Luận văn sư phạm Phân tích nội dung, xây dựng tư liệu và thiết kế bài học góp phần nâng cao chất lượng dạy học chương II, phần 6 - SGK - Sinh học 12 nâng cao

Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

TRNG éI HC S PHM H NI 2
KHOA SINH - KTNN
-----------------------

KIU TH HI YN

PHN TCH NI DUNG, XY DNG T LIU
V THIT K BI HC GểP PHN NNG
CAO CHT LNG DY HC CHNG II,
PHN 6 - SGK - SINH HC 12 NNG CAO

KHO LUN TT NGHIP I HC
Chuyờn ngnh: Phng phỏp ging dy

H NI - 2010

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1


Khóa luận tốt nghiệp

1. Lớ do chn ti

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

M U

t nc ta ang bc vo thi kỡ cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ, thi
kỡ m tri thc v trớ tu sỏng to ca con ngi c coi l yu t quyt nh
s phỏt trin ca xó hi. ho nhp vi tc phỏt trin ca nn khoa hc
k thut trờn th gii ũi hi giỏo dc - o to cng phi i mi nhm o
to ra nhng con ngi cú kin thc, nng lc, trớ tu, sỏng to v phm
cht o c tt lm ch t nc. Trc tỡnh hỡnh ú ng v nh nc ta ó
xỏc nh phỏt trin giỏo dc o to v khoa hc cụng ngh l quc sỏch hng
u.
Hi ngh ln th 2 ban chp hnh trung ng ng cng sn Vit
Nam khoỏ VIII ó nờu ra: Nhim v v mc tiờu c bn ca giỏo dc l
nhm xõy dng nhng con ngi cú ý thc cng ng v phỏt huy tớnh tớch
cc ca con ngi, lm ch tri thc khoa hc cụng ngh hin i, cú t duy
sỏng to, cú k nng sỏng to, cú k nng thc hnh gii. t c mc
tiờu ra, hi ngh cng ch rừ i mi mnh m phng phỏp giỏo dc
o to, khc phc li truyn th mt chiu, rốn luyn thnh np t duy sỏng
to ca ngi hc.Tng bc ỏp dng cỏc phng phỏp tiờn tin v hin i
vo quỏ trỡnh dy hc.
Kho tng tri thc vụ hn, mi ngy li cú nhiu nhng thnh tu mi
c phỏt minh. Do ú dy hc hin i khụng ch l dy cho hc sinh nm
vng kin thc m cn phi dy cho hc sinh phng phỏp t hc, t nghiờn
cu, cú kh nng t duy sỏng to v tớch cc trong hot ng nhn thc t lc
chim lnh kin thc. ú l xu th phỏt trin tt yu ca lớ lun dy hc hin
i.
Hin nay giỏo dc v o to nc ta ó v ang tng bc i mi
v mc tiờu, ni dung, phng phỏp, cỏch thc t chc v phng tin dy
hc. Quỏ trỡnh dy hc cn phi phự hp vi tin trỡnh nhn thc khoa hc,

Trường ĐHSP Hà Nội 2

2


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

HS cú th tham gia vo hot ng tỡm tũi, sỏng to gii quyt vn . Cựng
vi ú l vic nghiờn cu s dng cỏc phng tin dy hc nhm h tr hot
ng gii quyt vn ca hc sinh vo tng bi c th. Nhng trong thc
tin dy hc hin nay cỏc phng phỏp dy hc truyn thng cũn khỏ ph
bin, cha ỏp ng c yờu cu t ra.
Cựng vi s i mi phng phỏp dy hc l vic xõy dng chng
trỡnh v biờn son SGK mi t tiu hc n THPT. Nm 2008 2009 b SGK
ph thụng ó hon thnh v trin khai thc hin tt c cỏc trng ph thụng.
SGK mi cú rt nhiu thay i v ni dng v phng phỏp tip cn c bit
l sỏch nõng cao. V ni dung cú nhiu kin thc khú v phc tp ũi hi
ngi dy phi nm chc ni dung. Trong ú SGK 12 vi hai chng trỡnh
nõng cao v c bn ó c thc hin trong trng THPT. ú cng chớnh l
ũi hi khỏch quan thỳc y vic i mi phng phỏp dy hc cỏc trng
THPT.
GV v HS thc hin cú hiu qu cỏc mụn hc núi chung v mụn
sinh hc núi riờng, cỏc s giỏo dc o to thng xuyờn m cỏc lp bi
dng giỏo viờn theo s ch o ca b giỏo dc o to. Song, do hn ch v
thi gian v phm vi quỏ rng nờn nhiu giỏo viờn v sinh viờn cỏc trng s
phm cha c nghiờn cu sõu, rng v ni dung chng trỡnh SGK mi.
c bit l sinh hc 12 nõng cao cú nhiu s thay i v ni dung cng nh
cỏch trỡnh by. Riờng phn tin hoỏ phự hp vi s phỏt trin ca khoa hc
hin i, ni dung kin thc c b sung, cỏc quan im mi, cỏc phng

phỏp nghiờn cu mi v cỏc thnh tu ca sinh hc hin i. Nh vy vic
thc hin ni dung SGK mi gp khụng ớt khú khn, c bit l i vi giỏo
viờn mi ra trng, giỏo viờn nhng vựng khú khn, vựng sõu, vựng xa
thiu thn v ti liu tham kho v phng tin dy hc, sinh viờn cỏc trng
i hc s phm ln u thc hin SGK mi.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

3


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

Xut phỏt t c s lý lun v thc tin nờu trờn, l sinh viờn nm cui
trng i hc S phm H Ni 2 vi mong mun c tp dt nghiờn cu
khoa hc, gúp phn khc phc nhng khú khn nờu trờn v nõng cao cht
lng dy hc sinh hc lp 12 nõng cao. Tụi chn ti: Phõn tớch ni
dung, xõy dng t liu v thit k bi hc gúp phn nõng cao cht lng dy
v hc chng II, phn 6 - SGK - sinh hc 12 nõng cao.
2. Mc tiờu v nhim v nghiờn cu
2.1. Mc tiờu ti
- Tỡm hiu ni dung SGK mi, gúp phn thc hin cú hiu qu ca sỏch
SGK mi trng THPT trong nhng nm ti.
- Tp dt nghiờn cu khoa hc, vn dng lớ lun dy hc, rốn luyn k
nng dy hc c bn.
- Phõn tớch ni dung v xõy dng t liu phc v cho dy v hc chng
II: Nguyờn nhõn v c ch tin hoỏ thuc lp 12 nõng cao. Gúp phn i
mi phng phỏp dy hc v nõng cao cht lng dy hc SH 12 nõng cao.

2.2. Nhim v
-

Phõn tớch ni dung SGK 12 mi c bit l phõn tớch ni dung

chng II: Nguyờn nhõn v c ch tin hoỏ.
-

Xõy dng h thng t liu lm rừ ni dung kin thc phc v cho

vic ging dy ca giỏo viờn cng nh hc tp v nghiờn cu SGK ca hc
sinh trong tng bi ca chng II.
-

Phõn tớch ni dung cỏc bi trong chng II, xõy dng thit k bi hc

theo hng phỏt huy tớnh tớch cc trong hc tp ca HS.
-

Thit k mt s bi trong chng II, phc v cho vic dy hc.

3. í ngha v nhng úng gúp ca ti
3.1. í ngha
- Gúp phn khng nh giỏ tr b SGK 12 nõng cao mi.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

4

Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- Khc phc 1 phn no khú khn ca GV trong vic tỡm hiu v
nghiờn cu ni dung SGK cng nh thc hin ni dung SGK.
- Giỳp sinh viờn s phm sm v d dng hn tip cn vi SGK
mi
3.2. Nhng úng gúp mi
- Phõn tớch ni dung chng II thuc phn 6 tin hoỏ to iu kin
thun li cho GV, sinh viờn tỡm hiu ni dung SGK mi c bit l SGK lp
12 nõng cao.
- Thit k bi hc theo hng phỏt huy tớnh tớch cc trong hc tp, ỏp
ng yờu cu i mi phng phỏp dy hc hin nay.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

5


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

NI DUNG V KT QU NGHIấN CU
Chng 1: TNG QUAN TI LIU
1.1. Lch s nghiờn cu
1.1.1. Trờn th gii
- Nm 1920 Anh ó hỡnh thnh cỏc nh trng kiu mi trong ú h
chỳ ý n vic phỏt huy tớnh tớch cc, rốn luyn t duy ca HS bng cỏch

khuyn khớch cỏc hot ng HS t qun.
- Nm 1945 Phỏp ó bt u hỡnh thnh cỏc lp hc thớ im cỏc
trng tiu hc. Vo nhng nm 70 ca th k XX hu nh tt c cỏc cp hc
u ỏp dng cỏc PPDH tớch cc.
- Nm 1970 M bt u thớ im 200 trng ỏp dng PPDH, t
chc hot ng c lp ca HS bng phiu hc tp.
- Ngay t nhng nm 50 ca th k XX cỏc nc xó hi ch ngha
nh Liờn Xụ ó chỳ ý n vic tớch cc hoỏ hot ng hc tp ca HS.
- Trong nhng nm gn õy 1980 1990 cỏc nc trong khu vc cng
i mi phng phỏp hc tp ca HS theo hng tớch cc.
Vy xu th ca th gii hin nay, nhn mnh phng phỏp t hc, t
nghiờn cu, ú l mc ớch dy hc, t ngi hc vo v trớ trung tõm, xem
cỏ nhõn ngi hc va l ch th va l mc ớch cui cựng ca quỏ trỡnh dy
hc.
1.1.2. Trong nc
- Nhng nm 60 trong nghnh giỏo dc cú khu hiu: Bin quỏ trỡnh
o to thnh quỏ trỡnh t o to.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

6


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- Tip ú nhng nm 70, chỳng ta ó cú cỏc cụng trỡnh nghiờn cu v
i mi PPDH theo hng rốn luyn trớ thụng minh ca HS ca giỏo s Trn
Bỏ Honh.

- Nm 1974 cụng trỡnh nghiờn cu ca Lờ Nhõn kim tra kin thc
bng phiu kim tra ỏnh giỏ.
- T nhng nm 1980, cú rt nhiu cụng trỡnh nghiờn cu phỏt huy
tớnh tớch cc ca HS ca giỏo s inh Quang Bỏo, Lờ ỡnh Trung, Nguyn
c Lu, Nguyn c Thnh.
- Thỏng 12 nm 1995 B giỏo dc ó t chc hi tho quc gia v i
mi PPDH theo hng hot ng hoỏ dy hc.
- T nm 2000, i mi PPDH ó c trin khai hu khp cỏc
trng ph thụng tr thnh mt phong tro rng ln.
Hu ht cỏc cụng trỡnh nờu trờn i sõu vo nghiờn cu c s lý lun,
mt s ti theo hng vn dng vo ging dy cỏc phõn mụn trng ph
thụng song cũn ớt v s lng v thiu s tp trung vo nhng phn trng tõm
ca chng trỡnh. Trong nhng nm gn õy nhiu khoỏ lun tt nghip ca
sinh viờn khoa Sinh KTNN trng i hc s phm H Ni 2 ó tin hnh
nghiờn cu ỏp dng PPDH tớch cc trong chng trỡnh sinh hc tuy nhiờn
cha cú nhiu ti i sõu nghiờn cu, phõn tớch ni dung SGK sinh 12 nõng
cao.
1.2. C s lý lun
1.2.1. Khỏi nim tớnh tớch cc
- Theo ch ngha duy vt lch s coi tớch cc l bn cht vn cú ca
con ngi trong i sng xó hi.
- Theo P.N Erdoniev (1974) cho rng: Núi ti tớnh tớch cc trong hc
tp thc cht l núi ti tớnh tớch cc nhn thc vỡ rng hc tp l mt s nhn
thc ó c lm cho d dng i v c thc hin di s ch o ca giỏo
viờn.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

7

Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- Theo Rebrova nm 1975: Tớnh tớch cc ca HS l mt hin tng s
phm th hin s c gng cao v nhiu mt trong hot ng hc tp.
- Theo giỏo s Trn Bỏ Honh: Tớnh tớch cc hc tp ca HS cng cú
tớnh tng i vi tớnh tớch cc nhn thc vỡ hc tp l mt trng hp c
bit ca nhn thc, nờn núi tớnh tớch cc hc tp thc cht l núi tớnh tớch cc
nhn thc.
1.2.2. Nhng biu hin ca tớnh tớch cc hc tp
a. Biu hin bng hnh ng
- HS khao khỏt mun c tr li cỏc cõu hi ca GV v b sung
nhng cõu tr li ca bn.
- Hay nờu nhng thc mc ũi hi phi c gii thớch.
- Ch ng vn dng linh hot kin thc v chc nng vn dng
nhng kin thc mi.
- Mong mun c úng gúp vi thy, vi bn nhng thụng tin mi
ngoi ni dung bi hc.
b. Biu hin v cm xỳc
- HS ho hng phn khi trong hc tp.
- Biu hin tõm trng ngc nhiờn trc cỏc thụng tin mi l.
- Bn khon, day dt trc cỏc cõu hi, bi tp khú.
c. Biu hin v mt ý thc
- Tp trung chỳ ý vo ni dung bi hc, chm chỳ nghe ging.
- Khụng nn trớ trc khú khn, kiờn trỡ lm bng c nhng bi khú,
nhng thớ nghim phc tp.
1.3. c trng c bn ca dy hc tớch cc
1.3.1. Dy hc ly HS lm trung tõm

* Dy hc tớch cc
- Mc tiờu: Xut phỏt t ngi hc, t ra cho ngi hc.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

8


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- Phng phỏp: i thoi gia thy v trũ, trũ v trũ, trũ v thy. GV l ngi
t chc, hng dn HS t khỏm phỏ tri thc bng cỏc hot ng trc tip tỏc
ng vo i tng nghiờn cu.
- Ni dung: Ch yu cung cp hỡnh v, phng tin, cỏc lnh hng dn
cho HS,GV cựng hot ng.
- Kt qu: Khụng nhng nm vng kin thc mt cỏch ch ng m cũn c
rốn luyn phng phỏp t hc, t nghiờn cu phỏt trin kh nng t duy.
PPDH tớch cc cao vai trũ ca ngi hc, t HS vo v trớ trung tõm
cu quỏ trỡnh dy hc. Mc ớch xut phỏt t ngi hc v cho ngi hc.
Ni dung ca bi hc do HS la chn phự hp vi hng thỳ ca HS. Sau mi
bi hc ỏnh giỏ kh nng nhn thc ca tng HS. HS t chu trỏch nhim v
kt qu ca mỡnh.
1.3.2. Dy hc bng t chc hot ng cho HS
PPDH tớch cc chỳ trng hot ng c lp ca HS trong gi hc, hot
ng t hc ca HS ch chim t l cao v thi gian v cng lm vic to
iu kin cho HS tỏc ng trc tip vo i tng bng nhiu giỏc quan t ú
nm vng kin thc.
1.3.3. Dy hc chỳ trng rốn luyn phng phỏp t hc, t nghiờn

cu
Giỏo viờn hng dn HS t tỡm tũi con ng i n kin thc,
khuyn khớch hot ng khỏm phỏ tri thc ca HS.
Dy hc theo phng phỏp ỏp dng quy trỡnh ca phng phỏp nghiờn
cu nờn cỏc em khụng ch hiu, ghi nh m cũn cn phi cú s c gng trớ tu,
tỡm ra tri thc mi, to iu kin cho HS cú th t hc, t nghiờn cu v cú
phng phỏp tip tc hc sau ny. Vỡ l ú PPDH tớch cc to ra s chuyn
bin t t hc th ng sang t hc ch ng.
1.3.4. Dy hc cỏ th hoỏ v hp tỏc

Trường ĐHSP Hà Nội 2

9


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

PPDH tớch cc HS c ch ng hot ng c lp ng thi cng
c i thoi vi thy, vi bn nờn cỏc em hc c thy, bn. S hp
tỏc th hin rừ trong hot ng nhúm v tho lun chung c lp, HS c hc
c ni dung kin thc v phng phỏp t hc, bit c nhiu cỏch gii quyt
vn .
Gm cú 3 giai on:
- T hc: HS c lp hot ng vi i tng, t rỳt nhng nhn xột,
mi em cú mt sn phm l sn phm thụ.
- Hc bn: HS c trao i trong nhúm, i chiu sn phm ca mỡnh
vi sn phm ca bn chớnh xỏc hoỏ hon thin sn phm ca mỡnh.
- Hc thy: Thụng qua tho lun chung c lp di s hng dn ca

GV vi vai trũ trng ti, GV chớnh xỏc hoỏ kin thc.
1.3.5. Dy hc cao t ỏnh giỏ
Hc sinh ỏnh giỏ v t ỏnh giỏ kt qu t c vi mc tiờu ra
thụng qua h thng cõu hi kim tra. T ú khụng ch b sung kin thc, phỏt
trin nng lc t duy, sỏng to, cú tinh thn trỏch nhim v cú ý thc vn lờn
t kt qu cao hn.
Nh vy, trong dy hc tớch cc ngi GV tr thnh ngi t giỏo dc,
khụng ch nõng cao trỡnh cho ngi hc, m cũn nõng cao trỡnh , nng
lc s phm cho ngi thy.
1.4. Phiu hc tp mt phng tin t chc hot ng c lp ca
HS trong dy hc
Phiu hc tp: t chc hot ng ca HS trong tit hc.
Phiu hc tp l nhng t ri, in n cụng tỏc c lp cho tng HS t lc
hon thnh trong thi gian ngn ca tit hc. Mi phiu hc tp cú th giao
cho HS mt hay vi nhim v nhn thc c th nhm dn dt ti mt kin
thc, tp dt mt k nng, rốn luyn mt thao tỏc t duy hay thm dũ thỏi
trc mt vn .

Trường ĐHSP Hà Nội 2

10


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

Khi s dng phiu hc tp trong dy hc cho phộp cựng lỳc GV cú th
kim tra trỡnh nhn thc ca mi HS. Tt c HS trong lp u tham gia
vo quỏ trỡnh t duy hon thnh nhim v ca mỡnh. Qua ú i ti khỏm

phỏ tri thc cng qua kt qu ca phiu hc tp, giỏo viờn cú th nhn bit
c trỡnh nhn thc ca tng cỏ nhõn HS, ca c tp th HS m cú nhng
b sung kp thi nhm hon thin kin thc ca HS.
Cỏc dng phiu hc tp: Phiu hc tp phỏt trin k nng quan sỏt ,
phiu hc tp phỏt trin k nng quy np, khỏi quỏt.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

11


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

Chng 2: I TNG V PHNG PHP NGHIấN CU
2.1. i tng v phm vi nghiờn cu
2.1.1. i tng nghiờn cu
- Ni dung SGK sinh hc 12 nõng cao.
- HS lp 12 cỏc trng trung hc ph thụng.
2.2.2. Phm vi nghiờn cu
- Nghiờn cu trong chng II thuc phn 6 tin hoỏ sinh hc 12 nõng
cao.
- Xõy dng t liu cho cỏc bi trong chng II phn 6 tin hoỏ.
- Son mt s giỏo ỏn trong chng II: Nguyờn nhõn v c ch tin
hoỏ theo hng phỏt huy tớnh tớch cc hc tp ca HS.
2.2. Cỏc phng phỏp nghiờn cu
2.2.1. Phng phỏp nghiờn cu lý thuyt
- Nghiờn cu ngh quyt ca ng v vic i mi giỏo dc v o
to, cỏc bin phỏp phỏt huy tớnh tớch cc hc tp ca HS.

- Nghiờn cu quan im xõy dng v phỏt trin ni dung SGK mi.
- Nghiờn cu SGK v cỏc ti liu liờn quan n chng II phn 6 tin
hoỏ sinh hc 12 nõng cao.
2.2.2. Phng phỏp quan sỏt s phm
- D gi ca GV v sinh viờn tp ging tỡm hiu tỡnh hỡnh dy v
hc phn tin hoỏ.
- Tỡm hiu nhng khú khn ca GV trong quỏ trỡnh thc hin SGK
mi.
- Tỡm hiu tỡnh hỡnh hc tp ca HS cỏc trng THPT.
2.2.3. Phng phỏp chuyờn gia
- Tham kho cỏc ý kin ca cỏc GV ph thụng.
- Ly ý kin úng gúp ca cỏn b qun lý, cỏc chuyờn gia giỏo dc.
Trường ĐHSP Hà Nội 2

12


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

Chng 3: KT QU NGHIấN CU
3.1. Phõn tớch ni dung cỏc bi thuc chng II, phn 6 tin hoỏ sinh hc 12 nõng cao

Bi 35: HC THUYT TIN HểA C IN
I. Mc tiờu v kin thc
- Trỡnh by c nhng lun im c bn trong hc thuyt Lamac.
- Nờu c nhng hn ch ca hc thuyt Lamac.
- Phõn tớch c cỏc quan nim tin b ca acuyn v bin d, di
truyn, v chn lc v nhng hn ch ca acuyn.

- So sỏnh CLTN v CLNT.
II. Ni dung ca bi hc
1. Kin thc trng tõm
Hc thuyt tin hoỏ ca acuyn.
2. Cỏc thnh phn kin thc
a) Cỏc khỏi nim
- Bin d cỏ th: Theo acuyn l nhng c im sai khỏc gia cỏc cỏ
th cựng loi xy ra trong quỏ trỡnh sinh sn.
- Di truyn l c s cho s tớch lu cỏc bin d nh thnh cỏc t bin
ln.
- Chn lc nhõn to: L quỏ trỡnh va o thi nhng bin d bt li,
va tớch lu nhng bin d cú li phự hp vi mc tiờu sn xut ca con
ngi.
- Chn lc t nhiờn: L quỏ trỡnh va o thi nhng bin d cú hi
va bo tn tớch lu nhng bin d cú li cho sinh vt.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

13


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

b) Thuyt tin hoỏ ca Lamac
+ Nguyờn nhõn:
- Theo Lamac ngoi cnh khụng ng nht, thng xuyờn thay i
lm cho SV bin i thớch nghi kp, khụng cú loi no b o thi.
- Do tp quỏn hot ng

+ S bin i ca loi sinh vt thớch nghi do ngoi cnh bin i t t
dn n khụng loi no b dit vong.
c) Hc thuyt tin hoỏ ca acuyn
* Bin d v di truyn
- acuyn khụng ch a ra c do ngoi cnh m cũn a ra c
nguyờn nhõn bin d cỏ th sinh ra trong quỏ trỡnh sinh sn.
- Nh vo c tớnh di truyn v bin d, sinh vt tin hoỏ thnh nhiu
dng nhng vn gi c c im riờng ca loi.
* Chn lc
- Khỏi nim chn lc nhõn to v chn lc t nhiờn
- Chn lc t nhiờn
C ch: Quỏ trỡnh phõn ly tớnh trng s chn lc t nhiu hng quy
mụ rng ln v qua thi gian lch s lõu di, t mt ngun gc chung cú iu
kin mụi trng khỏc nhau.
ng lc: L cỏc sinh vt u tranh sinh tn to nờn quỏ trỡnh chn lc.
Kt qu: Hỡnh thnh nờn loi mi t mt loi ban u.
3. Kin thc b sung
3.1. Thuyt tin hoỏ Lamac
a) Cng hin ca Lamac
- L ngi t nn múng cho cỏc hc thuyt tin hoỏ sau.
- Chng minh sinh gii k c con ngi l sn phm ca tin hoỏ liờn
tc t n gin n phc tp v mi bin i ca sinh gii u din ra theo
quy lut t nhiờn.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

14


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- Nõng cao vai trũ ca ngoi cnh v bc u xỏc nh c c ch
tỏc dng ca ngoi cnh thụng qua 2 nh lut.
b) Tn ti
- ỏnh giỏ s vn lờn hon thin ca SV l sai lm ri vo quan nim
duy tõm. Cho rng trong quỏ trỡnh tin hoỏ SV ó ch ng thớch nghi vi mụi
trng.
- Khụng dựng s c gng bờn trong gii thớch s hỡnh thnh cỏc c
quan.
- Bt lc trong vic gii thớch s hỡnh thnh loi mi. Cha thnh cụng
trong s gii thớch cỏc c im thớch nghi.
- Cha phõn bit c bin i di truyn v bin i khụng di truyn
nờn cho rng thng bin cú th di truyn c.
- Khụng cụng nhn cú loi b o thi.
3.2. Thuyt tin hoỏ ca acuyn
a) Cng hin: Khc phc c mt s tn ti Lamac
- Coi bin d di truyn l c s ca tin hoỏ.
- Nguyờn nhõn gõy ra bin d ngoi ngoi cnh cũn do bn cht c th
SV.
- SV thớch nghi vi iu kin sng ca nú vỡ CLTN ó o thi nhng
dng kộm thớch nghi.
- Trong quỏ trỡnh tin hoỏ cỏc loi khụng ngng chu tỏc ng ca
CLTN v rt nhiu loi b o thi.
- Ngy nay, bờn cnh nhng nhúm cú t chc cao vn song song tn
ti nhng dng cú t chc thp.
b) Tn ti
- Ch tp trung chng minh s bin i ca loi cha ngh ti vic xỏc
nh khỏi nim loi.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

15


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- Cha hiu rừ nguyờn nhõn phỏt sinh bin d v c ch di truyn cỏc
bin d.
4. T liu tham kho
Cỏc nh sinh hc nh ngha tin hoỏ theo hai cỏch khỏc nhau:
- Tin hoỏ l mt quỏ trỡnh thay i dn, nh ú cỏc cỏ th ca mt
loi vn thớch hp hoc thớch nghi vi iu kin mụi trng ca chỳng.
- Tin hoỏ l mt quỏ trỡnh m kt qu ca nú lm xut hin loi mi
t cỏc dng c.
(Sinh hc, tp I - W.D.PHILIPS T.J.CHILTON - trang 367)
Hc thuyt Lamac
+ Nguyờn nhõn tin hoỏ:
- Do tỏc ng ca ngoi cnh.
- Khuynh hng tim tin: Trong c th SV cú sn khuynh hng
vn lờn hon thin t chc sng.
- Do hon cnh thay i.
+ C ch: S di truyn cỏc c tớnh thu c trong i cỏ th di tỏc
ng ca ngoi cnh hay tp quỏn hot ng.
+ Quỏ trỡnh hỡnh thnh c im thớch nghi:
- Ngoi cnh luụn bin i nhng chm chp nờn SV cú kh nng
phn ng kp thi thớch nghi vỡ vy trong lch s khụng cú loi no b o

thi.
- SV vn cú kh nng phự hp vi s thay i ca mụi trng hoc
cỏc cỏ th trong loi u nht lot phn ng theo mt cỏch ging nhau trc
iu kin ngoi cnh.
+ Quỏ trỡnh hỡnh thnh loi: Loi mi c hỡnh thnh t t qua nhiu
dng trung gian tng ng vi s thay i ca ngoi cnh.
(Hc thuyt tin hoỏ, tp I - Trn Bỏ Honh)
Thuyt acuyn mi c túm tt nh sau:

Trường ĐHSP Hà Nội 2

16


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- Cỏc SV sn sinh ra mt lng con cỏi nhiu hn s lng cỏ th cú
th sng sút.
- Cỏc SV khỏc nhau v cỏc cỏch thc nh hng n s sng cũn ca
chỳng.
- Phn ln bin d c kim soỏt bi cỏc gen.
- Chn lc t nhiờn giỳp cho cỏc loi luụn thớch nghi.
- Loi mi ch c hỡnh thnh bng s cỏch li.
(Sinh hc, tp 1 - W.D.PHILIPS T.J.CHILTON - trang 367)
Bi 36: THUYT TIN HO HIN I
I. Mc tiờu v kin thc
- Nờu c nhng c s cho s ra i ca thuyt tin hoỏ hin i.
- Phõn bit c tin hoỏ nh v tin hoỏ ln.

- Gii thớch c ti sao qun th l n v tin hoỏ c s.
- Nờu c nhng lun im c bn trong thuyt tin hoỏ bng nhng
t bin trung tớnh ca Kimura.
II. Ni dung ca bi hc
1. Kin thc trng tõm
- Thuyt tin hoỏ tng hp.
2. Cỏc thnh phn kin thc
a) Cỏc khỏi nim
- Tin hoỏ nh: L quỏ trỡnh bin i tn s alen v thnh phn kiu
gen ca qun th, a n s hỡnh thnh loi mi.
- Tin hoỏ ln: L quỏ trỡnh hỡnh thnh cỏc nhúm phõn loi trờn loi
nh chi, h, b, lp, nghnh.
b) Thuyt tin hoỏ tng hp:

Trường ĐHSP Hà Nội 2

17


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

Tng hp cỏc thnh tu lý thuyt trong nhiu lnh vc sinh hc nh
phõn loi hc c sinh vt hc, sinh thỏi hc, hc thuyt v sinh quyn c bit
l di truyn hc qun th.
Thuyt tin hoỏ tng hp ó lm sỏng t c ch tin hoỏ.
* Tin hoỏ nh v tin hoỏ ln
- Tin hoỏ nh:
Quỏ trỡnh tin hoỏ nh din ra trong phm vi phõn b tng i hp,

thi gian lch s tng i ngn cú th nghiờn cu bng thc nghim.
Tin hoỏ nh chim v trớ trung tõm trong thuyt tin hoỏ hin i.
- Tin hoỏ ln:
Quỏ trỡnh ny din ra trong quy mụ rng ln, qua thi gian a cht rt
di, thng c nghiờn cu giỏn tip.
* n v tin hoỏ c s
- Qun th l n v tin hoỏ c s thỡ qun th tho món 3 iu kin:
Cú tớnh ton vn trong khụng gian v thi gian.
Bin i cu trỳc di truyn qua cỏc th h.
Tn ti thc trong t nhiờn.
- Qun th l n v tin hoỏ c s vỡ:
L n v t chc t nhiờn.
L n v sinh sn nh nht.
L ni din ra tin hoỏ nh.
- Quỏ trỡnh tin hoỏ
Bt u bng nhng bin i di truyn trong qun th.
Du hiu: S thay i tn s alen v kiu gen ca qun th theo hng
xỏc nh, qua nhiu th h trong quỏ trỡnh tin hoỏ nh.
c) Thuyt tin hoỏ trung tớnh
Ni dung

Trường ĐHSP Hà Nội 2

18


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- Nhõn t tin hoỏ: Quỏ trỡnh t bin lm phỏt sinh nhng t bin
trung tớnh.
- C ch tin hoỏ: S cng c ngu nhiờn cỏc t bin trung tớnh,
khụng chu tỏc dng ca CLTN.
- Cng hin: Nờu lờn s tin hoỏ cp phõn t.
Gii thớch s a dng ca cỏc phõn t protein, s a dng cõn bng
trong qun th.
3. Kin thc b sung
a) Thuyt tin hoỏ tng hp
- Ba ngi i din u tiờn cho thuyt tin hoỏ tng hp.
Dobsanxki: Bin i di truyn liờn quan n tin hoỏ, ch yu l
bin d nh tuõn theo cỏc quy lut Menden.
May: cp ti cỏc khỏi nim sinh hc v loi, s hỡnh thnh loi
khỏc khu.
Simson: Tin hoỏ l s tớch lu dn cỏc gen t bin nh trong qun
th.
- Nguyờn nhõn ca tin hoỏ nh l do t bin, giao phi v chn lc
cỏch ly lm bin i thnh phn kiu gen trong qun th.
- Tin hoỏ c s l quỏ trỡnh bin i thnh phn kiu gen ca qun th,
biu hin s thay i tn s tng i ca cỏc alen.
b) Thuyt tin hoỏ trung tớnh
- t bin trung tớnh: t bin khụng cú li cng khụng cú hi.
- t bin cp phõn t khụng gõy hi gỡ c v t bin chn lc t
nhiờn ó gi li cng c nhng tớnh trng ú.
- Cng c tớnh a hỡnh ca qun th ngha l nhiu kiu gen nhiu kiu
hỡnh khỏc nhau.
4.T liu tham kho
+ Thuyt tin hoỏ bng cỏc t bin trung tớnh.
Trường ĐHSP Hà Nội 2

19


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

Kimura Mooto ó xõy dng thuyt tin hoỏ trung tớnh t nm 1962.
Bng vic nghiờn cu cu trỳc a hỡnh trong cỏc phõn t prụtờin bng
phng phỏp in di, tỏc gi ó xut quan im a s cỏc t bin cp
phõn t l trung tớnh, ngha l khụng cú li cng khụng cú hi.
Kimura ó ra thuyt tin hoỏ trung tớnh ngha l s tin hoỏ din ra
bng s c nh ngu nhiờn cỏc t bin trung tớnh, khụng liờn quan vi tỏc
dng tớch lu ca CLTN.
(SH i cng, tp 1 Phan C Nhõn trang 363, 364)
Bi 37: CC NHN T TIN HO
I. Mc tiờu v kin thc
- Trỡnh by c vai trũ ca t bin trong tin hoỏ.
- Gii thớch vỡ sao a s t bin l cú hi nhng vn l nguyờn liu
tin hoỏ.
- Nờu c vai trũ di - nhp gen trong tin hoỏ.
- Trỡnh by c vai trũ ca quỏ trỡnh giao phi khụng ngu nhiờn
trong tin hoỏ.
- Gii thớch c mi qun th giao phi l mt kho bin d di truyn
vụ cựng phong phỳ.
II. Ni dung ca bi hc
1. Kin thc trng tõm: Nhõn t t bin.
2. Cỏc thnh phn kin thc
a. Cỏc khỏi nim
- Di nhp gen (dũng gen) l s lan truyn gen t qun th ny sang

qun th khỏc.
- Giao phi khụng ngu nhiờn l kiu giao phi trong ú nhúm cỏ th
cú kiu hỡnh nht nh giao phi vi nhau.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

20


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

b. Cỏc nhõn t tin hoỏ
t bin
- t bin: To nhiu alen mi, õy l nguyờn liu s cp cho tin hoỏ.
- Vai trũ ca t bin:
+ To ra ngun nguyờn liu s cp cho tin hoỏ.
+ To ra cỏc bin d di truyn gõy ra nhng sai khỏc nh hoc nhng
bin i ln trờn c th sinh vt.
+ Phn ln t bin t nhiờn l cú hi cho c th nhng l nguyờn liu
tin hoỏ vỡ:
Th t bin cú th thay i giỏ tr thớch nghi khi mụi trng thay
i.
Tu tng t hp gen.
Tuy t bin thng l cú hi nhng phn ln gen t bin l gen
ln.
+ t bin gen l nguyờn liu ch yu vỡ:
t bin gen ph bin hn t bin nhim sc th.
t bin gen ớt nh hng nghiờm trng n sc sng v s sinh sn

ca c th.
- p lc t bin khụng ỏng k trong vic lm thay i tn s tng
i ca cỏc alen.
t bin t nhiờn c xem l ngun nguyờn liu s cp ca quỏ trỡnh
tin hoỏ trong ú t bin gen l ngun nguyờn liu ch yu.
Di nhp gen
Vai trũ: L nhõn t lm thay i tn s tng i ca cỏc alen v vn
gen ca qun th.
Giao phi khụng ngu nhiờn
- Giao phi: Giao phi khụng ngu nhiờn (cú la chn, gn, t phi).
Giao phi ngu nhiờn (ngu phi).

Trường ĐHSP Hà Nội 2

21


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- Giao phi to ra ngun nguyờn liu th cp cho tin hoỏ.
- Giao phi khụng ngu nhiờn s lm cho t l cỏc kiu gen trong qun
th thay i qua cỏc th h.
- T phi giao phi gn lm thay i cu trỳc di truyn ca qun th,
t l d hp gim, ng hp tng to iu kin cho gen ln biu hin.
3. Kin thc b sung
- Tn s t bin gen: T l % cỏc loi giao t mang gen t bin trờn
tng s giao t c sinh ra.
- Tn s t bin gen mi gen rt thp (10-6 10-4) nhng sinh vt cú

s lng gen rt ln nờn s gen t bin nhiu.
- Tn s t bin gen ph thuc vo cỏc loi tỏc nhõn t bin v c
im cu trỳc ca gen.
* Di - nhp gen
- Nhp gen: Cỏc cỏ th nhp c mang n alen mi lm phong phỳ
vn gen ca qun th. Cỏc cỏ th nhp c mang n cỏc alen cú sn trong
qun th lm thay i thnh phn kiu gen v tn s alen ca qun th.
- Cụng thc tớnh tn s alen p = m( p - Di gen: Cỏc cỏ th di c ra khi qun th mang i cỏc alen lm thay
i thnh phn kiu gen.
* Vai trũ ca quỏ trỡnh giao phi (ngu phi):
+ Phỏt tỏn t bin
+ Trung ho tớnh cú hi ca t bin.
+ Giao phi cú th huy ng kho d tr cỏc gen trong quỏ trỡnh giao
phi mi loi cú rt nhiu giao t.
VD: Chú lụng qua 18 i mi cú.
+ To ngun nguyờn liu th cp cho quỏ trỡnh tin hoỏ.
4. T liu tham kho
* Di - nhp gen:

Trường ĐHSP Hà Nội 2

22


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

- thc vt c thc hin thụng qua s phỏt tỏn cỏc bo t, ht phn,
qu, ht.

- ng vt thụng qua s di c, nhp c ca cỏc cỏ th. Mt s cỏ th
qun th I di chuyn sang qun th II.
(Ti liu bi dng giỏo viờn, SH b 1 trang 51)
* Quỏ trỡnh giao phi lm cho t bin c phỏt tỏn trong qun th
v to ra vụ s bin d t hp.
S giao phi t do gia cỏc cỏ th trong qun th ln s lm cho tn s
tng i ca cỏc alen c duy trỡ khụng i qua cỏc th h. Vỡ th giao phi
l mt nhõn t to ngun nguyờn liu tin hoỏ ch khụng lm bin i thnh
phn kiu gen ca qun th. Tuy nhiờn cú nhng trng hp s giao phi
khụng hon ton ngu nhiờn m cú tớnh cht la chn. Giao phi cú la chn
s lm cho tn s tng i ca cỏc alen khụng i nhng t l d hp t gim
nhanh qua cỏc th h , t l ng hp t tng lờn, to iu kin cho cỏc gen
ln biu hin v do ú nh hng ti ngun nguyờn liu ca chn lc.
(Hc thuyt tin hoỏ, tp 2 - Trn Bỏ Honh trang 24)
Bi 38: CC NHN T TIN HO (tip)
I. Mc tiờu kin thc
- Nờu c ni dung ca CLTN trong thuyt tin hoỏ hin i.
- Gii thớch c CLTN l nhõn t chớnh ca quỏ trỡnh tin hoỏ.
- Phõn bit c cỏc hỡnh thc ca CLTN.
- Nờu c tỏc ng ca yu t ngu nhiờn i vi vn gen ca qun
th.
- So sỏnh c gia CLTN v cỏc yu t ngu nhiờn.
II. Ni dung ca bi hc
1. Kin thc trng tõm: Chn lc t nhiờn.

Trường ĐHSP Hà Nội 2

23

Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

2. Cỏc thnh phn kin thc
a. Chn lc t nhiờn
* Tỏc ng ch yu ca chn lc t nhiờn
- L s phõn hoỏ kh nng sinh sn ca nhng kiu gen khỏc nhau
trong qun th.
- CLTN tỏc ng lờn kiu hỡnh ca cỏc cỏ th thụng qua tỏc ng lờn
kiu gen v cỏc alen dn n bin i thnh phn kiu gen ca qun th.
- CLTN lm cho tn s tng i ca cỏc alen trong mi gen bin i
theo hng xỏc nh.
- CLTN khụng tỏc ng vi tng gen, tng cỏ th riờng l m tỏc ng
vi ton b kiu gen ca qun th.
- CLTN bo m s bo tn qun th hn l cỏ th.
* Cỏc hỡnh thc chn lc t nhiờn
- Chn lc n nh :
+ L hỡnh thc chn lc bo tn nhng cỏ th mang tớnh trng trung bỡnh
o thi nhng cỏ th mang tớnh trng lch xa mc trung bỡnh.
+ Chn lc n nh din ra khi iu kin sng khụng thay i hng chn
lc n nh.
+ Kt qu kiờn nh kiu gen ó chn c.
- Chn lc vn ng:
+ iu kin sng thay i theo hng xỏc nh hng chn lc thay
i. Tn s kiu gen bin i theo hng thớch nghi vi tỏc ng ca nhõn
t chn lc nh hng.
+ Chn lc vn ng din ra khi iu kin sng thay i.
+ Kt qu c im thớch nghi c dn thay i bi c im thớch nghi
mi.

- Chn lc phõn hoỏ:

Trường ĐHSP Hà Nội 2

24


Khóa luận tốt nghiệp

Kiều Thị Hải Yến K32A _ Sinh

+ Chn lc din ra theo mt s hng trong mi hng hỡnh thnh nhúm
cỏ th thớch nghi vi hng chn lc.
+ Chn lc phõn húa din ra khi iu kin sng thay i nhiu v tr nờn
khụng ng nht.
+ Kt qu qun th ban u b phõn húa thnh nhiu kiu hỡnh.
b. Cỏc yu t ngu nhiờn
- Tn s tng i ca cỏc alen trong mt qun th cú th thay i t
ngt do mt yu t ngu nhiờn no ú.
- Nguyờn nhõn:
+ Do nhng thay i ca khớ hu.
+ Do s xut hin cỏc vt cn.
+ Do s phỏt tỏn hay di chuyn ca mt nhúm cỏ th i lp qun th
mi.
+ Do nhng yu t khỏc.
- Hin tng ny thng xy ra trong nhng qun th nh.
- Bin ng di truyn khụng ch tỏc ng c lp m cũn phi hp vi
CLTN.
3. Kin thc b sung
- Chn lc t nhiờn khụng ch l nhõn t quy nh nhp bin i

thnh phn kiu gen ca qun th m cũn nh hng quỏ trỡnh tin hoỏ thụng
qua cỏc hỡnh thc chn lc.
- So sỏnh quan nim ca acuyn v quan nim hin i v CLTN
Quan nim ca
Quan nim hin i
acuyn
- Bin i cỏ th di - t bin v bin d t
nh hng ca iu kin hp (thng bin ch cú
1.Nguyờn liu ca CLTN sng v ca tp on ý ngha giỏn tip).
hot ng.
- Ch yu l cỏc bin d
Ni dung

Trường ĐHSP Hà Nội 2

25