LNN DD

2014-04-15

ĐIỀU DƯỠNG, PHCN
CHO BN LIỆT NỬA NGƯỜI

PGS.TS. Vũ Thị Bích Hạnh
2010

MỤC TIÊU








Khái niệm, yếu tố nguy cơ, tiến triển
Mẫu co cứng, giảm khả năng và nguyên tắc chăm sóc,
phục hồi chức năng theo các giai đoạn.
Áp dụng được các kỹ thuật chăm sóc và PHCN theo
giai đoạn.
Hướng dẫn tư vấn người bệnh cách thức chăm sóc,
tập luyện

1


2014-04-15

ĐỊNH NGHĨA

ĐN CỦA WHO:


- Thiếu sót TK



- Đột ngột: khỏi, di chứng hoặc tử vong



- Không do chấn thương





BM TK 1995: 115,92/ 100.000, trong đó 92,62% có di
chứng vận động.
Khoa PHCN, BV Bạch mai (1999), 22,41% BN điều trị
nội trú

Yếu tố nguy cơ


+ Các bệnh tim- mạch: THA, vữa xơ động mạch,
các bệnh tim (loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, viêm
nội tâm mạc nhiễm khuẩn), bệnh van tim...



+ Các nguyên nhân dinh dưỡng, chuyển hoá:
bệnh béo phì, uống rượu, hút thuốc lá, ăn mặn, đái
tháo đường, tăng lipit huyết thanh, tăng A. uric
máu...




+ Các yếu tố khác:
Dùng thuốc như thuốc tránh thai có oetrogen, các
yếu tố gia đình...

2


2014-04-15

Những khó khăn của BN LNN



Mẫu co cứng



Co rút cơ



Đau, Cứng khớp vai



Thất ngôn



Hạn chế di chuyển



Sinh hoạt hàng ngày khó

Vấn đề của BN ở GĐ cấp


Có thể bị rối loạn tri giác, chức năng sinh tồn.



Liệt hoàn toàn hoặc yếu nửa người và mặt bên
đối diện với bán cầu tổn thương.



Thất ngôn, rối loạn cảm xúc, tâm thần



Tăng huyết áp, tăng đường máu…



Các nguy cơ bị thương tật thứ phát.

3


2014-04-15

Mục tiêu PHCN ở giai đoạn cấp
- Kiểm soát nhiễm trùng:
Chăm sóc đường Hô hấp, tiết niệu
- Chống teo cơ, co cứng và co rút cơ:
Tư thế đúng, tập thụ động, kéo giãn, nẹp chỉnh
hình
- Phòng ngừa và điều trị loét do đè ép:
Tư thế, đệm chống loét, lăn trở, chăm sóc loét
- Tăng vận động chức năng bên liệt
Lăn trở, ngồi dậy sớm, hỗ trợ độc lập trong sinh
hoạt

PHCN ở giai đoạn cấp
1. Kiểm soát yếu tố nguy cơ:
- THA, ĐTĐ, bệnh lý tim mạch
2. Theo rõi RL tri giác
- Dấu hiệu sinh tồn
- Chăm sóc BN hôn mê

4


2014-04-15

PHCN ở giai đoạn cấp
3. Kiểm soát
thương tật thứ
phát:

- Tư thế đúng:

Nằm ngửa

Nằm nghiêng

PHCN ở giai đoạn cấp
4. Tăng sức mạnh của nửa người liệt:
Tư thế và Lăn trở

Bên liệt ra ngoài

Lăn sang bên lành và bên liệt

5


2014-04-15

PHCN ở giai đoạn cấp

4. Tăng sức mạnh của nửa người liệt
H.dẫn BN tự tập

Cài tay đưa lên đầu

Làm cầu

PHCN ở giai đoạn cấp
4. Tăng sức mạnh của nửa người liệt
H.dẫn BN tự chăm sóc

Mặc áo

Mặc quần

6


2014-04-15

PHCN ở giai đoạn cấp

4. Cải thiện thăng bằng

Thăng bằng ngồi

Vấn đề của BN ở GĐ hồi phục


Liệt chuyển thành liệt cứng.



Dần dính, hạn chế vận động các khớp vai, cổ
chân bên liệt...



Các khiếm khuyết ngôn ngữ, các rối loạn nhận
thức



Các hoạt động sinh hoạt hàng ngày hồi phục
nhưng hạn chế.

7


2014-04-15

Mẫu co cứng của BN LNN



Gập- khép- xoay trong ở
chi trên



Duỗi - dạng- xoay ngoài
ở chi dưới



Thân mình, cổ co ngắn



Cử động khối

PHCN ở giai đoạn hồi phục
1. Kiểm soát cử động khối- mẫu co cứng
-Tư thế đúng chống lại mẫu
co cứng
- Đeo nẹp chỉnh hình dưới gối,
nẹp cổ tay.
- Hướng dẫn BN tự tập chủ
động hoặc thụ động theo
TVĐ khớp

Tập thụ động TVĐ khớp vai

8


2014-04-15

2. Tăng vận động của nửa người liệt

•Tập đứng dồn trọng
lượng một bên chân
•Tập mạnh cơ

2. Tăng vận động của nửa người liệt

Tập lăn trở di chuyển

Tập di chuyển: đứng dậy/

quanh nhà với dụng cụ

Giường- xe lăn

9


2014-04-15

2. Tập thăng bằng đứng

Đứng thăng bằng

Tập đi với gậy

3. Tăng cường tự chăm sóc


- Hoạt động trị liệu:

Cởi áo

10


2014-04-15

Vấn đề của BN ở GĐ di chứng/ tái
hòa nhập


Di chứng về vận động

Tình trạng co cứng co rút đau và cứng khớp


Thất ngôn, khó giao tiếp



Tâm lý: trầm cảm



Hạn chế tham gia các HĐ gia đình và xã hội



Điều kiện tiếp cận tại cộng đồng

1. Theo dõi- tư vấn- hỗ trợ
•Theo dõi sức khoẻ định kỳ
•Tư vấn và hỗ trợ tâm lý
• Đề phòng tái phát

11


2014-04-15

2. Tập mạnh cơ tại nhà
•Tập với người thân và dụng cụ tự chế

3. Tập duy trì tầm vận động. Chống
cứng khớp – Dụng cụ chỉnh hình
•Tập với người thân và dụng cụ tự chế

12


2014-04-15

3. Tập duy trì tầm vận động. Chống
cứng khớp – Dụng cụ chỉnh hình
Chống bàn chân thuổng

Chống co rút cổ-bàn tay

4. Độc lập trong sinh hoạt cá nhân/
Tham gia HĐ nội trợ

13


2014-04-15

5. Cải thiện điều kiện tiếp cận tại nhà

14