xét NGHIỆM và CHẨN đoán NHIỄM HIV

Xét nghiệm và chẩn đoán
Nhiễm HIV
HAIVN
Chương trình AIDS trường Y
khoa Harvard tại Việt Nam
1


Mục tiêu học tập
Kết thúc bài giảng này, mỗi học viên sẽ
có khả năng:
Giải thích khi nào cung cấp xét nghiệm
HIV
Mô tả cách cung cấp tư vấn trước và sau
xét nghiệm HIV cho bệnh nhân ở các cơ
sở y tế
Giải thích các vấn đề cơ bản của xét
nghiệm HIV và biết cách diễn giải các kết
quả xét nghiệm
2


Hai hướng tiếp cận
chính đối với xét
nghiệm HIV ở Việt Nam
là gì?

3


Tư vấn xét nghiệm tự nguyện VCT



Voluntary:
Khách hàng tự quyết định
có nên nhận xét nghiệm



Counseling: Xét nghiệm HIV luôn kèm
tư vấn dự phòng lây nhiễm
HIV



Testing: Kết quả xét nghiệm nên
được cung cấp phù hợp với
hướng dẫn hiện hành của
Bộ Y Tế
4


Tư vấn và xét nghiệm HIV do nhân
viên y tế khởi xướng - PITC




Là tư vấn và xét nghiệm HIV do nhân viên y
tế khuyến cáo những người tới thăm khám
tại các cơ sở y tế

Do nhân viên y tế đề nghị, khác với VCT:
bệnh nhân đề nghị
• Hy vọng là với cách tiếp cận này NHIỀU
bệnh nhân sẽ thực hiện xét nghiệm

Hướng dẫn Tư vấn xét nghiệm HIV tại cơ sở khám chữa bệnh, WHO, 2007

5


VCT và PITC
Giống

khác

Cả hai VCT và PITC là tự
nguyện

PITC do nhân viên y
tế đề nghị , trong
khi VCT là do bệnh
nhân yêu cầu

Cả hai đều có “3 C”:
• Informed Consent: Đồng
thuận
• Counseling: Tư vấn
• Confidentiality: Bảo mật

6

Ai nên được khuyến cáo làm xét
nghiệm HIV ?




Xét nghiệm HIV nên tiến hành cho các bệnh
nhân muốn thực hiện
Bộ Y Tế Việt nam khuyến cáo nên làm xét
nghiệm HIV cho một số quần thể đặc biệt :
• Bệnh nhân mắc lao
• Phụ nữ có thai



Xét nghiệm HIV cũng nên được khuyến cáo
cho những đối tượng sau:
• Có nguy cơ nhiễm HIV cao
• Có dấu hiệu lâm sàng gợi ý nhiễm HIV


VD: có các tình trạng được xác định thuộc giai đọan
lâm sàng của HIV theo WHO
7


Các quần thể nguy cơ cao
Bệnh nhân STI

Người mại dâm
Người dùng
ma túy

Bệnh nhân lao

Các quần thể
đặc biệt

Phụ nữ mang thai

Nam quan hệ
đồng giới (MSM)

8


Cân nhắc làm xét nghiệm HIV cho
các bệnh nhân có ...









Sụt cân không rõ

nguyên nhân
Bệnh lý hạch toàn
thân
Tiêu chảy mạn tính
Sốt kéo dài
Nấm họng
Zona (ở người trẻ
tuổi)










Lao
Nhiễm trùng tái
diễn
Bất thường về máu
không giải
thíchđược
U lympho không
Hodgkin
Sang thương da
bất thường
9

Tại sao xét nghiệm HIV quan trọng?
XN HIV phục vụ như là một điểm nhận vào để:
Khách hàng Chấp nhận tình
trạng huyết thanh
Giới thiệu đến các
dịch vụ chăm sóc và hỗ trợ,
trong đó có điều trị ARV

Xử trí sớm các NTCH

Xét nghiệm
HIV

Giảm lây truyền mẹ-con

Giới thiệu đến
hỗ trợ xã hội và đồng đẳng
Thúc đẩy thay đổi hành vi
Điều trị dự phòng và khuyến khích tránh thai
10


Tư vấn (1): Trước xét nghiệm
Các thông tin trước xét nghiệm nên bao
gồm:
Lý do để xét nghiệm
Lợi ích và nguy cơ của xét nghiệm
Tính chất tự nguyện và bảo mật của xét
nghiệm

Các dịch vụ sẳn có tùy thuộc vào kết
quả
Cơ hội để hỏi thêm thông tin
11


Tư vấn (2): Sau xét nghiệm
Kết HIV âm tính
 Giải thích kết quả
 Thảo luận về kế
hoạch giảm nguy
cơ
 Cung cấp bao cao
su/kim tiêm

Kết quả HIV dương
tính
 Giải thích kết quả
 Cung cấp sự hỗ trợ
 Thảo luận phòng
lây lan HIV
 Chuyển gởi đến các
dịch vụ
 Khuyến khích bộc
lộ với bạn tình
12


Các xét nghiệm huyết
thanh học chẩn đoán

nhiễm HIV

13


Các xét nghiệm tìm kháng thể (1)
“test nhanh”

ELISA

+

_Western

Blot

_
+
_
Dương
tính

Âm tính

+

Đọc kết quả
ngay
14

Các xét nghiệm tìm kháng thể (2)
ELISA nhanh /EIA nhanh (“Tests nhanh”)
Cho kết quả trong 10 phút cho đến 2 giờ với
máu, nước tiểu hoặc nước bọt.
Cực kỳ hữu ích trong tình huống cần ngay kết
quả
Hiện có nhiều xét nghiệm khác nhau, tất cả
đều có độ nhạy và độ đặc hiệu rất tốt.
•

Có thể thông báo xét nghiệm âm tính là âm
tính luôn
• Nếu kết quả dương tính phải xét nghiệm thêm
để khẳng định tính
15


Các xét nghiệm tìm kháng thể (3)
ELISA nhanh /EIA nhanh (“Tests nhanh”)
Hiện tại BYT quản lý chặt chẻ sinh phẩm
test nhanh trên thị trường.
Chỉ những Labo đã được BYT thẩm định
mới thực hiện XN khẳng định nhiễm HIV
Tại TP.HCM, chỉ những Labo nào được Sở
Y tế đã thẩm định và cấp phép thực hiện
XN sàng lọc HIV thì mới được làm XN
sàng lọc HIV.

16

Diễn giải kết quả xét nghiệm HIV ở
người lớn và trẻ em > 18 tháng
Kết quả xét nghiệm

Chẩn đoán

Xét nghiệm kháng thể ban đầu
không có phản ứng

Âm tính

Mẫu cho thấy có phản ứng với cả
3 xét nghiệm sàng lọc

Dương tính

Mẫu cho các kết quả trái ngược
nhau ở 3 xét nghiệm sàng lọc

Không xác
định

17


HÃY NHỚ…


Xét nghiệm HIV không nên thực hiện nếu
người bệnh không muốn hoặc:
• Bệnh nhân không biết
• Bệnh nhân không có thông tin đầy đủ

• Bệnh nhân không nhận được kết quả
• Bệnh nhân không được giới thiệu tới các
dịch vụ cần thiết

18


Những điểm chính


Xét nghiệm HIV dù được thực hiện ở bất kỳ
cơ sở y tế nào cũng phải:
• Tự nguyện và bảo mật
• Bao gồm cả tư vấn trước và sau xét nghiệm



Các bệnh nhân có dấu hiệu hay triệu chứng
gợi ý nhiễm HIV nên được:
• Tạo cơ hội xét nghiệm HIV
• Chuyển đến 1 trung tâm VCT





Xét nghiệm HIV ở Việt Nam được tiến hành
bằng xét nghiệm ELISA.
Để chẩn đoán nhiễm HIV, phải có 3 xét
nghiệm HIV dương tính
19


Cảm ơn!
Câu hỏi?

20