NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÝ

NGHỊ LUẬN VỀ MỘT HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
BÀI SỐ 2 (08 - 09)
Kĩ năng viết kiểu bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống
I. Dàn ý bài nghị luận về một hiện tượng đời sống
1. Mở bài: Giới thiệu hiện tượng đời sống cần nghị luận
2. Thân bài
- Luận điểm 1: Nêu rõ hiện tượng đời sống cần nghị luận.
- Luận điểm 2: Phân tích các mặt đúng - sai, lợi - hại của hiện tượng đời sống đang nghị
luận (Dùng dẫn chứng từ cuộc sống để chứng minh)
- Luận điểm 3: Chỉ ra nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đời sống trên ( Dùng dẫn chứng từ
cuộc sống để chứng minh)
- Luận điểm 4: Đánh giá hiện tượng đời sống đang nghị luận
3. Kết bài: - Khái quát lại vấn đề đang nghị luận.
- Bày tỏ thái độ của bản thân về hiện tượng đời sống đang nghị luận
II. Đề tham khảo
Đề: Anh (chị), hãy trình bày quan điểm của mình trước cuộc vận động “Nói không với
những tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”.
1. Tìm hiểu đề .
- Nội dung bình luận: hiện tượng tiêu cực trong thi cử hiện nay.
- Kiểu bài:nghị luận xã hội với các thao tác bình luận, chứng minh…
- Tư liệu: trong đời sống xã hội.
2. Lập dàn ý (gợi ý)
a) Mở bài.
Nêu hiện tượng, trích dẫn đề, phát biểu nhận định chung…
b) Thân bài.
- Phân tích hiện tượng.
+ Hiện tượng tiêu cực trong thi cử trong nhà trường hiện nay là một hiện tượng xấu cần xoá
bỏ, nó làm cho học sinh ỷ lại, không tự phát huy năng lực học tập của mình…
+ Hiện tượng lấy tỉ lệ để nâng thành tích của nhà trường.
+ Hãy nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục.
- Bình luận về hiện tượng.

+ Đánh giá chung về hiện tượng.
+ Phê phán các biểu hiện sai trái:
. Thái độ học tập gian lận.
. Phê phán hành vi cố tình vi phạm, làm mất tính công bằng của các kì thi.
c) Kết bài.
- Kêu gọi học sinh có thái độ đúng đắn trong thi cử.
- Phê phán bệnh thành tích trong giáo dục.
Đề kiểm tra và đáp án
ĐỀ BÀI + DÀN Ý BÀI VIẾT SỐ 2 (O8 – O9) ĐỀ BÀI Báo tuổi trẻ ngày 12 – 7 –
2004 đưa tin: “Theo Ban Chỉ đạo tuyển sinh đại học năm 2004, sau hai đợt thi đã có
2637 thí sinh bị đình chỉ thi, chủ yếu do mang và sử dụng tài liệu trong phòng thi. Hình
thức mang tài liệu, phao thi ngày càng tinh vi, chúng được giấu trong thước kẻ, điện thoại
di động, trong đế giày”.
Anh (ch) suy ngh nh th no v thc trng ú?
1) Tỡm hiu , tỡm ý:
- Ni dung bỡnh lun: Hin tng nhiu thớ sinh b ỡnh ch thi, ch yu do mang v s
dng ti liu trong phũng thi.
- Tỡm ý: (Da theo cỏc cõu hi)
+ S lng ln thớ sinh vi phm phn ỏnh thc trng gỡ v o c ca thớ sinh ?+ Cỏc hỡnh
thc mang ti liu tinh vi chng t iu gỡ ?+ Hin tng trờn cho thy mc nghiờm
trng nh th no ?- Thao tỏc lp lun: Gii thớch, chng minh,bỡnh lun. - Phm vi dn
chng: Lnh vc tuyn sinh.
2) Lp dn ý (gi ý)
* M bi: Nờu hin tng, trớch dn , nhn nh chung.* Thõn bi:- Phõn tớch hin
tng.+ Hin tng vi phm trờn chng t mt b phn thớ sinh cha cú thỏi hc tp, thi
c ỳng n, nng lc cha vng vng, thiu t tin. + Hnh ng gian ln.+ Hin tng
phm phỏp cú ý thc.+ Chng t cỏc giỏm th ó cú thỏi nghiờm khc rt cn thit. -
Bỡnh lun hin tng: + ỏnh giỏ chung v hin tng: S thớ sinh vi phm kia rt ỏng
phờ phỏn ( Thỏi hc tp, thỏi gian ln, c tỡnh vi phm). + Khụng nờn vỡ mt s ớt cú
thỏi sai phm m v a c nm, ỏnh giỏ sai ton b thớ sinh. + Biu dng tinh

thn lm vic cú trỏch nhim ca cỏc giỏm th.* Kt bi: Kờu gi hc sinh cú thỏi ỳng
n trong thi c, m bo cht lng ca cỏc k thi tuyn sinh (Ting núi ca mt hs sp
tt nghip THPT v sp thi vo H, C).
MT S THAM KHO
1:
Anh ( chị ) có suy nghĩ và hành động nh thế nào trớc tình hình tai nạn giao
thông hiện nay.
a- Sau khi vào đề bài viết cần đạt đợc các ý.
1/ Xác định vấn đề cần ngh lun.
+ Tai nạn giao thông đây là vấn đề bức xúc đặt ra đối với mọi phơng tiện, mọi ngời tham
ra giao thông nhất là giao thông trên đờng bộ.
+ Vấn đề ấy đặt ra đối với tuổi trẻ học đờng. Chúng ta phải suy nghĩ và hành động nh thế
nào để làm giảm tới mức tối thiểu tai nạn giao thông.
Vậy vấn đề cần bàn luận là: Vai trò trách nhiệm từ suy nghĩ đến hành động của tuổi trẻ
học đờng góp phần làm giảm thiểu tai nạn giao thông.
2/ Gii thớch, chng minh vn : Cú th trin khai cỏc ý:
+ Tai nạn giao thông nhất là giao thông đờng bộ đang diễn ra thành vấn đề lo ngại của xã
hội.
+ Cả XH đang hết sức quan tâm. Giảm thiểu TNGT đây là cuộc vận đọng lớn của toàn xã
hội.
+ Tuổi trẻ học đờng là một lực lợng đáng kể trực tiếp tham gia giao thông. Vi thế tuổi trẻ
học đờng cần suy nghĩ và hành động phù hợp để góp phần làm giảm thiểu tai nạn giao
thông.
3/ Suy nghĩ và hành động nh thế nào trc vn ?
+ An toàn giao thông góp phần giữ gìn an ninh trật tự xã hội và đảm bảo hạnh
phúc gia đình. Bất cứ trờng hợp nào, ở đâu phải nhớ an toàn là bạn tai nạn là thù.
+ An toàn giao thông không chỉ có ý nghĩa xã hội mà còn có ý nghĩa quan hệ quốc
tế nhất là trong thời buổi hội nhập này.
+ Bản thân chấp hành tốt luật lệ giao thông ( không đi dàn hàng ngang ra đờng,
không đi xe máy tới trờng, không phóng xe đạp nhanh hoặc vợt ẩu, chấp hành các tín hiệu

chỉ dẫn trên đờng giao thông. Phơng tiện bảo đảm an toàn
+ Vận động mọi ngời chấp hành luật lệ giao thông. Tham ra nhiệt tình vào các
phong trào tuyên truyền cổ động hoặc viết báo nêu điển hình ngời tốt , việc tốt trong việc
giữ gìn an toàn giao thông.
2:
Anh ( chị ) có suy nghĩ gì và hành động nh thế nào trớc hiểm hoạ của căn bệnh
HIV/AIDS.
- Giới thiệu vấn đề: ở thế kỉ 21 chúng ta chứng kiến nhiều vấn đề hệ trọng. Trong đó
hiểm họa căn bệnh HIV/AIDS là đáng chú ý.
- Những con số biết nói.
+ Mỗi phút đồng hồ của một ngày trôi đi có khoảng 10 ngời bị nhiễm HIV.
+ ở những nơi bị ảnh hởng nặng nề, tuổi thọ của ngời dân bị giảm sút nghiêm trọng.
+ HIV dang lây lan báo động ở phụ nữ, chiếm một nử số ngời bị nhiễm trên toàn thế giới.
+ Khu vực Đông Âu và toàn bộ Châu á.
- Làm thế nào để ngăn chặn hiểm họa này?
+ Đa vấn đề AIDS lên vị trí hàng đầu trong chơng trình nghị sự của mỗi quốc gia.
+ Mỗi ngời phải tự ý thức để tránh xa căn bệnh này.
+ Không kì thị phân biệt đối xử với những ngời mắc bệnh AIDS.
+ Mở rộng mạng lới tuyên truyền.
tham kho
Anh(ch) cú suy ngh gỡ v t nn nghin ma tuý hin nay?
GI í
* t vn :
- Cựng vi s phỏt trin ca t nc, cú rt nhiu t nn xó hi ó v ang gõy tỏc hi
khụng nh cho cuc sng ca chỳng ta.
- T nn xó hi : nghin ma tuý ang gay khng hong nc ta v trờn th gii.
* Gii quyt vn :
- Gii thớch :
+ T nn xó hi l hin tng xó hi bao gm nhng hnh vi sai lch chun mc xó hi,
gõy hu qu xu v mi mt i sng xó hi.

+ Ma tuý l tờn gi chung cỏc cht kớch thớch, gõy trng thỏi ngõy ngt, dn, dựng quen
thnh nghin nh thuc phin, heroin...
Ma tuý l mt t nn xó hi cn c loi b cng nhanh cng tt.
- Lý gii ti sao - bi nhng tỏc hi ghờ gm :
+ Vi ngi nghin : sc kho gim, hc tp v lm vic sa sỳt, mt o c, nhõn cỏch,
cht do dựng quỏ liu...
+ Vi gia ỡnh ngi nghin : mt yờn n, hnh phỳc, tỏn gia bi sn...
+ Vi xó hi : nh hng n trt t an ninh- ti phm gia tng, kộo s phỏt trin ca xó
hi xung.
+ Vi t nc : nh hng n s phỏt trin, lm suy yu th h tr- th h tng lai s
lm ch t nc.
- Cn bi tr t nn ny :
+ Thy nguyờn nhõn trỏnh :
* Tht nghip
* Thiu s quan tõm ca gia ỡnh
* Ham vui, ua ũi, bn bố r
+ Bin phỏp :
* Giỏo dc, tuyờn truyn - mt s phim nh cú tớnh giỏo dc.
* X pht nghiờm khc nhng k buụn bỏn.
* Kt hp gia ỡnh- nh trng-xó hi.
3. Kt thỳc vn :
- Hóy núi khụng vi ma tuý.
- Sng cn cú ý chớ, ngh lc v lý tng vng bc vo tng lai.
3: Môi trờng sống đang hủy hoạị

Gi ý :
Sau khi vào đề bài viét cần đạt đợc các ý.
- Môi trờng sống bao gồm những vấn đề gì (nguồn nớc, nguồn thức ăn, bầu không khí,
cây xanh trên mặt đất).
- Môi trờng sống đang bị đe dọa nh thế nào?

+ Nguồn nớc.
+ Nguồn thức ăn.
+ Bầu không khí.
+ Rừng đầu nguồn.
- Trách nhiệm của mỗi chúng ta.
S 4:

Trong th gii AIDS khc lit ny khụng cú khỏi nim chỳng ta v h. Trong th gii ú,
im lng ng ngha vi cỏi cht
(Thụng ip nhõn Ngy Th gii phũng chng AIDS, 1-12-2003 Cụ-phi An-nan.
Theo Ng vn 12, tp mt, trang 82,NXB Giỏo dc, 2008)
Anh/ ch suy ngh nh th no v ý kin trờn?
Gi ý
Yờu cu v kin thc:
- Nhn thc rừ nguy c ca i dch AIDS ang honh hnh trờn th gii.
+ Mỗi phút đồng hồ của một ngày trôi đi có khoảng 10 ngời bị nhiễm HIV.
+ ở những nơi bị ảnh hởng nặng nề, tuổi thọ của ngời dân bị giảm sút nghiêm trọng.
+ HIV dang lây lan báo động ở phụ nữ, chiếm một nử số ngời bị nhiễm trên toàn thế
giới.
+ Khu vực Đông Âu và toàn bộ Châu á.
- Làm thế nào để ngăn chặn hiểm họa này?
+ Thỏi i vi nhng nhng ngi b HIV/AIDS: khụng nờn cú s ngn cỏch, s k th
phõn bit i x (khụng cú khỏi nim chỳng ta v h). Ly dn chng c th.
+ Phi cú hnh ng tớch cc bi im lng l ng ngha vi cỏi cht.( t nờu phng
hng hnh ng: a vấn đề AIDS lên vị trí hàng đầu trong chơng trình nghị sự của mỗi
quốc gia; Mỗi ngời phải tự ý thức để tránh xa căn bệnh này; không kì thị phân biệt đối xử
với những ngời mắc bệnh AIDS; mở rộng mạng lới tuyên truyền)
THAM KHO
Trong Thông điệp nhân Ngày Thế giới phòng chống AIDS, 1-2-2003, Cô-phi An-
nan viết: " Trong thế giới khốc liệt của AIDS, không có khái niệm chúng ta và họ. Trong

thế giới đó, im lặng đồng nghĩa với cái chết" (Ngữ văn 12, tập, NXB Giáo dục, 2008, tr.
82)
Anh/ chị suy nghĩ nh thế nào về ý nghĩ trên?
GI í
1. Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài nghị luận xã hội. kết cấu bài viết chặt chẽ, diễn
đạt lu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
2. Yêu cầu về kiến thức:
a. Mở bài:
- Giới thiệu về vấn đề cần nghị luận
- Trích dẫn ý kiến của Cô-phi An-nan.
b. Thân bài:
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhng đảm bảo tính chặt chẽ và hợp lí
theo hệ thống ý sau
- Nêu rõ hiện tợng:
+ Thực trạng của đại dịch HIV/AIDS trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng: tốc
độ lây nhiễm, con đờng lây nhiễm, mức độ lây nhiễm...
+ Thái độ của mọi ngời với những bệnh nhân nhiễm HIV còn có sự kì thị, ngăn cách,
phân biệt đối xử.
- Giải pháp:
+ Phê phán những hành động kì thị, ngăn cách, phân biệt đối xử với những bệnh nhân
HIV. Từ đó mọi ngời phải từ bỏ thái độ kì thị, ngăn cách, phân biệt đối xử với những bệnh
nhân HIV (không có khái niệm chúng ta và họ).
+ Phải có hành động tích cực, cụ thể bởi im lặng đồng nghĩa với cái chết.
+ Trách nhiệm của học sinh để góp phần phá vỡ sự ngăn cách giữa mọi ngời và bênh nhân
nhiễm HIV: tuyên truyền, vận động, hành động cụ thể....
c. Kết bài: Bày tỏ suy nghĩ của ngời viết.
S 5:

Mt ngi i du lch bn phng, khi tr v quờ nh, bn bố, ngi thõn hi anh: ni
no trờn t nc mỡnh p nht, anh ó tr li:

Khụng ni no p bng quờ hng
í kin ca anh, ch.
Gi ý
1/ Gii thớch vn : õy l cm nhn ca mt ngi ó tng i khp ú õy,
thng thc cnh p 4 phng nhng anh vn khng nh quờ hng mỡnh p nht.
2/ Phõn tớch, chng minh, bn lun vn : Vỡ sao quờ hng mỡnh li p nht, vỡ:
-Quờ hng l ni sinh ra ln lờn trng thnh,in du bao k nim bun vui...
-Quờ hng cú ngi thõn vi nhng tỡnh cn yờu thng gn bú...