CHƯƠNG II:ĐẶC ĐIỂM HỆ THẦN KINH

BÀI GI NGẢ
GI I PH U SINH Ả Ẫ
LÝ
TR EMẺ
TRƯỜNG ĐH THỦ DẦU MỘT
GV: THÂN THỊ DIỆP NGA
CHƯƠNG II:
ĐẶC ĐIỂM HỆ THẦN KINH
TRẺ EM
CÁCH CHĂM SÓC VÀ BẢO VỆ
I-VAI TRÒ CỦA HỆ THẦN KINH
- Hệ thần kinh điều khiển sự hoạt động của
các cơ quan trong cơ thể.
- Phối hợp và điều hoà sự hoạt động của
các cơ quan làm cho cơ thể thích nghi được
sự thay đổi thường xuyên của môi trường
và có thể cải tạo nó.
Nhờ có hệ thần kinh (BCĐN) mà con
người có tư duy và có tâm lý. Vỏ não là cơ
sở vật chất của toàn bộ hoạt động tâm
lý con người.
II- CẤU TẠO HTK NGƯỜI
1- Tế bào thần kinh( Nơron)
HTK được cấu tạo từ nhiều TBTK(nơron).
-
Nơron không sinh ra khi sống, 30 tuổi mất
½ số nơron
-
Nơron là những tế bào được biệt hoá cao
thích nghi với chức năng phát sinh và dẫn
truyền xung động thần kinh.

TBTK vừa là đơn vị cấu trúc vừa là đơn vị
chức năng của hệ thần kinh.

Các tế bào
thần kinh có
hình dạng, kích
thước khác
nhau nhưng
đều gồm 3
phần:
Thân tế bào-
Tua gai- sợi
trục.

Cấu tạo tế bào thần kinh( Nơron):
Thân tế bào: có thể là hình cầu, hình que,
hình tháp, hình sao.
-
Thân chứa nguyên sinh chất & nhân cũng
như các tế bào khác.
-
Phần thân còn chứa vô số những hạt màu
xám chứa nhiều ADN (thông tin di truyền).
-Thân tế bào thần kinh tạo nên chất xám
nằm ở bên trong tuỷ sống, phần vỏ của bán
cầu đại não và tiểu não, một số điểm rải rác
dưới vỏ não.

* Tua gai: là những tua bào tương
ngắn và phân nhánh ở gần thân tế bào.

Mỗi tế bào có nhiều tua gai.
•
Sợi trục:là một tua bào tương dài.
•
Đầu tận cùng chia thành nhiều nhánh, mỗi
nhánh tận cùng bằng cúc tận cùng.
•
Sợi trục có chứa chất myelin (là chất có
tính cách điện).
•
Các sợi trục tập trung thành từng bó dây
thần kinh, tạo nên chất trắng của hệ thần
kinh  dẫn truyền xung động thần kinh
* Sinap:
- Các tế bào thần kinh nối với nhau qua
sinap (khớp thần kinh).
-
Sinap là nơi tiếp xúc giữa nhánh tận cùng
của sợi trục tế bào thần kinh trước với đuôi
gai hoặc thân của tế bào thần kinh tiếp theo.
-
Các xung động thần kinh khi qua Sinap
bao giờ cũng chỉ dẫn truyền theo một chiều

2- HTK người.

HỆ THẦN KINH NGƯỜI
TK TRUNG ƯƠNG
TK NGOẠI BIÊN
NÃO BỘ

TỦY SỐNG DÂY TK
NÃO BỘ
NÃO BỘ
- Não bộ: là phần phát triển rất mạnh. Trong quá
trinh phát triển não được chia thành 3 phần tạo
thành 3 bọng não: trước, giữa và sau.
. Bọng não sau hình thành hành tuỷ, cầu
não và tiểu não.
. Bọng não giữa hình thành não giữa.
. Bọng não trước hình thành não trung gian
và bán cầu đại não.
- Hành tuỷ, cầu não, não giữa, não trung gian
hợp lại được gọi là thân não. Thân não là trung
tâm của phản xạ không điều kiện. Thân não là
nơi xuất phát ủa 12 đôi dây thần kinh não.
TIỂU NÃO
- Tiểu não: nằm sau cầu não, tiểu não có chức
năng cơ bản là đảm bảo tính chính xác của các
cử động.
Ở tiểu não chất xám nằm ở mặt ngoài tạo thành
lớp vỏ, chất trắng nằm ở bên trong, chất xám
chen vào chất trắng làm cho chất trắng có cấu
trúc hình cành cây rất đặc biệt.
BÁN CẦU ĐẠI NÃO
- ở người BCĐN rất phát triển, bề mặt có nhiều
khe, nhiều rãnh ăn sâu vào trong chia bề mặt
của não thành nhiều thuỳ, nhiều hồi.
- BCĐN có chất xám nằm ngoài tạo thành lớp
vỏ, chất trắng nằm trong tạo nên các đường dẫn
truyền nối các căn cứ thần kinh trên vỏ não với

nhau và với các phần khác của hệ thần kinh.
- Lớp vỏ BCĐN gồm nhiều lớp tế bào, các lớp tế
bào phân bố không đều và có sự phân bố về
chức năng tạo nên nhiều vùng, nhiều miền khác
nhau (52 vùng)
TỦY SỐNG
- Nằm trong cột sống
- Tuỷ sống còn mang tính chất phân đốt
gồm 31 đôi tuỷ tương ứng với 31 đôi Dây
thần kinh tuỷ.
- Mỗi đoạn tuỷ sống chi phối hoạt động một
vùng nhất định của cơ thể.
- Trong tuỷ sống phần chất xám nằm trong
là căn cứ thần kinh của phản xạ không điều
kiện, chất trắng nằm ngoài tạo nên các
đường dẫn truyền nối các căn cứ thần kinh
với nhau.

TỦY
SỐNG
THẦN KINH NGOẠI BIÊN
Gồm những dây TK nối liền phần trung ương với
các cơ quan ở trong và mặt ngoài cơ thể, đó là:
- Các dây TK hướng tâm (dẫn truyền cảm giác).
- Các dây TK ly tâm (dẫn truyền vận động).
- Dây pha (dây TK tuỷ).
Trong cơ thể người có :
12 đôi dây TK não và
31 đôi dây TK tuỷ.
III- SỰ PHÁT TRIỂN HTK Ở TRẺ EM

1- Sự thay đổi về cấu tạo và trọng lượng của não bộ:
- Khi ra đời não bộ của trẻ chưa phát triển đầy
đủ, mặc dầu cấu tạo và hình thái không khác
người lớn: kích thước nhỏ, trọng lượng lúc sơ
sinh (370 -392 gr).
- 6 tháng trọng lượng tăng gấp đôi, 3 tuổi tăng
gấp 3, 9 năm gần đạt như người lớn (1300gr).
- Sự phát triển các đường dẫn truyền diễn ra
rất mạnh và tăng lên theo từng lứa tuổi.
III- SỰ PHÁT TRIỂN HTK Ở TRẺ EM
2- Sự myêlin hóa các sợi thần kinh:
- Sự myêlin hoá là tế bào TK, sợi TK được bao bọc
một lớp vỏ (bắt đầu từ tháng thứ 4 của thai nhi, đến
3 tuổi )
-
Đây là giai đoạn phát triển quan trọng của não bộ
vì: quá trình myêlin hoá góp phần làm cho dẫn
truyền hưng phấn đến vỏ não một cách chính xác
hơn, hoạt động hoàn thiện hơn.
2- Sự myêlin hóa các sợi thần kinh:
Các dây TK nào hoạt động sớm hơn thì được myêlin
hoá trước:
+ ở não bộ:Đường dẫn truyền hướng tâm và miền
cảm thụ được myêlin hoá trước.Đường dẫn truyền
ly tâm và miền vận động myêlin hoá sau.12-18
tháng sự myêlin hoá dâyTK não kết thúc.
+ ở tủy: Dây thần kinh vận động được myelin hoá
trước, muộn nhất là dây thần kinh cảm giác.Khi trẻ
3 tuổi quá trình myelin hoá kết thúc
-

III- SỰ PHÁT TRIỂN HTK Ở TRẺ EM
3- Sự biến đổi của BCĐN
- Khi mới sinh đại não của trẻ giống người lớn về
cấu tạo và chức năng. Số lượng tế bào thần
kinh xấp xỉ 100 tỷ,
- Khi trẻ > 3 tuổi, tế bào thần kinh có sự phân
hoá rõ rệtphức tạp dần về cấu tạo và chức
năng thể hiện qua hoạt động TK cấp cao, cảm
giác, phân tích, hệ vận động phát triển nhịp độ
nhanh, hệ tín hiệu thứ hai bắt đầu phát triển
Cấu tạo
•
Sự phát triển thể hiện chủ yếu ở sự biến
đổi về tế bào học và chức năng vi cầu
não.
•
+ Số lượng các tế bào thần kinh tăng lên
không đáng kể. Các tế bào lớn lên và phân
hoá nhanh tạo nên các lớp ở vỏ não bán
cầu đại não, đồng thời làm cho diện tích
của lớp vỏ bán cầu đại não tăng lên nhanh.
Tới 2 tuổi vỏ não tăng lên 2,5 lần
•
+ Trẻ sơ sinh vỏ não đã có các rãnh lớn
chia bề mặt vỏ não thành các tuỳ.
•
+ Sau khi cùng với sự tăng diện tích bề
mặt của lớp vỏ, xuất hiện thêm nhiều rãnh
nhỏ, các rãnh lớn dần dần đạt độ sâu như
người lớn. 7- 14 tuổi bề mặt cũa vỏ não

tương tự như người lớn.
•
Các tế bào vỏ não phân hoá tạo nên các
lớp tế bào vỏ não, các vùng, các miền. Sự
phát triển của các lớp tế bào vỏ não song
song với sự phát triển của các hệ cơ quan
làm xuất hiện một số vùng mới trên vỏ
não: vùng hiểu tiếng nói , hiểu chữ viết.