Một số kết quả nghiên cứu phương pháp đo liều bức xạ ion hoá bằng liều kế nhiệt phát quang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHTN

ĐẶNG THANH LƯƠNG

MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU PHƯƠNG
PHÁP ĐO LIỀU BỨC XẠ ION HÓA BẰNG LIỀU
KẾ NHIỆT PHÁT QUANG

Chuyên ngành: VẬT LÝ
Mã số
: 01.02.03

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn : PTS. PHẠM QUỐC HÙNG

HÀ NỘI - 1996

1


-^

Muc lue
Trang
Lòi cam doan
Lòi càm on
MÒ DAU

1

CO SO LY THUYÉT VA TONG QUAN
Chumg I Co so ly thuyé't cùa hieu tìng nhiet phàt quang va
phuong phàp do liéu bue xa ion hoà nhiet phàt quang
1.1 Dinh nghla :
1.2 Co sor ly thuyét cùa hieu ùng nhiet phàt quang

6
6

I.2.L Mó hình dong hoc bqc 1 . Mò hinh Randall Wilkins
12.2. Mò hình dòng hoc bqc 2 . Mó hình Garlick va Gibson
12.3 Phuong trình dong hoc tong quàt va bqc dong hoc tóng quàt
1.3. Xàc dinh càc thóng so dóng hoc
I.4.C0 so vàt ly cùa phuong phàp do liéu nhiet phàt quang
Két luan chuong 1

7
10
13
15
19
22

Chucmg 2
Cac chat nhiet phàt quang va mot so
dai lugng va don vi dving trong do liéu bue xa ion hóa
Càc chat nhiet phàt quang
2.1.GÌÓÌ thieu chung
2.2.Liéu ké tuong duong mò.

22.1. Lithium fluorua ( LiF )
222. Lithium Borale (LÌ2B4OJ)
22.3. Oxit beryllium BeO
2.3.Liéu ké khòng tuong duong mò
2.3.1 Calcium fluoride ( CaF2)
2.3.2. Calcium Sulfate (CaSO^)
2.3.3 Oxide nhóm (AI2OJ)

•

23
25
25
27
29
31
32
33
35

Mot sodqi lu0ig va don vi dùng trong do liéu an toàn bue xa
2.4. Dai lugng biic xa
2.5.Càc dai lugng liéu
2.6. Càc dai lugng liéu tuong duong

37
37
38

Két luan chuong 2

43


KÈT QUA THirC NGHIÈM
Chucmg 3

Xac dinh thòng so dpng hoc cùa lièu
ke nhiet phàt quang va càc ùng dyng

3.1. Phuong phàp ghi duòng cong nhièl phàt quang
3.2. Xàc dinh càc thòng so' dòng hoc bang phuong phàp s(5
3.3. Két qua nghièn ciiu
3.3.1 Màu nghièn cvtu va che do do.
3.3.2 Ducmg cong nhiet phàt quang cùa fluoride . CaF2-^X0
3.3.3. Ducmg cong nhiet phàt quang cùa màu CaSO^: Dy
3.3.4 Biéu hien di thuàng cùa cùa
càc dinh nhiet phàt quang à nhiet do thàp
3.3.5 tìig dung phuong phàp tàch phÓ de xàc dinh thòl gian
xày ra su co va do liéu bù'c xa
3.3.5.1 Xàc dinh thài dièm xày ra su co'
3.3.5.2 Khà nàng xàc dinh lièu bang phuong phàp tàch phó
Két luàn chuong 3

44
45
49
49
50
52

34
56
56
58
59

Chuomg 4
Mpt so tinh chat co bàn cùa iféu ke nhiet phàt quang
VINATOM . TLD va gìàì phàp nàng cao do chinh xàc trong viec xàc
dinh Iféu bue xa photon
Mot so tinh chat cùa lièu ke nhiet phàt quang VINATOM.TLD
dua trèn vqt liéu Fluoride thièn nhien cùa Vièt Nani.
4.1. Màu nghièn cùu
4.2. Thiét bi va che dò do
4.3. Su phu thuòc cùa dò nhay vào nàng lugng
4.4. Su phu thuòc cùa do nhay cùa liéu ké
VINATOM.TLD sau nhiéu Fan xù ly nhiet
4.5. Hiéu ùng suy giàm
4.6. Dò tuyén tinh
4.7. Phànb6góc
Thuàt toàn xàc dinh lièu tuong duong Hp(d) bang lièu ké'nhiet phàt quang
VINATOM. TLD
4.8. Gioì thieu chung ve xàc dinh liéu tuong duong cà nhàn Hp(d)
4.9. Thuàt toàn xàc dinh liéu tuong duong Hp(d)bàng liéu ké nhiét phàt quang
VINATOM. TLD
4.10. Phuong phàp chuàn
4.11. Két qua so sành QuÓc té

62
62

63
66
68
69
69

70
72
80
84


KÉT QUA THirC NGHIÈM
Chuong 3

Xàc dinh thòng so dpng hoc cùa lièu
ke nhiet phàt quang va càc ùng dyng

3.1. Phuong phàp ghi duòfng cong nhiél phàt quang
3.2. Xàc dinh càc thòng so' dòng hoc bang phuong phàp s6
3.3. Két qua nghièn cuu
3.3.1 Màu nghièn cùu va che dò do.
3.32 Dudng cong nhiet phàt quang cùa fluoride . CaF2N.X0

44
45
49
49
50

3.3.3. Du&ng cong nhiet phàt quang cùa màu CaSO^: Dy
3.3.4 Biéu hièn di thuàng cùa cùa
càc dinh nhiet phàt quang à nhiet do thàp
3.3.5 tìig dung phuong phàp tàch phó de xàc dinh thcd gian
xày ra su c6 va do liéu bó'c xa
3.3.5.1 Xàc dinh thài dièm xày ra suc6
3.3.5.2 Khà nàng xàc dinh lièu bang phuong phàp tàch phó
Két luan chuong 3

52
54
56
56
58
59

Chuong 4
Mot so tinh chat co bàn cùa liéu ke nhiet phàt quang
VINATOM . TLD va giài phàp nàng cao do chinh xàc trong viec xàc
dinh liéu bue xa photon
Mot so tinh chat cùa lièu ke nhiet phàt quang VINATOM.TLD
dua trèn vàt liéu Fluoride thièn nhièn cùa Vièt Nani.
4.1. Màu nghièn cthi
4.2. Thiét bi va che dò do
4.3. Su phu thuòc cùa dò nhay vào nàng luong
4.4. Su phu thuòc cùa dò nhay cùa liéu ké
VINATOM.TLD sau nhiéu fan xù ly nhiet
4.5. Hièu óng suy giàm
4.6. Dò tuyén tinh
4.7. Phàn h6 góc

Thuàt toàn xàc dinh lièu tuong duong Hp(d) bang lièu ke nhiet phàt quang
VINATOM. TLD
4.8. Giói thiéu chung ve xàc dinh liéu tuong duotig cà nhàn Hp(d)
4.9. Thuàt toàn xàc dinh liéu tuong duong Hp(d) bang liéu ké nhiét phàt quang
VINATOM . TLD
4.10. Phuong phàp chuin
4.11. Két qua so sành Qu6c té

62
62
63
66
68
69
69

70
72
80
84


Két luàn chuong 4
Chuong 5

89

Do lieu bue xa notron nhanh va beta
bang lieu ké'nhiet phàt quang

Do lièu bù'c xg notron nhanh bang lièu ké' nhiét phàt
quang pha thèm polyethylene
5.1. Mot s^ tinh chat cùa càc vàt liéu
nhiét phàt quang co pha thèm polyethylene. ^
5.2. Dò nhay cùa liéu ké nhiét phàt quang
tròn vói polyethylene (TLD+PE) d6i vói notron nhanh
5.3. Xàc dinh nàng luong hiéu dung cùa chùm notron
va càc thành phàn K^ , KQ trong Iruòng hòn hop notron gamma
Do lièu beta va ành huàng cùa fan xq dai vài truàng chudn beta
5.4. Do liéu beta bang liéu kénhàn TLD . UD . 100M8
5.5.Anh huong cùa tàn xa lén viéc xàc dinh
nàng luong du cuc dai cùa trucmg beta chuàn.
Két luàn chuong 5
Két luàn chung
Tài tham khào

94
97
100

103
107
112
114
116


-^

Muc lue

Trang
Lòi cam doan
Lòi càm on
MÒ DAU

1

CO SO LY THUYÉT VA TONG QUAN
Chumg I Co so ly thuyé't cùa hieu tìng nhiet phàt quang va
phuong phàp do liéu bue xa ion hoà nhiet phàt quang
1.1 Dinh nghla :
1.2 Co sor ly thuyét cùa hieu ùng nhiet phàt quang

6
6

I.2.L Mó hình dong hoc bqc 1 . Mò hinh Randall Wilkins
12.2. Mò hình dòng hoc bqc 2 . Mó hình Garlick va Gibson
12.3 Phuong trình dong hoc tong quàt va bqc dong hoc tóng quàt
1.3. Xàc dinh càc thóng so dóng hoc
I.4.C0 so vàt ly cùa phuong phàp do liéu nhiet phàt quang
Két luan chuong 1

7
10
13
15
19
22

Chucmg 2
Cac chat nhiet phàt quang va mot so
dai lugng va don vi dving trong do liéu bue xa ion hóa
Càc chat nhiet phàt quang
2.1.GÌÓÌ thieu chung
2.2.Liéu ké tuong duong mò.
22.1. Lithium fluorua ( LiF )
222. Lithium Borale (LÌ2B4OJ)
22.3. Oxit beryllium BeO
2.3.Liéu ké khòng tuong duong mò
2.3.1 Calcium fluoride ( CaF2)
2.3.2. Calcium Sulfate (CaSO^)
2.3.3 Oxide nhóm (AI2OJ)

•

23
25
25
27
29
31
32
33
35

Mot sodqi lu0ig va don vi dùng trong do liéu an toàn bue xa
2.4. Dai lugng biic xa
2.5.Càc dai lugng liéu
2.6. Càc dai lugng liéu tuong duong

37
37
38

Két luan chuong 2

43


KÈT QUA THirC NGHIÈM
Chucmg 3

Xac dinh thòng so dpng hoc cùa lièu
ke nhiet phàt quang va càc ùng dyng

3.1. Phuong phàp ghi duòng cong nhièl phàt quang
3.2. Xàc dinh càc thòng so' dòng hoc bang phuong phàp s(5
3.3. Két qua nghièn ciiu
3.3.1 Màu nghièn cvtu va che do do.
3.3.2 Ducmg cong nhiet phàt quang cùa fluoride . CaF2-^X0
3.3.3. Ducmg cong nhiet phàt quang cùa màu CaSO^: Dy
3.3.4 Biéu hien di thuàng cùa cùa
càc dinh nhiet phàt quang à nhiet do thàp
3.3.5 tìig dung phuong phàp tàch phÓ de xàc dinh thòl gian
xày ra su co va do liéu bù'c xa
3.3.5.1 Xàc dinh thài dièm xày ra su co'
3.3.5.2 Khà nàng xàc dinh lièu bang phuong phàp tàch phó
Két luàn chuong 3

44
45
49
49
50
52
34
56
56
58
59

Chuomg 4
Mpt so tinh chat co bàn cùa iféu ke nhiet phàt quang
VINATOM . TLD va gìàì phàp nàng cao do chinh xàc trong viec xàc
dinh Iféu bue xa photon
Mot so tinh chat cùa lièu ke nhiet phàt quang VINATOM.TLD
dua trèn vqt liéu Fluoride thièn nhien cùa Vièt Nani.
4.1. Màu nghièn cùu
4.2. Thiét bi va che dò do
4.3. Su phu thuòc cùa dò nhay vào nàng lugng
4.4. Su phu thuòc cùa do nhay cùa liéu ké
VINATOM.TLD sau nhiéu Fan xù ly nhiet
4.5. Hiéu ùng suy giàm
4.6. Dò tuyén tinh
4.7. Phànb6góc
Thuàt toàn xàc dinh lièu tuong duong Hp(d) bang lièu ké'nhiet phàt quang
VINATOM. TLD
4.8. Gioì thieu chung ve xàc dinh liéu tuong duong cà nhàn Hp(d)
4.9. Thuàt toàn xàc dinh liéu tuong duong Hp(d)bàng liéu ké nhiét phàt quang

VINATOM. TLD
4.10. Phuong phàp chuàn
4.11. Két qua so sành QuÓc té

62
62
63
66
68
69
69

70
72
80
84


KÉT QUA THirC NGHIÈM
Chuong 3

Xàc dinh thòng so dpng hoc cùa lièu
ke nhiet phàt quang va càc ùng dyng

3.1. Phuong phàp ghi duòfng cong nhiél phàt quang
3.2. Xàc dinh càc thòng so' dòng hoc bang phuong phàp s6
3.3. Két qua nghièn cuu
3.3.1 Màu nghièn cùu va che dò do.
3.32 Dudng cong nhiet phàt quang cùa fluoride . CaF2N.X0

44
45
49
49
50

3.3.3. Du&ng cong nhiet phàt quang cùa màu CaSO^: Dy
3.3.4 Biéu hièn di thuàng cùa cùa
càc dinh nhiet phàt quang à nhiet do thàp
3.3.5 tìig dung phuong phàp tàch phó de xàc dinh thcd gian
xày ra su c6 va do liéu bó'c xa
3.3.5.1 Xàc dinh thài dièm xày ra suc6
3.3.5.2 Khà nàng xàc dinh lièu bang phuong phàp tàch phó
Két luan chuong 3

52
54
56
56
58
59

Chuong 4
Mot so tinh chat co bàn cùa liéu ke nhiet phàt quang
VINATOM . TLD va giài phàp nàng cao do chinh xàc trong viec xàc
dinh liéu bue xa photon
Mot so tinh chat cùa lièu ke nhiet phàt quang VINATOM.TLD
dua trèn vàt liéu Fluoride thièn nhièn cùa Vièt Nani.
4.1. Màu nghièn cthi
4.2. Thiét bi va che dò do

4.3. Su phu thuòc cùa dò nhay vào nàng luong
4.4. Su phu thuòc cùa dò nhay cùa liéu ké
VINATOM.TLD sau nhiéu fan xù ly nhiet
4.5. Hièu óng suy giàm
4.6. Dò tuyén tinh
4.7. Phàn h6 góc
Thuàt toàn xàc dinh lièu tuong duong Hp(d) bang lièu ke nhiet phàt quang
VINATOM. TLD
4.8. Giói thiéu chung ve xàc dinh liéu tuong duotig cà nhàn Hp(d)
4.9. Thuàt toàn xàc dinh liéu tuong duong Hp(d) bang liéu ké nhiét phàt quang
VINATOM . TLD
4.10. Phuong phàp chuin
4.11. Két qua so sành Qu6c té

62
62
63
66
68
69
69

70
72
80
84


Két luàn chuong 4
Chuong 5

89

Do lieu bue xa notron nhanh va beta
bang lieu ké'nhiet phàt quang

Do lièu bù'c xg notron nhanh bang lièu ké' nhiét phàt
quang pha thèm polyethylene
5.1. Mot s^ tinh chat cùa càc vàt liéu
nhiét phàt quang co pha thèm polyethylene. ^
5.2. Dò nhay cùa liéu ké nhiét phàt quang
tròn vói polyethylene (TLD+PE) d6i vói notron nhanh
5.3. Xàc dinh nàng luong hiéu dung cùa chùm notron
va càc thành phàn K^ , KQ trong Iruòng hòn hop notron gamma
Do lièu beta va ành huàng cùa fan xq dai vài truàng chudn beta
5.4. Do liéu beta bang liéu kénhàn TLD . UD . 100M8
5.5.Anh huong cùa tàn xa lén viéc xàc dinh
nàng luong du cuc dai cùa trucmg beta chuàn.
Két luàn chuong 5
Két luàn chung
Tài tham khào

94
97
100

103
107
112
114

116


M O DAU
Nàm 1990 Ùy Ban An Toàn Birc Xa Quóc Té-ICRP dà ban hành khuyén cào
ICRP-60 lien quan tói càc quy dinh mói ve héu giói han nhàm nàng cao mire an
toàn cho dàn chung va mòi truòng: Tu miic 50mSv/nàm xuò'ng con 20 mSv/nàm,
là'y trung hình cho 5 nàm dò'i vói nhtìng ngucfi làm viec truc tiép vói blic xa ion hoà
va ImSv/nàm dò'i vói dàn chung. Nàm 1985 Ùy Ban Don Vi Biic Xa Quò'c TéICRU dua ra khuyén cào ICRU-39 ve vàh de xàc dinh liéu tuong duong dò'i vói
càc ngubn biic xa ion hoà chiéu ngoài trong dò co dua ra càc dai lugng mói ve Ifèu
tuong duong cà nhàn nhu Hp(lO), Hs (0.07) Hp(3) va liéu tuong duong mòi trucmg
H* (Q , d)... Tir do dén nay hàng loat càc còng trình nghièn cihi trèn thè' giói ra dói
nhàm phàt trién càc phuong phàp xàc dinh liéu tuong duong nói trèn. Viec giàm
mu"c liéu giói han xuò'ng con 20 mSv/nàm dèi bòi càc nhà khoa hoc cùa càc ngành
lién quan co nhùng dóng góp mói de phàt trién càc phuong phàp ghi do, chuàn bixc
xa sao cho dò nhay va dò chinh xàc dat móc dò cao hon, dàc biét trong còng tàc
an toàn bù'c xa va nhùng noi co mire phóng xa thàp.

„

O nuóc ta, liéu lugng hoc va an toàn bu"c xa là ngành khoa hoc con tré. Vièe
tàng cuóng càc huóng nghièn euru ve imh vuc này là hè't siic càn thiét, de dàp ung
nhu càu phàt trién ngày càng tàng viéc àp dung ky thuàt hat nhàn vào càc ngành
kinh té' quò'c dàn cùa dàt nuóc .Nhutig vàh de dugc nghièn ciru trong luàn àn này
dàp ùng mot phàn nhu càu dò. Luàn àn co tèn nhu sau:
MOT SO KÈT QUA NGHIÈN CÙU PHUONG PHAP
DO LIÈU BI'JC XA ION HÓA BANG LIEU KÈ' NHIÈT PHÀT QUANG

1/ Muc dich cùa luàn àn :
Luàn ah nhàm giài quyè't mot so' vàh de sau :

a/ Xày dung phuong phàp phàn tich duòng cong nhiét phàt quang cùa càc
màu nhu CaF 2 , CaSO 4 : Dy ... de ùng diing chùng trong do liéu bue xa ion hoà


va nghièn cùu vàt liéu.
b/ Nghièn cùu tinh chat cùa liéu ké nhiét phàt quang VIN ATOM-TLD-CaF2
dugc che' tao trong nuóc va càc bién phàp nàng cao chat lugng trong do liéu bue xa
cà nhàn tu càc nguòn bue xa photon chiéu ngoài bang liéu ké nói trèn. Nghièn cùu
thuàt toàn xàc dinh liéu tuong duong cà nhàn Hp(d) theo khuyén cào mói cùa
ICRU -39 trèn co so liéu ké VlNATOM-TLD-CaF2 .
e/ Nghièn cùu su phu thuòc dò nhay cùa càc liéu ké nhiét phàt quang
CaS04:Dy, CaS04 :Mn, AI2O3 co su dung bia giàu hydro trong va ngoài vào nàng
lugng cùa notron nhanh. Xày dung phuong phàp xàc dinh càc thành phan Kerma
trong mò cùa notron va gamma trong truòng bue xa hòn hgp n + y
d/ Nghièn cùu ành huong cùa tàn xa beta lén truòng bue xa chuàn beta. Trình
bay phuong phàp xàc dinh liéu beta bang liéu ké nhiét phàt quang UD 100M8.
2/ Y nshìa khoa hoc va nhirns net mài cùa luàn àn,
a./ Xàc dinh liéu gamma va tia X
Dua trèn càc két qua nghièn cùu ve dac trung Uéu va cà'u truc duòng cong
nhiét phàt quang CaF2 thièn nhièn cùa Viet nam, dà xày dung dugc càc phuong
phàp xàc dinh nàng lugng hiéu dung, liéu tuong duong cà nhàn Hp(lO), Hp(3) va
Hs(0.07) trèn co so liéu ké nhiét phàt quang VINATOM-TLD-CaF2 - ^ ^^crc che
tao tai Trung tàm Ky thuàt an toàn bue xa.
- Nhùng nghièn cùu co bàn ve xàc dinh càc thòng so' dòng hoc tu duòng cong
nhiét phàt quang cùa càc chat CaF: va CaS04: Dy cho thà'y co nhùng diém di
thuòng. Diéu này cho phép mó ra nhùng khà nàng ùng dung mói^cùa chùng vào
viéc xàc dinh thòi diém xày ra su co. Nò co mot y nghla quan trong trong còng tàc
an toàn bue xa nói rièng va do liéu nói chung.
- Càc két qua so sành quò'c té trong vùng Chàu A Thài Bình Duong cho thà'y
phuong phàp so' xàc dinh liéu trình bay trong luàn vàn cho phép dành già nàng

lugng hiéu diang cùa bue xa tói, liéu chiéu va liéu tuong duong cà njiàn vói sai so


chàp nhàn dugc. Phuong phàp này tò't hon phuong phàp dò thi truóc day dà dùng.
Phuong phàp so' co uu diém khàch quan, giàm thòi gian xù ly so liéu mot càch dàng
ké. Dò chinh xàc sé con dugc nàng cao hon néu chùng ta co càc thiét bj chuàn hoàn
chinh hon.
b/ Xàc dinh Héu notron va gamma trong truòng bue xa hòn hop notron va gamma
Nhùng nghièn cùu trèn càc liéu ké nhiét phàt quang co pha Ihém càc hgp chat
giau hydro nhu polyethylene do càc nhà khoa hoc Bungary che tao cho thà'y khà
nàng ùng dung cùa chùng trong viéc do liéu notron nhanh. Dò nhay vói notron
nhanh cùa càc liéu ké CaS04 : Mn + PE, CaS04 : Dy + PE va AI2O3 + PE dà tàng
lén rò rét so vói càc TLD cùng chat khòng co pha PE. Dua trèn càc két qua thu
dugc dà xày dung phuong phàp xàc dinh nàng lugng hiéu dung cùa notron khi ty
so' KQ/KJSJ dù nhò cùng nhu càc thành phan Kerma trong mò cùa notron K]sj va
gamma K Q
e/ Xàc dinh liéu beta
Giói thieu phuong phàp do liéu beta bang liéu ké hình xuyén UD-100M8 do
hàng Panasonic che tao. Càc nghièn cùu ve ành huong cùa tàn xa lén càc thòng so'
cùa truòng beta chuàn cho thà'y can phài co nhùng bién phàp giàm ành huóng cùa
tàn xa va bue xa du sao cho chùng it gay ành huóng dén viéc chuàn liéu ké.
3-Y nshJa thirc tién cùa luàn àn : Luan àn dà dóng góp mot so' két qua vào viec
phàt trién càc phuong phàp do va chuàn liéu bue xa ion hoà phu vu cho còng tàc an
toàn bue xa nói chung va theo dòi liéu bue xa cà nhàn nói rièng cu thè là:
* Dà xày dung phuong phàp phàn tich duòng cong nhiét phàt quang va xàc dinh
càc thòng so dòng hoc cùa chùng. De xuà't khà nàng ùng dung chùng trong viéc xàc
dinh thòi diém xày ra su co, theo dòi liéu bue xa cL nhàn va mòi truòng. Dò là
nhOng thòng tin quan trong va càn thiét trong còng tàc phòng chòng bue xa. Néu ra
dugc khà nàng ùng dung cùa chùng trong tuong lai nhàm nàng cao dò chinh xàc.

Phuong phàp phàn tich du(yng cong nhiét phàt quang con là mot phuong phàp tòt de
nghièn cùu tinh chat cùa vàt ràn.
* Dà xày dung dugc phuong phàp, thuàt toàn va chuong trình mày tinh de xàc dinh
liéu tuong duong cà nhàn Hp(d) theo khuyén cào mói cùa ICRU - 39 cùng nhu
nàng lugng hiéu dung cùa bue xa photon trèn co so cùa liéu ké VINATOM -TLDCaF2 -N. Phuong phàp này cho phép rut gàn thm gian xu ly so liéu, nàng cao dò
chinh xàc cùa két qua. Mó ra khà nàng tu dòng hoà trong khàu xù ly va quàn ly so'
liéu, làp bào cào trong còng tàc theo dòi liéu bue xa cà nhàn. Càc két qua so sành
quò'c té cho thà'y chat lugng liéu ké TLD che tao tu tluoride cùa Vièt nam khòng
thua kém càc loai liéu ké co trèn thi truòng nuóc ngoài. Già thành cùa TLD tu che
tao ré hon nhiéu so vói liéu kénhàp ngoai. Dòng thòi cho phép chùng ta tùng buóc
hoà nhàp vào nhùng hoat dòng chung cùa thè giói ve do luòng bue xa trong còng
tàc an toàn bue xa ion hoà.
'-^ Nghièn cùu phuong phàp do liéu notron nhanh b^lng càc liéu ké TLD co pha thèm
càc h(_yp chat giau hydro. Phuong phàp này àp dung don giàn trong thuc tién hàng
ngày.
•// Càu truc luàn àn : Ngoài phàn mó dàu, luàn :in gòm 5 chuong chia làm 2 phàn.
12 hình ve, 36 dò thi, 26 bang so Uéu va 106 tài liéu tham khào. Luàn àn co 125
trang.
Phàn Co so Ly Thuyét va Tdng quan gòm hai chuong:
Chuong 1 trình bay co so ly thuyé't cùa hiéu ung nhiét phàt quang va phuong
phàp do liéu bue xa ion hoà nhiét phàt quang.
Chuong 2 trình bay tòng quan ve càc chat nhiét phàt quang va mot so' dai lugng,
don vi dùng trong do liéu an toàn bue xa.
Phàn két qua thuc nghiém gòm 3 chuong:
Chuong 3 trình bay càc két qua xàc dinh thòng so dòng hoc cùa liéu ké niiiét
phàt quang VINATOM - TLD, CaS04: Dy va càc ùng dung.


Chuong 4 trình bay càc két qua nghièn cùu mot so tinh chat co bàn cùa liéu ké

nhiét phàt quang VINATOM - TLD, thuàt toàn xàc dinh liéu iuang duong Hp(d)
bang liéu ké nói trèn va mot so bién phàp tàng dò chinh xàc trong viéc xàc dinh liéu
Chuong 5 trình bay phuong phàp do liéu bue xa notron nhanh va beta bang liéu ké
nhiét phàt quang.
Càc két qua nghièn cùu này dà dugc thuc hièn tai Trung Tàm Ky Thuàt An Toàn
Bue Xa, Vièn Khoa Hoc Ky Thuàt Hat Nhàn Thuòc Vièn Nàng Lugng Nguyèn Tu
Viét Nam, Vién Do Liéu Bue Xa thuòc Vièn Hàn Làm Khoa Hoc Tiép, Vièn PNC
Tokai Works, Nhàt Bàn.


CO s o LY THUYÉT VA TONO QUAN
Chlìùng
•

1 Co so ly thuyét cùa hieu ùng nhiet phàt q u a n g
va phuong phàp do lièu bue xa ion hoà bang
hieu ùng nhiet phàt quang

1-1/Dinh nghìa :
Hièn tU(,mg phàt quang duoe phàn loai theo phuong phàp kich thich gay nèn
chùng: 1. Quang huynh quang là hien tuong phàt quang khi vàt duoc kich thich
hàng quang photon
2. Huynh quang ma sàt dugc phàt ra ilo càc ung xuà't co hoc
3. Huynh quang hoà hoc duofc phàt ra do càc phàn ung hoà hoc
4. Dien huynh quang là hièn tuong phàt quang duói tàc dóng cùa dién tnròng
5. Nhiét phàt quang dugc phàt ra khi vàt thè dugc kich thich bòi nhiét.
1-2/ Co sòf ly thuyét cùa hièu ùtig nhiét phàt quang'
Hiéu ling nhiét phàt quang dugc nhàc tói trong Hièp Hòi Hoàng Già Anh tir
nàm 1663 bang su kién dot nóng kim cuong trong bóng tói. Nàm 1895
Weidemann va cong su dà tién hành nhung nghièn cuu d'àu tién ve hièu ung này.

Nàm 1905 bà M. Curie dà luu y tói hièu ùng nhiét phàt quang cùa CaF2 khi chùng
dugc chiéu boi bue xa cùa Radium. Nàm 1925 Wick thòng bào nhùng nghièn cùu
ve hièn tuong nhiét phàt quang cùa mot so khoàng vàt thièn nhièn. Duòng cong
nhiét phàt quang cùa nhiéu khoàng vàt dugc Urbach (1930), Randall va Wilkins
(1945) nghièn cùu chi tiét bang mò hình ly thuyé't xày dung trèn co so tòn tai càc
tàm bàt rièng biét. Mò hình ly thuyé't này dén nay vàn con dugc àp dung de giài
thich càc duòfng cong nhiét phàt quang co dàng diéu dòng hoc bàc mot. iMò hình
dòng hoc dò cùa Randall va Wilkins khòng dù khà nàng giài thich hièn tugng
nhiét phàt quang cùa mot so màu khàc. Sau dò cùng vào nàm 1945 Garlick. F va
Gibson, A.F. dà dua ra mò hình dòng hoc bàc hai de giài thich càc hién tugng


nhiét phàt quang cùa càc màu sulphite. Càc hién tucmg này khòng thè giài thich
bang mò hình dòng hoc bàc 1. Nàm 1966 Chen,R [261 ^^ì ^^a ra mò hình dòng hoc
tóng quàt dò nghièn cùru càc tinh chat cùa ducmg cong nhiét phàt quang(TL). Trong
phàn này cùa luàn vàn sé trình bay nhùng net co bàn cùa ha mò hình ly thuyét
nói trèn va càc phuong phàp phàn tich duòng cong nhiét phàt quang.
1-2-L Mó hình dòng hoc bàc 1 - Mò hình Randall Wilkins
Càc qua trình vàt ly dàn dén hién tugng nhiét phàt quang dèu lién quan tói
su chuyèn dòng cùa càc hat tài dién (dién tu va lo trò'ng) giùa càc trang thài khòng
hoàn hào trong càu truc cùa vàt ràn. Mò hình cau truc vùhg nàng lugng giài thich
hién tugng nhiét huynh quang dugc mò ta trèn hình 1-1. E là nàng lugng kich boat
tàm bàt, N là nóng dò bay, no là nóng dò dién tu trèn bay.

Vvms d^K

t

t

H

Hvyuh quang
1

Tflm bflt
( £,N,no)

4

Tia Ganuni
X

Hr
t

Tàm tàlkop

V i mg koà tri,

• Dién lirlif do

o Lo Irfins

Hình 1-1 : Gian dò nàng luang va càc qua trình chuyen mùc
Vùng hoà tri va vùng dàn dugc tàch boi vùng càm. Trong msuig tinh the luòn
luòn tòn tai càc khuyèt tàt khàc nhau nhu lo tróng( vacanci ) va càc tap chat khàc
nhau. Nèn trong vùng càm tón tai mot so mùc nàng lugng cho phép. Càc mùc nàng
lugng này dóng vai trò tàm bàt hoac tàm tài hgp. Trèn giàn dò vùng nàng lugng^
trình bay ó hình 1 -1 tòn tai mot tàm bàt dién tu va mot tàm tài hgp (bay tàm phàt

huynh quang). Su hình thành va van chuydn cùa hat tài dién dugc dién ra nhu sau:


Qua trình kich thich: Btrc xa ion hoà tuong tàc vói vàt chat va ion hoà
chùng, tao ra càc cap dién tu va lo trò'ng tu do. Sau khi nhàn dugc nàng lugng cùa
bue xa ion hóa dién tu chuyèn tir vùng hoà tri lén vùng dàn ( chuyèn mùc 1 ). Dién
tu va lo trong tu do co thòi gian song rat ngàn, chùng làp ture bi bàt vào càc tàm
tuong ùng( chuyèn mùc 2 va 5) . Lue này màu ò trang thài kich thich. Néu nàng
nhiét dò cùa màu lén, dién tir ó tàm bàt dugc cung càp thèm nàng lugng. Chùng
chuyèn lén ó vùng dàn (chuyèn mùc 3). Thòi gian dién tu ò vùng dàn rat ngàn.
Chùng co xu thè' chuyèn ve trang thài càn bang thòng qua viéc tài hgp vói càc lo
trò'ng trcn tàm tài hcrp. Qua trình này xày rà kcm theo viéc giài phóng nang lugng
duói dang photon ành sàng nhìn thà'y (chuyèn mùc 4). Hién tugng phàt quang do
nàng nhiét dò cùa màu này dugc ggi là hiéu ùng nhiét phàt quang.
Mò hình ly thuyé't mò ta duóng cong nhiét phàt quang cùa Randall va Wilkins
dugc xày dung trèn co so càu truc vùng nàng lugng trình bay ó hình 1-1 vói càc già
thiét sau :
1. Trong vùng càm ehi tòn tai mot loai tàm bài va mot loai tàm tài hgp.
2. Dién tu dugc kich thich boi nhiét thoàt khói tàm bàt, tài hgp ngay vài
càc lo trò'ng trèn càc tàm tài hgp. Chùng khòng hi bàt tro vào càc bay hoac tài hgp
vói càc tàm tài hgp. Dua vào hai già thiét trèn, co thè cho ràng toc dò tài hgp
bang toc dò giài phóng dién tu boi nhiet. Toc dò giài phóng dién tu boi nhiét ty le
vói màt dò dién tir trèn bay va he so' Boltzman exp (- E/kT)- xàc suàt giài phóng
dién tu. Trong dò E là nàng lugng kich boat cùa tàm bàt, k là hàng so Boltzman, T
là nhiét dò tuyèt dò'i. Phuong trình mò tà su thay dòi dién tu trèn bày-duge vièt nhu
sau:

dn/dt = (1-CTR) 00 n

(1-1)

n là so dién tu trèn bay. GR là xàc suàt bàt lai vào bay (trong truòng h(Tp dòng
hoc bàc 1 (j^= 0). co là xàc suàt giài phóng dién tu bòi nhiét
(0 = 5 exp (- E/kT)

"

( 1 -2)


S là he so tàn so co thù nguyén là giày"\ Y nghla vàt ly cùa he so tàn so này dugc
hièu nhu sau : Bay bàt dugc coi nhu là mot ho thè dugc dac trung bòi he so tàn so
S. S là tich cùa tàn so va cham dién tu vói vàch ho thè' va he so phàn xa. Do vày,
S co dò lón gàn bang fan so dao dòng cùa mang tinh thè.
Phmmg trình (1 - l) dugc vié't lai nhu sau:
dn / dt = n* S exp (-E/kT)

(1-3)

E là Nàng lugng kich boat cùa bay bàt dién tu. Cuòng dò phàt xa 1= dn/dt
Phuong trình chuyèn dòng (1-3) dugc ggi là phuong trình dòng hoc bàc mot.
De ilan giàn ifnh toàn va thuàn tién cho nhùTig àp dung sau này, nguòi la già thiét
ràng: Nhiét dò cùa màu T(t) thay dòi tuyén tinh theo thòi gian t vói vàn toc quél
nhiet bang p dò/giày . Mòi lién quan dò dugc viét duói dang:
T = To + p*t

(1 -5)

trong dò To là nhiét dò ban dàu cùa màu.
Giài phuotig trình (1 - 3) vói diéu kién (l - 5) va càc diéu kién ban dàu

nhu sau : lai thòi dièm t=o:T = To n = UQ va l=oc : T = oc n = 0, phuong trình
(1-3) co nghiém sau :
n(T)= nocxp [-S/ p ) !J

exp(-E/kr)d T]

( 1 -6) ^

bièu thùe mò tà duòng cong nhiét phàt quang co dang
I=-dn/dt= S noCxp ( -E/kT) * exp f-S/ P ) J

exp(-E/kT')d T]

(1-7)

r„
Net dac trung co bàn cùa duòng cong nhiét phàt quang tuàn theo co che dòng
hoc bàc 1 là : Duòng cong nhiét phàt quang co hình dang bàt dòi xùng (nhu càc dinh
nhiét phàt quang cùa TLD - 100). Su bài dòi xùng dò dugc thè hièn nhu sau : Su
suy giàm cuòng dò phàt xa ó mièn nhiét dò T> Tmax dòc hon phàn cucrng dò phàt
xa tàng khi T < Tmax ( xem hình 1-2).
Vj tri dinh nhiét phàt quang thòa man diéu kién sau:


IO

( dI/dT)T=T^^= 0

Cu thè là :

y9 * E/(kT^J

(1-8)

= SQxp(~E I kT^J

(1 - 9)

Tu còng thuc (1-9) thay ràng Tmax khòng phu thuòc vào hòng dò dién tu n^.
Day cùng là net dac trung lièu bièu cùa dinh nhiét phàt quang tuàn theo co che
dòng hoc bac I. Tmax sé thay dói khi vàn toc quél nhiét thay dói
Khi T xàp xi bang To, tich phàn J

exp(-E/kT')d T rat bé, nèn thành phàn

s/pp JJ exp(-E/kT')d T' ) rà't gàn vói 1 va thay dòi rà't chàm vói nhiét dò. Lue
exp (- S/
i;

.

-..'

I (T) ^ no S exp (-E/kT)

dò

>

.

(1 - 10)

30

/ i
LiFTi
2.0

/

\
LiF Mq7.

^

e

UJ

>

IO

Jv
UJ

0

0

50

—

100

150

200

. 250

Nhiét dò TEMPERATURE,°C

Hình 1-2 \Mò tà dudng cong nhiét phàt quang theo
mò hình dòng hoc bqc I. Là'y theo tài liéu [55 /
Cac bièu Ihùc (1 - 7,1 - 9 va 1 -IO) sé dugc phàn tich chi tiét hon trong phàn nói
ve càc phuong phàp xàc dinh càc thòng so dòng hoc.
J-2 -2 Mò hình dòn^ hoc bàc 2 - Mò hình Garlick va Gibson
Trong mò hình dòng ht)c bac 2, Garlick va Gibson cho ràng càc hai tài dién
co thè hi bài lai v(Vi xàc suàt bài lai bang xàc suàt tài h(yp. Mò hình dién tà qua trình


11

chuyèn dOng cùa hat tài dièn theo ca chò' dóng hoc bàc 2 duoc trình bay trong hình
l -3

IL e

vùngdaii

An

±.

E,S,N,n.

Am

vùng hoa tri

Hình 1-3: giàn dò mò tà chuyen dòng bàc 2 va tòng quàt
Dién tu duoc kich thich bòi nhiét thoàt lén vùng dàn ( chuyèn mùc l). Chùng co
thè tài bop vói lo trong trèn tàm tài hgp (chuyèn mure 3) vói xàc suàt bang Am co
kèm theo phàt huynh quang va co thè hi bàt lai vào tàm bàt vói xàc suàt An (chuyèn
mù*c 2). Phuong trình dòng hoc mò tà su thay dói dién tu* trèn tàm bàt dugc vièt nhu
sau:
dn/di =-conm/N

(1-11)

Trong dò m là nòng dò lo trò'ng, N màt dò bay. Toc dò thay dói dién tu ty le
cùng mot lue vói nòng dò dién tu trèn bay va nòng dò lo tròng trèn tàm tài hgp.
Nghiém cùa phuong trình (1 - 11) co dang nhu sau

1

I(T) = no^ S' exp(-E/kT)/[ 1+ ( no SV p ) J exp(-E/kr)d r ] 2

(1-12)

Diéu kién de co cuc dai cùa biéu thù^c (1-12) là: (dI/dT)Xmax= 0 (1-13) va ta
co:

73 )J e:
l+(noSV3)J
exp(-E/kT)d r]=( 2kTmax no S7P*t. )* exp(-E/kTmax)

(1-14)

S' = S/N co thù nguyèn là m^/giày . S' khòng con mang y nghìa là he so tàn so
nùa. no xuà't hién trong biéu thuc (1 -14), diéu này dàn tói vi tri dinh nhiét phàt


12

quang Tmax thay dói theo nòng dò hai tài no [27,1]. Khi no nhò, vi tri dinh nhiét
phàt quang nàm ò nhiét dò cao hon so vói lue UQ lón ( xem hình l- 4). Hình 1 - 5
mò là su phu thuòc cùa vi tri dinh nhiét phàt quang vào nàng lugng cùa bay E. Khi
E tàng vi tri T„iax tuong ùng dich ve phia nhiét dò cao.

100000-1

Su dich chu)r*f pBok TL
theo muc lup Jay toy
'• " i ^ " " * ' 2- " / " O • 2 J : n/no— 4

60

90

120

150

Nhiet Do C.

Hình 1-4 Sudich chuyen cùa dinh TL theo mùc làp day bay
theo ca che dòng hoc bacili ]
L^I.OeV

5OO0-

E=0.5eV

E=U5 ev

4000

e
P 2t.J0

A
/
\

]1

\

lOOOj

30

60

90

ì2C

150

Nhiet Oc

180

21C

2*C

270

e

. Hình 1-5 : Su phu thuòc cùa vi tri dinh TL vào dò sau cùa bay
theo cache dòng hoc bac 2[I] )
Mot dac diém quan trong cùa duòng cong nhiét phàt quang tuàn theo co che
dòng hoc bàc hai là tinh tuong dò'i dò'i xùng. Phàn dò ròng nùa chiéu cao cùa duòng

13

cong nhiét phàt quang nàm ò mien nhiét dò T>Tmax boi nhinh hon phàn dò ròng
nùa chiéu cao cùa duòng cong nhiél phàt quang ò mién nhiét dò T1-2-3 Phuong trình dòng hoc tóng quàt va bàc dòng hoc tóng quàt
Trong tài lièu [16,48,54] càc tàc già dà trình bay he phuong trình vi phàn mò
tà qua trình vàn chuyen càc hai tài dién. Xcl càu trùc vùng nàng lugng trén hinh 1-3
vói càc thòng so sau:
Tàm bàt co nàng lugng kich boat bang E (eV). So dién tu trèn bay bang no .
mài dò bay bang N, xàc suàt bài lai bang An. Tàm tài hgp co nòng dò lo tròng là
m, va xàc suà't tài h(,rp là Am. Qua trình vàn chuyen cùa càc hat tài dién dugc mò tà
tóng quàt bang 3 phucrng trình vi phàn sau:
Il Phuong trình mò tà qua trình tài h(rp:
dm/dt = - Am * m * Uc

(1-15)

Phuong trình ( 1-15) mò tà su thay dói nòng dò lo trò'ng trèn tàm tài hgp. Su
thay dòi dò ty le vm nòng dò dién tu trong vùng dàn Uc, nòng dò lo tròng trén tàm
tài hgp m va xàc suàt tài hgp Am.
2/Phuang trình mò ta su thay dói dién tu trén tàm bàt:
dn /di = - S n exp (- E/kT) + Uc (N - n) An

(1-16)

So bang thù nhàt mò tà qua trình giài phóng dién tu bòi nhiél lù bay lén vùng
dàn. So bang thù hai mò tà qua trình bài lai dién tu tu vùng dàn ve bay, so bang này
ly le vói so dién lù trèn vùng dàn n^, so trang thài bay tu do (N-n) va sàc xuàt bai

laiAn31Phuong trình mò tà trang thài trung hoà dién tich:
Mang tinh the bao giò cQng ó trang thài trung hoà dién tich nèn so dién tu bang
sÒ lo tròng:

m = n + n^

(I-IV)

Tu (1-17) rùt ra phucrng trình vi phàn sau:
dm/dt:= d n / d l + dn^/dt
Kè'l hgp 3 phuomg trình (1-15), (1-16), (MB) thu dugc

(1-18)


14

..;. dnc /di = S n exp (- E/KT) - n^; {mArn+ (N - n) An}

(1-19)

Trèn thuc te, rat khò tìm dugc nghiém tóng quàt cùa he phuong trình (1-19).
May[76] va Chen [26] dà dua ra mot so bién phàp de tìm nghiém bàc dòng hoc
tóng quàt dò. Ho dua thèm tham so b dai dién cho bàc dòng hoc vào phuong trình
vi phàn . Cu thè là:
dn/dt = Sn^ exp (-E/kT)

(1-20)

Néu b = 1 thi (1-20) trò thành phuong trình dòng hoc bàc I. Néu b = 2 thi (1-20)

là phuong trình dòng hoc bac II.

Nghiém tóng quàt cùa phuong trình (1-20) co

dang:

1

I(T) = no S exp(-E/kT)/[ 1+ (b-1)* S/ |3 ) J exp(-E/kr)d r ] ( M b - l )
T.

(i_2l)

Nghiém này dùng cho truòng hgp nhiét dò thay dói tuyén tinh va S = S'n^^b - 1 )
1-3. Xàc dinh càc thòng so dòng hoc,
Xàc dinh càc thòng so dòng hoc cùa qua trình vài ly xày ra trong vài liéu lién
quan tói hièu ùng nhiét phàt quang mang nhiéu y nghìa thuc tién. Dura vào càc két
qua phàn tich này co the hiéu rò co che nhiét phàt quang, qua trình vàn chuyèn càc
hai tài dién trong mang tinh thè lién quan tói càc khuyét tal va càc nguyén tò vi
lugng khàc. Nhùng hiéu biét dò góp phàn hoàn thièn càc quy trình còng nghé co
lién quan tói su hình thành càc tàm màu va càc tinh chat khàc cùa càc vài lièudùng làm liéu ké nhiét phàt quang va dà qui. Mal khàc, su hiéu biét thàu dào ve càc
thòng so dòng hoc cho phép àp dung chùng vào viéc xàc dinh liéu bue xa, thòi
diém chiéu xa va nàng lugng cùa càc bue xa. Diéu này sé dugc trình bay ehi tiét
trong chuong 3. Duói day se trình bay mot so phuong phàp xàc dinh càc thòng so
dòng hoc tu viéc phàn tich duòng cong nhiet phàt quang. Tóng quan ve càc phuong
phàp xàc djnh tham so dòng hoc con dugc trình bay trong mot so còng trình khàc
nhu|8, 11).


15

1.3.1. Phuong phàp nung khòi dàu :
Tu biéu thùe (1-10) nhàn thày ràng: Khi nhiél dò cùa màu thàp hon rat nhiéu
so vói nhiét dò Tmax thi cuòng dò phàt xa phu thuòc vào nhiét do nhu sau :
I(T) ^ Suo exp (-E/kT)

(dòng hoc bàc 1)

I(T) ^ S'no^ exp (-E/kT) (dòng hoc bàc 2)

(1-22 )
(1-22')

Nhu vày néu xày dung dò thi trong he toa dò : hi (I/no) va lAT ; hi (I/UQ^ )
va 1/T sé thu dugc nhùng duòng thàng. Nàng lugng kich boat E cùa tàm bàt dugc
xàc dinh bòi góc nghiéng a cùa ducmg thàng dò. Phuong phàp này khà tién Igi
nhung dò chinh xàc khòng cao, khó àp dung cho truòng hgp duòng cong nhiét phàt
quang phùc tap co nhiéu dinh.
1.3.2. Phuong phàp càc van toc khàc nhau
Su dung còng thùe (1-9) va (1-14) Booth [15] va Bohun [14] dà dòc làp dua ra
càc phuong phàp xàc dinh càc thòng so E va S bang càch xàc dinh càc vi tri dinh
nhiét phàt quang Tmaxi ò càc van toc quél nhiét dò khàc nhau (3i. Tu còng thùe
(1-9) thu dugc :
E=[ k* Tmaxl* Tmax2 /( Tmaxl - Tmax2 ) l*ln[ pi/p2*( TmaxZ/Tmaxl)]

(1-23)

Tmaxl va Tmax2 là già tri nhiét dò cùa dinh ò càc vàn toc pi va p2 tuong
ùng. He SÒ tàn so S dugc tinh nhu sau :

,

.

.

S = pi/( Tmaxl - Tmax2)* exp(E/kTmaxl)*

(1-24)

{[ Tmax2*hi( Tmax22/ p2) - Tmaxi *ln( Tmaxl2/ pi)] )
Hoogenslraalen [431 dà dua ra phuong phàp su dung nhiéu vàn toc khàc nhau. su
phu thuòc cùa hi(Tmaxi2/ pi) vào l/A'maxi sé là mot duòng thàng. Già tri nàng
lugng E sé dugc dành già theo góc nghiéng cùa duòng thàng dò. S dugc tùih theo
già tri cài truc tung tai diém ngoai suy i/T = 0.
1.3.3. Càc phuong phàp hình hoc :
L3.3.L Phwmg phàpGrossweiner (43 j


. 16

Su dung két qua cùa mò hình Randall - wilkins va giài phuong trmh sau :
exp[-E/k(l/Tl-lAr2)|*cxp[-S7P) J exp(-E/kr)d T'j = 1/2

(1-25)

va nàng lugng kich boat E dugc tinh nhu sau:
E = 1.41* k *. Tmax -TI/ i
Trong dò

(1-26)

i = Tmax - TI; Tmax là nhiét dò cùa dinh nhiét phàt quang, TI là

nhiét dò lai dò eucmg dò nhiét phàt quang ò phia trai cùa dinh nhàn già tri bang mot
nùa già tri cuc dai. Tu biéu thùe (1-26) nhàn thày ràng E khòng phu thuòc vào
S va P . Muòn tinh S ta dua già tri E vùa tìm dugc vào biéu thùe (1-9).
L3.3.2. Phuong phàp Lushchik [65]
Khàc vói phuong phàp Grossweiner, phuong phàp Lushchik su dung nùa
duòng cong nhiét phàt quang nàm ò mién nhiét dò cao (T > Tmax). E va S dugc
xàc dinh nhu sau: E = kT^max/S

(dòng hoc bàc 1)

(1-27)

E = 2kT2max/6 (dòng hoc bàc 2)
Trong dò 6 = T2-Tmax va T2 là nhiet dò tai do cuòng dò nhièt phàt quang nàm
ben phài dinh nhàn già tri bang mot nùa già tri cuc dai.
S = ( p / 5 ) exp (Tmax/6)

(1-28)

1.3.3.3. Phwmg phàp Helperin - Braner
Haplperin - Braner [50|, [51] dà cài tién phuong phàp Lushchik de àp dung
cho bàc dòng hoc tóng quàt. Ho su dung cà hai già tri nhiét dò TI va T2 tuong
ùng dàu mùt trai va dàu mùl phài doan dò ròng nùa chiéu cao. Ho cho ràng phàt
xa huynh quang ehù yéu tuàn theo hai co che tài hgp sau.

^

1. Qua trình tài hofp thù nhàt xày ra dòi v('ri hai tài dién chuyen lén trang thài
kich thich nàm trong vùng càhi va chùng eó thè tài hgp vm làm khàc thòng qua
hiéu ùng duòng ngàm.
2. Qua trình tài hgp thù 2 xày ra lién quan tói qua trình van chuyèn hai tai lén
vùng dàn.