(Luận văn thạc sĩ) Đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ theo pháp luật đấu thầu ở Việt Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN SƠN HÀ

ĐẤU THẦU MUA SẮM HÀNG HÓA THEO PHƯƠNG THỨC
MỘT GIAI ĐOẠN HAI TÚI HỒ SƠ THEO PHÁP LUẬT
ĐẤU THẦU Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT KINH TẾ

HÀ NỘI, NĂM 2019


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN SƠN HÀ

ĐẤU THẦU MUA SẮM HÀNG HÓA THEO PHƯƠNG THỨC
MỘT GIAI ĐOẠN HAI TÚI HỒ SƠ THEO PHÁP LUẬT
ĐẤU THẦU Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Ngành: Luật Kinh Tế
Mã số: 8.38.01.07

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. BÙI NGUYÊN KHÁNH

HÀ NỘI, NĂM 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài “Đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một
giai đoạn hai túi hồ sơ theo pháp luật đấu thầu ở Việt Nam” là nghiên cứu của riêng
tôi. Các nội dung kết quả nhiên cứu trong đề tài này là trung thực và chưa công bố
trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.
Các số liệu, ví dụ trích dẫn phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá
được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau, đảm bảo tính chính xác, trung
thực và tin cậy.
Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã hoàn thành việc thanh toán các
nghĩa vụ tài chính theo quy định của Học viện Khoa học Xã hội, Viện Hàn lâm
Khoa học Xã hội Việt Nam.
Vậy tôi viết lời cam đoan này đề nghị Học viện Khoa học Xã hội xem xét để
tôi có thể được bảo vệ Luận văn.
Hà Nội, ngày

tháng 6 năm 2019

Học viên thực hiện

Nguyễn Sơn Hà


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐẤU THẦU MUA SẮM
HÀNG HÓA THEO PHƯƠNG THỨC MỘT GIAI ĐOẠN, HAI TÚI
HỒ SƠ VÀ PHÁP LUẬT VỀ ĐẤU THẦU MUA SẮM HÀNG HÓA
THEO PHƯƠNG THỨC MỘT GIAI ĐOẠN, HAI TÚI HỒ SƠ .............. 6

1.1. Khái niệm về đấu thầu mua sắm hàng hóa .......................................... 6
1.2. Pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một
giai đoạn, hai túi hồ sơ .............................................................................. 15
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ ĐẤU THẦU MUA
SẮM HÀNG HÓA THEO PHƯƠNG THỨC MỘT GIAI ĐOẠN HAI
TÚI HỒ SƠ .................................................................................................... 24
2.1. Thực trạng pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương
thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ ở Việt Nam hiện nay. ........................... 24
2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về đấu thầu trong mua sắm hàng hóa
theo phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ ......................................... 50
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VỀ ĐẦU THẦU MUA SẮM HÀNG HÓA THEO PHƯƠNG
THỨC MỘT GIAI ĐOẠN HAI TÚI HỒ SƠ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY . 62
3.1. Phương hướng hoàn thiện pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng
hóa theo phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ................................... 62
3.2. Những giải pháp chủ yếu hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu
quả hoạt động đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai
đoạn, hai túi hồ sơ ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ......................... 67
KẾT LUẬN .................................................................................................... 76
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 78


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BDT:

Bên dự thầu

BMT:

Bên mời thầu

BQLCDA:

Ban Quản lý các dự án

CP:

Chính phủ

ĐVSD:

Đơn vị sử dụng

HSMT:

Hồ sơ mời thầu

KH:

Kế hoạch

KHLCNT:

Kế hoạch lựa chọn nhà thầu

KHMS:

Kế hoạch mua sắm

KH-TC:

Kế hoạch – Tài chính

LCNT:

Lựa chọn nhà thầu

MSHH:

Mua sắm hàng hóa

NĐ:

Nghị định

NT:

Nhà thầu

TT:

Thông tư


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đấu thầu hàng hóa, trong đó có đấu thầu mua sắm hàng hóa có vai trò quan
trọng thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Đồng thời nâng cao sự chủ
động và năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp. Hoạt động đấu thầu mua sắm

hàng hóa diễn ra trong nhiều lĩnh vực ở các quốc gia trên thế giới. Đấu thầu là một
phương thức mang lại hiệu quả kinh tế cao, tạo ra sự bình đẳng cạnh tranh lành
mạnh, hạn chế tiêu cực trong hoạt động thương mại. Để điều chỉnh hoạt động đấu
thầu nói chung, trong đó có hoạt động đấu thầu mua sắm hàng hóa nói riêng, nhà
nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật, như: Luật Đấu thầu 2013, Luật Cạnh
tranh, Luật Đầu tư công 2014, Bộ Luật Dân sự 2015,… và các văn bản hướng dẫn
thi hành, như: Nghị định số 30/2015/NĐ-CP ngày 17/3/2015 của Chính phủ hướng
dẫn chi tiết một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà đầu tư, Nghị định số
63/2018/NĐ-CP ngày 04/5/2018 của Chính phủ về đầu tư theo hình thức đối tác
công tư,...Những văn bản pháp luật đã tạo được hành lang pháp lý ổn định, môi
trường đầu tư lành mạnh cho hoạt động của các doanh nghiệp, các chủ thể kinh
doanh, góp phần ổn định trật tự kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều
quy định của pháp luật về đấu thầu, đấu thầu mua sắm hàng hóa vẫn bộc lộ những
hạn chế nhất định tên phương diện lý luận và thực tiễn áp dụng. Những bất cập, hạn
chế như hiện tượng thông đồng, cấu kết nhằm trục lợi,…. Đã làm sai lệch bản chất
pháp lý của hoạt động đấu thầu, gây phương hại tới lợi ích của tổ chức, cá nhân và
các doanh nghiệp. Chính vì vậy, trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0 thì một
trong những yêu cầu cấp thiết hiện nay là cần phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp
luật về đấu thầu, đấu thầu mua sắm hàng hóa.
Từ nhận thức đó, tác giả đã chọn đề tài: “Đấu thầu mua sắm hàng hóa theo
phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ theo pháp luật đấu thầu ở Việt Nam”
làm đề tài nghiên cứu cho luận văn của mình. Luận văn phân tích làm rõ những vấn
đề lý luận cơ bản về đấu thầu, đấu thầu mua sắm hàng hóa theo các phương thức
khác nhau, trong đó tập trung nghiên cứu đấu thầu MSHH theo phương thức một

1


giai đoạn hai túi hồ sơ. Bên cạnh đó, đánh giá thực trạng pháp luật và thực thực tiễn
áp dụng đối với hoạt động đấu thầu này để xác định những hạn chế, bất cập và

nguyên nhân của nó. Từ kết quả nghiên cứu, luận văn đề xuất một số giải pháp hoàn
thiện pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai
túi hồ sơ theo pháp luật đấu thầu ở Việt Nam hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Đấu thầu, đấu thầu MSHH không phải là một hoạt động mới xuất hiện tại
Việt Nam và quốc tế. Hoạt động đấu thầu có vai trò quan trọng đối với sự phát triển
ổn định, bền vững của nền kinh tế quốc dân, với doanh nghiệp, nhà nước và với các
chủ thể kinh doanh khác. Vì vậy, đấu thầu, đấu thầu MSHH là một vấn đề được
quan tâm nghiên cứu trên các phương diện khác nhau, với góc độ khác nhau. Hiện
nay đã có nhiều công trình nghiên cứu về đấu thầu và đấu thầu mua sắm hàng hóa.
- Nguyễn Thị Như Trang (2011): “Pháp luật về đấu thầu mua sắm công
những vấn đề lý luận và thực tiễn”, luận văn thạc sĩ, 2011
- Nguyễn Duy Phương (2006): “Quy chế đấu thầu quốc tế về mua sắm hàng
hóa”, luận văn thạc sĩ, 2006
- Nguyễn Thị Hiệp (2017): “Đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức
một giai đoạn một túi hồ sơ theo pháp luật Việt Nam từ thực tiễn ngành khí tượng
thủy văn”, luận văn thạc sĩ HVKHXH, 2017
- Phạm Trung Kiên năm (2014): “Quản lý nhà nước về hoạt động đấu thầu
mua sắm trong khu vực công ở Việt Nam”, luận văn thạc sĩ, 2014
- Lương Thị Thùy Linh (2013): “Pháp luật Việt Nam về đấu thầu mua sắm công hướng hoàn thiện từ kinh nghiệm của Cộng hòa Pháp”, luận văn thạc sĩ, 2013
- Nguyễn Thị Hương Giang (2017): “Trình tự thủ tục đấu thầu mua sắm hàng
hóa theo pháp luật về đấu thầu từ thực tiễn các đơn vị sự nghiệp công lập ở Việt
Nam hiện nay”, luận văn thạc sĩ, HVKHXH, 2017
Ngoài các công trình khoa học trên, còn nhiều tài liệu nghiên cứu, đề cập đến
đấu thầu, đấu thầu mua sắm hàng hóa, như: các bài viết đăng tạp chí, các luận văn
thạc sĩ, sách,…Nhìn chung, các công trình khoa học chủ yếu đề cập vấn đề chung
về đấu thầu và đấu thầu mua sắm hàng hóa. Bên cạnh đó cũng có một vài công trình
2

khác nghiên cứu về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn,
một túi hồ sơ hoặc về trình tự, thủ tục về đấu thầu,…. Tuy nhiên, đây là một công
trình nhiên cứu độc lập về vấn đề đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thực
một giai đoạn hai túi hồ sơ ở Việt Nam. Việc tiếp cận, nghiên cứu trên cơ sở kế thừa
những kết quả của các công trình nghiên cứu trước đây. Đồng thời, luận văn sẽ đi
sâu phân tích, làm sáng tỏ những nội dung chủ yếu về đấu thầu mua sắm hàng hóa
theo phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ theo quy định của pháp luật về đấu
thầu trên phương diện lý luận và thực tiễn áp dụng.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu của đề tài: Nghiên cứu những vấn đề lý luận về đấu
thầu, đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ. Từ
thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định về đấu thầu mua sắm hàng
hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ, đúc rút ra nhưng hạn chế, bất cập
và nguyên nhân của sự bất cập, hạn chế về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương
thức một giai đoạn hai túi hồ sơ. Từ kết quả nghiên cứu, xác định yêu cầu và các
giải pháp hoàn thiện pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một
giai đoạn, hai túi hồ sơ ở Việt Nam.
Nhằm đạt được mục đích trên, đề tài tập trung giải quyết những nhiệm vụ:
- Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về đấu thầu, đấu thầu mua sắm hàng hóa
theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
- Làm rõ vai trò của đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai
đoạn hai túi hồ sơ
- Làm rõ những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đấu thầu, đấu thầu MSHH
theo phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ.
- Phân tích và đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng đấu thầu
mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
- Xác định các yêu cầu và đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật đấu
thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ ở Việt Nam

3

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các vấn đề về đấu thầu, đấu thầu mua
sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ trên phương diện lý
luận và thực tiễn.
- Phạm vi nghiên cứu của luận văn là các văn bản pháp luật hiện hành về đấu
thầu, đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ,
như: Luật Thương mại 2005, Luật Đầu tư 2014, Luật Cạnh tranh 2004/2018,…trong
đó tập trung nghiên cứu sâu các quy định tại Luật Đấu thầu năm 2013 và các văn
bản hướng dẫn thi hành.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng
Hồ

Chí Minh làm cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu về đấu thầu, đấu thầu mua

sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
Trong quá trình nghiên cứu tác giả đã kết hợp, sử dụng các phương pháp
nghiên cứu như sau: Tổng hợp, phân tích, phương pháp so sánh, đánh giá,….để giải
quyết nội dung từng mục, chương trong luận văn. Cụ thể:
- Chương 1, tác giả chủ yếu sử dụng phương pháp lịch sử, phương pháp phân
tích, đánh giá để làm rõ các nội dung
- Chương 2, tác giả sử dụng các phương pháp, như: phân tích, bình luận, tổng
hợp, liệt kê, nhận xét, đánh giá để giải quyết các nội dung đặt ra.
- Chương 3, tác giả sử dụng các phương pháp, như tổng hợp, phân tích,.. để
đạt mục tiêu đề ra.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận: Khái quát hóa và hệ thống hóa các quy định về đấu
thầu, đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ.

Luận văn phân tích làm rõ những vấn đề lý luận về đấu thầu, đấu thầu MSHH theo
phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn:
- Nhận xét, đánh giá và bình luận các quy định về đấu thầu mua sắm hàng
hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
4


- Chỉ rõ những hạn chế, bất cập và nguyên nhân của các quy định về đấu
thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
- Từ kết quả nghiên cứu, tác giải xác định yêu cầu và đề xuất các giải pháp
hoàn thiện pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn
hai túi hồ sơ ở Việt Nam hiện nay.
- Kết quả nghiên cứu trong luận văn có giá trị tham khảo
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài các phần mở đầu, kết luận, mục lục và danh mục các tài liệu tham
khảo, nội dung chính của đề tài nghiên cứu được chia là 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo
phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ và pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa
theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
Chương 2: Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng về đấu thầu mua sắm
hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ ở Việt Nam hiện nay
Chương 3: Những yêu cầu và các giải pháp hoàn thiện pháp luật về đấu thầu
mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ trong giai đoạn
hiện nay

5


Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐẤU THẦU MUA SẮM HÀNG HÓA
THEO PHƯƠNG THỨC MỘT GIAI ĐOẠN, HAI TÚI HỒ SƠ VÀ PHÁP
LUẬT VỀ ĐẤU THẦU MUA SẮM HÀNG HÓA THEO PHƯƠNG THỨC
MỘT GIAI ĐOẠN, HAI TÚI HỒ SƠ
1.1. Khái niệm về đấu thầu mua sắm hàng hóa
1.1.1. Đấu thầu mua sắm hàng hóa
Mua sắm hàng hóa là các hoạt động mua hàng hóa, có thể thực hiện dưới
hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp, ngày nay ngoài các hình thức mua hàng hóa một
cách trực tiếp theo cách thông thường ngoài ra còn có hình thức mua hàng hóa gián
tiếp hoặc mua sắm trực tuyến thông qua internet. Các hoạt động mua sắm đó sẽ
được ghi nhận qua các hình thức khác nhau như: hợp động mua bán, hóa đơn, xác
nhận thanh toán….
Theo Quy định mẫu về đấu thầu mua sắm hàng hóa của Liên Hợp quốc
(UNCITRIAL) [26], thì "Procurement" được hiểu là sự giành được hàng hóa, công
trình hay dịch vụ nào đó (Điều 2, khoản a). Theo đó, hàng hóa được hiểu: “tất cả
các vật thể mô tả được bao gồm cả nguyên vật liệu thô, sản phẩm, các thiết bị, các
vật thể định hình hoặc dưới dạng lỏng, điện và dịch vụ phụ đi kèm hàng hóa nhưng
có giá trị thấp hơn hàng hóa (bao gồm: các loại hàng hóa khác theo quy định của
từng nước)” (Điều 2, khoản c).
Theo Từ điển tiếng Việt (do Viện Ngôn ngữ biên soạn năm 1998) thì "đấu
thầu" là việc "đọ công khai, ai nhận làm, nhận bán với điều kiện tốt nhất thì được
giao cho làm hoặc được bán hàng". Còn theo quy định của WB thì các từ "bid" và
"tender" (trong tiếng Anh) đều có nghĩa như nhau là "đấu thầu" [12, tr1].
Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết và thực hiện hợp đồng
cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp; lựa chọn
nhà đầu tư để ký kết và thực hiện hợp đồng dự án đầu tư theo hình thức đối tác công
tư, dự án đầu tư có sử dụng đất trên cơ sở bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh
bạch và hiệu quả kinh tế [16]. Đấu thầu bao gồm, đấu thầu trong nước và đấu thầu

6

quốc tế. Đấu thầu quốc tế là đấu thầu mà nhà thầu, nhà đầu tư trong nước, nước
ngoài được tham dự thầu. Đấu thầu trong nước là đấu thầu mà chỉ có nhà thầu, nhà
đầu tư trong nước được tham dự thầu [16].
Đấu thầu hàng hóa cũng được quy định tại LTM 2005, theo đó: “Đấu thầu
hàng hoá, dịch vụ là hoạt động thương mại, theo đó một bên mua hàng hoá, dịch vụ
thông qua mời thầu (gọi là bên mời thầu) nhằm lựa chọn trong số các thương nhân
tham gia đấu thầu (gọi là bên dự thầu) thương nhân đáp ứng tốt nhất các yêu cầu do
bên mời thầu đặt ra và được lựa chọn để ký kết và thực hiện hợp đồng (gọi là bên
trúng thầu)”. Đấu thầu mua sắm hàng hóa thể hiện là một quan hệ kinh tế và pháp lý
phức tạp [21, tr 202].
Đấu thầu là một hoạt động thương mại khá phổ biến trong đời sống xã hội.
Hoạt động đấu thầu diễn ra ở nhiều phương diện khác nhau, như: mua sắm hàng
hóa, công nghệ thông tin, du lịch, viễn thông, thương mại, đầu tư,…Hoạt động đấu
thầu là một quá trình diễn ra ở nhiều giai đoạn khác nhau, với sự tham gia của nhiều
chủ thể và với mục đích khác nhau. Đấu thầu được thực hiện với những công việc,
lĩnh vực khác nhau, như: đấu thầu tuyển chọn tư vấn, thiết kế, đấu thầu thi công xây
lắp, đấu thầu mua sắm hàng hóa, đấu thầu thực hiện dịch vụ, đấu thầu chọn đối tác
để thực hiện dự án… Mỗi hoạt động đấu thầu có ý nghĩa, vai trò với những quy
trình, thủ tục khác nhau. Hiện nay có nhiều loại đấu thầu, như: đấu thầu trực tiếp,
đấu thầu qua mạng, đấu thầu quốc tế, đấu thầu trong nước,...Đấu thầu qua mạng là
đấu thầu được thực hiện thông qua việc sử dụng hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.
Số lượng gói thầu đấu thầu qua mạng có xu hướng tăng, ví dụ, năm 2018 đạt gần
19.000 gói, tăng gấp 2,78 lần so với năm 2017) nhưng tỷ lệ giá trị gói thầu đấu thầu
qua mạng còn thấp (46.840 tỷ đồng chiếm 6% tổng giá trị gói thầu trên cả nước) vì
vậy, thực tế là chưa tận dụng được lợi ích của đấu thầu qua mạng [1]. Đấu thầu
quốc tế là đấu thầu mà nhà thầu, nhà đầu tư trong nước, nước ngoài được tham dự
thầu. Đấu thầu trong nước là đấu thầu mà chỉ có nhà thầu, nhà đầu tư trong nước
được tham dự thầu [16]. Tuy nhiên, theo quy định tại Luật Thương mại năm 2005,

đấu thầu bao gồm đấu thầu hàng hóa và đấu thầu dịch vụ.

7


Đấu thầu mua sắm hàng hóa là một trong những loại đấu thầu có đối tượng
đấu thầu cụ thể là hàng hóa. Một trong những cơ sở để phân biệt giữa đấu thầu
MSHH và đấu thầu khác ở đối tượng đấu thầu. Đối tượng đấu thầu MSHH là hàng
hóa đáp ứng và tuân thủ theo các quy định của pháp luật. Theo đó, hàng hóa gồm
máy móc, thiết bị, nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu, vật tư, phụ tùng; hàng tiêu dùng;
thuốc, vật tư y tế dùng cho các cơ sở y tế [16].
Hiện nay, có nhiều phương thức đấu thầu khác nhau, gồm: Phương thức một
giai đoạn một túi hồ sơ, Phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ, Phương thức hai
giai đoạn một túi hồ sơ, Phương thức hai giai đoạn hai túi hồ sơ [16].
1.1.2. Đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn, hai
túi hồ sơ
1.1.2.1. Khái niệm
Đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
được hiểu là một phương thức đấu thầu thực hiện theo các hình thức đấu thầu khác
nhau giữa các chủ thể tham gia đấu thầu. Trong đó quy định về các nguyên tắc đấu
thầu, lựa chọn nhà thầu, ký kết, thực hiện hợp đồng, quyền, nghĩa vụ các bên và giải
quyết các tranh chấp phát sinh từ hoạt động đấu thầu mua sắm hàng hóa theo quy
định của pháp luật về đấu thầu.
1.1.2.2. Đặc điểm đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai
đoạn hai túi hồ sơ
Đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
mang đặc điểm chung của đấu thầu, đồng thời có những đặc điểm riêng. Cụ thể:
Một là, Về phạm vi áp dụng đấu thầu. Đấu thầu mua sắm hàng hóa theo
phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ áp dụng đối với các gói thầu cung cấp dịch
vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp, hỗn hợp và đấu thầu lựa

chọn nhà đầu tư. Tùy thuộc các lĩnh vực đấu thầu áp dụng các phương thức đấu
thầu khác nhau. Ví dụ: Đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế đối với gói thầu cung
cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp, hỗn hợp. Đấu
thầu rộng rãi là hình thức đấu thầu mà bên mời thầu không hạn chế số lượng các
bên dự thầu. Đấu thầu hạn chế là hình thức đấu thầu mà bên mời thầu chỉ mời một

8


số nhà thầu nhất định dự thầu. Việc chọn hình thức đấu thầu rộng rãi hoặc đấu thầu
hạn chế do bên mời thầu quyết định [19]. Như vậy, đấu thầu MSHH theo phương
thức một giai đoạn hai túi hồ sơ khác với đấu thầu MSHH theo phương thức một
giai đoạn một túi hồ sơ về phạm vi. Phương thức đấu thầu MSHH một giai đoạn
một túi hồ sơ chủ yếu áp dụng đối với các gói thầu có quy mô nhỏ, có giá trị trong
hạn mức, áp dụng đối với gói thầu MSHH tương tự thuộc cùng một dự án, dự toán
mua sắm và không đòi hỏi chuyên biệt điều kiện kỹ thuật.
Hai là, Về hồ sơ. Hồ sơ mời thầu trong đầu thầu mua sắm hàng hóa theo
phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ phải được lập thành hai túi hồ sơ độc lập,
riêng biệt, bao gồm: túi hồ sơ đề xuất về kỹ thuật và túi hồ sơ đề xuất về tài chính.
Hai túi hồ sơ được nộp cùng một thời điểm. Đối với phương thức đấu thầu MSHH
một giai đoạn một túi hồ sơ thì nhà thầu, nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề
xuất gồm đề xuất về kỹ thuật và đề xuất về tài chính theo yêu cầu của hồ sơ mời
thầu, hồ sơ yêu cầu (một túi).
Ba là, Việc mở thầu. Mở thầu là việc tổ chức mở hồ sơ dự thầu tại thời điểm
đã được ấn định hoặc trong trường hợp không có thời điểm được ấn định trước thì
thời điểm mở thầu là ngay sau khi đóng thầu [19]. Thời điểm đóng thầu là thời điểm
hết hạn nhận hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất. Việc
mở thầu trong đấu thầu MSHH theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ được
tiến hành hai lần theo phương thức: Hồ sơ về kỹ thuật sẽ được mở ngay sau thời
điểm đóng thầu. Nhà thầu, nhà đầu tư đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật sẽ được mở hồ

sơ đề xuất về tài chính để đánh giá [16]. Đối với đấu thầu theo phương thức một
giai đoạn một túi hồ sơ thì việc mở thầu được tiến hành một lần đối với toàn bộ hồ
sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất [16].
1.1.3. Vai trò của đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai
đoạn hai túi hồ sơ
Trong nền kinh tế thị trường, đấu thầu là một hình thức cạnh tranh cao nhằm
lựa chọn được nhà thầu đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về kỹ thuật và yêu cầu về kinh
tế của chủ đầu tư. Hoạt động đấu thầu hướng tới và đảm bảo sự cạnh tranh công
bằng, bình đẳng, lựa chọn người bán phù hợp, góp phần thực hiện hiệu quả dự án
đầu tư.
9


Hoạt động đấu thầu nói chung và đấu thầu MSHH nói riêng có vai trò quan
trọng đối với các nhà kinh doanh, doanh nghiệp, nhà đầu tư và các chủ thể kinh
doanh khác. Đồng thời, đấu thầu góp phần ổn định sự phát triển nền kinh tế quốc
dân, cụ thể:
Thứ nhất, đối với chủ đầu tư.
-Thông qua hoạt động đấu thầu, các chủ đầu tư bảo đảm sự chủ động trong
việc lựa chọn các nhà thầu uy tín, phù hợp, hạn chế sự phụ thuộc vào một nhà thầu
cụ thể. Điều đó, cho phép chủ đầu tư chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch
một cách hợp lý và hiệu quả.
- Kết quả đấu thầu nhằm nâng cao hiệu quả về chất lượng hàng hóa, dịch vụ,
tiết kiệm và bảo toàn nguồn vốn đầu tư, chống lãng phí, thất thoát tài sản; đồng thời
đảm bảo thực hiện dự án đúng tiến độ.
- Thông qua hoạt động đấu thầu, góp phần tạo một môi trường cạnh tranh
bình đẳng, minh bạch và hiệu quả giữa các doanh nghiệp, các chủ thể kinh doanh.
Hiệu quả hoạt động đầu tư mua sắm hàng hóa cho phép nâng cao trình độ chuyên
môn, nghiệp vụ và năng lực của đội ngũ cán bộ, nhân viên của các chủ đầu tư.
Thứ hai, đối với các nhà thầu trong hoạt động đấu thầu.

-Thông qua hoạt động đấu thầu buộc các nhà thầu phải đáp ứng tốt các điều
kiện, yêu cầu về năng lực cạnh tranh, nhân lực, vật lực,...để có thể tham gia đấu
thầu và trở thành người thắng thầu.
- Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, trên cơ sở các nguyên tắc công khai,
bình đẳng, cùng cạnh tranh, các nhà thầu đúc rút được các kinh nghiệm trong hoạt
động đấu thầu MSHH, chủ động tìm kiếm các cơ hội tham dự đấu thầu và kí kết
hợp đồng khi trở thành người trúng thầu. Điều đó, góp phần tạo công ăn, việc làm
cho cán bộ, nhân viên và người lao động trong doanh nghiệp. Đồng thời, thông qua
hoạt động đấu thầu sẽ nâng cao tay nghề cơ hội học hỏi, kinh nghiệm phát triển mở
rộng sản xuất cũng như tạo ra lợi nhuận cho các nhà thầu…
- Đấu thầu tạo điều kiện và cơ hội cho các nhà thầu xác định kế hoạch,
phương án trong việc đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và phù hợp với năng lực của
doanh nghiệp về tài chính, công nghệ, kỹ thuật,…Kết quả tham gia các hoạt động
10


đấu thầu, đúc rút những kinh nghiệm quý báu cho các nhà thầu, phát huy thế mạnh,
lợi thế của mình, hạn chế những khiếm khuyết nhằm nâng cao năng lực, vị thế của
nhà thầu trong hoạt động đấu thầu nói chung và đấu thầu MSHH nói riêng. Điều đó,
góp phần tạo dựng môi trường đầu thầu lành mạnh, công bằng và hiệu quả.
Thứ ba, Vai trò của đấu thầu mua sắm hàng hóa đối với kinh tế-xã hội.
-Đấu thầu MSHH góp phần và thúc đẩy sự phát triển của các ngành, hàng
trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của từng doanh nghiệp, trong các lĩnh vực và
của toàn nền kinh tế nói chung.
- Đấu thầu MSHH góp phần duy trì và tạo sự ổn định của kinh tế-xã hội vùng
miền, quốc gia. Hoạt động đấu thầu MSHH đúng pháp luật, hiệu quả hạn chế những
hành vi vi phạm, như: thông thầu, hạn chế cạnh tranh, cạnh tranh không lành mạnh,
lợi ích nhóm,... nâng cao tinh thầm “thượng tôn pháp luật”, nâng cao hiệu quả quản
lý và kiểm soát của Nhà nước đối với hoạt động đấu thầu trong giai đoạn hiện nay.
1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến đấu thầu mua sắm hàng hóa theo

phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
Đấu thầu MSHH theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ chịu sự ảnh
hưởng của nhiều yếu tố khác nhau, với mức độ và phương diện tác động khác nhau. Các
yếu tố có thể là những yếu tố mang tính chủ quan, có yếu tố mang tính khách quan.
1.1.4.1 Yếu tố mang tính khách quan
- Hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa
nói riêng.
Hệ thống pháp luật về đấu thầu và đấu thầu MSHH bao gồm rất nhiều văn
bản pháp luật khác nhau, từ những văn bản pháp luật mang tính chung đến các văn
bản pháp luật mang tính chuyên ngành. Các văn bản pháp luật, như: BLDS,
BLTTDS, Luật Đấu thầu, Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Thương mại, Luật
Cạnh tranh, Luật đầu tư công,…đã tạo dựng hành lang pháp lý điều chỉnh hoạt động
đấu thầu, đấu thầu MSHH. Hệ thống các văn bản pháp luật đó đã cụ thể hóa, chi tiết
hóa các chính sách nhằm điều chỉnh hoạt động đấu thầu, đấu thầu MSHH với các
phương thức, hình thức đấu thầu khác nhau. Tính minh bạch, thống nhất của hệ
thống pháp luật định hướng cho hoạt động đấu thầu, đấu thầu MSHH hiệu quả và có
11


tính khả thi trong thực tiễn. Ngược lại, hệ thống văn bản pháp luật về hoạt động đấu
thầu, đấu thầu MSHH chồng chéo, xung đột, khó thực hiện sẽ ảnh hưởng và tác
động xấu đến hiệu quả của hoạt động đấu thầu, đấu thầu MSHH.
- Cơ chế quản lý Nhà nước đối với hoạt động đấu thầu, đấu thầu MSHH. Cơ
chế quản lý của Nhà nước ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động đấu thầu, đấu thầu
MSHH. Cơ chế quản lý của Nhà nước tốt, minh bạch đảm bảo cho hoạt động đấu
thầu được thực hiện một cách đồng bộ, phát huy được năng lực cạnh tranh của các
chủ thể tham gia đấu thầu. Ngược lại cơ chế quản lý của Nhà nước đối với hoạt
động đấu thầu, đấu thầu MSHH yếu kém sẽ là nguy cơ dẫn đến các hậu quả của
những hành vi vi phạm pháp luật phát triển, như: thông đồng, tham nhũng, cơ hội,
lợi ích nhóm,…Điều đó làm mất cân bằng và sự ổn định của kinh tế-xã hội, ảnh

hưởng đến lợi ích chính đáng của các nhà đầu tư, doanh nghiệp.
- Quy luật kinh tế thị trường, sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật. Sự tiến bộ
khoa học, kỹ thuật và sự điều tiết của các quy luật nền kinh tế thị trường có ảnh
hưởng hưởng mạnh đến hoạt động đấu thầu, đấu thầu MSHH trong giai đoạn hiện
nay. Trong cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi các chủ thể trong đấu thầu phải tích
cực nâng cao năng lực, cải tiến kỹ thuật,…đảm bảo tính quy chuẩn, tính chính xác
và tính khoa học trong hoạt động đấu thầu. Sự điều chỉnh của các quy luật kinh tế
thị trường tác động không nhỏ tới hoạt động đấu thầu, đấu thầu MSHH. Điều đó,
buộc các chủ thể phải nắm bắt được các quy luật, vận dụng linh hoạt và có hiệu quả
trong đấu thầu.
- Hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu, rộng. Khi Việt Nam đã trở thành
viên chính thức của WTO vào năm 2007 đã đặt ra những cơ hội và thách thức đối
với hoạt động thương mại, đầu tư, đấu thầu của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư.
Hoạt động đấu thầu, trong đó có đấu thầu MSHH không chỉ tuân thủ các quy định
của pháp luật quốc gia mà phải đảm bảo thực hiện nghiêm chỉnh, đầy đủ các nguyên
tắc, các luật lệ của quốc tế. Đặc biệt trong giai đoạn gần đây khi Việt Nam tham gia
đàm phán và trở thành thành viên của hơn 10 hiệp định thương mại tự do, thành
viên thứ 84 (tháng 11/2015) của Công ước Liên hiệp quốc về hợp đồng mua bán

12


hàng hóa quốc tế (CISG) đòi hỏi các quy định về đấu thầu, trong đó có đấu thầu
MSHH phù hợp và có tính khả thi trong thực tiễn.
1.1.4.2. Các yếu tố mang tính chủ quan
Các yếu tố mang tính chủ quan ảnh hưởng lớn tới hoạt động đấu thầu, trong
đó có đấu thầu MSHH. Các yếu tố cơ bản gồm:
- Năng lực của các chủ thể. Năng lực của các chủ thể, như chủ đầu tư, bên
mời thầu, bên dự thầu là một trong các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hoạt động
đấu thầu. Nếu các chủ thể tham gia có đầy đủ năng lực về tư cách pháp lý, về nguồn

lực, nhân lực,…góp phần đảm bảo cho hoạt động đấu thầu được hiệu quả, đạt mục
đích và bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho các bên. Tuy nhiên, nếu năng lực của các
chủ thể không đáp ứng được các yêu cầu, tiêu chí, điều kiện sẽ ảnh hưởng xấu tới
hoạt động đấu thầu, không đạt được mục đích và kết quả đấu thầu.
- Sự chủ động của các chủ thể tham gia đấu thầu. Các chủ thể tham gia đấu
thầu cần phải xác định được mục tiêu, xây dựng và thực hiện hiệu quả các công việc
từ chuẩn bị đến triển khai quy trình, thủ tục trong hoạt động đấu thầu, đấu thầu
MSHH. Điều đó giúp các nhà thầu, chủ đầu tư, bên mời thầu chủ động khi hoạch
định các kế hoạch, triển khai quá trình đấu thầu được thông suốt, đúng pháp luật và
hiệu quả. Việc nắm rõ mục tiêu, nội dung, kế hoạch, trình tự cụ thể và chi tiết của
thủ tục đấu thầu mua sắm hàng hóa sẽ tạo ra sự thuận lợi trong triển khai trình tự
thủ tục mua sắm hàng hóa, nếu không sẽ có thể dẫn đến không hoàn thành được yêu
cầu đề ra.
- Năng lực, trình độ chuyên môn của cán bộ, nhân viên tham gia hoạt động
đấu thầu MSHH
Hoạt động đấu thầu MSHH không thể có hiệu quả nếu không có đội ngũ cán
bộ, nhân viên đáp ứng tốt các yêu cầu, điều kiện năng lực, trình độ chuyên môn và
kinh nghiệm. Đối với người quản lý hoạt động đấu thầu MSHH nói chung, hoạt
động đấu thầu MSHH theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ nói riêng phải
là người có trình độ quản lý, tinh thông nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp trong tổ
chức, điều hành hoạt động đấu thầu. Đối với đội ngũ cán bộ, nhân viên trực tiếp
tham gia vào các khâu trong hoạt động đấu thầu MSHH, ngoài trình độ chuyên
13


môn, nghiệp vụ thì phải là người am hiểu quy định pháp luật và trách nhiệm cao. Để
đảm bảo và nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ tham gia hoạt động đấu thầu
MSHH cần thiết và thường xuyên có chính sách, chương trình đào tạo đội ngũ cán
bộ nhân viên; đồng thời thực hiện việc tuyên truyền, phổ biến các quy định của
pháp luật về đấu thầu MSHH. Bên cạnh đó, cần áp dụng tốt chế độ, chính sách đãi

ngộ đối với đội ngũ nhân sự tham gia hoạt động đấu thầu. Việc thực hiện tốt chính
sách đãi ngộ góp phần nâng cao tinh thần, trách nhiệm và sự tận tụy của cán bộ,
nhân viên trong hoạt động đấu thầu, hạn chế những hành vi vi phạm pháp luật.
-Năng lực cạnh tranh và kinh nghiệm của các nhà thầu. Bản chất pháp lý của
đấu thầu là tìm được người bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ với giá rẻ nhất trong
cùng một điều kiện. Vì vậy, năng lực cạnh tranh và kinh nghiệm của các nhà thầu
tham gia vào hoạt động đấu thầu MSHH có ảnh hưởng rất lớn đến việc lựa chọn và
trúng thầu cũng như quá trình triển khai các dự án sau này. Năng lực cạnh tranh và
kinh nghiệm là hai vấn đề song hành đối với các nhà thầu. Nếu thiếu một trong hai
vấn đề đó sẽ hạn chế khả năng cạnh tranh và khả năng trúng thầu của nhà thầu. Đặc
biệt, trong giai đoạn hiện nay không chỉ có sự tham gia của các nhà thầu trong nước
mà còn có sự tham gia của các nhà thầu nước ngoài, các tập đoàn, công ty lớn thì
việc đòi hỏi đáp ứng năng lực cạnh tranh, kinh nghiệm của nhà thầu là vấn đề hết
sức cần thiết.
- Vấn đề thông tin, bảo mật thông tin trong hoạt động đấu thầu MSHH. Đây
là một nội dung có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động đấu thầu nói chung, đấu
thầu MSHH nói riêng. Đấu thầu được áp dụng với nhiều phương thức, hình thức
khác nhau. Mỗi một phương thức, hình thức đấu thầu với từng loại tài sản, hàng hóa
có quy trình bảo mật, kiểm soát thông tin khác nhau. Nếu thông tin cần được bảo
mật mà không được thực hiện một cách nghiêm ngặt sẽ là nguy cơ ảnh hưởng
xấu đến quá trình đấu thầu MSHH cũng như làm sai lệch kết quả của hoạt động
đấu thầu MSHH, ảnh hưởng lợi ích của doanh nghiệp và mất đi trật tự của nền
kinh tế. Ví dụ, lộ các thông tin về việc bỏ giá thầu của các nhà thầu trong hoạt
động đấu thầu MSHH thì làm sai lệch về kết quả trúng thầu, mất đi tính nghiêm
minh của pháp luật.
14


1.2. Pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương thức một giai
đoạn, hai túi hồ sơ

1.2.1. Nguyên tắc của pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo
phương thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ
Đấu thầu nói chung, đấu thầu MSHH nói riêng phải tuân thủ các nguyên tắc
trong đấu thầu. Nguyên tắc là những điều cơ bản do tổ chức đặt ra dựa trên những
quan điểm tư tưởng nhất định đòi hỏi các tổ chức và cá nhân phải tuân theo [29].
Nguyên tắc trong đấu thầu là những tư tưởng chỉ đạo được rút ra từ những quy định
của pháp luật về đấu thầu do tổ chức có thẩm quyền ban hành, có ý nghĩa bắt buộc
các bên tham gia trong quan hệ đấu thầu phải tuân theo [28,tr6]. Về cơ bản, mọi
hoạt động đấu thầu nói chung trong đó có đấu thầu mua sắm hàng hóa phải được
thực hiện dựa vào một số nguyên tắc sau đây [21, tr211]:
-

Nguyên tắc coi trọng tính hiệu quả

Tính hiệu quả luôn được coi là mục tiêu hàng đầu khi thực hiện đấu thầu nói
chung cũng như đấu thầu mua sắm hàng hóa nói riêng. Nguyên tắc này thể hiện ở
hai nội dung:
+ Bên mời thầu chỉ nên tổ chức việc đấu thầu khi nhận thấy và minh chứng
được việc áp dụng đấu thầu sẽ giúp đạt hiệu quả cao hơn những hình thức mua sắm
hàng hóa khác. Không được lợi dụng việc tổ chức đấu thầu để thu lợi bất chính
riêng cho bất kỳ ai.
+ Khi tổ chức đấu thầu cũng phải xuất phát từ đặc điểm, yêu cầu cụ thể của
từng gói thầu để lựa chọn hình thức và phương thức đấu thầu sao cho có hiệu quả nhất.
-

Nguyên tắc cạnh tranh với điều kiện ngang nhau

Đây là một nguyên tắc được coi là quan trọng của hoạt động đấu thầu mua
sắm hàng hóa. Nguyên tắc này được thể hiện như sau:
+ Mục đích của nguyên tắc này là nhằm đưa ra các cơ hội là ngang nhau cho

tất cả các nhà thầu có mong muốn cũng như điệu kiện tham gia.
+ Nội dung của nguyên tắc này là yêu cầu mỗi gói thầu phải có sự tham gia
của một số lượng nhà thầu nhất định có đủ năng lực, khả năng nhằm đảm bảo sự
cạnh tranh giữa các nhà thầu tham dự.
15


+ Những điều kiện mà bên mời thầu đưa ra, các thông tin được cung cấp cho
các nhà thầu phải ngang bằng nhau, tạo sự bình đẳng về cơ hội cho mỗi nhà thầu.
Hồ sơ mời thầu không được đưa ra yêu cầu mang tính định hướng trước như về:
xuất xứ, nguồn gốc hàng hóa, về thương hiệu cụ thể nhằm ngăn cản sự tham gia của
các nhà thầu khác nhau.
+ Bên mời thầu không được có sự phân biệt đối xử trong việc xem xét, đánh
giá hồ sơ dự thầu giữa những người dự thầu đã có hồ sơ hợp lệ.
Tuy nhiên trong pháp luật của hầu hết các quốc gia vẫn có những quy định
ưu đãi đối với nhà thầu trong nước. sự ưu đãi này không phải là sự phân biệt đối xử
mà chính là để đảm bảo sự cạnh tranh công bằng với các nhà thầu nước ngoài có
kinh nghiệm và năng lực lớn hơn cũng là góp phần cho sự hoàn thiện, phát triển của
các nhà đầu tư trong nước.
-

Nguyên tắc thông tin đầy đủ, công khai:

Xuất phát từ yêu cầu cạnh tranh lành mạnh mà hoạt động đấu thầu mua sắm
hàng hóa cần phải đảm bảo nguyên tắc công khai và thông tinh đầy đủ.
+ Ngay từ bắt đầu giai đoạn mời thầu, các dữ liệu, tài liệu liên quan đến gói
thầu phải được bên mời thầu cung cấp với các thông tin một cách chi tiết, rõ ràng về
quy mô, khối lượng, quy cách, yêu cầu chất lượng, giá cả và điều kiện hợp đồng (bổ
sung khác nếu có) để các nhà thầu xem xét khả năng đáp ứng của mình ngay từ thời
điểm ban đầu đây là một hoạt động mang tính nguyên tắc.

+ Thông báo mời thầu phải được đăng tải công khai trên các phương tiện
thông tinh đại chúng đối với đấu thầu rộng rãi và công khai đối với các nhà thầu
tham gia đối với đấu thầu hạn chế.
+ Việc mở thầu phải thực hiện một cách công khai, các nhà thầu đã tham gia
đấu thầu phải được thông báo và mời tới dự.
+ Những nội dung cơ bản của từng hồ sơ dự thầu phải được công bố công
khai ngay khi mở thầu và được ghi rõ ràng vào biên bản mở thầu. Kết quả đấu thầu
cũng phải được công bố công khai, bên dự thầu nào thua cuộc cũng phải có văn bản
giải thích rõ ràng. Có thể thấy nguyên tắc này được tiến hành xuyên suốt trong quá

16


trình đấu thầu. Việc tiến hành nghiêm túc nguyên tắc này sẽ góp phần tạo nên sự
thành công cho mỗi gói thầu được tổ chức.
-

Nguyên tắc bảo mật thông tin đấu thầu:

Tính chất sự cạnh tranh gay gắt giữa các bên tham gia với mục đích nhằm
trúng thầu để cung cấp hàng hóa cho bên mời thầu làm cho việc bảo mật thông tin
đấu thầu được coi là một nguyên tắc bất khả xâm phạm.
+ Bên mời thầu phải bảo mật hồ sơ dự thầu các tổ chức, cá nhân liên quan
đến việc tổ chức đấu thầu và xét chọn nhà thầu phải giữ bí mật mọi thông tin liên
quan đến gói thầu.
+ Tất cả những hành vi làm tiết lộ thông tin đấu thầu đều phải bị xử lý theo
những quy định của pháp luật.
-

Nguyên tắc đánh giá khách quan, công bằng:

Đây là một nguyên tắc quan trọng, không thể thiếu trong hoạt động đấu thầu
mua sắm hàng hóa giúp hoạt động đấu thầu mua sắm hàng hóa có tính hiệu quả:
+ Việc các hồ sơ dự thầu hợp lệ đều phải được xem xét kỹ càng, đánh giá
một cách khách quan, công bằng với cùng một tiêu chuẩn như nhau và bởi cùng một
hội đồng xét thầu có đủ năng lực, kinh nghiệm và tư cách.
+ Những tiêu chí đánh giá hồ sơ, tiêu chuẩn xét thầu phải được công bố trước
trong hồ sơ mời thầu và bên mời thầu không được tự ý thay đổi trong quá trình xét thầu.
+ Việc bảo mật các thông tin liên quan đến đấu thầu cũng có thể giúp cho
việc đánh giá hồ sơ dự thầu khách quan, công bằng hơn, về việc hồ sơ dự thầu được
chọn hay bị loại đều phải được giải thích rõ và thông báo cho các nhà thầu khi có
yêu cầu.
-

Nguyên tắc bảo đảm dự thầu hoặc bảo đảm thực hiện hợp đồng:

Theo nguyên tắc này, các bên khi tham dự đấu thấu một gói thầu cụ thể thì
phải nộp một khoản tiền nhất định bảo đảm dự thầu kèm theo hồ sơ mời thầu.
+ Khoản tiền này sẽ được trả lại cho những nhà thầu không trúng thầu sau
một thời gian nhất định sau khi đấu thầu kết thúc. Còn đối với các nhà thầu trúng
thầu thì khoản tiền này sẽ được trả sau khi nhà thầu nộp tiền bảo đảm thực hiện hợp
đồng. Tiền bảo đảm thực hiện hợp đồng sẽ được trả lại sau khi thanh lý hợp đồng.
17


+ Mục đích nguyên tắc này là nhằm tránh tình trạng các nhà thầu tự ý thay
đổi ý định sau khi đã dự thầu hoặc đã ký kết hợp đồng, loại bỏ được những nhà thầu
thiếu sự nghiêm túc, bảo đảm được lợi ích cho bên mời thầu. Mặt khác, nó có tác
dụng kích thích nỗ lực của các nhà thầu khi tham gia đấu thầu, thúc đẩy sự hợp tác
giữa các bên nhằm đáp ứng tốt nhất các yêu cầu về chất lượng, tài chính, tiến độ

thực hiện hợp đồng…
Ngoài những nguyên tắc cơ bản trên đây, việc đấu thầu trong những gói thầu
mua sắm hàng hóa có sử dụng vốn vay của các tổ chức còn có thể phải tuân theo
một số nguyên tắc riêng của các tổ chức cho vay vốn đó.
1.2.2 Nội dung của pháp luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa theo phương
thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ
Hoạt động đấu thầu xuất hiện sớm với các hình thức khác nhau, tuy nhiên
các thiết chế pháp luật điều chỉnh hoạt động đấu thầu lại ra đời muộn hơn. Các Biểu
mẫu liên quan đến đấu thầu do Hiệp hội quốc tế các kỹ sư tư vấn (FIDIC) xây dựng,
xuất bản là một trong những cơ sở pháp lý điều chỉnh hoạt động đấu thầu. Đồng
thời nhiều quốc gia và các tổ chức quốc tế đã tiếp tục xây dựng các quy định, thể lệ,
quy chế về hoạt động đấu thầu.
Ở Việt Nam hình thức đấu thầu đã bắt đầu xuất hiện từ thời kỳ Pháp thuộc, ở
miền Bắc sau năm 1954 khi hòa bình lặp lại để khôi phục phát triển kinh tế bằng
hình thức đàm phán trực tiếp với các cấp vốn, tài trợ để mua sắm nhiều máy móc,
thiết bị nhà xưởng. Sau khi thống nhất giải phóng miền Nam, nhà nước ta đã tổ
chức đấu thầu xây dựng công trình thủy lợi Dầu Tiếng vào năm 1979. Từ thời điểm
đó đến nay chúng ta đã tiến hành rất nhiều các cuộc đấu thầu với quy mô lớn nhỏ
khác nhau và các lĩnh vực khác nhau trên khắp cả nước tiết kiệm được nguồn vốn
đầu tư không hề nhỏ cho nền kinh tế nước nhà. Trước khi văn bản có tính pháp lý
điều chỉnh trực tiếp hoạt động đấu thầu chính thức ra đời là Luật Đấu thầu số
61/2005/QH/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2005, hoạt động đấu thầu mua sắm hàng
hóa được điều chỉnh bởi một số văn bản liên quan như: Luật thương mại và một số
Nghị định của Chính phủ, một số thông tư của Bộ Kế hoạch và Đầu tư… mà chưa
có Luật điều chỉnh trực tiếp cho hoạt động này.
18


Đến nay sau khi Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 ngày 26 tháng 11 năm
2013 ra đời thay thế cho Luật đấu thầu số 61/2005/QH/QH11 ngày 29 tháng 11 năm

2005, thì đấu thầu hàng hóa nói chung và đấu thầu MSHH theo phương thức một
giai đoạn, hai túi hồ sơ được điều chỉnh bởi nhiều văn bản, như: Luật Đầu tư 2014
(có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2015), Luật Thương mại ngày 14/6/2005 (Điều
214 đến Điều 232), - Nghị định của Chính phủ số 63/2014/NĐ-CP ngày 26/6/2014
quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu, Luật
Doanh nghiệp 2014 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2015), Luật Đầu tư công số
49/2014/QH13 ngày 18 tháng 6 năm 2014,….
Hệ thống các văn bản pháp luật về đấu thầu, đấu thầu MSHH theo phương
thức một giai đoạn, hai túi hồ sơ ngày càng được hoàn thiện, tạo hành lang pháp lý
cho hoạt động đấu thầu. Những quy định của pháp luật đã góp phần tạo ra sự môi
trường đấu thầu bình đẳng, lành mạnh nhằm đảm bảo lợi ích của các chủ thể, các
nhà đầu tư, các doanh nghiệp. Tuy nhiên, mặc dù đã có nhiều văn bản có giá trị luật,
các văn bản giá trị dưới luật điều chỉnh hoạt động đấu thầu nói chung, đấu thầu
MSHH nói riêng nhưng vẫn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập trên phương diện lý luận
và thực tiễn thi hành. Điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả của các hoạt
động đấu thầu nói chung, đấu thầu MSHH nói riêng, tác động xấu trong việc bảo vệ
lợi ích của các chủ thể tham gia.
Hiện nay, việc điều chỉnh hoạt động đấu thầu nói chung, đấu thầu MSHH nói
riêng bởi các nguồn luật khác nhau, như: Hệ thống pháp luật quốc tế, Hệ thống pháp
luật quốc gia. Những thói quen, tập quán trong đấu thầu quốc tế.
Tất cả các loại nguồn của pháp luật điều chỉnh về đấu thầu mua sắm hàng
hóa nêu trên là các căn cứ được các chủ thể có thẩm quyền sử dụng làm cơ sở để
xây dựng, ban hành, giải thích pháp luật cũng như để tiến hành áp dụng vào việc
giải quyết các vụ việc pháp lý cụ thể xảy ra trong thực tế thi hành, áp dụng pháp
luật về đấu thầu mua sắm hàng hóa và trình tự thủ tục đấu thầu mua sắm hàng hóa
nói riêng. Tuy nhiên, việc áp dụng nguồn luật điều chỉnh hoạt động đấu thầu, đấu
thầu MSHH phải tuân thủ theo các nguyên tắc nhất định. Sự áp dụng đầy đủ, chính
xác các nguyên tắc trong hoạt động đấu thầu, đấu thầu MSHH góp phần nâng cao
19

hiệu quả trong đấu thầu cũng như trong quá trình giải quyết tranh chấp phát sinh từ
hoạt động đấu thầu.
Pháp luật về đấu thầu, đấu thầu MSHH là hệ thống các quy phạm pháp luật
do nhà nước ban hành nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội về tổ chức hoạt động đấu
thầu, trong đó có các quan hệ xã hội về đấu thầu theo phương thức một giai đoạn
hai túi hồ sơ. Các quan hệ xã hội về hoạt động đấu thầu phát sinh trực tiếp từ quá
trình tạo lập, duy trì, thay đổi và kết thúc hoạt động đấu thầu (mời thầu, hình thức,
phương thức đấu thầu, lựa chọn nhà thầu, tổ chức đấu thầu, ký kết hợp đồng,…).
Trong đó, pháp luật về đấu thầu, đấu thầu MSHH là bộ phận cấu thành quan trọng
của hệ thống pháp luật về thương mại, đầu tư.
Pháp luật về đấu thầu MSHH là các quy phạm pháp luật do nhà nước ban
hành nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh về tổ chức, hoạt động đấu thầu
của các chủ thể có thẩm quyền, trong đó có hoạt động đấu thầu MSHH theo phương
thức một giai đoạn hai túi hồ sơ.
Pháp luật về đấu thầu MSHH theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ
được hiểu là: tổng hợp các quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành hoặc thừa
nhận điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình tổ chức, quản lý, thực
hiện và áp dụng các quy định pháp luật điều chỉnh hoạt động đấu thầu MSHH theo
phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của Nhà
nước, tổ chức, cá nhân và các chủ thể khác.
Nội dung cơ bản của pháp luật điều chỉnh đấu thầu mua sắm hàng hóa theo
phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ. Bao gồm:
- Quy định về các nguyên tắc đấu thầu mua sắm hàng hóa. Nguyên tắc là
những tư tưởng chỉ đạo đối với hoạt động đấu thầu. Nguyên tắc là những kim chỉ
nam cho hoạt động đấu thầu nhằm đảm bảo cho hoạt động đấu thầu, đấu thầu
MSHH theo phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ đúng pháp luật và hiệu quả.
Trong quá trình hoạt động đấu thầu, đấu thầu MSHH theo phương thức một giai
đoạn hai túi hồ sơ, các bên phải tuân thủ đầy đủ và nghiêm chỉnh các nguyên tắc,
như: Nguyên tắc coi trọng tính hiệu quả, Nguyên tắc cạnh tranh trong điều kiện

20