28.Khích Lệ Người Ta Cách Nào

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch
Phần Thứ Hai Mươi Tám
Khích Lệ Người Ta Cách Nào?
Tôi Đã được anh Pete Barlow. Anh chuyên môn dạy chó và ngựa làm trò
trong Những rạp xiếc. Tôi thích coi anh dạy chó lắm. Khi một con chó hơi tấn
Tới một chút, anh vuốt ve nó, khen nó, thưởng nó thịt, nói tóm lại Coi trọng
sự thành công của nó.
Phương Pháp đó không mới mẻ gì. Tất cả những người dạy súc vật áp
dụng Nó đã nhiều thế kỷ rồi.
Tôi tự hỏi Đối với loài người sao chúng ta không dùng cách hợp lý đó?
Tại sao Ta không dùng thịt thay cho rồi lời khen thay cho lời mắng? Chúng ta
nên Theo anh Pete Barlow muốn khuyến khích ai thì dù người đó tấn tới rất ít,
ta cũng nên khen.
Như vậy chúng Ta kích lệ họ cho họ tiếp tục gắng sức. Lewis E. Lawes,
giám đốc khám Sing Sing, nhận thấy rằng những lời khuyến khích có nhiều
kết quả rất Tốt, cả với tội nhân chai nhất. Ông viết trong một bức thư: "Tôi
nhận Thấy rằng muốn cho tội nhân hợp tác với tôi và trở lại con đường Lương
thiện thì khen những sự gắng sức của họ, có hiệu quả hơn là rầy, Phạt họ!"
Tới bây giờ tôi chưa từng bị nhốt khám Sing Sing và không Biết bọn tội nhân
nghĩ sao. Nhưng chỉ cần ngó về quá khứ của tôi, cũng Thấy rằng đời tôi có
một đôi khi thay đổi do một lời khen hay khuyến Khích. Và bạn có như vậy
không? ... Quá khứ đầy những thí dụ chứng Minh năng lực thần diệu của lời
khen.
Năm mươi năm trước, một đứa nhỏ mười tuổi làm việc trong một xưởng ở
Naples. Nó mơ mộng muốn thành một danh ca. Chẳng may, ông thầy đầu tiên
Dạy nó ca làm cho nó thất vọng: "Giọng này ca như té tai người ta". Nhưng
mà nó, một người nhà quê nghèo an ủi nó, ôm nó vào lòng, bảo Rằng bà tin
chắc nó có tài và đã thấy nó tiến tới rồi. Bà làm việc Cực khổ, nhịn ăn, nhịn
mặc đi chân không, để dành tiền cho học âm nhạc... Những lời khuyến khích
của bà thay đổi hẳn đời đứa nhỏ. Chắc bạn đã Được nghe người ta nói tới nó:
tên nó là Caruso.

Thế kỷ trước, một thiếu niên ở Luân Đôn ước ao trở nên văn sĩ. Nhưng
Hoàn cảnh nó thật là trái ngược. Học thì sơ sài, cha bị giam thâu và Chính nó
nghèo lắm, nhiều khi bị "lửa cơ đốt ruột". Sau cùng, nó kiếm Được một việc
làm là dán nhãn lên trên những ve thuốc nhuộm trong Một kho hàng đầy
những chuột cống. Tối, nó ngủ trên một gác thượng Ghê tởm, sát mái nhà,
cùng với bọn du côn cặn bã của thành Luân Đôn. Nó không tin ở giá trị của
nó và sợ người ta chê giễu tới nỗi Phải đợi trời tối như mực rồi mới dám lén lú
đem bản thảo bỏ vào Thùng thư. Hết bản này đến bản khác bị trừ chối. Sau
cùng, một ngày Tươi sáng tới: một chuyện nó viết được người ta nhận đăng.
Đành rằng Người ta không trả nó một xu nhỏ nào hết, nhưng nó không cần.
Nhà Xuất bản khen nó, là đủ rồi! Có người nhận rằng nó có tài rồi! Nó Sung
sướng tới nỗi nó đi lang thang ngoài phố, hai hàng lệ ròng ròng Trên má.
Từ lúc đó, nó hy vọng, tự Tín và tương lai của nó thay đổi hẳn. Nhưng nếu
không có sự khuyến khích Đó thì có lẽ nó còn làm suốt đời trong những nhà
máy đầy chuột cống. Người đó, cũng không xa lạ gì với bạn. Chính là văn sĩ
Anh Charles Dickens. Nửa thế kỷ sau, một thanh niên khác ở Luân Đôn làm
việc trong một Cửa hàng bán đồ nỉ. Dậy từ ba giờ sáng, quét tiệm, và nai lưng
ra làm Mười bốn giờ một ngày. Được hai năm, chịu không nổi, rồi một buồi
sáng không Điểm tâm, bỏ nhà ra đi, cuốc bộ hai mươi cây số về thăm bà mẹ
làm quản Gia cho một chủ điền. Cậu than thở khóc lóc van lớn, thề nhất định
tự Tử, nếu cón phải bắt buộc bước chân vào cửa hàng đó nữa... Rồi cậu Viết
một bức thư dài cho ông giáo cũ, thú nhận rằng chịu không nổi Đời nữa, chỉ
muốn quyền sinh thôi. Ông giáo hồi âm, an ủi cậu, nói Cậu rất thông minh,
làm việc lớn được, đời tươi sáng và cuối thư, cho Cậu một chân giáo viên.
Những lời Khen và an ủi đó thay đổi đời và có ảnh hưởng sâu xa trong
văn học Nước Anh. Thực vậy từ hồi ấy, nhân vật đó đã viết bảy mươi bảy
cuốn sách và Dùng ngòi viết mà kiếm được trên một triệu mỹ kim. Chắc bạn
văn sĩ Đó: chính là H.Gwells.
Năm 1922, ở Californie Có một thanh niên nghèo khổ, sống với vợ. Giọng
chàng tốt: chủ nhật Hát ở nhà thờ, thỉnh thoảng hát trong những lễ cưới để

kiếm vài mỹ Kim. Nhưng khó đủ ăn lắm, chàng nhất quyết xa châu thành về
nhà quê Mà đời sống ít đắc đỏ. Kiếm một cái chòi ở giữa vườn nho rồi ở đó.
Tiền mướn nhà tuy chẳng là bao, nhưng đối với chàng còn nặng quá: chàng
Không trả nổi. Thiếu mười tháng tiền nhà, chàng đành làm trong vườn nho Để
trả nợ. Nhiều khi đói quá, được ít nho lót lòng chàng mừng lắm. Chàng thất
vọng đến nỗi muốn giải nghệ đi bán xe cam nhông... Chính Lúc đó, văn sĩ
Rupert Hugles nghe chàng ca, khen chàng: "Giọng anh tốt Lắm. Anh phải lên
Nữu Ước, kiếm thầy học, luyện thêm nó đi..".
Chính lời khen đó mở đầu cho quảng đường rực rỡ của chàng. Chàng dãi
Bày tâm sự với tôi như vậy. Chàng liền mượn hai ngàn rưỡi mỹ kim rồi Đi về
miềm Đông. Thanh niên đó danh ca Lawrence Tibbett.
Nếu chúng ta biết đem ra ánh sáng những tài năng sâu kín của nhũng
Người xung quanh chúng ta, thì chẳng phải là chỉ dẫn đạo, cải thiện, Phân
phát họ mà thôi, ta còn cải tạo họ nữa. Bạn cho rằng tôi nói Quá ư? Thì đây,
xin bạn nghe những lời chí lý sau này của một giáo sư William James, một
nhà tâm lý có lẽ có tài nhất của châu Mỹ.
Chúng ta hiện tại ra sao, và chúng ta có thể trở thành một người ra Sao,
hai trạng thái đó khác nhau xa lắm, cũng như một người chập chờm, Nửa thức
nửa ngủ, so với một người tỉnh táo hẳn hòi vậy.
Chúng ta chỉ dùng một phần nhỏ những khả năng vật chất và tinh thần
Của chúng ta. Nói chung thì loài người sống mà bỏ phí nhiều khả năng Lắm.
Có đủ các bảo vật mà không dùng tới.
Bạn cũng có những bảo vật mà bạn không dùng tới, hoặc không biết Lợi
dụng nó tới cực độ. Trong những bảo vật đó, khả năng hiền diệu Khen ngợi
người khác và khuyến khích họ thực hiện những khả năng thầm Kín của họ.
Vậy, muốn thay đổi người khác mà không làm cho người khác Phật ý, giận
dữ, bạn phải: Lấy công tâm nhận những sự gắng sức của Họ, khen những tấn
tới nhỏ nhất của họ.
Lời khen của bạn phải thành thật và đại độ.