách giái quyết một vấn dể
pháp lý cụ thê.
Trong khung cảnh của luật thực định Việt Nam.
luật viết và tục lệ là nhừng nguồn trực tiếp cúa luật;
nhưng luật viết hơn hẳn tục lộ trong thứ tự lựa chọn
10


C h ư ơ n g L T ổ n g q u a n vế hoạt đ ộ n g n ghiên c ứ u và p h ả n tích
luâl viết ỏ Viêt N am

quy phạm áp dụng cho một trường hợp thực tiễn đặc
th ù . N g ư ò i là m l u ậ t đ ã c h ín h th ứ c t h ừ a n h ậ n đ iề u
n à y tr o n g lĩn h vực d â n s ự (Đ iểu 3 Bộ l u ậ t d â n s ự n ã m

200Õ): nếu đôi với cùng một vấn để mà cá luật viết và
tục lệ đêu có quv tấc giái quyết, thì phài lựa chọn quv
tấ c c ù a l u ậ t v iế t; t r o n g tr ư ờ n g hỢp k h ô n g có q u v tá c
c ủ a l u ậ t v iế t v à p h á i đ ù n g tụ c lộ dẻ g iả i q u y ế t v ấ n để.

thì phái lựa chọn nhừng quy tắc tục lệ nào phù hdp
với những nguyên tắc của lu«ịt viết. Hắn sự thừa nhận
đó còn được quán triệt trong tất cá các ngành luật nào
công nhận tục lệ như là một nguồn luật, chử không
chi riêng luật dân sự. dù không có quy định rành
m ạ c h {tư ơ ng t ự n h ư D iề u 3 Bộ l u ậ t d á n s ự n ả m 200Õ)

trong luật viết ớ các lình vực khác.
2. N hững hạn chế của lu ậ t viết

Cũng như bất kỳ tổn tại khách quan nào, luậí viết
lu ô n ở tro n g tin h tr ạ n g vậ n đ ộ n g h ư ớ n g tới s ự hoàn
th iệ n m à k h ô n g bao g iờ đ ạ t đến s ự h o à n th iệ n tu yệt
đôì. V ề p h ầ n m ì n h , ngư ò i là m lu ậ t, c ũ n g n h ư t à t cả
m ọi n g ư ò i • n g h ĩa là có n h ữ n g t h i ê u só t. n h ũ n g đ ịn h

kiên và nhừng hạn chê vế tầm nhìn, tầm suy nghĩ,
k h ô n g t h é d ự k iế n được l ấ t cà mọi tìn h h u ô n g p h á p lý

có thế xáy ra trong cuộc sông, những khó khản có thế
11


MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỂ CÁC PHƯCtNG PHÁP PHÂN TÍCH LUẬT VIỂr

xuất hiện trong quá trình áp dụng văn bản pháp luật
do mình soạn thảo và ban hành, cũng như có thể
nhầm lần. Có lúc, người làm luật ỏ Đức đà có ý định
dùng luật viết như là công cụ duy nh ất để điểu chỉnh
các quan hệ xã hội cần điều chỉnh; bởi vậy, Bộ luật
dân sự Đức đã được soạn thảo vói sự tỉ mỉ đến mức có
thể được, nhằm đặt cơ sở cho việc giải quyết mọi vấn
đề trong cuộc sống dân sự... và ngưòi Đức đã không
thành công'". Sự không rõ nghĩa của càu chừ, sự
không đầy đủ về nội dung c ủ a m ộ t v ă n b ả n lu ô n là
căn bệnh cô' hữu của văn bản luật, không bao giờ có
thể được chửa k h ỏ i. Có nhiều cách giải thích tinh
trạng này:

B ản thân ngôn ngữ ỉuôn có những vấn đề tự
nhiên về nội hàm. Với t ư c á c h là m ộ t c ô n g c ụ q u y ước
đẽ lưu trử và chuvển tải thòng tin, ngôn ngữ được coi
như một loại phương tiện trong giao tiếp xã hội, giao
tiếp sư phạm, giao tiếp giữa quá khử, hiện tại và
tương lai. Nội hàm của từ ngữ phong phú như tư duy
và trở thành con dao hai lưdi khi được sử dụng như là
•

" M a z e a u d v à C h a b a s . Leọons d e d ro it c iv il, M o n tch re siien ,
1986, T . l , Q . l . s ố 93.

12


C h ư ơ n g I. T ố n g q u a n vê hoat đ ô n g n ghiên cứu và p h â n tích
luật viết ơ V iệt N am

cô n g c ụ d iễ n đ ạ t nội d u n g c ủ a q u y p h ạ m p h á p l u ậ t '”.
T u y n h iê n , sô lượng các t h u ậ t n g ữ đưỢc g iải th íc h
chỉ có giới h ạ n . Đ iề u l u ậ t về giải th íc h t h u ậ t n g ữ , nói
c h u n g , k h ô n g g iú p giải q u y ế t đưỢc m ộ t c á c h t r i ệ t để
v ấ n đ ể giải th íc h lu ậ t. Đ ặc biệt, tro n g trư ò n g hợp d iễ n
đ ạ t k h ô n g k h é o , người so ạ n th á o v ă n b ả n có t h ể đ ặ t
trư ó c ngưòi đọc v ã n b ả n n h ữ n g c â u c h ữ k h ô n g rõ n g h ĩa
h o ặ c được h iể u th e o n h iề u n g h ĩa c ù n g m ộ t lúc, h ệ q u ả
là việc á p d ụ n g p h á p lu ậ t sẽ k h ô n g được th ố n g n h ấ t,
m ộ t k h i các n ỗ lực, tiê n h à n h tr o n g n h ũ n g h o à n c ả n h ,
đ iế u k iệ n k h á c n h a u n h ằ m n ắ m b ắ t ý c h í c ủ a người
là m lu ậ t, cho r a n h ữ n g k ế t q u ả k h ô n g giôVig n h a u .

V i dụ, th e o k h o ả n 2 Đ iề u 2 24 Bộ l u ậ t d ả n s ự n ă m
2 0 0 5 , k h i có n g ư ò i y ê u c ầ u m ộ t n g ư ò i tr o n g s ố các c h ủ
sỏ h ữ u c h u n g th ự c h iệ n n g h ĩa v ụ t h a n h to á n k h i

'Trong khoảng hơn ỈO nAm trỏ lại dãy, các vân bản pháp luật
quan trọng ỏ Việt Nam đều dành riông một điểu luật thuộc
phần đầu để giải thích một số th uật ngù quan trọng dược sử
dụng trong chính vản bàn đó. Đây là một trong những nỗ lực
cùa người làm lu ật nhằin loại trừ khả nâng hiểu một th u ật
ngũ pháp lý theo nhiểu nghía, dẫn đến việc giải thích các điều
luật không giống nhau và việc áp dụng cùng một quy tắc
pháp lý theo nhiểu cách khác nhau.

13


MỘT S ố VẤN ĐỂ LÝ LUẬN
VỂ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LUẬT VrẾT
người dó k h ò n g có t à i s á n r iê n g h o ặ c tà i s ả n rié n g
k h ô n g đ ủ đế t h a n h to á n , t h ì n g ư ò i y ê u c ầ u có q u y ể n
y ê u c ầ u c h ia t à i s ả n c h u n g đ ể n h ậ n tiế n t h a n h to á n
và được t h a m g ia v à o việc c h ia t à i s á n c h u n g , t r ừ
ir ư ò n g h ợ p p h á p l u ậ t có q u y đ ịn h k h á c . C ách ly điểu
l u ậ t đó vỏi n h ữ n g đ iể u l u ậ t k h á c có liê n q u a n , t a h iể u
r ằ n g c h ủ nỢ c ủ a m ộ t n g ư ờ i có q u y ê n sỏ h ữ u c h u n g có
q u y ể n y ê u c ầ u c h i a t à i s ả n c h u n g c ú a n g ư ò i m á c nỢ,
có q u y ề n t h a m g ia v à o việc c h ia tà i s à n c h u n g v à cỏ
q u y ề n y ê u c ầ u g ia o c h o m ì n h k h o ả n tiể n dược c h ia cho
người m ắc nợ tư ơ n g ứ n g vói sô nỢ c ầ n đòi. N h ư n g coi

đ iể u l u ậ t n h ư m ộ t p h ầ n c ù a c h ế đ ịn h p h â n c h ia tà i
s ả n c h u n g , t a lạ i n h ậ n t h â y r ằ n g c h ủ nợ có q u y ể n y ê u
c ầ u c h ia tà i s à n c h u n g , t h a m g ia v à o việc c h ia t à i s á n
c h u n g n h ư m ộ t n g ư ờ i có q u y ể n sở h ữ u c h u n g , n h ậ n
tà i s ả n được c h ia c h o n gư ò i m ắ c nỢ (có t h ể b a o gồm cá
tiề n , h iệ n v ậ t v à q u y ề n t à i s ả n ) v à y ê u c ầ u k ê biên
p h ầ n t à i s ả n c h ia đó, n ế u c ầ n , b á n đ ấ u g iá các t à i s á n
c h ia b ằ n g h iệ n v ậ t , đ ể n h ậ n tiề n t h a n h to á n . T h eo
c á c h h iế u t h ứ h a i, th ì n h ậ n tiê n t h a n h to á n là cóng
việc cuối c ù n g m à c h ủ nợ th ự c h iệ n s n u k h i t à i s ả n
c h ia g ia n h ậ p v à o k h ô i t à i s ả n th u ộ c sỏ h ữ u c á n h ả n
c ủ a n g ư òi m ă c nợ. k h ô n g p h ả i cô n g việc đưỢc th ự c
h iệ n lúc c h ia t à i s ả n c h u n g .

14


C hư ơng 1. Tống q u a n vê hoạt d ông nghicn cứu và p h ân tích
luât v ĩết à Viêt Nâm
♦

»

Sô lượng cáu ch ữ cứa uăn bán luôn có giới hạn.

•

K h ô n g t h ế có v à n b á n vô h ạ n về sỏ lượng c â u chữ; và.
m ộ t h ì n h th ứ c có giối h ạ n t h ẻ h iệ n m ộ t nội d u n g có
giới h ạ n . BỚI v ậy , v ã n b a n lu ô n chi có m ộ t s ố lư ợ n g

giới h ạ n các q u y tắ c , t r o n g k h i các q u a n h ệ x à h ộ i cồn
đ iề u c h i n h p h á t s i n h v à p h á t tr iế n đ a d ạ n g , v á lại,
v ã n b à n p h á p l u ậ t lu ô n ở vị tn ' "đi sa u ' tr o n g việc dự
liệu các t ì n h h u ô n g p h á p lý so vói th ự c tiễ n á p d ụ n g
p h á p lu ậ t. Vi dụ, t h ự c t i ễ n giao dịch h iệ n đ ạ i đ ã t h ừ a
n h ậ n việc m u a b á n t à i s á n tr ê n m ạ n g i n t e r n e t vài
n ă m trư ỏ c k h i có các q u y ta c p h á p ]ý được g h i n h ậ n
t r o n g c ác h ệ th ò n g l u ậ t t iê n tiê n chi p h ô i các g ia o dịch
lo ại n à y ; các g ia o d ịc h q u a m ạ n g r ù n g được th ự c h iệ n
ở V iệ t N a m m ộ t th ò i g ia n trư d c khi có L u ậ t g ia o dịch
đ iệ n tử .

3.
Vai trò của hoạt động nghiên cửu và phân
tíc h lu â t viế t
«

Đ ôi tư ợ n g c ủ a h o ạ t đ ộ n g n g h iô n cứ u và p h â n tíc h
l u ậ t k h ô n g r h ĩ có l u ậ t v iế t m à hnn gồm tâ't cá rá c
n g u ồ n c ủ a lu ậ t. T u y n h iê n , vói tư cách là n g u ồ n c h ủ
y ế u c ủ a l u ậ t i r o n g q u a n n iệ m V iệt N a m . l u ậ t v iế t
đ ồ n g th ò i c ù n g là đòi iư ợ n g c h ú vêu c ú a h o ạ t đ ộ n g

15


MỘT SỐ VẤN ĐỂ LÝ LUẬN
VỂ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHẢN TÍCH LUẬT VIẾT
n g h i ê n c ứ u v à p h â n t í c h l u ậ t ỏ V i ệ t N a m . Việc
n g h i ê n c ứ u v à p h â n t í c h l u ậ t v i ế t nhầm m ục đích

làm sáng tỏ luật, làm rõ các quy tắc m à người ỉàm
luật m uôn th iết lập và bảo đảm tin k chinh xác của
việc á p d ụ n g l u ậ t tr o n g th ự c tiễ n . Giá trị ứng dụng
c ủ a c á c k ế t q u ả n g h i ê n c ứ u v à p h â n tic h l u ậ t v iế t
k h ô n g g iố n g n h a u , t u ỳ t h e o t í n h chà^t, đ ặ c đ i ể m c ủ a
m ốl q u a n h ệ g i ữ a n g ư ò i n g h i ê n c ứ u v à p h á n tíc h l u ậ t
vói q u y ể n lực c ô n g c ộ n g .

Với người được N h à nước công nhận có thẩm
quyền g iả i thích c h ín h thức lu ậ t viết, c ác k ế t q u ả
•

n g h i ê n c ứ u v à p h â n t í c h l u ậ t v i ế t t r ở t h à n h nội
d u n g c ủ a v ă n b ả n giải th íc h c h ín h th ứ c và v ă n b ả n
n à y có t í n h p h á p q u y , n g h ĩ a l à đ ư ợ c N h à n ư ó c b ả o
đ ả m th ự c hiện.
■

Vởi người kh ô n g có thẩm quyền g iả i thích chính

th ứ c lu ậ t viết, c á c k ế t q u ả n g h iê n cứ u p h â n tích và

giải t h í c h l u ậ t v i ế t có g i á t r ị k h ô n g giông n h a u tu ỳ
th e o h o ạ t đ ộ n g n g h i ê n c ứ u v à p h â n tíc h được t h ụ c
h i ệ n t r o n g h a y n g o à i k h u ô n khố’ c ôn g t á c x é t xử:
+ Đ ược t h ự c h i ệ n n g o à i k h u ô n k h ổ c ông t á c x é t xử,
h o ạ t đ ộ n g n g h i ê n c ứ u v à p h á n t íc h l u ậ t v iế t c h o r a k ế t

16

C h ư ơ n g I. T ô n g q u a n vế h o ạ t d ộ n g n g h i é n c ứ u v ả p h â n tích
l u i t viết ơ V iêt N am

q u ả nội d u n g c ủ a các c ôn g t r ì n h n g h i ê n c ứ u k h o a học
l u ậ t v à là n g u ồ n t à i liệ u t h a m k h á o đôì với n g ư ờ i l à m
l u ậ t c ũ n g n h ư n g ư ò i th ự c h à n h l u ậ t ;
+ Được t h ự c h i ệ n trong k h u ô n k h ổ c ô n g t á c x é t xử,
h o ạ t đ ộ n g n g h i ê n c ứ u và p h â n tíc h l u ậ t v i ế t c h o r a k ế t
quá có tác d ụ n g đặt cđ sở c h o b ả n á n h o ặc q u y ế t đ ịn h

của Toà án.
N h ó m n h ữ n g n g ư ò i n g h i ê n c ứ u v à p h â n tíc h n g o à i
k h u ô n k h ổ h o ạ t đ ộ n g x é t x ủ g ồ m có: n g ư ò i n g h i ê n
cứ u. g i ả n g d ạ y l u ậ t , n h ừ n g n g ư ờ i t h ự c h à n h l u ậ t có
l à m c ô ng việc t ổ n g k ế t t h à n h lý l u ậ n n h ữ n g t h à n h t ự u
á p d ụ n g p h á p l u ậ t t r o n g t h ự c t i ễ n ; c h ú n g t a t ạ m gọi
đôì tư ợ n g n à y l à n h à c h u y ê n m ô n h o ặ c n g ư ò i n g h i ê n
c ứ u v à p h â n tíc h c h u y ê n n g h iệ p .
N h ó m n h ữ n g ngư òi n g h i ê n c ứ u v à p h â n t í c h t r o n g
k h u ô n k h ổ h o ạ t đ ộ n g x é t x ử g ồ m có: c ác T h ẩ m p h á n ,
Hội t h ẩ m , gọi c h u n g l à n g ư ờ i t h ự c h à n h l u ậ t t r o n g
h o ạ t đ ộ n g x é t xử.

ờ đây, ch ú n g ta tập t r u n g xem xét h o ạ t động của
n h à c h u y ê n m ô n h o ặ c n g ư ò i n g h i ê n c ứ u v à p h â n tích
c h u y ê n n g h iệ p .

17

MỘT SỐ VẤN ĐỂ LÝ LUẬN
VỂ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LUẬT VrẾT

III. THựC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIÊN cửu
VÀ PHẢN TÍCH LUẬT VIET ở VIỆT NAM
1. Hiệu quả hạn chế của lu ậ t viết
M ặ c d ù c h ư a đ ạ t đ ế n t r ì n h độ h o à n t h i ệ n cao n h ư ớ
các nưóc t i ê n tiế n , l u ậ t v iế t V iệ t N a m đ à có n h ũ n g bước
p h á t t r i ể n q u a n t r ọ n g t r o n g h ơ n m ưòi n ả t n trờ lại đ â y
và đ a n g t ừ n g bưóc k h ẳ n g d ị n h vi t r í c ù a nó • m ột h ì n h
th ứ c cơ b ả n , c h ú y ế u c ủ a p h á p l u ậ t x ã hội c h ủ n g h ĩa .
Việc đ ẩ y m ạ n h c ôn g t á c x â y d ự n g p h á p l u ậ t c ù n g với
việc h o à n t h i ệ n c h ứ c n ă n g l ậ p p h á p c ủ a Quốc hội đã
g iú p c h o h ệ t h ô n g l u ậ t v iế t V iệ t N a m , chỉ t r o n g m ột
th ò i g ia n n g ắ n , lớn m ạ n h cả về sô lượng l ẫ n c h ấ t lượng,
T u y n h iê n , t h ự c t ế c h o t h â y , việc t h ự c t h i l u ậ t viê”t
đ ế n n a y v ẫ n đ a n g ỏ g ia i đ o ạ n đ ị n h h ì n h c h ử c h ư a
bưóc v à o giai đ o ạ n ổ n đ ị n h . T r ê n n g u v ê n tấ c , l u ậ t viết
có h i ệ u lực á p d ụ n g t r ự c t i ế p k ể t ừ m ộ t n g à y n à o đó
được xác đ ị n h t h e o các q u y đ ị n h c ủ a l u ậ t c h u n g về
v ă n b ả n q u y p h ạ m p h á p l u ậ t . T h ê n h ư n g , t r ê n th ự c
tế. các v ã n b ả n c ủ a cơ q u a n n h à nước c ấ p t r ê n t h ư ờ n g
chỉ được t h ự c h i ệ n bởi các c ò n g c h ứ c i h u ộ c h ệ i h ố n g cơ
q u a n q u ả n lý l ĩ n h vực m à v ả n b ả n đ ó đ iề u c h i n h k h i
n à o cơ q u a n q u ả n lý c a o n h ấ t t r o n g lĩn h vực đó r a
được v ã n b ả n h ư ó n g d ẫ n h o ặ c q u y đ ị n h chi t i ế t việc

18

C h ư ơ n g L T ố n g quan vế hoạt đông nghiên cứu và p h ân tích
lu â t v iế t
9

ở V iê t
•

Nam

t h i h à n h . Có tr ư ờ n g hợp. các v ã n b á n h ư ớ n g d ẫ n h o ặ c
q u y đ ị n h c h i t i ế t v iệ c t h i h à n h có n ộ i d u n g k h ô n g rò
r à n g , các c ô n g chức t h ừ a h à n h p h á i x in ỷ k iế n c ủ a cd
q u a n c ấ p t r ê n v à cđ q u a n c ấ p t r ê n lại p h ả i r a các công
v ã n g iá i th íc h n h ữ n g đ iế m c h ư a rõ; cuô’i c ù n g , c h ín h
c á c c ôn g v ả n mới th ự c s ự là v ă n b ả n có giá trị h ư ớ n g
d ẫ n việc th ự c t h i p h á p l u ậ t t r ê n t h ự c tế. B ê n c ạ n h đó,
có n h ữ n g v ă n b ả n được c ơ q u a n c ấ p t r ê n b a n h à n h
n h ư n g k h ô n g đưỢc cơ q u a n q u á n lý c h u y ê n m ồ n
h ư ớ n g d ẫ n , do đó, chỉ l à n h ũ n g v ă n b ả n có g iá t r ị t r ê n
g i ấ y tò; t h ậ m chí, có n h ữ n g v ã n b ả n được h ư ó n g d ẫ n
v à q u y đ ị n h c h i t i ế t việc t h i h à n h , n h ư n g đ i ề u k i ệ n
v ậ t c h ấ t c ầ n t h i ế t đê t h ự c t h i lại k h ô n g có, h o ặ c có
đ ư ợ c h ư ớ n g d ẫ n , q u y đ ị n h chi t i ế t việc t h i h à n h v à
đưỢc giải th íc h b ằ n g n h i ề u c ôn g v ă n , n h ư n g v ẫ n
k h ô n g t h i h à n h đưỢc h o ậ c ít n h ấ t k h ô n g t h i h à n h
đưỢ c t r ọ n v ẹ n d o s ự k h á c b i ệ t v ề t r ì n h độ, q u a n đ i ế m

n h ậ n t h ứ c c ủ a các c h ú t h ể có liê n q u a n . Đôi vâi người

t h ừ a h à n h , n ê u k h ô n g h i ể u l u ậ t , t h ì t ố t n h â ”t l à k h ô n g
t h ự c h i ệ n (để k h ỏ i p h ả i c h ị u t r á c h nhiệm )'".
■
"C ã c á c T h ầ m p h á n , t r o n g t r ứ ò n g hỢp k h ô n g c h ắ c v ể việc liệu
có h a v k h ô n g có q u y đ ị n h c ụ i h ẽ c ú a l u ậ t viết đ ặ t cơ sở cho
v i ệ c giải q u v ẻ t m ộ l v ấ n đề b ậ t r a t r o n g m ộ t t r ư ò n g hỢp đặc
t h ù , có t h ể từ chối t h ụ lý t r ư ờ n g hỢp đó.

19


MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỀ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHẮN TÍCH LUẬT VIẾr
ở các n ư ố c có n ề n p h á p q u y ề n v ừ n g ch ắc , T h ẩ m
p h á n k h ô n g có q u y ể n t ừ chối x é t x ử vỏi lý do k h ô n g có
l u ậ t đ ể x ử " . T r ừ t r ư ò n g h ợ p có s ự b ả o đ ả m c ủ a cấp
t r ê n ( b ằ n g m ộ t c ôn g v ả n ) r à n g việc th ự c h i ệ n lu ậ t
t h e o m ộ t c á c h n à o đó là đ ú n g .
N g ư ờ i d â n , v ề p h ầ n m ì n h , t h ư ờ n g chỉ q u a n t â m
đ ế n l u ậ t m ỗi k h i có t r a n h c h ấ p p h á p lý h o ặ c k h i xác
lậ p , t h ự c h i ệ n n h ữ n g giao đ ịc h q u a n t r ọ n g có liên
q u a n đến tài sản (m ua b án nhà, chuyển nhượng
q u y ề n s ử d ụ n g đ ấ t , t h ê c h ấ p t à i s ả n đ ể v a y tiền....).
K h i c ầ n x á c lậ p , t h ự c h i ệ n n h ữ n g g ia o d ịc h q u a n
t r ọ n g m à có s ự t h a m g ia c ủ a cơ q u a n n h à n ư ỏ c có
th ẩ m quyển, người d â n tu â n th eo sự hướng d ẫ n của
các c ô n g c h ứ c t h u ộ c cơ q u a n đó. K h i t h a m g ia v à o các
t r a n h c h ấ p p h á p lý, n g ư ờ i d â n n h ò đ ế n v a i t r ò t ư v ấ n
c ủ a l u ậ t s ư h o ặ c c ủ a cđ q u a n trỢ g iú p p h á p lý. T r o n g
c ả h a i t r ư ờ n g hỢp, t h á i độ x ử s ự c ủ a ng ư ờ i d â n tu ỳ

t h u ộ c v à o k i ế n t h ứ c p h á p l u ậ t c ủ a c ô n g chứ c, l u ậ t sư.
n g ư ò í t ư v ấ n v à v à o m ứ c đ ộ tô n t r ọ n g p h á p l u ậ t c ủ a
n h ũ n g n h â n v ậ t n à y . C ũ n g có n h i ề u t r ư ờ n g h ợ p k h i
x á c lậ p , t h ự c h i ệ n m ộ t g ia o dịch, ng ư ờ i d â n h o à n t o à n
k h ô n g q u a n t â m đ ế n s ự c ầ n t h i ế t c ủ a việc tô n t r ọ n g
“X em : Đ iể u 4 Bộ l u ậ t d â n 8ự P h áp .

20


C h ư ơ n g I. T ố n g q u a n vể h oat d ô n g n g h iê n cứu vã p h â n tích
luệl viết 0 Việt N am

p h á p l u ậ t m à chỉ m u ố n l à m t h ế n à o đ ể đ ạ t đ ư ợ c m ụ c
đ íc h c ủ a m ì n h t r o n g th ò i g ia n n g á n n h ấ t v à b ằ n g con
đ ư ờ n g đơn g i ả n n h ấ t ; n g ư ò i t h a m g ia g ia o t h ô n g b ằ n g
m ô tô k h ô n g đội m ũ b ả o h iể m , d ù đ ã có q u y đ ị n h b ắ t
b uộ c đội m ù ; người q u ả n lý di s ả n t h ò c ú n g đ a n g s ô n g
trong c á n h tú n g th iếu sần sàn g b á n m ột b ấ t đ ộn g sản
t h u ộ c di s ả n th ò c ú n g với giá rẻ, n ế u có a i c h ấ p n h ậ n
m u a , t h e o t h ủ tụ c , t h ể t h ử c d á n g ia n , m à k h ô n g c ầ n
b iế t p h á p l u ậ t h i ệ n h à n h có cho p h é p t i ế n h à n h việc
m u a b á n đó h a y k h ô n g v à n ế u c h o p h é p , t h ì v iệ c m u a
b á n p h ả i t h e o t r ì n h tụ , t h ủ t ụ c nào;...
2.

Sự

th iế u

quan

tâ m

đến

phương

pháp

n g h iê n c ứ u và p h â n tic h lu ậ t v iết
H ầ u h ế t n h ữ n g ngư òi n g h i ê n c ứ u v à p h á n tíc h
c h u y ê n n g h i ệ p c ũ n g n h ư n gư òi t h ự c h à n h l u ậ t t r o n g
h o ạ t đ ộ n g x é t x ử ở V iệ t N a m h i ệ n n a y đ ề u n g h i ê n c ứ u
và p h â n tíc h l u ậ t v iế t t h e o các p h ư ơ n g p h á p c ủ a t r i ế t
học, k h o a học c h í n h trị, k h o a học lịch sử. Đ â y l à c ác
p h ư d n g p h á p đưỢc ư a c h u ộ n g t r o n g h ệ thôVig l u ậ t học
xà hội c h ủ n g h ĩ a thời k ỳ c h ư a ró k i n h t ế t h ị tr ư ờ n g ,
C ác p h ư ơ n g p h á p ấ y c h o p h é p l à m rõ q u a n đ i ể m , t ư
t ư ỏ n g c h ủ đ ạ o m à người l à m l u ậ t d ự a v à o đ ó đ ể x â y
d ự n g các q u y t ắ c viết, n h ư n g lại k h ô n g t h ể g i ú p n g ư ờ i
21


MỘT SỐ VẤN ĐỂ LÝ LUẬN
VỀ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LUẬT VIỂT
n g h i ê n c ứ u v à p h â n líc h c h u y ê n n g h i ệ p c ũ n g n h ư
n g ư ò i t h ự c h à n h l u ậ t tiế p c ậ n nội d u n g k ỷ t h u ậ t c ủ a
q u y tắ c . C á c p h â n tíc h k h o a học l u ậ t t h ư ờ n g c h i di
v ò n g q u a n h q u v tắ c v i ế t c h ứ k h ô n g đi t h ẳ n g v à o q u y

t ắ c viết. V iệc g iả i t h í c h ( k h ô n g c h í n h th ứ c ) q u y t ắ c
v i ế t t h ư ò n g được t h ự c h i ệ n b à n g c ác c ôn g c ụ p h â n tích
v ă n p h ạ m (cú p h á p , n g h ĩ a từ..,.) v à chỉ c h o p h é p là m
r õ nội d u n g c ủ a q u y t ắ c “hiện', tứ c l à q u y tắ c được c ả u
c h ữ t h ể h i ệ n t h e o t r ậ t t ự s ắ p x ế p t ừ n g ữ , c ụ m t ừ và
t h e o n g h í a c ủ a t ừ được c h ấ p n h ậ n t r o n g các c u ô n t ừ
đ iể n . N g ư ờ i n g h i ê n c ứ u v à p h â n tíc h c h u y ê n n g h i ệ p
c ũ n g n h ư n g ư ờ i t h ự c h à n h l u ậ t t r o n g h o ạ t đ ộ n g x é t xử

thường không m uốn hoặc không thế làm vở cáu trúc
"hiện" của quy tắc đ ể p h á t hiện các quy tắc '‘ẩ n ' hoậc
liên kết, tổng hợp, nhào nặn các quy tắc khác nhau đ ế
có quy tấc khác.
Nói c h u n g , n ế u m ộ t q u y t ắ c v i ế t c ủ a cơ q u a n c ấ p
t r ê n đước h ư ớ n g đ ẫ n á p d ụ n g b à n g m ộ t q u y t á c v iế t
c ủ a cơ q u a n câ^p dưới, t h ì ngư òi n g h i ê n c ứ u v à p h á n
tíc h c h u v é n n g h i ệ p g h i n h ậ n cả h a i q u v tắc. N ế u qu y
t ă c c ủ a cơ q u a n c ấ p t r ê n k h ô n g được h ư ớ n g d ẫ n . th ì
c â u c h ữ c ủ a q u v tắ c , đối vói ngư òi n g h i ê n c ử u v à p h á n
tíc h c h u y ê n n g h iệ p , đ ã rõ r à n g v à k h ô n g c ầ n được giái
22


C h ư ơ n g I. T ô ng q u a n ve hoat d ô n g n g h iê n cứu và p h â n tích
iuật viết ỏ Việt N am

th íc h gì t h ê m , n g o à i n h ũ n g giái t h í c h d ự a v à o c ác
c ôn g c ụ p h â n tíc h h ì n h th ứ c đ ã nói. R i ê n g n g ư ò i t h ự c
h à n h l u ậ t t r o n g h o ạ t đ ộ n g x é t xứ, t r o n g t r ư ờ n g hỢp
k h ô n g t ì m được q u v t ắ c c ầ n t h i ế t c ú a l u ậ t v iế t đ ể g iả i

q u y ế t v ụ việc đ a n g t h ụ lý, t h ư ờ n g t h a m k h ả o đ ư ờ n g
lối x é t xử được ghi n h ậ n t ạ i các hội n g h ị t ổ n g k ế t c ôn g
tác x é t x ử c ủ a n g à n h to à á n được t ổ c h ứ c h à n g n ă m .
Người t h ự c h à n h l u ậ t t r o n g h o ạ t đ ộ n g x é t x ử còn có
m ộ t c á c h k h á c đ ê k h ắ c p h ụ c k h ó k h ă n l à x in ý k iế n ,
c h ủ t r ư ơ n g c ủ a cd q u a n x é t x ứ c â p t r ê n h o ặ c t ổ c h ứ c
n h ù n g cuộc h ọ p c ủ a các cơ q u a n nội c h í n h đ ể h u y
đ ộ n g cô ng sức, t r í t u ệ t ậ p t h ể t r o n g việc t ì m k i ế m giải
p h á p . C u ối c ù n g , n ế u đ ư ò n g lối x é t x ử k h ô n g á p d ụ n g
được, cơ q u a n c ấ p t r ê n k h ô n g c h o c h ù t r ư ơ n g h o ặ c cho
c h ú t r ư ơ n g k h ô n g c ụ t h ể . rõ r à n g t h ì n g ư ò i t h ự c h à n h
l u ậ t t r o n g h o ạ t đ ộ n g x é t x ử t ừ chôì g iá i q u y ế t v ụ việc
và t r á h ồ sơ.
Có t h ể t h ừ a n h ậ n r ằ n g , t r o n g h o ạ t đ ộ n g g ià i th íc h
k h ô n g c h í n h th ứ c l u ậ t viết, c h u y ê n g ia p h á p lý chi
k h á c n g ư ờ i k h ô n g có c h u y ê n m ô n v ề l u ậ t n h ờ n ắ m
đưỢc n h i è u h d n các i h ô n g t i n về v ả n b à n p h á p l u ậ t ,
c h ử k h ô n g p h á i n h ò n â m v ữ n g các p h ư ơ n g p h á p p h â n
tíc h k ỹ t h u ậ t đặc t h ù c ủ a k h o a học l u ậ t , đ ặ c b i ệ t là

23


MỘT SỐ VẤN ĐỂ LÝ LUẬN
VỂ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHẦN TÍCH LUẬT VIẾT
các p h ư ớ n g p h á p s u y lý, cho p h é p l à m s á n g tỏ các đ iề u
l u ậ t viết.

3. Sự yếu kém của học th u y ế t pháp lý tro n g
lĩn h vực nghiên cửu và phân tíc h lu ậ t viế t

Học thuyết pháp lý: k ế t q u ả n g h i ê n c ứ u v à p h â n
tích l u ậ t . Có t h ể t ạ m đ ị n h n g h ĩ a học t h u y ế t p h á p lý
n h ư l à sản p h ẩ m từ hoạt động chuyên môn của người

nghiên cứu và phán tích chuyên nghiệp củng n h ư của
người thực hành luật. Học t h u y ế t p h á p lý được x â y
d ự n g t ừ c á c k ế t q u ả n g h i ê n c ứ u v à p h â n tíc h l u ậ t h o ặ c
t ừ n h ữ n g s u y n g h ĩ x o a y q u a n h m ộ t c h ủ đ ể p h á p lý.
Nói r i ê n g v ề h ọ c t h u y ế t p h á p lý có n g u ồ n gốc t ừ h o ạ t
đ ộ n g n g h i ê n c ứ u v à p h â n tíc h l u ậ t , t r o n g đ i ề u k i ệ n
l u ậ t v iế t đ ư ợ c t h ừ a n h ậ n n h ư l à n g u ồ n c h ủ y ế u c ủ a
lu ậ t, học t h u y ế t p h á p lý được n u ô i d ư õ n g v à lớn m ạ n h
c h ủ y ế u b ằ n g c ác k ế t q u ả n g h i ê n c ứ u v à p h ả n tíc h
l u ậ t viết.

Vé hình thức biếu hiện, học t h u y ế t p h á p lý là các
công trình nghiên cứu khoa học luật t h ể h i ệ n dưới
n h iề u d ạ n g : s á c h t h a m k h ả o , giáo t r ì n h ; b à i viết, bài
b ìn h l u ậ n vê' l u ậ t viết, v ề q u a n đ iể m á p d ụ n g l u ậ t viết
tro n g n h ữ n g t r ư ò n g h ợ p đ ặ c t h ù ; b á o c á o k h o a học:

24


Chương 1. T ổn g q u a n v ể h o ạ t đ ộ n g n g h iê n cửu vả p h â n lích
luật viết ở V ỉệ t N a m

. u ậ n á n t i ế n sĩ,... Đó còn là n h ữ n g g iá i p h á p đưỢc x â y
i ự n g t r o n g q u á t r ì n h x é t x ú c ủ a T o à á n , được g h i n h ậ n
-.rong các b ả n á n h o ặ c t r o n g các b á o c á o t ổ n g k ế t công

:ác x é t xử c ủ a n g à n h T o à á n . được l ậ p h à n g n ă m . Đó
:ủ n g có t h ể là n h ữ n g ý k i ế n b ằ n g v ă n b ả n h o ặ c b ằ n g
;òi nói, được đ ư a r a ở n h ữ n g d iễ n đ à n k h á c n h a u bỏi
người n g h i ê n c ứ u v à p h á n tíc h c h u y ê n n g h i ệ p hoặc
I g ư ờ i th ự c h à n h lu ậ t , x o a y q u a n h m ộ t c h ủ đ ề p h á p lý,
m ột v ụ á n , m ộ t đ iể m t r a n h căi tr o n g m ộ t v ụ việc k h iế u
ẴÌện. m ộ t t ì n h h u ố n g có v ấ n đ ề h o ặ c Uên q u a n đ ế n việc
áp d ụ n g m ộ t đ iê u l u ậ t v iế t t r o n g t h ự c tiễn ,...
S a u đ á y chỉ nói v ể n h ữ n g c ô ng t r ì n h n g h i ê n cứu
i h o a học l u ậ t được t h ể h i ệ n dưới d ạ n g t á c p h ẩ m viết,
i h ữ n g giái p h á p được g h i n h ậ n t r o n g c á c b ả n á n và
i h Q n g ý k i ế n được đ ư a r a v ề c á c h á p đ ụ n g l u ậ t viết
:r o n g n h ữ n g t r ư ờ n g hỢp đ ặ c t h ù .

C ôn g trình n g h iên cứu khoa
h o c lu â t
•

•

P h á i t h ừ a n h ậ n r ằ n g t r o n g m ộ t sô l ĩ n h v ự c ( h ìn h
3ự. lịch s ử n h à nước v à p h á p q u y ề n ,...), l u ậ t học
25


MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỂ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LUẬT VIẾr

Việt N a m đ à đ ủ sửc t h a i n g h én n h ữ n g công t r ì n h có
châ”t lư ợ n g c h u y ê n m ô n cao. S on g, nói r i ê n g c ác lĩnh

vực m à c ò n g t á c x â y đ ự n g và h o à n t h i ệ n k h o a học l u ậ t
đưỢc t h ự c h i ệ n d ư ớ i h ì n h t h ứ c n g h i ê n c ứ u v à p h ả n
tíc h nội d u n g l u ậ t v iế t, học t h u y ế t p h á p lý V iệ t N a m
cho đ ế n n a v v ẫ n đ a n g ở t r ì n h độ p h á t triển tương đỏi
th ấ p ( n ế u k h ô n g m u ô n n ó i l à t h ấ p ) c ả v ề

hình

thức,

nội du ng và chát lượng khoa học.

Dưổi góc độ p h ư ớ n g p h á p n g h iê n c ứ u v à p h â n tích
l u ậ t viết, s á c h I h ư ò n g m a n g m ộ t t r o n g h a i t í n h c h ấ t
(hoặc cả hai): t ì m h i ể u p h á p l u ậ t v à b ì n h l u ậ n v ã n b ả n “'.
• T im hiếu p h á p luật: M ộ t b ộ p h ậ n lớn c á c công

' Các bài b á o về k h o a học luật c ủ n g là một p h ầ n cùa học
ih u y ế l p h á p lý. T h ỏ n h ư n g , h ẩ u h ế t các b ài báo d ểu ]à n h ù n g
p h á t Iríế n liỏn q u a n đ èn m ột r h ú d ề cù a k h o a học l u ậ t hoẠr
c ù a th ự c tiễ n á p d ụ n g p h á p l u ậ t (dặc biột là th ự c tiễn xél xứ),
ch ứ k h ô n g hẢn liên q u a n đ ến m ột vủn brin h a y m ột hoậc
n h iề u d iề u l u ậ t đẠc th ù .

26


C h ư ơ n g I. T ổ n g q u đ n v ể h o ạ t đ ộ n g n g h i ê n c ứ u và p h â n tích
iu â t viết 0 V iê t N a m

t r i n h n g h i ê n c ứ u về l u ậ t th u ộ c t h ê lo ạ i t ì m h i ế u p h á p
l u ậ t p h ô t h ô n g (n g h ĩa là có t h ế h i ế u được m à k h ô n g
c ầ n có k iế n th ứ c cơ b á n , cơ sớ vể l u ậ t học). T h e loại
n à v t h ư ờ n g được s ử d ụ n g đ ế p h á t t r i ể n c á c p h â n tích
lié n q u a n đ ế n m ộ t v ă n b á n l u ậ t h o ặ c n h i ề u v ả n b ả n
l u ậ t th u ộ c c ù n g m ột lìn h vực. T á c g iá c ủ a m ộ t t à i liệu
tìm h i ể u p h á p l u ậ t t h ư ờ n g là m ộ t n g ư ò i h o ạ t đ ộ n g
c h u y ê n n g h iệ p t r o n g lĩn h vực t h ự c h à n h lu ậ t , D ự a
v à o c á c h th ứ c x â y d ự n g các c â u hỏi v à c â u t r á lòi, có
t h ể p h â n các c h ủ đ ể n h ỏ t r o n g c ác t à i liệ u t ì m h iể u
p h á p lu ậ t th à n h hai nhóm.
+ Nhóm th ứ nhất, gồm các c h ú đ ề g á n vối n h ữ n g
v ã n đẽ bức xúc được r ú t r a t ừ th ò i s ự p h á p lý p h ô
th ô n g , n h ấ t là th ò i s ự t ư p h á p : v ấ n đ ề p h á t s i n h từ
m ộ t v ụ á n . t ừ t h ự c t iễ n c ón g c h ứ n g , t h i h à n h á n , h à n h
ch ín h ... Vỉ' dụ, n h ậ n t h ấ y t r o n g t h ự c t i ễ n v ề t h u ê sử
d ụ n g đ ấ t t h ư ờ n g có n h ữ n g t r a n h cãi v ề c á c t i ê u c h í
xác đ ị n h c ôn g d ụ n g c ủ a đ ấ t . ngư òi v iế t có t h ể đ ặ t các
v ấ n để: đ ấ t n ô n g n g h iệ p , đ ấ t ó, đ ấ t c h u y ê n d ù n g .... là
gì? S a u đó s ư u t ầ m các v ă n b á n p h á p l u ậ t có liê n q u a n
d ế t ì m c â u t r ả lời"’;
" T r o n g h ầ u hết trư ò n g hỢp. câ u t r á lòi ch i đo n g ia n là sự sao
ch é p lại nội d u n g củ a đ ièu l u ậ l v iêi liên q u a n .

27