Giáo án ngữ văn 8 cả năm

NSoạn Bài 1 : Văn bản
Giảng
TÔI ĐI HỌC
< Thanh Tịnh >
Tiết 1 ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
A, MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Giúp H/s :
- Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp , cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “ Tôi” ở
buổi tựu trường đầu tiên trong đời
- Thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của
Thanh Tịnh
B, CHUẨN BỊ :
- GV
- HS : Soạn bài – trả lời câu hỏi SGK
C, TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG
* Hoạt động 1: Kiểm tra việc soạn bài ở nhà của HS (5’)
* Hoạt động 2 : giới thiệu bài
? Từ lớp 1 tới lớp 8 em đã dự 8 lần khai trường, ngày khai trường lần nào khiến
em nhớ nhất?
Trong lần khai trường đầu tiên ai đưa em tới trường? Ngày ấy đối với em có gì
đáng nhớ?
GV : Trong cuộc đời mỗi con người những kỉ niệm tuổi học trò thường được
lưu giữ bền lâu trong trí nhớ. Đặc biệt là những kỉ niệm về buổi đầu tiên đến
trường
Truyện ngắn “tôi đi học” của Thanh Tịnh đã diễn tả những kỉ niệm mơn man,
bâng khuâng của thời thơ ấy….
* Hoạt động 3 : 35’
Hoạt động của GV Hoạt động của
HS
Nội dung cần đạt
- HS đọc phần

dấu * SGK – 8
I, Đọc- Tiếp xúc văn bản
* Tác Giả , Tác phẩm
- Nêu 1 số nét chính về
tác giả, và truyện ngắn
“Tôi đi học”
- Tóm tắt thông
tin tác giả tác
phẩm
- Yêu cầu đọc giọng
chậm, hơi buồn lắng
sâu, chú ý những câu
nói của nhân vật “ Tôi”
của nhân vật “người
Mẹ” nhân vật “ông
Đốc” cần đọc với giọng
* Đọc
1
phù hợp
- GV đọc mẫu 1 đoạn - 3->4 HS đọc
? Nhận xét cách đọc so
với yêu cầu?
- GV chốt lại
- Nhận xét
* Từ khó
- Hs đọc phần
chú thích
- Chú ý các chú thích 2,
6, 7
* Cấu trúc văn bản

? Văn bản này kể về sự
việc gì?
- HS trả lời - Kỉ niệm ngày đầu đến
trường
? Có những nhân vật
nào được kể lại trong
truyện ngắn ấy này?
- HS trả lời - Tôi, mẹ, ông đốc, những
cậu học trò
? Trong những nhân vật
đó, nhân vật nào là nhân
vật chính? Vì sao?
- Suy nghĩ trả lời - Tôi là nhân vật chính vì
mọi sự việc đều được kể từ
cảm nhận của nhân vật
“Tôi”…
? Kỉ niệm ngày đầu đến
trường của “Tôi” được
kể theo trình tự không
gian và thời gian nào?
Tương ứng với trình tự
ấy là các đoạn nào của
văn bản?
- HS thảo luận
theo nhóm
- Trình bày ý
kiến
- 3 đoạn:
+ Đoạn 1: Từ đầu -> Trên
ngọn núi : cảm nhận của

Tôi trên đường tới trường
+ Đoạn 2: Tiếp -> được
nghỉ cả ngày nữa : Cảm
nhận của “Tôi” lúc ở sân
trường
+ Đoạn 3 -> còn lại : Cảm
nhận của Tôi trong lớp học
? Đoạn nào gợi cảm xúc
thân thuộc gần gũi nhất
trong em? Vì sao?
- HS tự bộc lộ
- HS tóm tắt lại
đoạn 1
II, Đọc – hiểu văn bản
1 . Cảm nhận của “Tôi” trên
đường tới trường
? Kỉ niệm ngày đầu đến
trường của nhân vật
“Tôi” gắn với không
gian thời gian cụ thể
nào?
- HS trả lời - Thời gian : Buổi sáng cuối
thu
- Không gian : Trên con
đường dài và hẹp
? Theo em vì sao không - HS thảo luận
2
gian và thời gian ấy trở
thành kỉ niệm trong tâm
trí của tác giả?

- Trình bày ý
kiến
- GV đó là thời điểm,
nơi chốn quen thuộc gần
gũi, gắn liền với tuổi thơ
tác giả
Đó là lần đầu tiên được
cắp sách tới trường
-> quen thuộc gần gũi
GV : chú ý vào câu
văn : “ con đường này
tôi đã quen đi lại…tự
nhiên thấy lạ”
? Cảm giác quen mà lạ
của nhân vật “Tôi” có ý
nghĩa gì?
- HS trả lời - Tự cảm thấy có sự thay
đổi lớn trong lòng mình
- Dấu hiệu đổi khác
trong tình cảm và nhận
thấy của cậu bé ngày
đầu đến trường tự thấy
mình lớn lên, con đường
làng không làng không
còn dài rộng như trước
? Cậu bé tự thấy mình
lớn lên còn được biểu
hiện qua chi tiết nào?
- HS trả lời - Tôi không lội qua sông
thả diều như thằng Quý....

Nô đùa như thằng Sơn
? Biểu hiện đó có ý
nghĩa gì?
- HS bộc lộ
- Cho thấy cậu bé có sự
nhân thức nghiêm túc
trong học hành
GV : chú ý vào đoạn
văn “ trong chiếc áo vải
dù đen, dài cho đến hết
phần I
? Những chi tiết nào
trong cử chỉ , trong hành
động và lời nói của nhân
vật “Tôi” khiến em chú
ý?
- HS thảo luận 2’ - Cảm thấy trang trọng
đứng đắn với bộ quần áo,
với mấy quyển vở mới trên
tay
- Cẩn thận, nâng niu mấy
quyển vở, vừa lúng túng
vừa muốn thử sức, muốn
khẳng định mình khi xin mẹ
3
được cầm cả bút và thước
như các bạn khác
GV : khi nhớ lại ý nghĩ
chỉ có người thạo mới
cầm nổi bút thước – Tác

giả viết “Ý nghĩ ấy
thoáng qua trong trí
tôi…núi”
? Hãy phát hiện và phân
tích ý nghĩa của biện
pháp nghệ thuật được sử
dụng trong câu văn?
- HS trả lời - Nghệ thuật so sánh
-> kỉ niệm đẹp về tâm trạng
và cảm giác rất tự nhiên của
1 đứa bé lần đầu được đến
trường
* Hoạt động 4 :
- Hướng dẫn học ở nhà
- HS đọc lại đoạn 1, nắm được nội dung đoạn 1
- Nắm 1 số các nét chính về tác giả Thanh Tịnh - tác phẩm
- Chuẩn bị : Tiếp nội dung tiết 2 theo câu hỏi SGK
4
NSoạn Văn bản
Giảng
TÔI ĐI HỌC
Tiết 2 ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN (tiếp)
A, MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :
- Tiếp tục giúp HS cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của
nhân vật “ tôi” ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời qua các phần còn lại của
văn bản
- Thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của
Thanh Tịnh
B, Chuẩn bị
Giáo viên :

HS : Đọc – soạn phần còn lại theo câu hỏi SGK
C, TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG :
* Hoạt động 1 : Kiểm tra bài cũ (5’)
? Nêu 1 số nét chính về tác giả Thanh Tịnh và tác phẩm “ tôi đi học “
? Kiểm tra sự chuẩn bị bài của cả lớp
* Hoạt động 2 : 3’
- GV khái quát lại nội dung tiết 1 – phần 1
* Hoạt động 3 : 35’
Hoạt động của GV Hoạt động của
HS
Nội dung cần đạt
- GV yêu cầu HS đọc từ “
trước sân trường làng … “
-> nghỉ cá ngày nữa
- Sửa cách đọc
- HS đọc đoạn
văn 2, nhận xét
đọc
? Đoạn này có nội dung gì? - HS trả lời 2. Cảm nhận của “tôi”
lúc ở sân trường
- Chú ý vào đoạn văn
? Cảnh sân trường làng Mũ
lí lưu lại trong tâm trí tác
giả có gì nổi bật ?
- HS suy nghĩ trả
lời
- Sân trường dày đặc cả
người ai cũng áo quần
sạch sẽ gương mặt vui
tươi sáng sủa

? Cảnh tượng được nhớ lại
có ý nghĩa gì ?
- HS trả lời
GV : Cảnh tượng đó phản
ánh không khí đặc biệt của
ngày hội khai trường ở
5
nước
- Khi chưa đi học, nhân vật
“ tôi” chỉ thấy ngôi trường
Mĩ lí cao ráo và sạch sẽ
hơn các nhà khác trong
làng
? Nhưng lần đầu tiên tới
trường cậu bé có cảm giác
như thế nào ?
- HS bộc lộ - Ngôi trường vừa xinh
xắn vừa oai nghiêm khác
thường cảm thấy mình
bé nhỏ. nhân vật “ tôi”
đâm lo sợ vẩn vơ
? Khi tả những học trò nhỏ
tuổi lần đầu đến trường
học trò tác giả tả như thế
nào tác dụng ?
- HS chú ý SGK
trả lời
- “ Họ như con chim non
đứng bên bờ tố nhìn
quang trời rộng lớn

muốn bay nhưng còn
ngập ngừng e sợ “
GV : Miêu tả sinh động
hình ảnh và tâm trạng các
em nhỏ lần đầu tiên tới
trường học
- Chú ý và đoạn văn :
? Cho biết cảm nhân của “
tôi” khi nghe thấy hồi trống
?
- HS trả lời - Cảm thấy chơ vơ, vụng
về lúng túng. Muốn
bước nhanh mà sao toàn
thân thấy run run, cứ
dềnh dàng, chân co chân
duỗi
? Tâm trạng của “tôi” khi
nghe ông đốc đọc bản danh
sách HS mới như thế nào ?
- HS trả lời - Hồi hộp chờ nghe tên
mình nghe gọi đến tên “
tôi” tự nhiên giật mình
và lúng túng
? Theo em vì sao “ tôi” lại
có tâm trạng như vậy ?
- HS tự bộc lộ
GV bổ sung : vì đã bao giờ
“tôi” được hoặc bị chú ý
như thế này ? Và khi phải
rời bàn tay mẹ, vòng tay

cha để bước vào lớp học thì
các cậu lại và khóc nhân
vật “ tôi” cũng bất giác và
khóc trong lòng mẹ
? Em nghĩ gì về tiếng khóc
của các cậu học trò bé nhỏ
- HS thảo luận 2’ - Cảm thấy mình bước
vào một thế giới khác và
6
khi xếp hàng để vào lớp ? - Trình bày xa cách mẹ hơn bao giờ
hết
- GV nhận xét -> bổ sung
- Khóc 1 phần vì lo sợ, phải
tách rời người thân để bước
vào môi trường hoàn toàn
mới lạ
- 1 phần vì sung sướng lần
đầu tiên được đi học
- Là cảm giác nhất thời của
những đứa trẻ nông thôn
rụt rè ít khi được tiếp xúc
với đám đông
? Hãy nhớ và kể lạ cảm xúc
của chính mình vào lúc này
trong ngày đầu tiên đi học
như các bạn nhỏ trong tác
phẩm ?
- GV chốt lại
- HS tự nhớ và
kể lại

? Cho HS tóm tắt lại ý
chính của đoạn 3
- HS tóm tắt
? Kỉ niệm ngày đầu đến
trường của “tôi” được tác
giả nhớ lại gắn với không
gian nào nữa ?
- HS trả lời 3. Cảm nhận của “tôi”
trong lớp học
? Vì sao trong khi xếp hàng
đợi vào lớp, nhân vật “ tôi”
lại cảm thấy “ trong thời
thơ ấu tôi chưa lần nào thấy
xa mẹ tôi như lần này “ ?
- HS suy nghĩ trả
lời
- Vì tôi bắt đầu cảm
nhận được sự độc lập
của mình khi đi học
- Bước vào lớp học là
bước vào thế giới riêng
của mình, phải tự mình
làm tất cả
? Những cảm giác mà nhân
vật tôi nhận được khi bước
vào lớp học là gì ?
- HS trả lời - Một mùi hương lạ
xông lên ..
- Nhìn bàn ghế chỗ tôi
ngồi … là của mình

- Nhìn người bạn chưa
hề quen biết nhưng lòng
vẫn không cảm thấy sự
xa lạ …
? Em có nhận xét gì về
những cảm giác đó ?
- HS tự nhận xét - Cảm thấy vừa xa lạ,
vừa gần gũi với mọi
người, với người bạn
ngồi bên cạnh
7
GV bổ sung thêm :
- Cảm giác lạ vì lần dầu
tiên được vào lớp học, một
môi trường sạch sẽ ngay
ngắn
- Không cảm thấy sự xa lạ
với bàn ghế và bạn bè vì ý
thức được những thứ đó sẽ
gắn bó với mình bây giờ cả
năm học
? Hình ảnh “ một con chim
liệng đến đứng trên bờ của
sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi
vỗ cánh bay cao “ có phải
đơn thuần chỉ có nghĩa thực
hay không ? Vì sao ?
- HS tự suy nghĩ
trả lời
- GV bổ sung : Gợi, nhớ

tiếc những ngày trẻ thơ
hoàn toàn vui chơi tự do đã
chấm dứt để bước vào 1
giai đoạn mới -> hình ảnh
này có dụng ý nghệ thuật
tượng trưng rõ ràng.
? Dòng chữ “ tôi đi học “
kết thúc truyện có ý nghĩa
gì ?
- HS trả lời - Vừa khép lại bài văn
và vừa mở ra 1 thế giới
mới, 1 bầu trời mới … 1
khoảng không gian, 1
giai đoạn mới
- Vừa ngỡ ngàng, tự tin
nghiêm trang bước vào
giờ học đầu tiên trong
cuộc đời trẻ thơ
GV chốt : trong câu chuyện
ngoài nhân vật “tôi” còn có
các nhân vật khác
? Trình bày cảm nhận về
thái độ cử chỉ của những
người lớn đối với các em
bé lần đầu đi học ?
- HS suy nghĩ trả
lời
- Phụ huynh ai cũng
chuẩn bị chu đáo cho
những đứa trẻ lần đầu

tiên được tới trường
tham dự buổi lễ, cũng lo
lắng hồi hộp
- Ông Đốc là hình ảnh
người thầy người lãnh
đạo rất từ tốn, giàu tình
8
thương
III, Tổng kết
? Em có nhận xét gì về đặc
sắc nghệ thuật và sức cuốn
hút của tác phẩm ?
- HS trả lời - Nghệ thuật : bố cục
theo dòng hồi tưởng cảm
nghĩ của nhân vật “ tôi”
kết hợp giữa kể - tả
- Nội dung : tâm trạng
ngày đầu tiên tới trường
- GV nhận xét chốt lại
- Sau đó gọi HS đọc phần
ghi nhớ
- HS đọc ghi nhớ
SGK- 9
IV, Luyện tập
? Phát biểu cảm nghĩ của
em về dòng cảm xúc của
nhân vật “tôi” trong truyện
ngắn “ tôi đi học “
- HS suy nghĩ
phát biểu

- Nhận xét
- GV hướng dẫn HS làm
câu 2 (SGK)
* Hoạt động 4 : Hướng dẫn học ở nhà (1’)
? Tình cảm nào đã khơi dậy trong em khi em đọc truyện “ tôi đi học “
? Hãy hát 1 bài có liên quan đến chủ đề đi học
- Về hoàn thiện phần luyện tập
- Học bài cũ – nắm chắc nội dung của bài
- Chuẩn bị bài : cấp độ khái quát nghĩa của từ ngữ
9
NSoạn
Giảng
Tiết 3
CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT NGHĨA CỦA
TỪ NGỮ
A, MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :
Giúp HS :
- Hiểu rõ cấp độ khái quát nghĩa của từ ngữ và mối quan hệ về cấp độ khái quát
của nghĩa từ ngữ
- Thông qua bài học, rèn luyện tư duy trong việc nhận thức mối quan hệ giữa
cái chúng và cái riêng
B, CHUẨN BỊ :
Giáo viên : bảng phụ
HS : Đọc nghiên cứu bài mới
C, TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG :
* Hoạt động 1 : 5’
Kiểm tra bài cũ : kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của cả lớp
* Hoạt động 2 : Giới thiệu bài (3’)
- Ở lớp 7 các em đã được học về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa
? Vậy 1 em lấy 1 vài VD về từ đồng nghĩa và trái nghĩa ?

- Bảng phụ
VD :
Máy bay, tàu bay, phi cơ nhà thương, bệnh viện chết, mất, hi sinh
- Từ trái nghĩa : sống - chết
nóng – lạnh
xấu – tốt
* Hoạt động 3 : Bài mới (35’)
Hoạt động của GV Hoạt động của
HS
Nội dung cần đạt
? Các em đã được học thế
nào là từ đồng nghĩa – trái
nghĩa ? Vậy em có nhận xét
gì về mối quan hệ ngữ
nghĩa của chúng
- HS suy nghĩ trả
lời
- Các từ có mối quan hệ
bình đẳng về ngữ nghĩa
+ Các từ đồng nghĩa
trong nhóm có thể thay
thế cho nhay trong 1 câu
văn cụ thể ?
+ Các từ trái nghĩa trong
10
nhóm có thể loại trừ
nhau khi lựa chọn để đặt
câu
GV chốt lại
I, Từ ngữ nghĩa rộng, từ

ngữ nghĩa hẹp
1. Bài tập
- Cho HS quan sát sơ đồ
SGK - 10
- HS quan sát SGK/10
? Nghĩa của từ “ động vật”
rộng hơn hay hẹp hơn
nghĩa của tác từ “thú”,
”chim”, ”cá” tại sao ?
- HS trả lời - Rộng hơn vì phạm vi
nghĩa của từ “động vật “
bao trùm nghĩa của 3 từ:
thù, chim, cá
? Nghĩa của từ “thú” rộng
hơn hay hẹp hơn nghĩa của
các từ “voi” “hươu” ?
? Nghĩa của từ “chim” rộng
hơn hay hẹp hơn “ tu hú”
“sáo” ? Tại sao ? Từ “cá”
rộng lớn hơn hay hẹp hơn
“cá rô”, “cá thu” ? Tại
sao ?
- HS suy nghĩ trả
lời
- “Thú” rộng hơn vì bao
hàm voi, hươu
? Từ việc quan sát sơ đồ
kết hợp với việc tìm hiểu ở
trên hãy cho biết ?
Nghĩa của các từ “thú,

chim, cá” rộng hơn nghĩa
của những từ nào ? hẹp hơn
nghĩa của những từ nào ?
- HS trả lời - Có phạm vi rộng hơn
các từ : voi, hươu, tu hú,
sáo, cá rô, cá thu
- Có phạm vi nghĩa hẹp
hơn từ động vật
GV chốt lại bằng sơ đồ
? Thế nào là từ ngữ có
nghĩa rộng ? nghĩa hẹp ?
Lấy VD
- HS trả lời - 1 từ ngữ được coi là có
nghĩa rông khi phạm vi
của từ ngữ đó bao hàm
phạm vi nghĩa của 1 số
từ ngữ khác
VD : “Chó” có nghĩa
rộng hơn so với các từ :
chó săn, chó sói, chó
ngao …
- 1 từ được coi là có
Tu hú
Sáo
Cá rô
Cá thu
11
“Chim”

Cá

nghĩa hẹp khi phạm vi
nghĩa của từ ngữ đó
được bao hàm trong
phạm vi nghĩa của 1 từ
ngữ khác
VD : “chó” nghĩa hẹp
hơn các từ như : mèo,
trâu, bò … đều được bao
hàm trong phạm vi
nghĩa của từ “ gia súc”
? Theo em 1 từ có thể vừa
có nghĩa rộng, vừa có nghĩa
hẹp được không ? Vì sao ?
- HS suy nghĩ
phát biểu
- Có : Vì tính chất rộng
hẹp của từ ngữ chỉ là
tương đối
VD : từ “ chó” vừa có
nghĩa rộng hẹp
GV chốt lại -> ghi nhớ - HS đọc ghi nhớ
SGK/10
2. Ghi nhớ : SGK /10
II, Luyện tập
1. Bài 1
? Em hãy xác định yêu cầu
của bài tập 1
- HS theo dỗi
yêu cầu bài tập
SGK/11

- GV hướng dẫn hs lập sơ
đồ thể hiện cấp độ khái
quát của nghĩa từ ngữ trong
mỗi nhóm từ SGK
- Bài tập cho HS
thảo luận tại chỗ
theo bàn
- GV có thể làm mẫu
- Gọi HS thay
mặt nhóm lên
bảng trình bầy
- Nhận xét
- GV nhận xét
? Tìm từ ngữ có nghĩa rộng
so với nghĩa của các từ ngữ
ở mỗi nhóm trong SGK ?
- HS làm 2. Bài 2 :
- Các từ ngữ có nghĩa
rộng
a, Từ “ chất đốt”
b, Từ “nghệ thuật”
Y phục
ÁoQuần
quần đùi
quần dài
12
áo dài
áo sơ mi
c, Từ “ thức ăn”
d, Từ “ nhìn “

e, Từ “ đánh”
3. Bài tập 3
? Yêu cầu của bài tập 3 là
gì ?
? Tìm các từ ngữ có nghĩa
được bao hàm trong phạm
vi nghĩa của mỗi từ ngữ sau
?
a, Xe cộ
b, Khi loại
c, Hoa quả
- HS trình bày a, “xe cộ” : bao hàm : xe
đạp, xe máy, xe hơi
b, “kim loại” bao hàm :
sắt, đồng, nhôm …
c, “hoa quả” bao hàm “
chanh, cam, chuối …
< Chú ý bài tập 3 còn phần
d, e về nhà tự làm vào vở
bài tập>
4. Bài tập 4
? Chỉ ra những từ ngữ
không thuộc phạm vi nghĩa
của mỗi nhóm từ ngữ ?
- Đọc yêu cầu
bài tập 4
- Những từ ngữ không
thuộc phạm vi nghĩa của
nhóm
a. Thuốc lào

b. Thủy quỹ
c. Bút điện
d. Hoa tai
- GV có thể hướng dẫn HS
làm bài tập 5
+ động từ có nghĩa rộng :
khóc
+ động từ có nghĩa hẹp :
nức nở
* Hoạt động 4 : Hướng dẫn học ở nhà (1’)
? Thế nào là 1 từ ngữ có nghĩa rộng, nghĩa hẹp ? lấy ví dụ ?
- Cần nắm chắc nội dung ghi nhớ -> lấy ví dụ biểu thị bằng sơ đồ
- Đọc lai văn bản “ tôi đi học” phục vụ cho tiết sau học bài mới
Tính thống nhất về chủ đề của văn bản
13
NSoạn
Giảng
Tiết 4
TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ
CỦA VĂN BẢN
A, MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :
Giúp HS :
- Nắm được chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của văn bản
- Biết viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề, biết xác định và duy
trì đối tượng trình bày, chọn lựa, sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung
nêu bật ý kiến, cảm xúc của mình
B, CHUẨN BỊ :
Giáo viên :
HS : Đọc, xem lại văn bản “ tôi đi học “
C, TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG :

* Hoạt động 1 : 5’
Kiểm tra bài cũ : GV kết hợp trong bài mới
* Hoạt động 2 : Giới thiệu bài (3’)
- GV giới thiệu bài
- Cho HS 1, 2 phút nhớ lại nội dung chính của văn bản “ Tôi đi học “
* Hoạt động 3 : Bài mới (40’)
Hoạt động của GV Hoạt động của
HS
Nội dung cần đạt
I, Chủ đề của văn bản : “
Tôi đi học “
? Văn bản miêu tả những
sự việc đã xảy ra hay đang
xảy ra ?
- HS suy nghĩ
phát biểu
- Nhớ lại những sự việc
đã xảy ra
? Tác giả nhớ lại những kỉ
niệm sâu sắc nào trong thời
thơ ấu của mình ?
- HS trả lời - Những kỉ niệm về buổi
đầu tiên đi học
? Sự hồi tưởng ấy gợi lên
những ấu tượng gì trong
lòng tác giả ?
- HS trả lời - Cảm giác êm dịu, trong
sáng man mác buồn của
nhân vật “ tôi” ở buổi
tựu trường trong đời

GV : nội dung trả lời câu
hỏi trên chính là chủ đề của
14
văn bản “ tôi đi học “
? Từ đó hãy cho biết chủ đề
của văn bản là gì ?
- HS trả lời theo
ý hiểu
- Là vấn đề chính, những
ý kiến, cảm xúc của tác
giả được thể hiện 1 cách
nhất quán trong văn bản
II, Tính thống nhất về
chủ đề của văn bản
* Văn bản : “ Tôi đi học
“
GV : văn bản “ Tôi đi học”
nói lên những kỉ niệm của
tác giả về buổi tựu trường
đầu tiên
? Tại sao lại có thể biết
được điều đó ? Chú ý vào
nhan đề ? Các từ ngữ và
các câu trong văn bản đó ?
- HS suy nghĩ
phát biểu
- Nhan đề cho phép dự
đoán văn bản nói về
chuyện “ Tôi đi học “
- Đó là những kỉ niệm

về buổi đầu đi học của
“tôi” nen đại từ “ tôi”.
Các từ ngữ biểu thị ý
nghĩa đi học lặp lại
nhiều lần
? Tìm các câu nhắc đến kỉ
niệm của buổi tựu trường
đầu tiên trong đời ?
<Giác trong sang đó>
- HS tìm, trả lời - Các câu văn, đoạn văn
nhắc đến kỉ niệm buổi
tựu trường
+ Hôm nay tôi đi học
+ Hàng năm cứ vào cuối
thu …
Lòng tôi lại nao nức
những kỉ niệm mơn man
của buổi tựu trường
+ Tôi quên thế nào được
những cảm giác trong
sáng đó
? Hai quyển vở mới
đang ở trên tay tôi đã bắt
đầu thấy nặng
+ Tôi lặm tay ghì chặt
…
? Để tô đậm cảm giác trong
sáng của nhân vật “ tôi”
trong ngày đầu tiên đi học,
tác giả đã sử dụng các từ

ngữ và các chi tiết nghệ
- HS thảo luận
15
thuật nào ? (3’)
? Trên đường đi học ?
Nhóm 1
- HS trả lời - Trên đường đi học :
cảm nhận về con đường
quen đi lại lắm rồi ->
thấy lạ cảnh vật chung
quanh đều thay đổi
Thay đổi hành vi : lội
qua sông hình ảnh diều
-> đi ra đồng nô đùa ->
đi học cố làm như 1 học
trò thực sự
? Trên sân trường ?
Nhóm 2
- Trả lời -> nhận
xét
- Cảm nhận về ngôi
trường : nhà cao ráo
sạch sẽ -> xinh xắn oai
nghiêm; lòng lo sợ vẩn
vơ
Cảm giác bỡ ngỡ lúng
túng khi xếp hàng vào
lớp: đứng nép bên người
thân… nức nở khóc …
? Trong lớp học ?

Nhóm 3
- HS phát hiện,
trả lời -> nhận
xét
- Cảm giác bâng khuâng
khi xa mẹ, trước đây có
thể đi chơi cả ngày
không thấy xa nhà, xa
mẹ giờ mới bước vào
lớp đã thấy xa mẹ nhớ
nhà
GV nhận xét bổ sung cho
từng nhóm
GV : từ việc phân tích ở
trên hãy cho biết ? Thế nào
là tính thống nhất của chủ
đề văn bản ?
- HS phát biểu - Là sư nhất quán về ý
đồ ý kiến cảm xúc của
tác giả được thể hiện
trong văn bản
? Tính thống nhất này thể
hiện ở những phương diện
nào ?
- HS trả lời - Hình thức : nhan đề
của văn bản …
- Nội dung : mạch lạc
(quan hệ giữa các phần
của văn bản) từ ngữ, chi
tiết (tập trung làm nổi

bật chủ đề văn bản)
- Đối tượng : xoay
quanh nhân vật “tôi”
GV chốt lại - HS đọc phần
ghi nhớ SGk /12 * Ghi nhớ SGK/12
16
III, Luyện tập :
Bài 1 :
? Nêu yêu cầu bài tập 1 ? - HS nêu
- HS đọc văn bản
“ rừng cọ quê
tôi”
Văn bản : rừng cọ quê
tôi
? Hãy cho biết văn bản trên
viết về đối tượng nào? Vấn
đề gì ?
- HS trả lời - Rừng cọ quê tôi
? Các đoạn văn đã trình bày
đối tượng và vấn đề theo 1
thứ tự nào ?
- HS trả lời - Giới thiệu rừng cọ, tả
cây cọ, tác dụng của cây
cọ, tình cảm gắn bó với
cây cọ
? Theo em có thể thay đổi
trật tự sắp xếp này được
không ? Vi sao ? (1’)
- HS thảo luận
- Trình bày

- Nhận xét
- GV bổ sung
? Nêu chủ đề của văn bản ? - HS trả lời - Chủ đề : Tình cảm gắn
bó giữa người dân sông
thao với rừng cọ
GV : chủ đề ấy được thể
hiện trong toàn văn bản, từ
việc miêu tả rừng cọ đến
cuộc sống của người dân
? Hãy chứng minh điều đó? - HS phát biểu - Hình thức : nhanh đề
văn bản
- Nội dung : mạch lạc
(từ ngữ, chi tiết làm nổi
bật chủ đề văn bản )
- 2 câu cuối trực tiếp nói
lên tình cảm gắn bó giữa
người song thao với rừng
cọ
? Tìm các từ ngữ, câu tiêu
biểu thể hiện chủ đề văn
bản ?
- HS tìm
- Nhận xét
- GV bổ sung
Bài 2
? Xác định yêu cầu bài tập
2
? Hãy trao đổi tại chỗ xem
ý nào se làm cho bài viết
- HS đọc các ý

SGK
17
lạc đề ?
- GV hướng dẫn HS
+ Cần xác định rõ chủ đề
bài viết
+ Các ý đưa ra có xoay
quanh chủ đề đó không
(nêu ý nào không liên quan
sẽ làm cho bài viết lạc đề)
- HS trả lời - Nêu bỏ ý b, d
- GV hướng dẫn HS nhanh
bài tập 3 – về nhà làm
* Hoạt động 4 : Hướng dẫn học ở nhà (1’)
? Chủ đề của văn bản là gì ? Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản ?
Tính thống nhất thể hiện ở những phương diện nào ?
- Nắm chắc nội dung ghi nhớ
- Đọc lai văn bản “ tôi đi học” phục vụ cho tiết sau học bài mới
- Hoàn thiện bài tập
- Chuẩn bị bài : Trong lòng mẹ
18
NSoạn
Giảng Bài 2 : Văn bản
TRONG LÒNG MẸ
<Nguyên Hồng>
Tiết 5 ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
A, MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :
Giúp HS :
- Nắm được một số nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của Nguyên
Hồng

- Vị trí, nội dung, bố cục của đoạn trích “ Trong lòng mẹ” bước đầu thấy được
tình cảm đáng thương của bé Hồng
B, CHUẨN BỊ :
Giáo viên : bảng phụ
HS : Học, trả lời câu hỏi SGK
C, TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG :
* Hoạt động 1 : 5’
Kiểm tra bài cũ :
? Có nhận xét gì về đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của văn bản “ Tôi đi
học” ?
- Sức cuốn hút của văn bản “ Tôi đi học” cho ta thấy được tâm trạng của nhân
vật “ Tôi ngày đầu tới trường tất cả đều bỡ ngỡ đều mới lạ -> đó là 1 tâm trạng
hồi hộp khi được cắp sách tới trường …
* Hoạt động 2 : Giới thiệu bài (3’)
- GV có thể giới thiệu về nhà văn Nguyên Hồng, về cuốn “ những ngày thơ ấu”
để và bài mới
* Hoạt động 3 : Bài mới (35’)
Hoạt động của GV Hoạt động
của HS
Nội dung cần đạt
I, Đọc – tiếp xúc văn bản
- Gọi HS đọc chú ý SGK
18/19
* Tác giả, tác phẩm
? Tóm tắt 1 số thông tin về
tác giả Nguyên Hồng và
tác phẩm “ Những ngày
thơ ấu”
- HS đọc
- HS tóm tắt

dựa vào chú
thích SGK
? Vị trí đoạn trích “ trong
lòng mẹ” ?
- Chương IV - Vị trí đoạn trích chương
IV của tác phẩm
GV nêu yêu cầu đọc : * Đọc đoạn trích
19
giọng chậm tình cảm, chú
ý các từ ngữ, hình ảnh thể
hiện cảm xúc của nhân
vật” tôi” nhất là đoạn cuối
cuộc trò chuyện với bà cô,
đoạn văn tả chú bé Hồng
nằm trong lòng mẹ, chú ý
giọng bà cô kéo dài độ sắc
thái châm biếm cay nghiệt
- Đọc mẫu 1 đoạn văn
- Cho nhận xét, sửa lỗi đọc
- 3, 4 HS đọc
- Nhận xét
- Chú ý vào 1 số các từ khó
SGK
- HS theo dõi
SGK
* Từ khó
GV : Hồi ký là 1 thể văn
dùng để ghi lại những
chuyện có thật đã xảy ra
trong cuộc đời con người

cụ thể, thường đó là tác giả
* Cấu trúc văn bản
- Theo dõi văn bản “ trong
lòng mẹ” cho biết ?
? Chuyện gì được kể trong
cuốn hồi ký này ?
- HS trả lời - Chuyện kể về bé Hồng 1
đứa trẻ mồ côi cha bị hắt
hủi, vẫn 1 lòng yêu thương
kính mến người mẹ đáng
thương của mình
? Nhân vật chính của hồi
ký này là ai ? Dựa vào đâu
mà em biết điều đó ?
- HS suy
nghĩ, trả lời
- Bé Hồng …
? Em hiểu như thế nào về
quan hệ giữa nhân vật
chính với tác giả ?
- Nhân vật bé Hồng chính là
tác giả, vì đặc điểm của hồi
ký là tác giả ghi lại chuyện
xảy ra của chính mình
? Qua phần CHUẨN BỊ
bài ở nhà cho biết : Câu
chuyện của bé Hồng được
kể bởi những sự việc chính
nào ?
- HS trả lời - Cuộc đối thoại giữa bà cô

và bé Hồng
- Bé Hồng gặp được mẹ khi
về thăm
? Tương ứng với các sự
việc chính đó là những
phần văn bản nào ?
- HS trả lời - 2 đoạn
+ Đ1: từ đầu -> người ta hỏi
đến chứ
+ Đ2 : phần còn lại
GV : theo dõi phần đầu
văn bản hãy cho biết
II, Đọc – hiểu văn bản
1. Cuộc đối thoại giữa bà cô
20
và bé Hồng
? Cảnh ngộ của Bé Hồng
có gì đặc biệt
- HS trả lời - Mồ côi cha; mẹ do nghèo
túng phải tha hương cầu
thực hai anh em Hồng sống
nhờ nhà người cô ruột
không được yêu thương,
còn bị hắt hủi
? Cảnh ngộ ấy tạo nên thân
phận bé Hồng như thế
nào ?
- HS suy nghĩ
trả lời
- Cô độc, đau khổ, luôn

khao khát tình thương của
mẹ
GV : chú ý vào đoạn đối
thoại giữa nhân vật bà cô
và bé Hồng
* Nhân vật người cô
? Nhân vật “ cô tôi” có mối
quan hệ như thế nào với bé
Hồng ?
- HS trả lời - Mối quan hệ ruột thịt (cô
ruột)
? Nhân vật người cô được
tác giả khắc hoạ qua những
chi tiết, lời nói điển hình
nào ?
GV : Đáng chú ý ở đây là
người cô “ cười hỏi” chứ
không phải là “ lo lắng
hỏi”
- Cô tôi gọi đến bên cười
hỏi “ Mày có muốn vào
Thanh Hoá chơi với mẹ
mày không “ ?
? Lẽ thường câu hỏi đó sẽ
được trả lời như thế nào ?
nhất là đối với chú bé
Hồng vốn dĩ thiếu thốn 1
tình thương ấp ủ của người
mẹ
- HS trả lời

theo ý hiểu
- Có
? Nhưng sau khi nghe cô
hỏi chú bé Hồng đã nhận ra
điều gì sau lời hỏi ấy ?
- HS trả lời - Nhận ra những ý nghĩa
cay độc trong giọng nói và
trên nét mặt cười rất kịch
của người cô
? Sau ngày sau đó, bé
Hồng đã có hành động gì ?
Em có nhận xét gì về hành
động đó ?
- HS suy nghĩ
trả lời
- Cúi đầu không đáp
- Cười đáp lại …
-> Ứng đối rất thông minh
đầy tự tin vì bé Hồng không
thể để tình thương yêu và
lòng kính mến mẹ lại bị
những rắp tâm thanh bẩn
xâm phạm đến
GV : cuộc đối thoại tưởng
21
như sẽ chấm dứt sau câu
trả lời có vẻ bất cần mà
thực ra đầy suy nghĩ ấy
nhưng không, người cô nào
chịu buông tha

? Sau lời từ chối đầy tự tin
của bé Hồng người cô lại
hỏi gì ? Nét mặt và thái độ
thay đổi ra sao ?
- HS trả lời - Hỏi luôn, giọng vẫn ngọt :
“sao lại không vào” mợ
mày phát tài lắm, có như
dạo trước đâu ?
- Cùng với giọng nói ngọt,
bình thản, mỉa mai ấy là 2
con mắt long lanh chằm
chặp đưa nhìn chú bé
? Điều đó chứng tỏ gì ? - HS suy nghĩ
trả lời theo ý
hiểu
- Người cô cứ muốn kéo
đứa vào 1 trò chơi độc ác
mà người cô đã dàn tính sẵn
GV : mặc dù bé Hồng đã
cúi đầu im lặng, nhưng
người cô vẫn tiếp tục tấn
công
? Điều này được thể hiện
qua những câu văn nào ?
- Vỗ vai tôi cười nói rằng :
“ Mày dại quá, cứ vào đi,
tao … “
? Nhận xét gì về câu nói và
cử chỉ của người cô ?
- HS nhận xét - Cử chỉ : giả dối

- Lời nói không chỉ lộ rõ sự
ác ý mà còn chuyển sang
chiều hướng châm chọc,
nhục mạ
? Vì sao lại như vậy ? Có
thể thấy rằng không gì cay
đắng khi vết thương lòng
bị người khác lại chính là
cô mình cứ săm soi và
hành hạ
? Chú ý giọng điệu của
người cô khi nhắc tới 2 từ
“ em bé”
- Ngân dài ra thật ngọt, thật
rõ, quả nhiên đã xoắn chặt
lấy tâm can tôi như ý cô tôi
muốn
? Em có nhận xét như thế
nào về giọng điệu đó
- HS trả lời - Cay nghiệt trước chú bé
đáng thương, bị động
22
? Sau đó cuộc đối thoai
diễn ra như thế nào ?
- HS trả lời - Bà cô tỏ ra lạnh lùng vô
cảm trước sự đau đớn đến
phẫn uất của đứa cháu. Bà
ta kể sự đói rách túng thiếu
của mẹ bé Hồng với sự
thích thú ra mặt

? Tất cả những điều đó
càng làm lộ rõ bản chất gì
của người cô ?
- Thảo luận
- HS phát
biểu đại diện
các nhóm
- Lạnh lùng độc ác, thâm
hiểm
? Em có nhận xét gì về
nghệ thuật tác giả sử dụng
để khắc hoạ nhân vật người
cô ?
- Miêu tả, kể, tương phản
* Hoạt động 4 : Hướng dẫn học ở nhà (1’)
- GV khái quát lại nội dung tết học
- Nắm nội dung chính của tiết học
- CHUẨN BỊ phần đọc – hiểu tiếp tiết 2
- Đọc lại văn bản – các câu hỏi SGK
23
NSoạn Bài 2 : Văn bản
Giảng
TRONG LÒNG MẸ
< Nguyên Hồng>
Tiết 6 ĐỌC HIỂU VĂN BẢN (tiếp)
A, MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :
Giúp HS : thấy được tâm trạng của bé Hồng trong cuộc đối thoại với người cô
và khi mẹ về thăm
- Bước đầu hiểu được văn hồi ký và đặc sắc của truyện này qua ngòi bút
Nguyên Hồng

B, Chuẩn bị
Giáo viên :
HS : Nắm nội dung tiết 1
C, TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG :
* Hoạt động 1 : Kiểm tra bài cũ (5’)
? Tóm tắt 1 số nét chính về tác giả Nguyên Hồng ? tác phẩm “Những ngày thơ
ấu” ?
? Phân tích bản chất người cô qua cuộc đối thoại với Hồng
- Tác giả- tác phẩm HS tóm tắt
- Bản chất người cô : lạnh lùng độc ác, thâm hiểm
* Hoạt động 2 : Giới thiệu bài (1’)
- GV khái quát lại nội dung tiết 1 chuyển sang tiết 2
* Hoạt động 3 : Bài mới (38’)
Hoạt động của GV Hoạt động
của HS
Nội dung cần đạt
- HS đọc lại
phần 1
II, Đọc – hiểu văn bản (tiếp)
1. Cuộc đối thoại giữa bà cô
và bé Hồng
* Nhân vật người cô
* Tâm trạng bé Hồng
GV : Trong cuộc đối thoại
này bé Hồng đã bộc lộ
những cảm xúc và suy nghĩ
của mình
? Hãy tìm những chi tiết
bộc lộ cảm nghĩ của bé
Hồng đối với người cô ?

- HS phát
biểu
- Nhận ra những ý nghĩa
cay độc trong giọng nói …
- Nhắc đến mẹ tôi, cô tôi …
2 tiếng “em bé” mà cô tôi
ngân dài …
- Giá những cổ tục đã đày
24
đoạ
? Ở đây phương thức biểu
đạt nào được vận dụng ?
Tác dụng ?
- HS trả lời - Biểu cảm
- Bộc lộ trực tiếp và gợi
cảm trạng thái tâm hồn đau
đớn của bé Hồng
? Qua đây em hiểu gì về bé
Hồng từ trạng thái tâm hồn
của Hồng ?
- HS phát
biểu
- Buồn, cô độc …
- Tâm hồn trong sáng
GV : khi kể về cuộc đối
thoại của người cô và bé
Hồng, tác giả đã sử dụng
nghệ thuật tương phản
? Hãy chỉ ra phép tương
phản này ?

- HS phát
hiện
- Tính cách hẹp hòi; độc ác
của người cô >< tâm hồn
trong sáng giàu tình yêu
thương của bé Hồng
? Phép tương phản đó có ý
nghĩa gì ?
- HS suy nghĩ
trả lời
- Làm nổi bật tính chất tàn
nhẫn độc ác … của người
cô
- Khẳng định tình mẫu tử
trong sáng của bé Hồng
2. Bé Hồng gặp được mẹ
khi mẹ về thăm
? Sự chờ đợi, niềm khát
khao của Hồng được tác
giả thể hiện qua chi tiết nào
? (hành động, cử chỉ)
- HS phát
biểu
- Đuổi theo bóng người trên
xe kéo và hình ảnh so sánh
sự thất vọng (nếu người
quay lại ấy không phải là
mẹ) với ảo ảnh của 1 dòng
nước … sa mạc
- Vừa được ngồi lên xe

cùng mẹ … oà lên rồi cứ
thế nức nở
? So với những giọt nước
mắt khi trả lời cô, thì
những giọt nước mắt này
có ý nghĩa gì khác biệt ?
- HS trả lời - Dỗi hờn hạnh phúc tức
tưởi mà mãn nguyện
GV : chú ý tiếp vào phần 2
của văn bản ? Hình ảnh
người mẹ của bé Hồng
được hiện lên qua những
chi tiết nào ?
- HS suy nghĩ
trả lời
- Về 1 mình đen theo …
- Cầm nón vẫy tôi …
- Gương mặt vẫn tươi sáng
với đôi mắt trong …
? Ở đây nhân vật người mẹ
được kể, tả qua cái nhìn và
- HS trả lời - Hình ảnh người mẹ cụ thể,
gần gũi, hoàn hảo qua cái
25