Bài giảng Thương mại điện tử căn bản: Chương 1 - PGS.TS.GVCC Nguyễn Anh Tuấn

THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
CĂN BẢN
PGS.TS.GVCC Nguyễn Anh Tuấn, ĐH Thủy Lợi


Giới thiệu chung
• Môn học: Thương mại điện tử (Electronic commerce)
• Số tín chỉ:

2

• Số tiết:

30 tiết (lý thuyết 20; bài tập 10)

• Điểm quá trình: 40% (gồm điểm chuyên cần; bài tập tình
huống; bài tập lớn; thái độ làm việc nhóm )
• Điểm thi kết thúc: 60% (trắc nghiệm + tự luận)

2


Nội dung môn học
1

Tổng quan về Thương mại điện tử
2
3
4

6 tiết

Cơ sở hạ tầng Kinh tế- Xã hội – Pháp lý, Hạ
tầng Kỹ thuật – Công nghệ

4 tiết

An ninh mạng và Rủi ro trong TMĐT

4 tiết

Sàn Giao dịch Thương mại điện tử

5 Phương thức và hình thức kinh doanh TMĐT

4 tiết
4 tiết

B2B, B2C

6
7

Thanh toán điện tử

Marketing điện tử

4 tiết
4 tiết

3

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
1.1. Sự ra đời và phát triển thương mại điện tử
1979: Michael Aldrich phát minh mua sắm trực tuyến.
1984: Gateshead SIS/Tesco là trang mua bán trực tuyến dạng B2C đầu tiên
1984: Tháng 4 năm 1984, CompuServe ra mắt Trung tâm Mua sắm Điện tử ở Mỹ và Canada.
Đây là dịch vụ thương mại điện tử đầu tiên toàn diện.
1990: Tim Berners-Lee xây dựng trình duyệt đầu tiên, WorldWideWeb, sử máy NeXT.
1994: Netscape tung trình duyệt Navigator với tên là Mozilla. Pizza Hut đặt hàng trên trang
web này. Ngân hàng trực tuyến đầu tiên được mở.
1995: Jeff Bezos ra mắt Amazon.com và thương mại miễn phí 24h.
1998: Alibaba Group được hình thành ở Trung Quốc.
2004: DHgate.com, công ty B2C giao dịch trực tuyến đầu tiên ở Trung Quốc được thành lập.
Ngày nay, TMĐT đã phát triển nhanh, mạnh lan rộng mọi ngành, lĩnh vực kinh tế - xã hội
Nhận xét:
- TMĐT phát triển đồng hành với sự phát triển của Internet
- Nhờ có khả năng khai thác, truyền, trao đổi thông tin, giao dịch thương mại thông qua các
website thương mại, mạng Internet nhanh chóng, TMĐT đã ra đời và phát triển.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT
1.2.1. Thực trạng
a. Thế giới
- Theo thống kê, năm 2016, có 1,61 tỷ người trên toàn cầu mua hàng trực
tuyến.
- Dự kiến, DT bán lẻ trực tuyến thế giới sẽ tăng từ 1.900 tỷ USD (2016), lên

4.060 tỷ USD (2020).
- Tỷ lệ mua sắm trực tuyến tại EU đã tăng gấp 2 lần trong 10 năm qua và
tăng từ mức 29,7% năm 2007 lên 55% hiện nay và đóng góp hơn 9% tổng DS
bán lẻ tại châu


Tại Mỹ, DT bán lẻ trực tuyến năm 2016 đạt 394,86 tỷ USD, tăng 15,6%
so với với năm 2015, ghi nhận mức tăng trưởng cao nhất kể từ năm
2013.
Tại khu vực châu Á - TBD, năm 2017, DT từ TMĐT của khu vực đóng
góp 40% tổng doanh thu TMĐT trên toàn cầu, nhờ hoạt động mua
sắm bùng nổ tại Trung Quốc, Nhật Bản, Australia, Hàn Quốc và Ấn Độ.
Dự báo ĐN Á sẽ trở thành thị trường TMĐT bùng nổ tiếp theo, Dự
kiến, số lượng người thuộc tầng lớp trung lưu tại ASEAN sẽ tăng từ
190 triệu người (2012), lên 400 triệu người (2020) và lượng người
truy nhập Internet cũng sẽ tăng gấp ba lần lên 600 triệu người
(2025).
Riêng với số của Trung Quốc, TMĐT đã tăng trưởng vượt bậc trong
thập kỷ qua. Khoảng 10 năm trước, TQ chiếm chưa đến 1% thị trường
TMĐT toàn cầu, ngày nay con số là 42%. Trong khi đó, ngược lại thị
phần TMĐT của Mỹ là 24%, (giảm từ 35% của năm 2005).


Dự báo:
Hàn Quốc và Trung Quốc sẽ tiếp tục là các thị trường dẫn đầu
và Châu Á nói chung vẫn là thị trường mũi nhọn. Riêng
thương mại điện tử Việt Nam dự kiến sẽ tăng từ 0,5% lên
2,2% trong năm 2025 kết hợp với sự phát triển của kỹ thuật
số.

1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới
(1) Amazon (Mỹ)
Amazon chính là một trong các trang thương mại điện tử lớn nhất trên thế
giới trong lĩnh vực thương mại điện tử. Amazon có mặt ở mọi nơi trên thế
giới và có trụ sở chính nằm tại Wasington, Hoa Kỳ. Amazon có quy trình bán
hàng trực tuyến chặt chẽ, uy tín nên nhận được sự ủng hộ và tin tưởng của
đại đa số người dùng, kể cả người mua và người dùng.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới
(2) Alibaba (Trung Quốc)
Từ khoảng năm 2010, trang thương mại điện tử Alibaba bắt đầu
phát triển trên phạm vi toàn cầu. Xu hướng mà Alibaba muốn
hướng tới giống như trang tìm kiếm Google nhưng lại thiên
nhiều hơn về lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu.
Alibaba cũng được xem là một trong những địa chỉ web đáng tin
cậy trong top 10 website thương mại điện tử lớn nhất trên thế
giới hiện nay.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới
(3) Ebay (Mỹ)
Đây là một trang website mua bán trực tuyến của Mỹ và cho đến
nay nó đã có mặt ở hầu hết mọi nơi trên thế giới, ở nhiều phiên
bản.
Ưu điểm của Ebay là có các mặt hàng được rao bán rất đa dạng,

phong phú, giống như một sàn đấu giá trực tuyến, một nơi để
người mua và người bán thỏa sức trao đổi mua bán hàng hóa
trong nhiều lĩnh vực.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới
(4) Bestbuy (Mỹ)
Khi truy cập trang thương mại điện tử Bestbuy, bạn có thể dễ dàng tìm thấy hàng
ngàn những sản phẩm mà mình yêu thích nhờ sự sắp xếp hàng hóa trên các gian hàng
trực tuyến khoa học, theo các danh mục rõ ràng, chuyên nghiệp.
Bestbuy sử dụng chủ yếu trên ngôn ngữ tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha, phục vụ cho
rất nhiều ngành hàng cả bán buôn và bán lẻ.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới
(5) Walmart (Mỹ)
Với chiến lược bán hàng cắt giảm chi phí, chương trình giảm giá đặc biệt và
các dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp, Walmart đã trở thành một trong
những nhà bán lẻ tạp hóa lớn nhất nước Mỹ, đạt doanh thu khoảng 20%
doanh thu hàng tiêu dùng và tạp phẩm.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới
(6) Target Corporation (Mỹ)
Nếu Walmart được xem là một nhà bán lẻ lớn nhất ở nước Mỹ thì Target
Corp chắc chắn sẽ là nhà bán lẻ được đứng thứ hai. Target Corp được thành
lập bởi George Dayton và hiện có trụ chính đặt tại Minneapolis, Minnesota,

Hoa Kỳ. Ngoài trụ sở chính ra thì tập đoàn này còn có nhiều cửa hàng bán lẻ
tại một số nước khác và hoạt động rất tốt trên thế giới với nguồn sản phẩm
chất lượng và đa dạng đáp ứng được mọi nhu cầu của khách hàng.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới
(7) Home Depot (Mỹ)
Home Depot được sáng lập vào năm 1978, có trụ sở chính đặt tại Atlanta và
là trang thương mại điện tử chuyên bán lẻ vật dụng xây dựng cùng các sản
phẩm gia dụng và nội thất khác. Tập đoàn này hiện đã có một chuỗi 2.200 cửa
hàng trải dài và hoạt động mạnh trên khắp nước Mỹ.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới
(8) Taobao (Trung Quốc)
Taobao là trang thương mại điện tử và thị trường bán hàng trực
tuyến “quyền lực” nhất tại Trung Quốc và dần dần được sử dụng
nhiều bởi các người dùng đến từ nhiều nơi trên thế
giới. Taobao có hơn 800 triệu danh sách sản phẩm và hơn 500
triệu người dùng, tính đến năm 2014.
Tại thị trường Đông Nam Á, Taobao đang có sự phát triển vượt
bậc và được đánh giá là có thể sánh ngang ngửa với trang
Amazon.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới 2018
(9) Etsy (Mỹ)

Đây là chợ điện tử online chuyên buôn bán mặt hàng hanmade,
hiện nay etsy có hơn 8000 gian hàng cùng hàng chục triệu sản
phẩm hấp dẫn. Etsy hiện đã có hơn 800.000 gian hàng mua
bán trực tuyến với tổng số hơn 15 triệu sản phẩm độc đáo có thể
đáp ứng mọi nhu cầu cần thiết của các khách hàng.


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất thế giới 2018
(10) Lazada (Đông Nam Á)
Năm, Lazada được thành lập tại Singapor, và ngay sau đó phát
triển tại Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt
Nam theo mô hình của Amazon.com.
Nổi lên trong vòng 5 năm trở lại đây, trang bán hàng thương mại
điện tử thuộc quyền sở hữu của Alibaba này đang chiếm dần ưu
thế và thể hiện năng lực của một đơn vị mới, trẻ, chât lượng trên
thị trường kinh doanh, buôn bán hàng hóa.
Được hoạt động trên nhiều thứ tiếng ở nhiều quốc gia khu vực
châu Á, Lazada xứng đáng được ghi tên vào danh sách các trang
thương mại điện tử hoạt động hiệu quả và có dịch vụ khách hàng
thực sự chất lượng.


Tóm lại:
Trong 10 trang TMĐT lớn nhất toàn cầu, thì Mỹ chiếm 7,
Trung Quốc: 2, Đông Nam Á: 1 phản ánh đúng thực trạng
phát triển TMĐT hiện nay.


Thống kê từ Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho thấy, trung

bình một tuần, mỗi người bỏ ra gần 25 giờ để lên mạng, tức hơn 3
giờ/ngày. Cùng với đó, gần 1/3 người sử dụng internet để mua sắm
online với chi tiêu trung bình 160 USD/người/năm.
Hầu hết, SP mà người tiêu dùng Việt mua bán online chủ yếu là quần
áo, giày dép chiếm tỷ lệ 64%, sách, âm nhạc, văn phòng phẩm chiếm
51%, mỹ phẩm và các sản phẩm chăm sóc cá nhân 40%, các sản phẩm
công nghệ thông tin, gia dụng chiếm 40%, đồ nội thất 29%, sản phẩm
ăn uống 20%…
Dự kiến, đến năm 2020 tại Việt Nam sẽ có khoảng 30% dân số tham
gia mua sắm online, đạt 350USD/người.
Đây cũng là lý do không ít các nhà phân phối lớn như Công ty TNHH
Lotte Việt Nam, Công ty trách nhiệm hữu hạn Aeon Việt Nam đã đẩy
mạnh, phát triển kênh mua sắm trực tuyến để chen chân cùng các
thương hiệu vốn nổi tiếng như Adayroi, Alibaba, Thế giới Di Động,
Lazada, Vật giá, Én bạc…


1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất Việt Nam 2018
(1). Lazada Việt Nam
Lazada Việt Nam là một sàn giao dịch thương mại điện tử, cung cấp sản phẩm trên
nhiều ngành hàng khác nhau như nội thất, điện thoại máy tính bảng, thời trang và phụ
kiện, sản phẩm chăm sóc sức khỏe, làm đẹp, đồ chơi và đồ dùng thể thao.
Lazada Việt Nam là một phần của Lazada Group – tập đoàn thương mại điện tử đa quốc
gia và hiện đang có chi nhánh tại Indonesia, Philippin, Singapore, Thái Lan và Malaysia.
Tập đoàn Lazada lại thuộc sở hữu tập đoàn Alibaba.


Việt Nam

1.2. Thực trạng và xu hướng của TMĐT (tiếp)
Một số trang TMĐT lớn nhất Việt Nam 2018
(2). Thế giới di động
Thegioididong.com trực thuộc Công ty Cổ phần Thế giới di động được thành lập vào
năm 2004, tên tiếng Anh là Mobile World JSC, là một tập đoàn bán lẻ tại Việt Nam với
lĩnh vực kinh doanh chính là bán lẻ điện thoại di động, thiết bị số và điện tử tiêu dùng.
Theo nghiên cứu của EMPEA, thống kê thị phần bán lẻ điện thoại di động tại Việt Nam
năm 2014 thì Thế giới di động hiện chiếm 25% và là doanh nghiệp lớn nhất trong lĩnh
vực của mình.