Phân tích 2 khô đầu bài đoàn thuyền đánh cá

Phân tích cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi (2 khổ đầu)
Mở bài
Huy Cận là nhà thơ tiêu biểu cho nền thơ hiện đại Việt Nam. Trước Cách
mạng tháng Tám,thơ ông giàu chất triết lí, thấm thía bao nỗi buồn, tràn ngập cái
sầu nhân thế. Sau cách mạng, thơ ông tập trung ca ngợi thiên nhiên đất nước và
niềm vui của con người trong cuộc sống mới. Đoàn thuyền đánh cá là thi phẩm tiêu
biểu cho hồn thơ Huy Cận sau cách mạng. Bài thơ là một khúc tráng ca khỏe
khoắn, hào hùng về thiên nhiên và con người lao động. Điều này được thể hiện sâu
sắc, tinh tế ở 2 khổ đầu bài thơ.
Hoàn cảnh sáng tác:
Giữa năm 1958, Huy Cận có chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng
Ninh. Chuyến đi này đã khiến hồn thơ Huy Cận nảy nở trở lại và dồi dào cảm hứng
về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm vui trước cuộc sống mới. Bài “Đoàn
thuyền đánh cá” được sáng tác trong thời gian đó và được in trong tập thơ “Trời
mỗi ngày lại sáng”(1958).
Thân bài
2. Phân tích:
Mở đầu bài thơ là cảnh đoàn thuyền ra khơi lúc hoàng hôn:
“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then,đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.”
Bốn câu thơ có kết cấu gọn gàng, cân đối như một bài tứ tuyệt: hai câu đầu tả
cảnh, hai câu sau nói về con người. Cảnh và người tưởng như đối lập song lại hòa
hợp, cảnh làm nền để cho hình ảnh con người nổi bật lên như tâm điểm của một
bức tranh – bức tranh lao động khỏe khoắn, vui tươi tràn ngập âm thanh và rực rỡ


sắc màu. Hai câu thơ đầu tả cảnh hoàng hôn trên biển, cũng là thời điểm đoàn
thuyền đánh cá ra khơi:
“Mặt trời xuống biển như hòn lửa

Sóng đã cài then, đêm sập cửa”.
Phép tu từ so sánh “mặt trời xuống biển – hòn lửa”, mặt trời như một quả cầu
lửa– đỏ rực, khổng lồ chìm vào đáy nước đại dương. Bức tranh hoàng hôn mang
một vẻ đẹp rực rỡ, tráng lệ, và ấm áp. Phép nhân hóa, ẩn dụ “Sóng đã cài then, đêm
sập cửa” khiến người đọc cảm nhận thiên nhiên, vũ trụ,biển cả như đi vào trạng
thái tĩnh lặng, nghỉ ngơi, thư giãn. Vũ trụ giờ đây như một ngôi nhà khổng lồ.
Những lượn sóng dài như chiếc then cài, còn màn đêm đang buông xuống là cánh
cửa. Hình ảnh thơ cho thấy thiên nhiên vũ trụ bao la mà gần gũi với con người –
biển cả hay đó cũng chính là ngôi nhà thân thuộc của mỗi ngư dân.
Thiên nhiên vũ trụ là nền cho con người xuất hiện:
“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Câu thơ đã làm nổi bật khí thế lao động đầy hăng hái, tươi vui của những con
người lao động “Tập làm chủ, tập làm người xây dựng/Dám vươn mình cai quản
lại thiên nhiên!”. Hình ảnh hoán dụ “đoàn thuyền đánh cá” và phụ từ “lại” diễn tả
nhịp điệu lao động quen thuộc, hàng ngày, thường xuyên, trở thành một nếp sống
quen thuộc của những người ngư dân vùng biển. Đoàn thuyền lại ra khơi, tuần tự,
nhịp nhàng như cái nhịp sống không bao giờ ngừng nghỉ. Hình ảnh ẩn dụ “câu hát
căng buồm” diễn tả tiếng hát khỏe khoắn tiếp sức cho gió làm căng cánh buồm,
đẩy con thuyền lao nhanh ra khơi xa. Tiếng hát làm nổi bật khí thế hồ hởi của
người lao động trong buổi xuất quân chinh phục biển cả.
Tiếng hát ấy còn thể hiện niềm mong ước của người đánh cá: mong ước một
chuyến ra khơi đánh bắt được thật nhiều hải sản, nhiều cá tôm giữa sự giàu đẹp của
biển khơi:
“ Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,


Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng,
Đến dệt lưới ta,đoàn cá ơi!”

Bằng những liên tưởng thực tế kết hợp với phép so sánh “cá thu – đoàn thoi”
khiến người đọc hình dung hình ảnh những con cá thu mình lấp lánh ánh trăng lướt
rất nhanh trên biển như con thoi chạy đi chạy lại trên khung cửa dệt vải. Trong sự
tưởng tượng của những người đánh cá yêu quý biển cả quê hương của mình, cá đi
trên biển là cá dệt biển, cá vào lưới là cá dệt lưới, “đến dệt lưới ta”. Từ ” ta” vang
lên đầy tự hào kiêu hãnh trong suốt bài thơ, không còn là cái tôi nhỏ bé, đơn côi
như ngày xưa nữa mà là cái” ta” tập thể đầy sức mạnh.
3. Đánh giá, khái quát
Với việc xây dựng hình ảnh thơ bằng liên tưởng, tưởng tượng, âm hưởng hào
hùng, lạc quan, cùng những phép so sánh, nhân hóa, hai khổ thơ đầu đã khắc họa
cảnh biển đêm vô cùng lung linh và hình ảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá với niềm
say sưa lạc quan tin tưởng của người dân chài, đó là niềm vui, niềm tự hào của nhà
thơ trước đất nước và cuộc sống mới.
Kết bài:
Đoạn thơ là một bài ca lao động hứng khởi, hào hùng. Bài ca ấy dành cho
biển hào phóng, cho những con người cần cù, gan góc, đang làm giàu cho đất
nước. Những người lao động đã thật sự làm chủ cuộc sống của mình, làm chủ vùng
biển thân yêu của Tổ quốc. Đọc những dòng thơ, độc giả như. cùng chia sẻ niềm
vui to lớn với nhà thơ, với tất cả những người lao động mới đang kiêu hãnh ngẩng
cao đầu trên con đường đi đến tương lai tươi sáng.