Đề số 2 đáp án Bộ đề Ngữ văn chuẩn 2020

Bộ đề chuẩn cấu trúc

ĐỀ DỰ ĐOÁN KÌ THI THPT QUỐC GIA NĂM 2020
Môn thi: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề

ĐỀ SỐ 2

ĐỌC - HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn trích dưới đây và thực hiện các yêu cầu:
Người thành công luôn chịu trách nhiệm cho bất cứ chuyện gì xảy ra trong cuộc sống của họ. Họ tin
rằng dù chuyện gì xảy ra đi chăng nữa, họ là một phần nguyên nhân gây ra nó. Ví dụ: nếu họ thi trượt, đó
là lỗi của họ. Nếu không được cha mẹ tin tưởng, đó là lỗi của họ. Nếu phải vào lớp tệ hại nhất, đó là lỗi
của họ. Nếu trở thành một học sinh xuất sắc, đó cũng là nhờ nỗ lực của họ. Nhận lãnh trách nhiệm về bản
thân có một sức mạnh tiềm ẩn vô cùng to lớn. Nếu bạn tin rằng bạn là nguyên do của mọi chuyện, bạn sẽ
có khả năng thay đổi và cải thiện mọi chuyện. Nói một cách đơn giản, bạn làm chủ cuộc sống của chính
bạn.
[...]Những kẻ thất bại bao giờ cũng có khuynh hướng đổ lỗi cho mọi người ngoại trừ bản thân họ. Họ
đổ thừa thầy cô giảng bài nhàm chán, đổ thừa kì thi quá khó, đổ thừa bạn bè làm họ xao nhãng việc học,
đổ thừa cha mẹ suốt ngày cằn nhằn họ. Tệ hại hơn cả, một số học sinh còn tự lừa dối bản thân rằng mọi
việc cũng không đến nỗi quá tệ, rằng môn Toán của họ cũng không tệ đến thế, rằng thực chất họ học hành
rất chăm chỉ...trong khi tự đáy lòng, họ biết rõ những điều đó không phải là sự thật. “Những người và
những việc xung quanh mình khiến mình thất bại “. Suy nghĩ đó khiến bạn trở thành nạn nhân bất lực,
không thể thay đổi được cuộc sống.
(Tôi tài giỏi, bạn cũng thế, Adam Khoo, Trang 43, NXB Phụ nữ, 2013)
Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
Câu 2: Theo tác giả, điểm khác nhau cơ bản giữa người thành công và những kẻ thất bại là gì?
Câu 3: Vì sao tác giả lại cho rằng: suy nghĩ “những người và những việc xung quanh mình khiến mình
thất bại ” lại làm cho con người trở thành nạn nhân bất lực, không thể thay đổi được cuộc sống?
Câu 4: Bài học ý nghĩa nhất mà anh/chị rút ra từ văn bản trên là gì?
II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm)
Từ văn bản ở phần Đọc - hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị
về hậu quả của việc không làm chủ cuộc sống của con người.
Câu 2 (5,0 điểm)
Nhà thơ Trần Lê Văn cho rằng: Bài thơ Tây Tiến có phảng phất những nét buồn, những nét đau, nhưng
đó là cái buồn đau bi tráng, chứ không phải là cái buồn đau bi lụy.
Anh/chị hãy phân tích đoạn thơ sau để làm sáng tỏ nhận định trên.
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc,
Quân xanh màu lá dữ oai hùm.
Trang 1


Mắt trừng gửi mộng qua biên giới,
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ,
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh,
Áo bào thay chiếu anh về đất,
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
(Trích Tây Tiến - Quang Dũng, Sgk Ngữ văn 12, tập 1, Nxb Giáo dục, 2008, Tr.89)
LỜI GIẢI CHI TIẾT
Phần

Nội dung
Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích: nghị luận/phương thức nghị luận
Câu 2: Theo tác giả, điểm khác nhau cơ bản giữa người thành công và những kẻ

Điểm
0,5 điểm
0,5 điểm

thất bại là gì?
Điểm khác nhau cơ bản giữa người thành công và những kẻ thất bại là: Người
thành công luôn chịu trách nhiệm cho bất cứ chuyện gì xảy ra trong cuộc sống
của họ còn những kẻ thất bại bao giờ cũng có khuynh hướng đỗ lỗi cho mọi người
ngoại trừ bản thân họ.
Câu 3: Vì sao tác giả lại cho rằng: suy nghĩ “những người và những việc xung

1,0 điểm

quanh mình khiến mình thất bại ” lại làm cho con người trở thành nạn nhân bất
lực, không thể thay đổi được cuộc sống?
Tác giả cho rằng: suy nghĩ những người và những việc xung quanh mình khiến
I
Đọc hiểu
(3,0 đ)

mình thất bại lại làm cho con người trở thành nạn nhân bất lực, không thể thay
đổi được cuộc sống vì:
- Khi luôn nghĩ rằng “những người và những việc xung quanh mình khiến mình
thất bại” có nghĩa là con người luôn đổ lỗi cho hoàn cảnh mà không chịu thừa
nhận những khiếm khuyết, sai lầm, điểm yếu của bản thân... Nói cách khác là lối
sống hèn nhát, giả dối. Họ không dám đối diện với chính mình để thay đổi bản
thân.
- Sống quá phụ thuộc vào những người xung quanh còn làm con người trở nên
thụ động, ỉ lại, dần đánh mất những năng lực tiềm ẩn vốn có của mình dẫn đến
không tự mình thay đổi được cuộc sống theo hướng tích cực
Câu 4: Bài học ý nghĩa nhất mà anh/chị rút ra từ văn bản trên là gì?
Thí sinh có thể rút ra một bài học bất kì mà mình tâm đắc nhất nhưng phải phù

1,0 điểm

hợp với nội dung văn bản.
Gợi ý: - Bài học về nguyên nhân dẫn đến thành công và thất bại
- Bài học về làm chủ cuộc sống của bản thân...

Trang 2


II
Làm văn
(7,0đ)

Câu 1: Từ văn bản ở phần Đọc - hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200

2,0 điểm

chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về hậu quả của việc không làm chủ cuộc sống
của con người.
Đảm bảo yêu cầu hình thức đoạn văn

0,25đ

Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng - phân hợp, móc xích hoặc song hành.
Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Hậu quả của việc không làm chủ cuộc sống của con người.
Triển khai vấn đề cần nghị luận
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, không bắt buộc nêu hết

0,25đ

1,0đ

được những hậu quả dưới đây nhưng phải có lập luận hợp lí, thuyết phục:
- Không làm chủ cuộc sống, người ta sống theo phản ứng bản năng hơn là sự
điều khiển của ý thức vì thế dễ sa ngã vào các tệ nạn xã hội
- Không làm chủ cuộc sống, con người dễ dàng sống theo sự sắp xếp, định
hướng của người khác, nghĩa là không được sống cuộc đời của chính mình
Chính tả, dùng từ, đặt câu
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt
Sáng tạo:
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận
Câu 2: Nhà thơ Trần Lê Văn cho rằng: Bài thơ Tây Tiến có phảng phất những

0,25đ
0,25đ
5,0 điểm

nét buồn, những nét đau, nhưng đó là cái buồn đau bi tráng, chứ không phải là
cái buồn đau bi lụy.
Anh/chị hãy phân tích đoạn thơ sau để làm sáng tỏ nhận định trên.
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc,
Quân xanh màu lá dữ oai hùm.
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới,
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ,
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh,
Áo bào thay chiếu anh về đất,
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
(Trích Tây Tiến - Quang Dũng, Sgk Ngữ văn 12, tập 1, Nxb Giáo dục, 2008,
Tr.89)

Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận
Có đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài. Mở bài giới thiệu đuợc vấn đề, Thân
bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.
Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Phân tích đoạn thơ thứ 3 của bài thơ để làm rõ: Bài thơ Tây Tiến có phảng phất

0,25đ

0,5đ

những nét buồn, những nét đau, nhưng đó là cái buồn đau bi tráng, chứ không
phải là cái buồn đau bi lụy
Triển khai vấn đề cần nghị luận

3,5đ
Trang 3


Vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng để
làm sáng tỏ vấn đề. Bài làm cần đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau:
Giới thiệu khái quát về tác giả, đoạn trích và vấn đề cần nghị luận
- Quang Dũng là một trong những gương mặt tiêu biểu của thơ ca thời kì đầu
kháng chiến chống Pháp. Thơ Quang Dũng hấp dẫn bởi chất hồn hậu, lãng mạn,
phóng khoáng, tài hoa. Bài thơ “Tây Tiến ” được sáng tác cuối năm 1948, khi nhà
thơ rời xa đơn vị cũ chưa lâu, thể hiện nỗi nhớ tha thiết về đơn vị cũ và thiên
nhiên, núi rừng miền Tây Bắc.
- Ở đoạn thơ thứ ba, Quang Dũng đã xây dựng thành công hình tượng người
lính Tây Tiến dù chiến đấu vất vả, hi sinh nhưng vẫn mang vẻ đẹp lãng mạn, hào
hùng đúng như nhà thơ Trần Lê Văn nhận xét: Bài thơ Tây Tiến có phảng phất
những nét buồn, những nét đau, nhưng đó là cái buồn đau bi tráng, chứ không

phải là cái buồn đau bi lụy.
Giải thích nhận định
- Nét buồn đau bi lụy:
Là nỗi buồn làm cho con người trở nên yếu đuối, mất hết ý chí và sức lực
- Nét buồn đau bi tráng:
Có đau thương mất mát nhưng vẫn mạnh mẽ, khỏe khoắn, hào hùng
Ý kiến khẳng định:
Bài thơ Tây Tiến có đề cập đến những vất vả, gian lao, những mất mát, hi sinh
của người lính nhưng không làm con người trở nên bi quan, chán nản mà lại làm
ngời lên bản lĩnh phi thường và khí phách ngang tàng.
Phân tích đoạn thơ để làm sáng tỏ nhận định
Đoạn thơ phảng phất những nét buồn, những nét đau
- Bức chân dung khắc khổ vì bệnh tật và điều kiện sinh hoạt thiếu thốn
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm.
Quang Dũng đã không né tránh việc miêu tả cuộc sống gian khổ mà người lính
phải chịu đựng: Hình ảnh không mọc tóc, quân xanh màu lá là hậu quả của những
trận sốt rét rừng, của việc thiếu lương thực, thiếu thuốc men... Tất cả làm cho mái
tóc xanh của các chàng trai trẻ không còn nữa, da xanh như tàu lá. Nhà thơ Chính
Hữu trong bài “Đồng chí’’ cũng từng viết về những trận sốt rét rừng như thế:
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt người vầng trán ướt mồ hôi
- Những mất mát hi sinh mà người lính phải trải qua nơi chiến trường:
Rải rác biên cương mồ viễn xứ

Trang 4


Chính tả, dùng từ, đặt câu
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt.

Sáng tạo:
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

0,25đ
0,5đ

TÀI LIỆU THAM KHẢO:
Phần II - Câu 1 (2,0 điểm)
Khi không làm chủ được mình, người ta sống theo phản ứng bản năng hơn là sự điều khiển của ý thức
qua việc quản lý tâm ý và hành vi. Thông thường khi ấy, người nguyên tắc nhất cũng dễ vi phạm những
quy tắc mà bình thường họ tự lập ra và nghiêm túc thực hiện.
Luật lệ, xét cho cùng, là phạm vi chúng ta xác định để tự mình thể hiện đầy đủ nhân vị làm ‘người’;
vượt qua ngưỡng ấy, chúng ta tự hạ thấp nhân cách của mình và đôi khi phải chuốc họa vào thân. Ví như
người đi đường, một khi không làm chủ được mình, thay vì đi bên phải và đi đúng làn dành cho phương
tiện mình đang điều khiển theo luật định khi tham gia giao thông, họ lại đánh võng vòng vèo từ bên phải
sang bên trái; thế là họ va quẹt vào người đi ngược chiều và gây ra tai nạn, rước họa cho mình và gieo
khổ cho người.
Nhiều người trẻ bốc đồng không làm chủ mình, đua xe tốc độ, không lường đến hiểm nguy, chỉ vài lời
nói khích của bạn bè thì không còn biết tôn trọng luật lệ, coi mạng sống con người chẳng là gì cả và kết
cuộc gây ra tai nạn giao thông nghiêm trọng, dẫn đến khổ đau cho mình và người.
Khi không làm chủ được mình, người ta như đang quờ quạng trong tăm tối và si mê đến ngu xuẩn,
đem cả thân và tâm giao cho bản năng sai khiến rồi hành động liều lĩnh, nói năng thiếu sự kiểm soát của ý
thức, đến khi tỉnh táo trở lại thì mọi chuyện e đã quá muộn màng. Người không làm chủ được mình dễ
dàng sa ngã vào các tệ nạn xã hội, các trò đỏ đen may rủi có sức hấp dẫn và có tính gây nghiện ghê gớm,
đến mức phải tan cửa nát nhà, gia sản tiêu tan, sự nghiệp không còn, hôn nhân đổ vỡ, người thân phân
tán, gia đình điêu đứng v.v. vẫn không biết dừng lại. Đến lúc tỉnh trí, cảm giác ân hận choán hết tâm hồn,
nhưng cũng không thể giải quyết được hậu quả vì không ai có thể quay ngược thời gian để thay đổi một
quyết định sai lầm trong quá khứ.
Khi không làm chủ được mình, người ta không còn khả năng tự quyết, chính lúc ấy họ như đã tự đánh
mất chính mình. Chẳng khác nào chiếc xe đang lao xuống vực thẳm mà người điều khiển “lạc tay lái”,

không thể lường được biết bao hiểm nguy đang chực chờ phía trước. Khi không làm chủ được mình,
chúng ta bị chi phối bởi cảm xúc bản năng vốn chỉ có sức mạnh hoang dã mà không có mắt dẫn dắt, rồi
hành xử theo tập quán, lúc này lý trí dường như đã bị che lấp bằng dải băng đen sì, đành bất lực đâm đầu
vào bụi rậm đầy gai nhọn thay vì đi trên con đường thênh thang rộng lớn ở ngay trước mặt. Đến khi gai
đâm tứ bề mới đau đớn biết dường nào!
Khi không làm chủ được mình, con người trở nên cô đơn, trống vắng, thường có xu hướng tìm nguồn
vui từ các cuộc chơi tầm thường hay các thú vui vô bổ, và chỉ khi ‘ông chủ’ trở về với thân, họ mới cho
rằng mình quá ngu muội khi quờ quạng trong “vùng mù” tối tăm không định hướng! Khi không làm chủ
Trang 5


được mình, con người trở nên liều lĩnh và bất cần, ngạo đời và khinh bạc tất cả. Họ có những biểu biện
như ta đây là người hùng và mạnh mẽ, nhưng nào biết được, hơn bao giờ hết, họ thật sự yếu đuối và dễ
dàng sa ngã nếu chẳng may rơi vào những cám dỗ mà bình thường không cần cố gắng họ cũng có thể
vượt qua dễ dàng.
Khi không làm chủ được mình, con người trở nên thiếu bao dung, ngay cả với chính bản thân mình,
thậm chí có khi ác độc với người vì họ tự nhủ: “Đôi tay nhân gian chưa từng độ lượng”. Với lòng tham,
dù có nhận được sự tử tế của những người xung quanh, họ vẫn cảm thấy thiệt thòi, thiếu thốn, có cảm
giác như mất đi niềm tin vào bản thân, con người và cuộc sống. Trong hoảng loạn, họ tự hủy hoại mình
bằng cách này hay cách khác và làm tổn thương những người xung quanh cũng như môi trường sống. Đối
với họ, tương lai chẳng có ý nghĩa gì mà chỉ là một bầu trời xám xịt. Thế là, họ hằn học cho rằng, cuộc
đời quá bất công và tàn nhẫn, nhưng tiếc rằng họ không tự xét mình. Những lúc như thế, con người không
bao giờ suy nghĩ chín chắn, cánh cửa này khép lại thì nhiều cánh cửa khác sẽ mở ra và cuộc sống vẫn
luôn độ lượng với những người có ý chí tiến thủ và nghị lực vươn lên để dần tập làm chủ lấy mình.
Khi không làm chủ được mình, con người luôn sống trong tình trạng mất thăng bằng. Dù hai chân
bước đi trên đất mà tâm cứ chao đảo, hụt hẫng, bất an và căng thẳng. Trí thông minh và sự giỏi giang
thường ngày trở thành một mớ hỗn tạp và bấn loạn. Lầm lũi và cô đơn, hoang mang và mỏi mệt, con
người sống trong bế tắc và khổ đau. Khi không làm chủ được mình, con người chẳng bao giờ nhận thức
rằng, dù chuyện gì xảy ra và tác động đến mình thế nào, cảm xúc (phản ứng của tâm đối với các tác động)
dù có cường độ mạnh mẽ đến đâu, đó cũng chỉ là cảm xúc nhất thời, rất có thể không chính xác và luôn là

hàm số có độ biến thiên lớn nên không ổn định. Trong dao động, họ không đủ tỉnh táo để hiểu rằng, cần
giữ tâm thăng bằng, ít dao động mới tìm được giải pháp tối ưu trong những lúc ngặt nghèo nhất. Nói gì
thì nói, một khi đã rơi vào “vùng mù” thì đành buông xuôi theo nghiệp lực (sức mạnh của thói quen)!
Ngay cả tiếng “kêu cứu” cũng không thốt ra được, nói chi đến việc vẫy vùng đi ngược lại sức mạnh của
bản năng. Khi ấy, con người như đang “sốt cao” với sự tác động của nhiều duyên bên ngoài, nổi cộm nhất
là tác động ghê gớm của lốc xoáy danh và lợi. Khi không làm chủ được mình, con người mất bình tĩnh,
chỉ có mơ và mờ, quờ và quạng mà thôi.
(Nguồn: Liên Trí - )

Trang 6