Tự học sử dụng Linux - Lời mở đầu

Lời mở đầu
Trong tác phẩm nổi tiếng thế giới của nhà văn Nga Lev Tolstoi “Chiến tranh và
hoà bình” có đưa ra một ví dụ để minh hoạ cho suy nghĩ của tác giả về vai trò của
những người có tiếng (cụ thể là Napoleon và Alecxandr đệ nhất) và quần chúng
trong lịch sử nói chung cũng như trong chiến tranh ở châu Âu những năm đầu
thế kỷ XIX. Nhân vật chính trong ví dụ minh hoạ này là con ong. Đối với cậu bé
vừa bị ong cắn thì mục đích của con ong ở chỗ cắn người. Đối với một nhà thơ
thì mục đích của con ong là thu vào mình hương vị của những bông hoa. Đối với
người nuôi ong thì mục đích ong là thu thập mật ong. Người nuôi ong có cái nhìn
sâu hơn thì cho rằng ong thu thập bụi phấn hoa để nuôi ong con và tạo ong chúa,
như vậy mục đích của nó là duy trì nòi giống. Nhà sinh học khi quan sát thấy
ong thụ phấn cho hoa thì quyết định đây chính là mục đích của loài ong. Người
khác quan sát quá trình di cư của thực vật thì cho rằng ong tham gia vào quá
trình này và là mục đích của nó. Tất nhiên mục đích cuối cùng của ong không
phải là những cái trên nằm riêng biệt mà là tất cả chúng cộng lại, và còn cộng
thêm những gì mà tạm thời bộ óc quan sát hạn chế của con người còn chưa tìm
ra.
Microsoft nhìn thấy ở Linux khả năng cạnh tranh lớn và nhiều khi coi Linux
là kẻ thù của mình. Nhiều tổ chức chính phủ cũng như phi chính phủ nhìn thấy
ở Linux một hệ điều hành nhiều hứa hẹn và hỗ trợ cho Linux. Những nước còn
nghèo tìm thấy ở Linux một cách giải quyết cho vấn đề kinh tế. Một số công ty
đã thấy được ở Linux một nguồn lợi lớn và phát triển công việc kinh doanh của
mình từ hệ điều hành này. Đối với Linus Torvalds, Linux là niềm đam mê và
“Just for fun”. Các nhà lập trình nhân (kernel) tìm thấy ở Linux sự quyến rũ và
công việc phát triển của họ. Người dùng thì thấy ở Linux một hệ thống mạnh,
thuận tiện, có thể điều chỉnh theo ý muốn của mình v.v. . .
Linux là hệ điều hành phát triển mạnh. Những năm đầu thập kỷ thứ chín
của thế kỷ XX Linux mới chỉ là đứa con tinh thần chưa biết nói của Torvalds.
Chỉ trong vài năm gần đây đã có nhiều bản phân phối Linux chiếm lĩnh được môi
trường máy chủ cũng như máy để bàn của người dùng. Trên thị trường máy chủ
hiện thời chỉ có một vài tên tuổi đáng chú ý. Linux cho máy để bàn có phần đa

dạng hơn. Mỗi bản phân phối thích hợp cho một nhóm người dùng cụ thể nào đó
từ người dùng mới đến người dùng “cao cấp” (advanced) hay nói đúng hơn là mỗi
người dùng có quyền lựa chọn cho mình một bản phân phối thích hợp và chuyển
sang sử dụng bản khác khi nào mong muốn. Lịch sử hình thành và phát triển
Linux chúng ta sẽ thấy ở ngay chương đầu tiên của cuốn sách này.
Linux ngay từ ban đầu đã được xây dựng dựa trên cộng đồng (tiếng Anh
“community”), dựa trên sự cộng tác. Cộng đồng Linux không chỉ cung cấp cho
người dùng máy tính một hệ điều hành thân thiện, dễ sử dụng mà còn luôn luôn
sẵn sàng giúp đỡ người dùng mới, luôn mong muốn có thêm máy tính chạy dưới
Linux. Với kết nối mạng Internet, bạn sẽ luôn tìm thấy câu trả lời cho vấn đề của
mình từ số lượng lớn các diễn đàn, nhóm thư, nhóm tin tức, các trang web cung
cấp tin tức, bài báo, sách về Linux. . . Tuy nhiên nếu bạn mới bắt đầu học Linux
thì hãy tìm cho mình một cuốn sách giới thiệu ngắn gọn về hệ điều hành này.
Một cuốn sách tham khảo cầm tay là không thể thiếu trong thời gian đầu tìm
hiểu Linux. Hãy xem xét giá và nội dung cuốn sách trước khi mua. Nếu không
có khả năng tìm được sách thích hợp hoặc bạn thích cuốn sách “Tự học sử dụng
Linux” này thì có thể in nó ra để tiện đọc.
Tôi bắt đầu học Linux khi có trong tay 3 đĩa CD RedHat 7.0 khoảng 4 năm
trước đây. Và bây giờ Linux (cụ thể là OpenSUSE Linux) là hệ thống duy nhất
làm việc trên máy tính của tôi. Không phải là tôi không muốn sử dụng và ghét
bỏ hệ điều hành Windows mà đơn giản là tôi đã quen làm việc trong môi trường
KDE và Xfce, đôi khi trong console (dòng lệnh không có đồ hoạ). Và hơn nữa
mọi công việc cần đến máy tính của tôi có thể giải quyết nhanh gọn bằng những
chương trình đi kèm với Linux. Nghe nhạc bằng Amarok, quản lý hình kỹ thuật
số và lấy chúng ra từ máy hình bằng digiKam, soạn thảo tài liệu, cụ thể là luận
văn tốt nghiệp và cuốn sách này, trong chương trình Kile và biên dịch mã L
A
T
E
X

qua những chương trình có trong gói teTeX, những tài liệu khác có thể soạn thảo
trong Openoffice.org, với người dùng không chuyên thì khả năng chỉnh sửa ảnh
của The GIMP còn trên cả đủ, khả năng vẽ đồ hoạ vector của Inkscape còn đủ cho
cả những nhà thiết kế chuyên. Tôi không phải là một nhà quản lý mạng hay lập
trình chuyên nghiệp và nói chung không phải người học theo chuyên ngành công
nghệ thông tin. Ngành chính của tôi là Hoá học, do đó xin đừng mong đợi những
kiến thức cao siêu trong sách này. Như trang thứ hai của sách có ghi “Dành cho
người dùng mới và rất mới. . . ”.
Như vậy, cuốn sách “Tự học sử dụng Linux” được tạo ra với hy vọng sẽ giúp
người dùng mới làm quen với hệ điều hành tuyệt vời có tên Linux và hình tượng
trưng là chú chim cánh cụt (penguin) xinh đẹp. Những thông tin bạn đọc tìm thấy
trong cuốn sách này có thể áp dụng cho hầu hết hết các bản phân phối lớn, tuy
nhiên một số phần đặc biệt ví dụ phần nói về cài đặt chương trình từ các gói rpm
chỉ áp dụng tốt cho các bản phân phối “dòng RedHat”, đó là Fedora, Mandriva,
OpenSUSE, v.v. . . Thông thường người dùng mới bắt đầu gia nhập vào thế giới
Linux bằng những bản phân phối này. Happy Using Linux!
Công cụ để tạo ra cuốn sách bạn đang đọc là hệ thống sắp chữ L
A
T
E
X. Bạn có
thể tìm bản phân phối teTeX hoặc một bản phân phối khác của hệ thống này
trên hầu hết các bộ đĩa cài đặt hệ điều hành Linux.
Sách này được phân phối miễn phí theo bản quyền Creative Commons Public
License 2.5 (
Cũng như
những sản phẩm khác của cộng đồng OSS, cuốn sách này được tạo ra, sửa đổi,
thêm và bớt trong thời gian rảnh rỗi của tôi, do đó đôi khi nó sẽ được cập nhật
thường xuyên, và có khi không được cập nhật cả năm. Mọi đề nghị sửa đổi, thông
báo lỗi chính tả, lỗi kiến thức cũng như đề nghị giúp đỡ (luôn luôn hoan nghêng)

xin gửi cho Phan Vĩnh Thịnh theo địa chỉ
Xin cảm ơn Kostromin A.V. () đã viết ra một
cuốn sách sử dụng Linux hay làm tài liệu tham khảo chính cho cuốn sách này,
bác Nguyễn Đại Quý () và anh Nguyễn Đặng Hoàng Tuân
() đã giúp đỡ tôi trong khi soạn cuốn sách này.
Released under Creative Commons Public License 2.5
( />