Bài 11-GD KNS

Trường THCS Yên Bình Giáo án Ngữ Văn 9
NS: 20/10/2010
ND:
Tiết 51
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
A.Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức:
Giúp HS nắm được bài thơ là bức tranh sinh động lung linh của
cảnh đánh cá trên biển, ca ngợi biển đẹp, giàu có, ca ngợi khí thế
hăng say lao động của con người
2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc, phân tích hình ảnh nhịp điệu
3. Thái độ:
Tình yêu cảnh vật, yêu lao động
Tích hợp với giáo dục môi trường

B – Kĩ năng sống được giáo dục
- Kĩ năng tự nhận thức về bức tranh lao động trên biển đêm
- Kĩ năng lắng nghe tích cực: về hoàn cảnh sáng tác, về cuộc sống của nhân dân miền
Bắc trong những năm đầu xây dựng CNXH
- Kĩ năng tư duy sáng tạo: về hình ảnh lao động của con người, hình ảnh thiên nhiên vũ
trụ.
C- Phương pháp/Kỹ thuật dạy học – Phương tiện dạy học
- Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Đọc sáng tạo, động não, hỏi và trả lời, trình bày 1 phút
- Phương tiện dạy học: SGK - TLTK
D – Tổ chức các hoạt động dạy học
1. Ổn định tổ chức
9A 9B 9C
2. Kiểm tra bài cũ
3. Bài mới
HĐ 1 KĐ:
Trong một lần đi thực tế tại vùng biểu Quảng Ninh, Huy Cận đã sáng tác bài thơ

Đoàn thuyền đánh cá
HĐ của thày và trò Nội dụng cần đạt
HĐ 2 Khám phá và kết nối
-HS đọc chú thích *
? Nêu những hiểu biết về tác giả Huy Cận
và bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”
=>GV: Giới thiệu chân dung Huy Cận và
nhấn mạnh đặc điểm thơ ca của Huy Cận
trước và sau cách mạng.

- HD đọc: to, rõ, chính xác, thể hiện sự
phấn chấn, hào hứng - Nhịp 4/3, 2-2/3
? Tìm bố cục của bài thơ, nêu nội dung
I. Tác giả - tác phẩm
- Tê n thật là Cù Huy Cận(1919 - 2005)
- Quê: Vụ Quang – Hà Tĩnh
- Ông là người nổi tiếng trong phong trào
Thơ Mới
- Tham gia cách mạng từ năm 1945
- Sau CM giữ nhiều trọng trách
- HC sáng tác tác phẩm: 1958
II. Đọc tìm hiểu chú thích
1. Đọc
2. Chú thích
III. Bố cục
GV: Vũ Xuân Đông Năm học 2010 - 2011
116
Trường THCS Yên Bình Giáo án Ngữ Văn 9
chính của từng phần?
- HS đọc diễn cảm 2 khổ thơ đầu

? Thời diểm doàn thuyền ra khơi đánh cá
được nói tới trong lời thơ nào?
? Trong câu thơ ấy, thời gian và không
gian đã được hình tượng hóa ntn? ? Từ đó,
em hình dung về một cảnh tượng thiên
nhiên ntn?
? Nhận xét gì về nghệ thuật sử dụng ở
đây?
? 2 câu thơ trên, giúp em cảm nhận được
cảnh hoàng hôn trên biển ntn?
? Trong khổ thơ có sự đối lập giữa hoạt
động của thiên nhiên với hoạt động của
con người, điều đó có ý nghĩa gì?
? Cảnh đoàn thuyền đánh cá khởi hành có
gì cần chú ý?( từ “lại” ; h/ảnh "câu hát
căng buồm"?)
=>HS bộc lộ: hình ảnh ẩn dụ: gắn kết
cánh buồm, gió khơi và câu hát của người
đánh cá hình ảnh khoẻ khoắn, mới lạ và
đẹp lãng mạn (câu hát như có sức mạnh
làm căng cánh buồm, đẩy thuyền lướt trên
sóng gió; tiếng hát là niềm say mê, hứng
khởi, lạc quan -> đoàn thuỳen ra khơi với
không khí sôi nổi khẩn trương.
? Có thể nói: bài thơ là sự kết hợp 2 cảm
hứng: con người lao động và thiên nhiên
vũ trụ. Khổ 1 gợi cho ta cảm giác gì về
mqhệ ấy? Phân tích nghệ thuật thể hiện
trong khổ thơ?
- P1(2đoạn)Đoàn thuyền ra khơi lúc hoàng

hôn
- P2(3,4,5,6) Cảnh đánh bắt cá trên biển
- P3 (còn lại) Đoàn thuyền đánh cá trở về
IV. Phân tích
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá:
"Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa"
- Cảnh ra khơi đánh cá:
+ Không gian: “ mặt trời: xuống biển”;
“sóng: cài then”; “đêm: sập cửa”-> nghệ
thuật nhân hoá, so sánh, ẩn dụ; hai vần trắc
"lửa - cửa" liền nhau => cảnh biển cả kì vĩ,
tráng lệ như thần thoại: Vũ trụ như là một
ngôi nhà lớn, màn đêm buông xuống như
một tấm cửa khổng lồ với những lượn song
là then cửa
+ Hình ảnh con người – đoàn thuyền “lại
ra khơi”; “câu hát căng buồm” -> Sự
sống của biển cả đang khép lại trong khi
hoạt động của con người lại bắt đầu sôi
động nơi biển khơi.
=> Với biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh, liên
tưởng và hình ảnh đối lập, đoạn thơ vẽ ra
bức tranh cảnh ra khơi với một thiên nhiên
vừa kì vĩ lớn lao lại vừa gần gũi quen
thuộc với con người  nhịp tuần hoàn của
vũ trụ hòa với nhịp sống con người
HĐ3 Vận dụng
GV: Vũ Xuân Đông Năm học 2010 - 2011
117

Trường THCS Yên Bình Giáo án Ngữ Văn 9
- Củng cố: Hình ảnh vũ trụ vào đêm và cảnh con người ra khơi đánh cá
- HDVN Đọc thuộc lòng bài thơ, soạn trước các câu hỏi
------------------------------------------------------------------------------------------------
NS: 20/10/2010
ND:
Tiết 52
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ(TT)
A.Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức:
Giúp HS nắm được bài thơ là bức tranh sinh động lung linh của
cảnh đánh cá trên biển, ca ngợi biển đẹp, giàu có, ca ngợi khí thế
hăng say lao động của con người
2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc, phân tích hình ảnh nhịp điệu
3. Thái độ:
Tình yêu cảnh vật, yêu lao động
Tích hợp với giáo dục môi trường
B – Kĩ năng sống được giáo dục
- Kĩ năng tự nhận thức về bức tranh lao động trên biển đêm
- Kĩ năng lắng nghe tích cực: về hoàn cảnh sáng tác, về cuộc sống của nhân dân miền
Bắc trong những năm đầu xây dựng CNXH
- Kĩ năng tư duy sáng tạo: về hình ảnh lao động của con người, hình ảnh thiên nhiên vũ
trụ.
C- Phương pháp/Kỹ thuật dạy học – Phương tiện dạy học
- Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Đọc sáng tạo, động não, hỏi và trả lời, trình bày 1 phút
- Phương tiện dạy học: SGK - TLTK
D – Tổ chức các hoạt động dạy học
1. Ổn định tổ chức
9A 9B 9C
2. Kiểm tra bài cũ

Cảnh vũ trụ vào đêm và cảnh con người ra khơi đánh cá
3. Bài mới
HĐ1 Khởi động: Gợi nội dung tiết trước
HĐ của thày và trò Nội dụng cần đạt
HĐ2 Khám phá và kết nối
- HS đọc diễn cảm 4 khổ thơ tiếp.
? Để miêu tả hoạt động đánh cá trên biển,
nhà thơ đã miêu tả những đối tượng nào?
=>HS: cá và thuyền đánh cá.
? Bức tranh đánh cá đêm trên biển được
khắc họa bằng những hình ảnh thơ nào?
=>HS: thuyền lái gió với buồm trăng; lướt
giữa mây cao; dò bụng biển; dàn đan thế
trận….
2 Cảnh đánh cá đêm trên biển:
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
……
- Hình ảnh con người và công việc lao
động của họ được đặt vào không gian rộng
GV: Vũ Xuân Đông Năm học 2010 - 2011
118
Trường THCS Yên Bình Giáo án Ngữ Văn 9
? Theo em câu thơ nào có sức miêu tả lớn
nhất? Vì sao?
=>HS t/luận: Thuyền ta… biển bằng
nhiều chi tiết tạo hình.
? Em hình dung ntn về cảnh lao động qua
câu “ Ra đậu dặm xa dò bụng biển…”?

? Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển còn
hiện lên qua những câu thơ nào? Hình ảnh
con thuyền đánh cá ở đây hiện lên ntn?
? Công việc của người đánh cá được thể
hiện qua những câu thơ nào?
? Thành quả lao động của đoàn thuyền
đánh cá sau một đêm lao động vất vả được
miêu tả bằng hình nào?
? Chỉ ra biện pháp nghệ thuật được sử
dụng ở đây? Tác dụng của BPNT này?

- HS đọc khổ thơ cuối.
? Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về được
miêu tả qua những câu thơ nào?
? Em có nhận xét gì câu thơ "câu hát căng
buồm…"?
lớn của biển trời, trăng sao -> thủ pháp
phóng đại, liên tưởng táo bạo, bất ngờ =>
làm tăng thêm kích thước và tầm vóc, vị
thế của con người.
- Sự hài hoà giữa con người lao động với
thiên nhiên vũ trụ: con thuyền ra khơi có
gió làm lái, trăng làm buồm, gõ thuyền
đuổi cá vào lưới cũng theo nhịp trăng, lúc
sao mờ thì kéo lưới, mặt trời đội biển là
lúc thuyền về.... Đó là khung cảnh thiên
nhiên hùng vĩ hoà nhập với con người lao
đông phơi phới niềm vui.
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng

=> Công việc lao động nặng nhọc của
người đánh cá được diễn tả thật hào hứng,
khỏa khoắn, lãng mạn, đã thành bài ca đầy
niềm tin, nhịp nhàng với thiên nhiên.
- Hình ảnh các loài cá trên biển:
+ Cá thu ... như đoàn thoi
+ Cá song... lấp lánh đuốc đen hồng
+ Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe
+ Vẩy bạc đuôi vàng
+ Mắt cá huy hoàng
-> Nghệ thuật ẩn dụ, hoán dụ, liệt kê, hình
ảnh lãng mạn kết hợp với vẻ đẹp bình dị
của hiện thực và sự liên tưởng, tưởng
tượng bay bổng tạo thành bức tranh sơn
mài, lung linh, huyền ảo.
3. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về:
"Câu hát trăng buồm cùng gió khơi
… Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi"
- Khổ thơ là một hình ảnh đối lập: một
ngày mới bắt đầu khi công việc kết thúc.
- Hình ảnh thơ "Câu hát căng buồm…" -
lặp lại gần như toàn bộ câu thơ ở khổ đầu
-> gợi niềm vui thắng lợi sau một chuyến
ra khơi may mắn, tôm cá đầy khoang
- Hình ảnh "Đoàn thuyền...mặt trời" nặng
cá trở về trong buổi bình minh huy hoàng
là biểu hiện của con người lao động chào
đón một tương lai tươi sáng. Câu hát tràn
GV: Vũ Xuân Đông Năm học 2010 - 2011
119

Trường THCS Yên Bình Giáo án Ngữ Văn 9
HĐ3 Luyện tập
? Đọc bài thơ, em cảm nhận được những
vẻ đẹp nào của cuộc sống ?
? Từ hoàn cảnh sáng tác bài thơ, em hiểu
tình cảm nào của nhà thơ đối với đất nước,
con người qua nhịp điệu, hình ảnh thơ?
- Gọi hs đọc lại 1 đoạn thơ mình thích
( hoặc cả bài thơ)
đầy khi thế của người lao động đang cùng
đoàn thuyền lướt sóng với niềm vui, niềm
lạc quan về thành quả lao động của mình.
III. Tổng kết - Luyện tập.
1/ Tổng kết: (SGK)
2/ Luyện tập: Chọn và phân tích một khổ
thơ hay một hình ảnh thơ mà em thích.
HĐ4 Vận dụng
- Củng cố Cảm hứng vũ trụ và con người lao động
- HDVN
Học thuộc lòng bài thơ . Nắm nội dung và nghệ thuât.Làm bài tập phần luyện tập
Chuẩn bị: Tổng kết từ vựng ( Ôn lại những kiến thức ở phần tổng kết).
------------------------------------------------------------------------------------------------
NS: 20/10/2010
ND:
Tiết 53
TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG
A.Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức:
- Củng cố lại kiến thức đã học về tu từ từ vựng trong chương trình
THCS: từ tượng thanh, từ tượng hình, một số phép tu từ.

- Hệ thống hoá kiến thức. Có ý thức ôn tập những nội dung kiến
thức đã học.
2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng tổng hợp phân tích
3. Thái độ: Yêu tiếng Việt
B – Kĩ năng sống được giáo dục
- Kĩ năng tự nhận thức : về các đợ vị từ vựng mà mình đã nắm được
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin: kiến thức về từ vựng đã học
- Kĩ năng tư duy sáng tạo: làm các bài tập về từ vựng
C- Phương pháp/Kỹ thuật dạy học – Phương tiện dạy học
- Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Động não, hỏi và trả lời, viết tích cực, trình bày 1 phút
- Phương tiện dạy học: SGK - TLTK
D – Tổ chức các hoạt động dạy học
C. Tổ chức các hoạt động
1. Ổn định tổ chức
9A 9B 9C
2. Kiểm tra bài cũ
3. Bài mới
HĐ 1 Khởi động: Tổng kết về từ vựng
GV: Vũ Xuân Đông Năm học 2010 - 2011
120