BẾN QUÊ

BÕn quª
NguyÔn Minh Ch©u
I, Giíi thiÖu t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm
1. T¸c gi¶

Nguyễn Minh Châu (1930-1989) là cây bút xuất sắc
của văn học Việt Nam hiện đại. Sáng tác của ông
trong thời kì kháng chiến chống Mĩ ( như Cửa sông,
Dấu chân người lính (tiểu thuyết), Mảnh trăng cuối
rừng (truyện ngắn)) ở trong số những tác phẩm tiêu
biểu của nền văn học theo khuynh hướng sử thi thời
kì này. Từ sau năm 1975, nhất là từ đầu những năm
80 của thế kỉ XX, Nguyễn Minh Châu đã trăn trở
tìm tòi, đổi mới mạnh mẽ về tư tưởng và nghệ thuật,
mở ra chặng đường mới trong sáng tác của mình và
thúc đẩy công cuộc đổi mới công cuộc đổi mới
văn học dân tộc.

2. Tác phẩm
Truyện ngắn Bến quê in trong tập truyện cùng tên của
Nguyễn Minh Châu, xuất bản năm 1985. Văn bản được
đưa vào SGK lược bỏ một phần ở đầu truyện.
ở truyện ngắn này cũng như nhiều truyện cùng thời kì
ấy của Nguyễn Minh Châu, ngòi bút nhà văn hướng vào
đời sống thế sự nhân sinh thường ngày, với những chi
tiết sinh hoạt đời thường, có khi nhỏ nhặt để phát hiện ra
những chiều sâu của cuộc sống. Tác giả cho rằng cuộc
đời vốn đa sự, con người thì đa đoan. Triết lí trong Bến
quê là một triết lí giản dị mà sâu sắc, mang ý nghĩa
trải nghiệm, tổng kết cuộc đời một con người.

II, Đọc- hiểu văn bản
1. Nhân vật Nhĩ
Nhĩ xuất hiện trong một hoàn cảnh đặc biệt:
Căn bệnh hiểm nghèo đã khiến Nhĩ hầu như bị liệt
toàn thân, không thể tự mình di chuyển dù là nhích
chuyển trên giường bệnh. Tất cả mọi sinh hoạt của
anh đều trông vàpo sự giúp đỡ của người khác mà
chủ yếu là Liên- vợ của anh. Nhà văn đã đặt nhân
vật trong một hoàn cảnh đặc biệt, tạo nên một tình
huống nghịch lí để chiêm nghiệm
về đời người.

Mạch truyện phát triển theo dòng cảm xúc và suy nghĩ
của nhân vật Nhĩ:
a. Cảm nhận về vẻ đẹp của
thiên nhiên trong buổi sáng đầu thu
Nhĩ đã nhìn ngắm
cảnh vật từ vị trí nào?
vị trí đó có chi phối
tới cảm xúc của anh
không?
Hình ảnh nào của
thiên nhiên để lại
trong Nhĩ sự ưu
tư?

Cảnh vật được miêu tả theo tầm nhìn
của Nhĩ, từ vị trí giường bệnh, thu cả
cảnh vật trong tầm mắt, từ gần đến xa, tạo

thành một không gian có chiều sâu, rộng, gợi
bao cảm xúc về cuộc sống. Từ bông hoa bằng lăng
ngay phía ngoài cửa sổ đến con sông Hồng với màu
nước đỏ nhạt lúc đã vào thu, vòm trời và sau cùng
là bãi bồi bên kia sông không gian và những cảnh
sắc ấy vốn quen thuộc, gần gũi nhưng lại như
rất mới mẻ với Nhĩ, tưởng chừng như
lần đầu tiên anh cảm nhận được tất
cả vẻ đẹp và sự giàu có của nó.

b. Những suy ngẫm của Nhĩ từ hoàn cảnh
của mình mà phát hiện quy luật giống như
một nghịch lí của đời người:
Trong buổi sáng hôm đó, bằng trực giác,
Nhĩ nhận thấy thời gian của mình chẳng
còn bao lâu nữa. Bệnh tật hiểm nghèo khiến
anh hoàn toàn lệ thuộc vào người vợ.
Chính trong những ngày cuối đời, Nhĩ mới thấu
hiểu và nhận ra sự hi sinh của người vợ. Nhĩ đã
tìm được nơi nương tựa là gia đình trong những
ngày này. Lần đầu tiên, Nhĩ cảm nhận được tất
cả những hình ảnh thân thương của người vợ.
Vậy mà cuộc sống của anh chẳng còn bao lâu.


Niềm khát khao của Nhĩ được đặt chân lên bãi bồi bên kia
bến sông xuất hiện ngay trong buổi sáng hôm ấy, khi mà
Nhĩ chợt nhận thấy thời gian mình sống chẳng còn bao lâu.
Niềm khát khao của Nhĩ chính là sự thức tỉnh về những giá
trị bền vững, bình thường và sâu xa của cuộc sống. Sự nhận

thức này chỉ đến được với người ta ở cái độ đã từng trải, với
Nhĩ thì đó là lúc cuối đời. Sự thức tỉnh của anh có xen với
niềm ân hận, xót xa.