SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM một số biện pháp giúp trẻ 5 6 tuổi nhận biết 29 chữ cái tiếng việt

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO KRÔNG ANA
TRƯỜNG MẦM NON SƠN CA
******************

Đề tài:

MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 -6 TUỔI
NHẬN BIẾT 29 CHỮ CÁI TIẾNG VIỆT
Đơn vị

: Trường Mầm non Sơn Ca

Năm học: 2018-2019
MỤC LỤC



Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
Trong xu thế phát triển chung của thời đại, đáp ứng nhu cầu phát triển
ngày càng mạnh mẽ của đất nước, đòi hỏi các ngành nói chung và giáo dục mầm
non nói riêng phải có bước chuyển mình rõ rệt nghĩa là đổi mới phương thức
giáo dục bắt kịp xu hướng, đẩy mạnh công tác chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm.
Chăm sóc trẻ tốt đồng nghĩa chăm sóc tốt tương lai của đất nước. Giáo
dục mầm non chính là hệ thống đầu tiên trong hệ thống giáo dục. Mục đích
chung của giáo dục mầm non là phát triển toàn diện cho trẻ, hình thành những
cơ sở ban đầu về nhân cách con người, mặt khác đáp ứng các nhu cầu phát triển
tổng thể hài hòa các mặt: Thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, thẩm mỹ, tình cảm và
xã hội, chuẩn bị nền móng vững chắc cho trẻ bước vào những cấp học tiếp theo.
Thông qua các hoạt động học tập, vui chơi khả năng nhận thức của trẻ ngày

được nâng lên. Lúc này trẻ dùng ngôn ngữ để giao tiếp với bạn bè và mọi người
xung quanh.
Trong đó hoạt động làm quen chữ cái là phương tiện góp phần phát triển
ngôn ngữ giao tiếp trao đổi của trẻ, đó cũng là tiền đề khi vào lớp 1
Làm quen chữ cái là môn học mở đầu của quá trình giao tiếp, trẻ không
bỡ ngỡ, khơi gợi tính tò mò, ham học hỏi, chủ động tích cực và khả năng tư duy
trong khi hoạt động
Làm quen chữ cái để tìm hiểu về môi trường xung quanh, nâng cao tính
mạnh dạn, tự tin, làm chủ lời nói của bản thân. Hình thành các kỹ năng nói, đọc,
viết, đàm thoại qua đó trẻ dùng ngôn ngữ của mình để diễn đạt, cảm nhận cái
mới về mọi việc
Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi, từ đặc trưng của ngành học “Học mà chơi,
chơi mà học, trẻ là trung tâm” để không mất đi sự hồn nhiên, ngây thơ, trong
sáng, hiếu động, vấn đề đặt ra là cần tổ chức các hoạt động ở lớp vào các tiết học
3


thật sáng tạo, không ôm đồm tránh áp lực để trẻ thoả sức cùng chơi, cùng học
mà vẫn tiếp thu được nội dung cần truyền đạt
Để hoàn thành nhiệm vụ trên bản thân tôi là giáo viên đứng lớp 5-6 tuổi
tại trường Mầm non Sơn Ca phân hiệu Thôn Ana luôn trăn trở để tìm ra các biện
pháp mới phù hợp với trẻ của lớp mình mà không mất đi sự hồn nhiên, ngây thơ,
trong sáng, hiếu động của lứa tuổi.
Đa số trẻ lớp tôi quê gốc ở Thái Bình, hàng ngày trẻ giao tiếp với bố mẹ
bằng tiếng vùng miền kéo theo hậu quả trẻ phát âm nhiều chữ không rõ, phát âm
sai, như chữ: o thành o..e…điều này đã gây không ít khó khăn cho bản thân tôi
khi nhiều lần uốn nắn nhưng đạt kết quả chưa cao.
Mặt khác một số giáo viên chưa nắm được trọng tâm của tiết dạy theo
chương trình mầm non mới, khả năng tổ chức các hoạt động còn hạn chế dẫn
đến hiệu quả chưa được như ý muốn

Trẻ mầm non học chữ cái theo quán tính, dễ nhớ mau quên, chính vì lẽ đó
dạy trẻ phát âm đúng chữ, rõ ràng không phải dễ dàng, không phải đem chương
trình lớp 1 vào giảng dạy mà thông qua trò chơi, đồ dùng sáng tạo trẻ bộc lộ suy
nghĩ, cảm nhận của mình về chữ cái để trẻ ghi nhớ tốt các mặt chữ, hình thành ở
trẻ kỹ năng đọc, nhớ và hình thành chữ viết thông qua các môn tập tô trẻ viết,
đọc và nhớ.
Chính vì vậy, giáo viên phải tích cực tìm tòi, nghiên cứu, đảm bảo tính
vừa sức, gây được hứng thú, đồng thời cho trẻ chủ động tham gia các hoạt động
thoả sức cùng học cùng chơi, phát huy tính sáng tạo, mạnh dạn và lấy trẻ làm
trung tâm. Nhận thức được tầm quan trọng cũng như những khó khăn trong quá
trình tổ chức hoạt động, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài“ Một số biện pháp
giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết 29 chữ cái tiếng việt”
II. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết 29 chữ cái tiếng
việt nhằm đưa ra một số phương pháp và giải pháp giúp nâng cao chất lượng
4


việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với 29 chữ cái ở trường mầm non thêm
phong phú và hiệu quả.
Đồng thời kế thừa và phát triển chất lượng tự học lấy trẻ làm trung tâm,
giúp trẻ chủ động học, nhận biết nhanh các chữ cái thông qua tất cả các hoạt
động và hình ảnh sinh động trong và ngoài lớp học

Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. Cơ sở lý luận của vấn đề
Một số biện pháp giúp trẻ nhận biết 29 chữ cái Tiếng việt là thông qua các
hoạt động học hàng ngày ở trường hay ở những môi trường khác nhau trẻ có thể
nhận biết tốt các mặt chữ, phát âm đúng, nghe phát âm và tìm được chữ cái

tương ứng.
Tìm ra các biện pháp mới này không chỉ giúp hình thành những cơ sở ban
đầu của kĩ năng nói tiếng mẹ đẻ mà còn giúp trẻ có những hiểu biết và kĩ năng
cơ bản hỗ trợ trực tiếp và tích cực cho bộ môn Tiếng việt ở trưởng Tiểu học. Vì
vậy tìm ra các biện pháp mới, chủ động, chính là đánh thức tiềm năng vốn từ
cho trẻ và là cơ hộ tốt để chuẩn bị hành trang vững chắc giúp trẻ vào lớp 1
Thực hiện tốt cuộc vận động “ Học tập và làm theo tư tưởng tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh”. Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương tự học sáng tạo”
cùng với tiêu chí đó, hàng năm các phong trào chuyên môn của trường tôi ngày
càng được nâng cao
Ở trường mầm non trẻ được làm quen với 29 chữ cái Tiếng Việt là hình
thức trẻ được làm quen với cách đọc, cách phát âm và đường nét cấu thành chữ
cái, từ đó trẻ nhận biết mặt chữ, phát âm đúng chữ cái và nhìn vào chữ cái đọc
được âm tương ứng thoả mãn tính tò mò, khám phá, nhân rộng ham hiểu biết
của trẻ ở các lĩnh vực
Ở giai đoạn 5-6 tuổi sự phát triển 5 mặt đã dần hoàn thiện, trẻ tiếp thu
5


nhanh, trí nhớ tốt. Phần lớn trẻ vẫn đang “Chơi mà học, học mà chơi”. Trong
quá trình làm quen chữ cái trẻ được thoả sức chơi và cùng sáng tạo với các chữ
cái như là: qua trò chơi sáng tạo trẻ tạo ra chữ cái từ lá cây, từ màu nước, từ
chính cơ thể của mình, từ đó thoã sức cùng chơi với các chữ, giúp khả năng tiếp
thu kiến thức của trẻ tốt, duy trì khả năng ghi nhớ có chủ định lâu bền
Trong Modul MN 3 có viết: “Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong
những nhiệm vụ quan trọng nhất ở trường mầm non. Hoạt động này không
những nhằm mục đích trẻ hình thành và phát triển năng lực ngôn ngữ như
nghe,nói, đọc, viết mà còn giúp trẻ phát triển tư duy, tình cảm. Đó là chiếc
cầu nối giúp trẻ bước vào thế giới lung linh huyền ảo, rực rỡ màu sắc của xã
hội loài người.

Vì vậy trẻ nói mạch lạc được chuẩn bị sẵn sàng để vào lớp 1, là yêu cầu
trọng tâm của phát triển ngôn ngữ. Vì thế, hoạt động làm quen chữ cái được coi
là phương tiện giáo dục, hình thành nhân cách cho trẻ. Thông qua đọc thơ, kể
chuyện, hình ảnh có gắn chữ cái, các trò chơi động tĩnh với làm quen chữ cái…
từ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Có thể nói hoạt động làm quen
chữ cái chính là nền tảng ngôn ngữ đưa trẻ đến hoạt động giao tiếp trong công
tác chăm sóc giáo dục trẻ
Đây là vấn đề thường xuyên mà giáo viên phải đối mặt mỗi khi lên lớp,
tránh tình trạng phụ huynh muốn trẻ biết đọc và viết rành chữ cái, vô tình tạo áp
lực khiến trẻ mất sự hứng thú, thờ ơ, chán học khi vào tiểu học. Vì thế người
giáo viên đóng vai trò quan trọng là cầu nối ngôn ngữ giữa kiến thức mới và trẻ,
qua đó giúp trẻ học tốt, nắm vững kiến thức, biết cách thực hiện yêu cầu của bài
học tạo sự hứng thú, tích cực khi trẻ tham gia
Theo hướng đổi mới đối với trẻ 5-6 tuổi thực hiện theo bộ chuẩn, việc lựa
chọn các chỉ số trong bộ chuẩn lồng ghép vào từng lĩnh vực, từng chủ điểm,
từng hoạt động sao cho phù hợp với khả năng tiếp thu của trẻ để đem lại kết quả
cao trong đó có hoạt động làm quen chữ cái
Theo thông tư số 23/2010/TT-BGD&ĐT ngày 22 tháng 07 năm 2010 của
6


Bộ trưởng BGD&ĐT. Bộ chuẩn trẻ 5 tuổi gồm 4 lĩnhvực, 28 chuẩn, 120 chỉ số,
tại điều 7, điểm 6, chuẩn 19 quy định:
Tại trang 7 lĩnh vực phát triển ngôn ngữ và giao tiếp gồm 6 chuẩn và 31 chỉ
số, chuẩn 15 có ghi rõ “ Trẻ biết sử dụng lời nói để giao tiếp bộc lộ cảm xúc, ý
nghĩ với các chỉ số
Chỉ số 65 nói rõ ràng
Chỉ số 66 sử dụng các từ chỉ tên gọi, hành động, tính chất và từ biểu cảm
trong sinh hoạt hàng ngày
Chỉ số 67 Sử dụng các loại câu khác nhau trong giao tiếp

Chỉ số 68 Sử dụng lời nói để bày tỏ cảm xúc, nhu cầu, ý nghĩ và kinh
nghiệm của bản thân
Chỉ số 69 Sử dụng lời nói để trao đổi và trao đổi chỉ dẫn bạn bè trong
hoạt động
Tại chuẩn 17. Trẻ thể hiện hứng thú đối với việc đọc
Chỉ số 79 Thích đọc những chữ đã biết trong môi trường xung quanh
Tại chuẩn 18 Trẻ thể hiện một số hành vi ban đầu của việc đọc
Chỉ số 82 Biết một số ký hiệu, biểu tượng trong cuộc sống
Chi số 83 có một số hành vi như người đọc sách
Chỉ số 84 Đọc theo truyện tranh đã biết
Tại chuẩn 19. Trẻ thể hiện một số hiểu biết ban đầu về việc viết
Chỉ số 86 Biết chữ viết có thể đọc và thay cho lời nói
Chỉ số 87. Biết dùng các kí hiệu hoặc hình vẽ để thể hiện cảm xúc, nhu cầu,
ý nghĩ và kinh nghiệm của bản thân
Chỉ số 88. Bắt chước hành vi viết và sao chép từ , chữ cái
Chỉ sô 89. Biết “viết” tên của bản thân theo cách của mình
Chỉ số 90. Biết “viết” chữ theo thứ tự từ trái qua phải, từ trên xuống dưới
7


Chỉ số 91. Nhận dạng được chữ cái trong bảng chữ cái Tiếng Việt
Đối với trẻ mầm non hoạt động này ảnh hưởng lớn đến khả năng phát triển
vốn từ, phát triển ngôn ngữ, khả năng phát âm và đọc chuẩn chữ, phát triển các
giác quan và hoàn thiện nhân cách trẻ.
Quá trình trưởng thành của đứa trẻ không thể thiếu ngôn ngữ. Ngôn ngữ là
công cụ để trẻ học tập và vui chơi. Ngôn ngữ có mặt trong tất cả các hoạt động
hàng ngày trong các loại hình giáo dục, ở mọi lúc, mọi nơi
Như vậy, ngôn ngữ cần cho tất các hoạt động và ngược lại mọi hoạt động
tạo cơ hội cho ngôn ngữ trẻ phát triển. Qua đó chỉ rõ làm quen chữ cái là một bộ
phận của việc phát triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6

tuổi, làm quen chữ cái đóng vai trò then chốt, là điều kiện cần để trao đổi, giao
tiếp với nhau. Thông qua đó làm quen chữ cái rèn khả năng nghe, khả năng phát
âm, khả năng hiểu ngôn ngữ Tiếng Việt của trẻ
Thông qua việc làm quen chữ cái cung cấp thêm vốn hiểu biết về thế giới
xung quanh.
Trẻ làm quen chữ cái hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ nói với ngôn
ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và viết.
Qua quá trình tiếp xúc tìm hiểu về các chữ cái phát triển óc quan sát, ghi
nhớ có chủ định. Giáo dục tình cảm, mở rộng hiểu biết chuẩn bị tích cực vào học
lớp 1
Bắt nguồn từ thực tế trên, bản thân tôi luôn tìm tòi để tìm ra những biện
pháp và giải pháp mới kích thích sự tham gia của trẻ, nhờ đó lớp học thêm sôi
nổi, cuốn hút.
Cùng với đó trẻ phát âm và đọc chuẩn tiếng mẹ đẻ để phát triển các giác
quan và hoàn thiện nhân cách trẻ
Làm quen chữ cái đối với trẻ Mầm Non đã được các chuyên gia trong
ngành nghiên cứu một cách khoa học, vừa sức, phù hợp với tâm sinh lý, sự tiếp
thu của trẻ, đây là tiền đề quan trọng để trẻ học tập ở tiểu học, mầm non là nền
8


tảng, chỉ khi học lớp 1 trẻ mới học theo chuẩn chương trình
II. Thực trạng vấn đề
- Trường Mầm Non Sơn Ca đóng trên địa bàn xã Dray Sáp. Được sự quan
tâm chỉ đạo sát sao của phòng Giáo Dục Huyện Krông Ana, Uỷ Ban Nhân Dân
Xã Dray Sáp, giám sát chỉ đạo của Ban Giám Hiệu, các phân hiệu đã có phòng
học, sân chơi rộng rãi thoáng mát
- Đội ngũ giáo viên nhiệt tình trong công tác, đi đầu trong các phong trào,
đoàn kết, tương trợ lẫn nhau cùng tiến bộ
- Được sự quan tâm ủng hộ của đại diện cha mẹ và phụ huynh học sinh

- Tập thể giáo viên đa số trẻ, nhiệt tình, năng động, chịu khó, yêu nghề
mến trẻ, có sự đầu tư vào các tiết dạy.
- Đã áp dụng lấy trẻ làm trung tâm trong các hoạt động làm quen chữ cái,
cô và trẻ cùng làm cùng hoạt động, trẻ tự tay sáng tạo làm đồ dùng để bổ sung
vào các tiết học thêm sinh động
- Ý thức của phụ huynh được cải thiện, không bắt ép trẻ học viết học đọc
thuộc lòng chữ cái
- Toàn trường có 5 phân hiệu đặt ở các điểm thôn Dray Sáp, thôn Đồng
Tâm, thôn Ana, Buôn Kla và Buôn Kuốp nên còn khó khăn cho liên lạc trao đổi
học tập lẫn nhau, có 49% trẻ là dân tộc thiểu số (M’nông, Êđê). Trẻ hạn chế nói,
nghe được tiếng Kinh nên tiếp thu kiến thức còn nhiều bất cập.
- Đời sống kinh tế của cha mẹ trẻ còn nhiều khó khăn, đa số phụ huynh
đều làm nông vốn hiểu biết của phụ huynh chưa cao, nên chưa quan tâm đến
việc học tập của trẻ
- Một số giáo viên chưa chú trọng đến trẻ, làm quen chữ cái ở các tiết dạy
còn mang tính ôm đồm hình thức, cô làm và chuẩn bị, trẻ nghe mà không được
hoạt động với chữ cái, chưa phát triển được khả năng sáng tạo, tự chủ của trẻ về
cách nhận biết chữ cái

9


- Đồ dùng đồ chơi chưa sinh động, chưa sử dụng nguyên vật liệu có sẵn
- Giáo viên dạy trẻ còn sai kiểu chữ, phát âm chưa chuẩn
- Một số phụ huynh còn mang nặng ý thức cho trẻ học viết, học đọc để
vào lớp 1
- Kinh tế - Xã hội của xã còn chậm, nhiều gia đình còn là hộ nghèo, cận
nghèo, đa số cha mẹ đều đi làm xa gửi trẻ cho ông bà chăm sóc nên việc hưởng
ứng các phong trào của nhà trường còn hạn chế.
Bảng 2.1. Kết quả khảo sát trước khi áp dụng biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi

nhận biết 29 chữ cái tiếng việt tại lớp lá 4 phân hiệu Thôn Ana
Tổng số lớp: 29
Đối tượng

Nội dung khảo sát

khảo sát
Trẻ 5-6 tuổi,
tổng số 29
cháu

Số trẻ đạt
Tốt

Tỉ lệ

Khá

Tỉ lệ

TB

Tỉ lệ

Nhận ra mặt chữ

5

17%

12

41%

12

41%

Phát âm rõ ràng

3

10%

6

21%

20

69%

Phát triển ngôn ngữ

11

38%

2

7%

16

55%

28%

5

17%

16

55%

Phát triển nhận thức 8

Kết quả ở bảng 2.1 cho thấy kết quả đạt trên trẻ rất thấp. Vì thế hầu hết
giáo viên đã nhận thức được tầm quan trọng của việc tìm ra các biện pháp mới
để làm quen chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi là cần thiết và quan trọng, 100% giáo viên
đều nhận thức rằng theo phương pháp cũ không lôi cuốn, không thu hút được
trẻ, không nắm được nguyện vọng ý muốn của trẻ, việc tìm ra các biện pháp mới
thúc đẩy lòng ham hiểu biết, ý thức học chú ý, thông qua đó trẻ được chơi mà
học, học mà chơi, trẻ được làm chủ là trung tâm của các hoạt động, phát triển tốt
sự sáng tạo, thích thú khi học và rèn khả năng ghi nhớ có chủ định lâu bền

10

III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
- Giải pháp 1: Sử dụng nguyên vật liệu có sẵn
+ Đồ dùng đồ chơi chưa đa dạng và phong phú về chủng loại và ít gắn chữ
cái. Bởi chúng ta biết trẻ mầm non tư duy của trẻ mang tính trực quan sinh động,
thấy nhiều lần, nhiều ngày lặp lại trẻ sẽ nhớ và nhớ được lâu.
+ Giáo viên chưa tìm tòi các nguyên vật liệu có sẵn để phục vụ hoạt động
học, chưa thực sự quan tâm đến các góc chơi, khả năng sáng tạo của một số giáo
viên chưa phong phú
+ Hoạt động chủ đạo ở lứa tuổi mầm non là chơi, vì vậy đồ dùng dạy học
rất cần thiết đối với cô và trẻ. Nhằm tận dụng thời gian, tiền bạc hàng ngày tôi
sưu tầm các loại nguyên liệu có sẵn, góp phần tạo ra môi trường giáo dục tốt,
kích thích sự tìm tòi sáng tạo của cả cô và trẻ để làm ra đồ dùng mới sáng tạo
phục vụ làm quen chữ cái
Ví dụ: + Từ những nắp sữa trẻ uống hàng ngày, hạt đậu, hạt me, hạt nhãn…
cho trẻ xếp thành các chữ cái.Từ những đĩa CD làm thành bông hoa gắn thêm
chữ cái
+ Từ những sợi dây thừng cho trẻ chơi với những chữ cái ngộ nghĩnh.
+ Từ hộp sữa tôi sơn và dùng màu viết chữ cái lên đó, thông qua cac tiết
học khác nhau trẻ nhìn vào nhận ra các chữ cái
+ Từ những gạch men thợ cắt bỏ tôi xếp thành chữ cái để làm chữ cái lên
sân trường
+ Từ lá cây trẻ có thể xé dán chữ cái đã học
+ Từ các lốp xe bỏ tôi sơn màu và dùng nắp sữa gắn thành chữ cái
- Giải pháp 2: Tạo môi trường chữ cái trong và ngoài lớp học
+ Ngay từ đầu năm học tôi lên kế hoạch làm đồ dùng dạy học có chất lượng
để phục vụ tiết học chữ cái, vì lớp tôi là lớp 5-6 tuổi, độ tuổi sắp bước vào lớp 1
vấn đề nhận biết chữ cái đối với trẻ là hết sức cần thiết
11

+ Môi trường xung quanh trong đó có các yếu tố giúp trẻ thường xuyên tiếp
xúc, tương tác vơ chữ cái là điều kiện hết sức quan trọng trong hoạt động cho trẻ
làm quen với chữ cái
+ Tạo môi trường chữ cái trong lớp học
Thế giới xung quanh luôn là môi trường sống động, kích thích sự tò mò
và trí tưởng tượng của trẻ. Trẻ luôn bị thu hút bởi những vật lạ, có kích thước
lớn hoặc màu sắc sặc sỡ. Vì thế, với các mảng tường xung quanh lớp, tôi
thường bố trí các mảng chính như: mảng chủ đề, các góc hoạt động được
trang trí với màu sắc hài hoà, tên gọi ngộ nghĩnh, cỡ chữ phù hợp và được
dán ở độ cao vừa tầm mắt trẻ.

Hình 1: Trang trí và gắn chữ cái vào mỗi góc
Tôi không chỉ chú ý đến kiểu chữ ở mỗi góc phải chuẩn xác, màu sắc phù
hợp với hình ảnh minh hoạ mà còn chú ý đến sự hài hoà, thống nhất giữa các
góc trong không gian lớp học

Hình 2: Trang trí và gắn chữ cái phù hợp vào mỗi góc
- Dán nhãn vào mọi thứ đồ dùng trong lớp để trẻ dần hình thành được mối
liên hệ giữa nói và viết.
12


Hình 3: Trang trí và gắn chữ cái phù hợp vào mỗi góc
Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen chữ cái a, ă, â trong chủ đề gia đình, tôi ôn
luyện bằng cách yêu cầu trẻ tìm chữ a, ă, â trong các từ chỉ tên đồ vật trong lớp
như: chữ â trong từ “Cái ấm”, chữ ă trong từ “khăn mặt”...Hay khi chơi ở các
góc phân vai, tôi ghi tên các nhóm thực phẩm lên giá bán hàng. Khi trẻ chơi, tôi
yêu cầu trẻ tìm những chữ cái đã học trong các từ chỉ tên thực phẩm để phát âm,
nếu phát âm đúng thì mới được mua hàng.
+Ngoài ra, tôi còn thu hút trẻ bằng cách tạo thêm môi trường có nhiều chữ

cái ở các góc hoạt động: Tạo hình, thư viện, ...để phát huy tính tích cực, trẻ chủ
động trong các hoạt động
- Tạo môi trường chữ cái ngoài lớp học
+ Môi trường ngoài lớp học rất phong phú như: góc thiên nhiên, góc tuyên
truyền, đồ dùng cá nhân trẻ, sân chơi tự do...Đây là nơi trẻ thường xuyên hoạt
13


động nên có tác dụng củng cố, ôn tập chữ cái cho trẻ

Hình 4: Trang trí và gắn chữ cái vào bảng tin

Hình 5: Trang trí ngoài hiên lớp học có vẽ chữ cái
Ví dụ: Bằng cách cắt đủ các loại biểu mẫu tên các loại cây cối, hoa, rau,
nhà vệ sinh,…các góc chơi trong và ngoài lớp, các kệ tủ xếp đồ dùng của trẻ có
trong trường để nhìn vào đó trẻ nhận ra các chữ cái, bên cạnh đó tạo ra những
hình ảnh sinh động như gắn các hình hoạt hình để tạo sự chú ý đến trẻ
Ví dụ: Cắt chữ cây bàng gắn lên cây đó, chữ gắn phải phù hợp với tầm với
trẻ, to, rõ ràng, gắn thêm các hình hoạt hình để tạo sự chú ý của trẻ. Trong giờ
14


hoạt động ngoài trời cô cùng trẻ quan sát và trò chuyện về những loại cây và đọc
tên cây đó.
Mặt khác khi bố mẹ đưa đi học trẻ đã có thời gian quan sát, cùng hỏi bố mẹ
và giải đáp thắc mắc. Đây là biện pháp rất hữu ích vì trẻ vừa được học, vừa được
chơi mà không bị gò bó, ép buộc

Hình 6: Trang trí tường lớp học có viết chữ cái mọi nơi
- Giải pháp 3: Trẻ làm quen chữ cái qua các kí hiệu

+ Làm quen chữ cái ở trẻ mầm non phải đúng mẫu quy định và chính xác
như: chữ i in thường thì phải đúng chữ i in thường, chữ i viết hoa phải đúng chữ
i viết hoa, chữ c phải đúng chữ c
+ Các mẫu chữ cái phải sinh động, rõ ràng như: Các chữ cái sử dụng các
màu cơ bản, đỏ, vàng, xanh để thu hút trẻ. Các mẫu chữ không quá to, không
quá nhỏ, vị trí đặt chữ cái vừa tầm với trẻ
+ Nhiều giáo viên phát âm chưa đúng như: m, n nhiều cô hay phát âm là
em m hay en n, chữ q còn tình trạng phát âm là quờ….
+ Tất cả các đồ dùng cá nhân của trẻ như: cặp sách, vở, khăn, vở bé ngoan
đều mang kí hiệu chữ cái đầu tên của trẻ đó, biện pháp này giúp trẻ mau nhớ,
nhớ đồ dùng của mình và nhớ đồ dùng của bạn đồng thời nhớ chữ cái đó phát
âm như thế nào.

15


+ Chú ý những trẻ nào có tên giống nhau cô nên viết cô nên kí hiệu cả họ
để trẻ không nhầm, hai chữ này phải cách nhau với khoảng cách nhất định
Ví dụ 1: Sổ bé ngoan, tương ứng mỗi trẻ một quyển số cô gắn bông hoa có
chữ cái âm đầu của trẻ đó, mỗi trẻ một kí hiệu riêng và tất cả các quyển sách
khác cũng vậy. Trong giờ cắm cờ cuối ngày cờ phát cờ cho trẻ và lần lượt cho
trẻ lên cắm vào ô cờ của mình và mỗi ô cờ của trẻ đều mang một kí hiệu chữ cái.
Việc lồng ghép chữ cái vào các môn học cũng rất quan trọng
Ví dụ: Tuần này trẻ vừa học xong chữ a,ă,â. Khi học các môn học khác nên
khuyến khích giáo viên đặt tên đội chơi có tên chữ cái đã học để từ đó củng cố
lại kiến thức cũ cho trẻ. Trong các môn học khác như: Hoạt động tạo hình khi trẻ
trả lời về nội dung bức tranh cô đưa chữ ra cho trẻ đọc và hỏi trẻ trong những từ
đó có chữ cái nào vừa học…Từ đó giúp trẻ khắc sâu kiến thức về các chữ cái đã
học và nâng cao chất lượng làm quen chữ cái cho trẻ
- Giải pháp 4: Vận dụng linh hoạt, các trò chơi, bài thơ, bài hát, đồng dao vào

làm quen chữ cái
+Trò chơi với chữ cái: Để giải quyết nhiệm vụ học tập thông qua trò chơi
đạt hiệu quả cao nhất, bản thân tôi là giáo viên phải tổ chức các trò chơi sao cho
đạt hiệu quả, hấp dẫn, xen kẽ giữa động và tĩnh để giúp trẻ khắc sâu chữ cái mà
trẻ vừa được làm quen
Ví dụ: Trò chơi “Nu na nu nống”
Cách chơi: Những người chơi ngồi xếp hàng bên nhau, duỗi chân ra, tay
cầm tay, quản trò vừa đập tay vào chân từng người vừa đọc bài đồng dao:
Luật chơi: Mỗi từ trong bài đồng dao được đập nhẹ vào một chân theo
thứ tự từ đầu đến cuối rồi quay ngược lại cho đến chữ “rút”. Chân ai gặp từ
“rút” nhịp trúng thì co chân lại. Cứ thế cho đến khi các chân co lại hết thì
chơi lại từ đầu.
“Nu na nu nống
Cái cống nằm trong
16


Con ong nằm ngoài
Củ khoai chấm mật
Phật ngồi phật khóc
Con cóc nhảy ra
Con gà ú ụ
Bà mụ thổi xôi
Nhà tôi nấu chè
Tè he chân rút”
Tuỳ theo chủ đề, chủ đề nhánh giáo viên có thể lựa chọn trò chơi phù hợp
với trẻ
Ví dụ: Trò chơi “ Thi ghép tranh”
Cách chơi: Khi có hiệu lệnh của cô, trẻ đứng đầu hàng chạy dích dắc qua
chướng ngại vật để lấy chữ cái đầu tiên của từ gắn lên bảng. Sau khi gắn xong

trẻ chạy về hàng, đập vào tay bạn thứ hai thì bạn đó sẽ chạy dích dắc qua
chướng ngại vật để lên tìm chữ cái tiếp theo gắn lên bảng
Luật chơi: Theo hình thức thi đua giữa các đội. Đội nào gắn đúng và nhanh
hơn sẽ là đội thắng cuộc
Ngoài ra sưu tầm các bài thơ, bài hát, đồng dao, câu đố, trò chơi có vần thơ
gần gũi dễ thuộc và có chứa các chữ cái đang học, sẽ học cho trẻ đọc thuộc
nhằm mục đích luyện phát âm đúng và trẻ nhận mặt chữ dễ hơn
Ví dụ: O tròn như quả trứng gà, Ô thì đội mũ, Ơ thì có râu…
Đồng dao: Rềnh rềnh ràng ràng để luyện phát âm chữ r cho trẻ
Đồng dao: Nu na nu nống Luyện phát âm chữ n
Bài thơ: Gà học chữ để nhớ các mặt chữ o,ô,ơ
Bài hát: Pí po pí pô luyện phát âm chữ p
Các trò chơi chuyển tiếp như: Tạo dáng, khi tạo dáng chữ i trẻ đứng thẳng
17


người, tạo dáng chữ c hai tay vòng bên trái, tạo dáng chưc t hai tay đưa ngang
sang hai bên, tạo dáng chữ k một chân và một tay đưa ra giơ lên…
Ví dụ: Trò chơi: Vòng quay kì diệu
Cách chơi: Trẻ nhìn lên đồng hồ có gắn các chữ cái, ở giữa đồng hồ có một
cái kim, khi có hiệu lệnh cô quay đồng hồ, kim đồng hồ dừng ở chữ cái nào trẻ
phải phát âm đúng chữ cái đó
Luật chơi: Cô cho trẻ ngồi theo các đội chơi, đội nào nhanh tay lắc xắc xô
được quyền trả lời, đội nào nhiều đoán nhiều chữ cái đúng là thắng cuộc
Giáo viên sưu tầm thêm các bài thơ, bài hát, đồng dao mới để làm quen chữ
cái ngày càng sinh động, gần gũi dễ nhớ đối với trẻ
Ngoài ra cô và trẻ có thể tự sáng tác các bài thơ, đồng dao phù hợp, kích
thích sự sáng tạo, khả năng tư duy của trẻ
- Giải pháp 5: Củng cố chữ cái qua hoạt động tập tô chữ cái
+ Qua hoạt động tập tô chữ cái trẻ được củng cố lại chữ cái đã học một

cách rõ nét hơn, trẻ tự tô lên chữ cái đã học tô theo nét chấm mờ, khi tô phải
trùng khít, khi đó hình thành ở trẻ cách viết đúng kiểu chữ, cách cầm bút, tuỳ
từng chữ cái tập tô như vậy là đúng hay sai, tập tô từ bên nào sang sau đó trẻ tập
tô màu chữ in rỗng.

Ngoài ra trẻ chơi với các chữ cái đã học qua các trò

chơi nối chữ cái đúng, gạch chân dưới chữ cái đã học
Ví dụ: Tập tô chữ i cô tô mẫu và tạo tình huống tô sai để hỏi trẻ kiểu chữ i
tập tô như vậy đã đúng chưa? Vì sao? Tập tô như thế nào mới đúng? Cho trẻ lên
thực hiện. Qua đó trẻ được củng cố vững chắc về cách phát âm, các nét của chữ
i và cách tập tô đúng chữ i
- Giải pháp 6: Vận dụng làm quen chữ cái vào mọi lúc mọi nơi và phối hợp
với phụ huynh
+ Vận dụng làm quen chữ cái vào mọi lúc mọi nơi
Từ khi thực hiện theo chương trình giáo dục mầm non mới, tôi thấy thời gian
18


thực hiện các môn học của cô và trẻ rất chủ động, không bị gò bó về địa điểm, thời
gian. Vì vậy ngoài việc thực hiện trong lớp tôi còn có thể cho trẻ học chữ cái mọi
lúc mọi nơi và lồng ghép linh hoạt vào các tiết học khác nhau, từ đó trẻ học thêm
được nhiều vốn từ mới và củng cố chữ cái đã học tạo sự gần gũi giữa cô và trẻ
Đây là biện pháp tốt nhất để nâng cao chất lượng giáo dục, biện pháp này
giúp trẻ có điều kiện ôn tập những chữ cái đã biết mà không thấy nhàm chán
Ví dụ: Trong giờ giáo dục thể chất với đề tài: Bật chụm và tách chân, tôi tổ
chức cho trẻ bật và tách bình thường, điều đáng chú ý là trong các ô mà trẻ
chụm và tách chân tôi có gắn các chữ cái đã được học. Khi trẻ thi đua cùng các
đội chơi đội nào bật chụm tách chân nhanh nhất và đọc đúng nhất nhiều chữ cái
với các đội còn lại sẽ thắng cuộc.

ơ
c

â
a
b

ô
ă

Hình 7: Học chữ cái qua hoạt động giáo dục thể chất
Đề tài: Bật chụm và tách chân
Ví dụ: Ngoài ra tôi còn áp dụng phương pháp này vào giờ tập thể dục buổi
sáng. Cụ thể hàng ngày mỗi trẻ tập thể dục sẽ đứng vào mỗi vòng tròn để thẳng
hàng, trong các vòng tròn đó tôi viết các chữ cái để trẻ đứng đúng vị trí và hôm
sau trẻ có thể đứng vào chỗ khác cũng được thay vào đó là trẻ sẽ học thêm chữ
cái mới so với hôm trước
Ví dụ: Trong giờ hoạt động góc, tôi tổ chức cho trẻ nặn đất sét những chữ
19


cái đã biết từ những kỹ thuật và đường nét cơ bản. Điều này giúp trẻ ghi nhớ
hình ảnh chữ cái lâu hơn, thao tác tay khéo léo hơn và đặc biệt sẽ ghi nhớ cấu
tạo của chữ cái để áp dụng vào hoạt động viết sau này
Thông qua các buổi dạo chơi ngoài trời, trẻ chơi với các đồ chơi ngoài sân
trường có gắn chữ cái, trẻ tự chủ, tự sáng tạo và tự tìm cách khám phá, đẩy
mạnh tiêu chí lấy trẻ làm trung tâm. Qua các tiết học cô lồng ghép và giới thiệu
trước các chữ cái đã học. Từ đó trẻ được làm quen chữ cái ở mọi lúc mọi nơi
nâng cao vốn chữ cái, cách phát âm và trẻ không bỡ ngỡ khi học bài mới

Một yêu cầu đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ làm quen chữ cái là các
kiến thức khi truyền đạt đến trẻ phải ngắn gọn, tránh rập khuôn, luôn sáng tạo,
nắm rõ yêu cầu của bài dạy chọn các trò chơi mang tính khích lệ, khám phá thúc
đẩy phát triển khả năng tư duy, sáng tạo trẻ là trung tâm của mọi hoạt động.
Ngoài ra để tạo hứng thú giáo viên phải có nghệ thuật lên lớp, ngôn ngữ
diễn đạt ngắn gọn, dễ hiểu để hấp dẫn trẻ, chọn trò chơi với nguyên tắc động
tĩnh, tránh gò bó
Biện pháp này nâng cao sự tự tin, mạnh dạn của trẻ, trẻ tự tin nói trước mọi
người và bộc lộ được suy nghĩ của bản thân về chữ cái mình biết mà không cần
theo ý cô
Ví dụ: Học chữ cái i,t,c trẻ tự thảo luận theo nhóm, sau đó đại diện của từng
đội hay nhóm lên thuyết trình chữ cái của đội mình. Biện pháp này rất hữu ích vì
kích thích khả năng chú ý, ghi nhớ, quan sát của trẻ tóm tắt mọi hoạt động học
thường xuyên mọi lúc mọi nơi, trẻ biết gì? Nhận thấy như thế nào? Sẽ được bộc
lộ rõ ràng, nâng cao chất lượng trẻ là trung tâm của các hoạt động, giáo viên chỉ
là người hướng dẫn

20


Hình 8: Thảo luận nhóm để làm quen chữ cái I,t,c
Do đó muốn nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen chữ cái không dừng lại
trên tiết học mà phải thường xuyên tranh thủ mọi lúc mọi nơi vào các hoạt động
trong ngày sao cho hợp lí, cụ thể như sau:
+ Giờ đón trẻ: Khi trẻ đến lớp cô cho trẻ tìm ảnh của mình gắn đúng tên có
trong bảng: “Bé đến lớp, bé ở nhà”. Hay gắn kí hiệu vào bảng thời tiết
Ví dụ: Mưa thì gắn chữ m, nắng thì gắn chữ n
+ Giờ hoạt động góc: Các góc chơi đều có môi trường chữ, cô cho trẻ tìm
chữ cái đã học trong bảng chữ cái các góc và dán vào giấy
+ Giờ hoạt động ngoài trời: Cô cho trẻ xếp hột hạt, hòn sỏi để xếp thành

các chữ cái đã học hay dùng phấn vẽ lên sân trường rồi cùng phát âm
+ Giờ ăn: Khi đến giờ ăn như: Hôm nay ăn cá cô nhắc khéo trẻ chữ cá có
chữ c và a ghép lại với nhau...
+ Giờ ngủ: Trước khi ngủ cô có thể ngâm thơ hay kể chuyện hoặc nhắc
khéo trẻ buổi sáng mình được học những gì?...để trẻ có thể phát triển lời nói,
mạnh dạn
21


+ Hoạt động chiều: Cô cho trẻ tô chữ in rỗng, cắt chữ trong báo dán thành
bộ sưu tập
Ngoài ra cô cho trẻ thuyết trình chữ cái sẽ học, vừa giúp trẻ mạnh dạn,
tự ti, bộc lộ được suy nghĩ của mình từ đó áp dụng được các phương pháp
học thích hợp đối với lớp, có thể nâng cao hay giảm xuống. Kết quả học tập
của trẻ bộc lộ rõ ràng nhất, thúc đẩy giáo viên và trẻ sáng tạo hơn trong các
hoạt động học
- Phối hợp với phụ huynh
+ Để công tác chăm sóc giáo dục trẻ hoàn thiện thì sự cộng tác từ phía phụ
huynh vô cùng cần thiết. Vì thế, giáo viên cần thường xuyên gặp gỡ, trao đổi với
phụ huynh về vấn đề cho trẻ làm quen chữ cái.
+ Đa số phụ huynh lớp tôi tỏ ra lo lắng khi con học mầm non mà chưa biết
đọc biết viết và cho rằng trẻ khó tiếp thu kiến thức trong chương trình lớp 1 nếu
chưa biết đọc, biết viết, nên thường nhắc nhở tôi bắt trẻ phải viết chữ trên lớp
+ Tìm hiểu ý kiến phụ huynh từ đó phân tích, giải thích cho phụ huynh hiểu
vấn đề làm quen chữ cái của trẻ. Cũng như mức độ tiếp thu của trẻ khi ở nhà và
trước đó
+ Thực tế lại khác, nếu ở độ tuổi mầm non mà phụ huynh bắt ép trẻ học đọc
học viết 29 chữ cái thì sau này khi lên tiểu học trẻ sẽ thờ ơ, nhàm chán, thiếu
hứng thú, không cố gắng và thiếu sự sáng tạo khi theo học cùng các bạn
+ Vì vậy rất cần sự phối hợp của phụ huynh và giáo viên để làm quen chữ

cái cho trẻ tốt nhất đó là: mầm non chỉ nhận biết sơ đẳng các mặt chữ cái, không
ôm đồm bắt ép trẻ học chữ, học viết quá sớm, từ đó phát triển khả năng tư duy,
sáng tạo, hứng thú khi học, đồng thời nâng cao giao tiếp, tự tin, mạnh dạn, phát
triển tự nhiên và toàn diện cho trẻ
IV. Tính mới của giải pháp
Giúp giáo viên chủ động, sáng tạo, sử dụng nguyên vật liệu có sẵn, không
ôm đồm khi cho trẻ làm quen chữ cái.
22


Giáo viên tự điểu chỉnh và tìm ra biện pháp làm quen chữ cái phù hợp với
khả năng học của trẻ
Đẩy mạnh hình thức giáo dục mầm non mới học mọi lúc mọi nơi
Nâng cao chất lượng trong công tác chăm sóc giáo dục. Phát huy trẻ làm
trung tâm
Nâng cao hiểu biết cho các bậc phụ huynh, mầm non nhận biết sơ đẳng
về chữ cái
Trẻ phát âm chuẩn và hứng thú khi hoạt động
Chuẩn bị tốt tâm sinh lí cho trẻ khi vào lớp 1
Nâng cao hiểu biết cho phụ huynh về tầm quan trọng của học chữ cái hơn
là tập viết
Nâng cao chất lượng dạy và học môn làm quen chữ cái làm giàu vốn từ
cho trẻ
Tạo môi trường gần gũi, thân thiện
Trẻ mạnh dạn, tự tin, biết yêu quý đất nước con người qua các tiết học
Nghiên cứu để tìm ra những ưu điểm và hạn chế trong việc giúp trẻ nhận
ra chữ cái tiếng Việt trong những năm trước đó và tìm ra các biện pháp mới để
nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ trong năm nay và những năm học
tiếp theo
Nâng cao ý thức học tập và tìm ra các biện pháp mới sáng tạo để giảng

dạy vào chuyên môn nghiệp vụ
V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm
Đề tài áp dụng vào các lớp trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm Non Sơn Ca
Các biện pháp giáo viên áp dụng để trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái Tiếng
Việt tại Trường Mầm Non Sơn Ca, xã Dray Sáp, Huyện Krông Ana
Khi sử dụng các biện pháp phải có sự liên kết chặt chẽ và bổ trợ lẫn
23


nhau, biện pháp này thúc đẩy và củng cố cho biện pháp sau cho hoàn chỉnh để
thực hiện nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ theo chương trình giáo dục mầm
non mới hiệu quả, đáp ứng yêu cầu xã hội hoá giáo dục mầm non, trẻ là trung
tâm theo hướng tích cực, giúp phát triển tư duy sáng tạo, phát triển ngôn ngữ,
đẩy mạnh sự tự tin, mạnh dạn trao đổi giữa cô và trẻ khi tham gia hoạt động
làm quen chữ cái
Ngoài ra khuyến khích trẻ cùng tham gia sáng tạo đồ dùng, sáng tạo cách
học và giảm tải áp lực đối với trẻ mầm non khi học chữ cái, phụ huynh thấu hiểu
khi vào lớp 1 trẻ mới thực sự học chuẩn theo chương trình giáo dục
Giải pháp học mọi lúc mọi nơi là phương pháp then chốt, qua đó trẻ tiếp
thu kiến thức chọn lọc, tìm hiểu chữ cái không chỉ tiết làm quen chữ cái mà
thông qua tất cả các hoạt động mà trẻ được tiếp xúc. Trẻ thoả mãn sự hiếu kỳ,
biết cách sáng tạo cùng chõi và học các chữ cái từ ðó trẻ tự làm chủ các hoạt
ðộng, trẻ tự chõi, tự khám phá, tự củng cố
Giải pháp thuyết trình bổ trợ cho các phương pháp sau vì đẩy mạnh tiêu chí
lấy trẻ làm trung tâm, trẻ bộc lộ được cảm nhận của bản thân về các chữ cái đã
được tiếp xúc mà không thấy nhàm chán, hình thành tốt kỹ năng ghi nhớ có chủ
định, nhớ lâu tự tin khi được làm quen chữ cái
Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và
hiệu quả ứng dụng
- Kết quả khảo nghiệm

+ Qua nghiên cứu trên tôi thấy làm quen chữ cái đối với trẻ mầm non rất
cần thiết, qua hoạt động làm quen chữ cái trẻ tự tin, mạnh dạn, nâng cao tiêu chí
lấy trẻ làm trung tâm. Đặc biệt những giải pháp nâng cao chất lượng làm quen
chữ cái ở tất cả các lớp rõ ràng

Bảng 4.1. Kết quả khảo sát trẻ 5-6 tuổi lớp lá 4 phân hiệu Thôn Ana sau
khi áp dụng biện pháp giúp trẻ nhận biết chữ cái
24


Tổng số lớp: 29
Đối tượng

Nội dung khảo sát

khảo sát
Nhận ra mặt chữ
Trẻ 5-6

Số trẻ đạt
Tốt

Tỉ lệ

Khá

Tỉ lệ

TB

19

66%

6

21%

4

Tỉ lệ
13,7
%

tuổi,

Phát âm rõ ràng

17

59%

10

34,4%

2

7%

tổng số

Phát triển ngôn ngữ

25

86,2%

4

13,7%

0

0%

29 cháu

Phát triển nhận thức

20

69%

5

17,2%

4

13,7
%

Qua kết quả khảo sát trên, sau khi áp dụng biện pháp mới cho trẻ làm quen
chữ cái kết quả trẻ đạt được thay đổi rõ rệt, số trẻ nhớ mặt chữ và phát âm đúng
chữ cái được tăng lên rõ rệt, góp phần khích lệ trẻ tính mạnh dạn, tự tin và chuẩn
bị tốt kiến thức về làm quen chữ cái Tiếng Việt khi vào lớp 1
- Hạn chế:
+ Nhiều giáo viên chưa hiểu một cách sâu sắc đặc diểm, cấu tạo các nét
chữ phân tích còn sai. Giáo viên chưa sử dụng thành thạo các biện pháp để làm
quen chữ cái
+ Ngoài ra, hạn chế về mặt thời gian, áp lực công việc, nên giáo viên chưa
phát huy được hết khả năng của bản thân về cách thực hiện các biện pháp cho
trẻ làm quen chữ cái

Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

I.

Kết luận:
Sau một thời gian áp dụng các biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi làm quen chữ
25