Luận văn sư phạm Dạy học thể loại thơ ở trường phổ thông theo hướng công nghệ

Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

KHOA NG VN

NG TH THO

KHểA LUN TT NGHIP I HC
Chuyờn ngnh: Phng phỏp dy hc Ng vn

Ngi hng dn khoa hc
PGS.TS HUY QUANG

Trờng đại học s phạm Hà Nội 2


DY HC TH LOI TH
TRNG PH THễNG
THEO HNG CễNG NGH

Hà Nội - 2009

Đặng Thị Thảo

1

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

LI CM N
Trong quỏ trỡnh thc hin ti: Dy hc th loi th trng ph
thụng theo hng cụng ngh tụi ó thng xuyờn nhn c s giỳp , to
iu kin thun li v ch bo tn tỡnh ca cỏc thy cụ trong khoa Ng vn
c bit l cỏc thy cụ trong t phng phỏp dy hc Ng vn v PGS.TS
Huy Quang ngi hng dn trc tip v cỏc bn trong nhúm.
Tụi xin by t s bit n v li cm n trõn trng nht.
Do thi gian cú hn v nng lc cũn hn ch nhng vn trỡnh by
trong khúa lun khụng trỏnh khi nhng thiu sút. Rt mong nhn c s ch
bo, gúp ý ca thy cụ v cỏc bn.
Tụi xin chõn thnh cm n!
H Ni, ngy 05 thỏng 05 nm 2009.
Tỏc gi khoỏ lun

ng Th Tho

Đặng Thị Thảo

2

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

LI CAM OAN
Tụi xin cam oan khúa lun tt nghip vi ti: Dy hc th loi
Th trng ph thụng theo hng cụng ngh l cụng trỡnh nghiờn cu
ca cỏ nhõn tụi di s hng dn trc tip ca PGS.TS Huy Quang.
Tụi xin chu mi trỏch nhim v cụng trỡnh nghiờn cu ca mỡnh.

H Ni, ngy 05 thỏng 05 nm 2009
Tỏc gi khoỏ lun

ng Th Tho

Đặng Thị Thảo

3

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

MC LC
Trang
M U

6

1. Lớ do chn ti

6

2. Lch s vn

8

3. i tng nghiờn cu

11

4. Phm vi nghiờn cu

11

5. Mc ớch nghiờn cu

11

6. Nhim v nghiờn cu

11

7. Phng phỏp nghiờn cu

11

8. úng gúp ca khoỏ lun

11

9. Cu trỳc ca khoỏ lun

12

NI DUNG

13

Chng 1. C s lớ lun ca vic dy hc Ng vn theo hng cụng
ngh
1.1. Quan nim v cụng ngh dy hc

13
13

1.1.1. Vn thut ng

13

1.1.2. Phõn chia

13

1.1.3. nh ngha cụng ngh dy hc

14

1.2. Cng ngh dy hc Vit Nam

14

1.2.1. Quan nim v dy hc trung tõm cụng ngh Ging Vừ

14

1.2.2. Cỏch lm

15

1.2.3. úng gúp

16

1.2.4. Hn ch

16

1.3. Nhng nột ln v dy hc theo hng cụng ngh

17

1.3.1. Dy hc l thy giỏo thit k

17

1.3.2. Dy hc theo hng cụng ngh bt ngun t lớ thuyt hnh vi

17

1.3.3. Dy hc theo hng cụng ngh khi xng theo lớ thuyt hot ng

18

Đặng Thị Thảo

4

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1.4. Yờu cu ca dy hc Ng vn theo chng trỡnh SGK i mi

19

1.4.1. Nhng im mi ca chng trỡnh SGK Ng vn THPT

19

1.4.2. Nhng im mi..

20

Chng 2. Dy hc th loi th trng ph thụng theo hng

23

cụng ngh
2.1. c im th loi

23

2.1.1. Khỏi nim chung

23

2.1.2. c im th loi th

23

2.1.2.1. Khỏi nim

23

2.1.2.2. Phõn loi

24

2.1.2.3. c im chung ca th

24

2.1.2.4. Tuy trờn nn tng l ba c im chung ú nhng.

33

2.2. c - hiu vn bn theo th loi

39

2.2.1. Chng trỡnh v SGK Ng vn

39

2.2.2. Cu trỳc n v bi hc theo SGK Ng vn

41

2.2.3. c vn bn ngh thut

42

2.2.4. c - hiu vn bn th theo th loi

46

Chng 3. Thit k th nghim vi vn bn õy thụn V D

52

3.1. Vai trũ ca cụng ngh thụng tin

52

3.1.1. Cụng ngh thụng tin vi i sng

52

3.1.2. Cụng ngh thụng tin vi dy hc

52

3.1.3. Cụng ngh thụng tin trong dy hc vn

52

3.2. ng dng cụng ngh thụng tin trong dy hc Ng vn

54

3.2.1 Phn vic nh

54

3.2.2 Phn vic trờn lp

60

KT LUN

66

TI LIU THAM KHO

67

Đặng Thị Thảo

5

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

BNG Kí HIU VIT TT
CNTT: Cụng ngh thụng tin
CNDH : Cụng ngh dy hc
KHCN: Khoa hc cụng ngh
SGK:

Sỏch giỏo khoa

SGV:

Sỏch giỏo viờn

VD:

Vớ d

HS:

Hc sinh

GV:

Giỏo viờn

NXB:

Nh xut bn

THPT: Trung hc ph thụng
PTTH: Ph thụng trung hc

Đặng Thị Thảo

6

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

M U
1. Lý do chn ti
1.1. V mt khoa hc
Giỏo dc - o to ang khng nh c v trớ ca mỡnh i vi s
phỏt trin ca t nc. c bit hin nay chỳng ta ang bc vo th k
XXI, th k ca KHCN, th k ca nn kinh t tri thc thỡ giỏo dc - o
to ngy cng cú v trớ quan trng i vi s phỏt trin ca mi quc gia.
Nhn thy vai trũ to ln ca giỏo dc - o to i vi s phỏt trin ca t

nc, ng v Nh nc ta ó luụn xỏc nh Giỏo dc l quc sỏch hng
u v cú nhng u tiờn, u t cho s phỏt trin ca giỏo dc. Tuy nhiờn,
lm th no giỏo dc hon thnh s mnh ca mỡnh i vi s phỏt trin
ca t nc lm th no giỏo dc ngy cng chng t c vai trũ ca
mỡnh i vi t nc thỡ ú vn cũn l mt cõu hi.
lm c iu ú, cỏc nh giỏo dc ó nhiu ln tin hnh ci cỏch
giỏo dc bng vic thay sỏch v i mi phng phỏp dy hc. Trc nm
1981, dy hc theo nh hng phỏt huy trớ thụng minh ca hc sinh. Sau
1981, ó tin hnh ci cỏch giỏo dc ln 3 vi phng phỏp: phỏt huy vai trũ
ch th ca hc sinh v n nm 2005 cỏc nh ci cỏch giỏo dc ó quyt
nh thay sỏch. Vi ln thay sỏch ny ó kộo theo s i mi v phng phỏp
dy hc. V dy hc hin nay l dy hc tớch cc vi trng tõm l i tỡm hot
ng hc tp ca hc sinh.
Trong dy hc Ng vn hin nay, ni dung chng trỡnh SGK ngoi
vic phõn theo thi k lch s cũn c phõn theo th loi. V vn dy hc
vn theo loi th ó c hỡnh thnh. Tuy nhiờn, cho n nay, vn dy hc
vn theo th loi vn cũn nhiu iu cha tng minh cn phi lm rừ: Vớ d:

Đặng Thị Thảo

7

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

quy trỡnh chung cho vic dy mt bi vn theo tng th loi nht nh cha

c lm sỏng t
1.2. V mt thc tin
Ci cỏch giỏo dc bng vic thay sỏch ln ny ó t ra mt yờu cu l
cn phi i mi phng phỏp dy hc Ng vn. ỏp ng c yờu cu ú
phng phỏp dy hc Ng vn ln ny c i mi theo hng ly hc sinh
lm trung tõm, phỏt huy tớnh tớch cc ca hc sinh. Theo phng phỏp mi
ny hc sinh s l ngi t tỡm ra tri thc ca nhõn loi di s hng dn
ca thy, cụ giỏo. Thy cụ l ngi thit k, l ngi hng dn hc sinh tỡm
ra con ng n vi tri thc ca nhõn loi. V hc sinh l ngi t i trờn
con ng ny. Tuy nhiờn trờn thc t phng phỏp dy hc mi ny ó c
ỏp dng trit v s dng cú hiu qu hay cha thỡ ú vn l mt cõu hi.
Thy, cụ giỏo ó thc s ch l ngi hng dn hc sinh hay vn l ngi
lm ht mi cụng vic cho hc sinh, hc sinh ch l ngi n sn thụi? c
bit vi mụn vn thỡ t trc n nay vi phng phỏp dy hc truyn thng,
thy, cụ giỏo luụn l ngi lm ht mi vic, hc sinh ch vic ghi chộp v
hc thuc. Dng nh hc sinh khụng cú s sỏng to, tỡm tũi, tt c u ph
thuc vo thy, cụ giỏo. Gi õy, vi phng phỏp dy hc mi ny yờu cu
hc sinh phi t tỡm ra tri thc. Liu õy cú phi l mt yờu cu cao? Hc sinh
cú b c thúi quen c - chộp c bt u vi thúi quen mi phi vn
ng tri nóo? Hc sinh cú lm c hay khụng? Tt c u cũn l nhng cõu
hi v ang c bn cói rt nhiu.
Bờn cnh ú, th k XXI l th k ca KHCN th k ca nn kinh t tri
thc. Cụng ngh thụng tin ang xõm nhp vo cỏc ngừ ngỏch, mi lnh vc
ca i sng xó hi v giỏo dc - o to khụng nm ngoi gung quay ny.
Vic ỏp dng cụng ngh thụng tin trong dy hc ang c s dng nhiu v
t c nhng thnh cụng nht nh.

Đặng Thị Thảo

8

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1.3. V mt cỏ nhõn
L mt sinh viờn li l sinh viờn nm cui mt trng i hc s
phm sp tr thnh giỏo viờn. L ngi s trc tip hng dn hc sinh ca
mỡnh tỡm hiu cỏc vn bn vn hc, tụi luụn quan tõm n vn c - hiu
ca hc sinh theo chng trỡnh i mi.
ng thi, tụi cng mong mun cú chỳt ớt kinh nghim lm hnh trang
v c s sau khi ra trng s vng vng hn, t tin hn khi ng trờn bc
ging, ng trc hc sinh ca mỡnh.
Vi tt c nhng lý do trờn, tụi ó la chn nghiờn cu ti: Dy hc
th loi th trng ph thụng theo hng cụng ngh.
2. Lch s vn
2.1. Lch s cụng ngh dy hc
Cụng ngh dy hc ó cú t lõu v c chia ra lm 4 giai on:
- Giai on 1: õy l giai on hỡnh thnh ý tng v cụng ngh dy
hc vo cui th k XIX khi m nn sn xut ó cụng nghip húa v t ng
húa to nờn nng sut cao thỡ ngi ta ó t ra cõu hi: Dy hc cú cụng
ngh c khụng, v nu cú thỡ nng sut s cao hn.
Do nn sn xut ó cụng nghip húa nờn cn ngun nhõn lc cú kh
nng sỏng to, cú trớ thụng minh. Do ú dy hc nờu vn ó c xut:
ngi hc s t gii quyt vn ch khụng phi truyn ging. Vỡ vy yờu
cu ngi hc phi t duy.
- Giai on 2: Hin thc húa cụng ngh dy hc, vo u th k XX,

nú gn lin vi lý thuyt hnh vi. õy l lý thuyt c sn sinh M do
Oỏtxn xng. Sau ú Skin ó phỏt trin thnh cụng ngh dy hc vi
cỏc thớ nghim chú tit nc bt v chim chn ht ụng ó i n kt lun: nu
mt vic no ú dự phc tp n my nu c chia nh ra giao cho con

Đặng Thị Thảo

9

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

ngi thc hin tng bc mt thỡ s lm c, v trong giỏo dc cng
vy. õy l hỡnh nh ca cụng ngh dy hc.
- Giai on 3: Hon thin cụng ngh dy hc, giai on ny din ra vo
nhng nm gia ca th k XX da trờn c s lý thuyt hot ng. Ngi
sỏng lp ra lý thuyt hot ng l Vgụtxki. T õy ụng a ra kt lun l:
trong giỏo dc nu t chc c hot ng vi i tng v hc sinh lm
c iu ú thỡ i tng s chuyn vo trong u hc sinh. Do ú trong dy
hc phi t chc hot ng hc tp cho hc sinh.
- Giai on 4: Chuyn giao cụng ngh dy hc vo thc tin
Cụng ngh dy hc ó c tin hnh nhiu nc.
+ Nga, ngi u tiờn a cụng ngh vo dy hc l avụp
+ Vit Nam: H Ngc i ó t chc mt trng thc nghim: trung
tõm cụng ngh giỏo dc Ging Vừ.
Dy hc theo hng cụng ngh ó khin cho tng vic ca ngi dy,

ngi hc c quy nh theo mt logic tng minh, mt h thng cht ch. Tuy
nhiờn nú cha c m rng mi cp hc.
2.2. Lch s nghiờn cu c hiu vn bn
Dy c hiu vn bn thỡ ln i mi ny mi c cp ti nhng
núi v c hiu thỡ ó cú nhiu nh nghiờn cu bn lun
- Theo Nguyn Khc Phi thỡ c hiu l c 3cp, vi 3 mc : c
trong dũng, c trờn dũng v c ngoi dũng.
+ c trong dũng: l c hiu cỏc ngụn t, hỡnh nh, biu tng
+ c trờn dũng: l c ý ngha biu tng, khỏi quỏt c ni dung.
+ c ngoi dũng: c liờn tng, m rng hiu bit
- Theo Trn ỡnh S: c l mt tng hũa ca nhiu quỏ trỡnh, nhiu
hnh vi nhm mc ớch l nm bt c ý ngha ca vn bn. c bng mt,
bng ming, c nhn bit, tng tng, ghi nh, ghi chộp, tra cu, phõn tớch,

Đặng Thị Thảo

10

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

so sỏnh trao i Cú nhiu hỡnh thc c: c thnh ting, c din cm,
c thm, c lt, c nhanh, c k (c chm)
Cũn hiu vn bn l bit v vn bn, thụng cm, ng cm vi cuc
sng trong vn bn, gii thớch, biu t ý tng cỏi hay ca vn bn. Cú nhiu
mc hiu: hiu bng cm giỏc, tỡnh cm, trc giỏc, hiu bng lý trớ, lụgic,

bng phõn tớch, gii thớch, hnh ng
- Theo Nguyn Thanh Hựng: c gm cú 4 bc:
+ c thụng, c thuc: c k phn ngụn t vn bn. c m khụng
cn nhỡn vn bn cú th núi c ni dung ca vn bn ú.
+ c k, c sõu: c hỡnh dung ra th gii hỡnh tng trong vn bn.
+ c hiu, c din cm: c th hin cỏi hiu ca bn thõn v vn
bn ú
+ c sỏng to, c ng dng: c m cú th khỏi quỏt, ỏnh giỏ c
giỏ tr ca vn bn. Lỳc ny c tr thnh mt k nng.
- Bỡnh Tr thỡ cho rng c l mt k nng, l mt phng phỏp.
2.3. Cỏc nh nghiờn cu u a ra nhng ý kin, quan nim v c hiu.
im gp nhau gia cỏc ý kin quan nim trờn l cha tr li cho hc sinh
cõu hi phi c nh th no? Tt c mi ch dng li vic l nờu lờn cỏch
hiu, quan im ca mỡnh v c hiu, v mi dng li mc dnh cho
cỏc nh nghiờn cu. Cũn i vi hc sinh, ngi s trc tip tin hnh vic
c hiu vn bn thỡ li cha cú phng phỏp c th. M theo phng phỏp
dy hc i mi hin nay l dy hc tớch cc, dy hc ly hc sinh lm trung
tõm. Do ú vn t ra õy l phi tỡm ra mt phng phỏp dy hc c hiu mi hng n hc sinh, ch ra cho hc sinh bit phi c - hiu vn bn
nh th no?

Đặng Thị Thảo

11

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

3. i tng nghiờn cu
Nhng vn v hot ng hc tp ca hc sinh trong gi vn vi nh
hng c - hiu vn bn theo th loi.
4. Phm vi nghiờn cu
Hot ng hc tp ca hc sinh hc sinh c hiu vn bn theo th
loi th.
5. Mc ớch nghiờn cu
Khúa lun hng ti cỏc mc ớch sau:
- Nõng cao cht lng v hiu qu ca dy v hc vn trong trng
THPT .
- Gúp phn hin thc húa nhng nh hng i mi trong SGK Ng
vn thnh hin thc.
6. Nhim v nghiờn cu
- Tỡm hiu nhng vn lý lun ca dy hc theo cụng ngh xõy
dng hot ng hc tp cho hc sinh
- Tỡm hiu c im th loi th v cỏch c hiu th loi th trng ph
thụng theo hng cụng ngh.
- Thit k giỏo ỏn th nghim theo quy trỡnh
- S dng CNTT lm cho dy hc hiu qu.
7. Phng phỏp nghiờn cu
- Phng phỏp tng hp lý lun v thc tin
- Phng phỏp thng kờ, phõn loi, kho sỏt
- Phng phỏp thc nghim.
8. úng gúp ca khoỏ lun
8.1. V mt lý lun

Đặng Thị Thảo

12

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Thc hin khúa lun ny chỳng tụi mong mun lm rừ cỏch thc xõy
dng hot ng hc tp cho hc sinh t ú xõy dng thnh quy trỡnh dy hc
c - hiu vn bn theo th loi cho hc sinh.
8.2. V mt thc tin
Chỳng tụi mong mun gúp phn lm cho gi hc Ng vn theo hng
i mi tr nờn tng minh
9. Cu trỳc ca khoỏ lun
Ngoi phn m u, kt lun v ph lc kốm theo khúa lun cú cu trỳc
gm 3 chng nh sau:
Chng 1: C s lý lun ca vic dy hc Ng vn trng ph thụng
theo hng cụng ngh.
Chng 2: Dy hc th loi th trng ph thụng theo hng cụng ngh
Chng 3: Thit k th nghim bi dy õy thụn V D ca Hn Mc T

Đặng Thị Thảo

13

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

NI DUNG
Chng 1
C S Lí LUN CA VIC DY HC NG VN
THEO HNG CễNG NGH
1.1. Quan nim v cụng ngh dy hc
1.1.1. Vn thut ng
Thut ng Technologic de Ienseignement: c dựng tng ng vi
cỏc thut ng: cụng ngh o to (tecnologua obrazovania) cụng ngh giỏo
dc (education technology) c hiu l mt khoa hc mi v vic giỏo dc
con ngi ang c hỡnh thnh, da trờn c s nhng thnh tu hin i ca
cỏc khoa hc giỏo dc mi ca thi i.
1.1.2.Phõn chia
Tri qua quỏ trỡnh phỏt trin t nhng ngy u cho n nay khỏi nim
cụng ngh dy hc cú th chia lm hai nhúm
- Cụng ngh dy hc theo ngha hp.
- Cụng ngh dy hc theo ngha rng.
* Cụng ngh dy hc theo ngha hp: Cụng ngh dy hc cú ngha l
vic ỏp dng cỏc h thng k thut v cỏc phng tin h tr ci tin quỏ
trỡnh hc tp ca con ngi.
* Cụng ngh dy hc theo ngha rng: T chc giỏo dc UNESCO ó
a ra nh ngha nh sau: cụng ngh dy hc l khoa hc v giỏo dc nú xỏc
lp cỏc nguyờn tc hp lý ca cụng tỏc dy hc v nhng iu kin thun li
nht tin hnh quỏ trỡnh dy hc cng nh xỏc lp cỏc phng phỏp v
phng tin cú kt qu nht t mc ớch dy hc ra, ng thi tit
kim c sc lc ca thy v trũ

Đặng Thị Thảo

14

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1.1.3. nh ngha v CNDH
Cú nhiu nh ngha v CNDH nhng núi mt cỏch y thỡ CNDH
l mt khoa hc v giỏo dc con ngi. Da trờn c s tng hp nhng thnh
tu ca nhõn loi t trc n nay, c bit nhng thnh tu hin i ca cỏc
khoa hc giỏo dc v cỏc khoa hc liờn quan nh sinh hc, tõm lý hc, iu
khin hc, lý thuyt t chc, lụgic hc, kinh t hc giỏo dc cụng ngh dy
hc t chc mt cỏch khoa hc quỏ trỡnh o to con ngi bng cỏch xỏc
nh mt cỏch chớnh xỏc v s dng mt cỏch ti u u ra (mc tiờu giỏo
dc), u vo (hc sinh) ni dung dy hc, cỏc iu kin phng tin k thut
dy hc, cỏc tiờu chun ỏnh giỏ, h phng phỏp tớch cc húa, chng trỡnh
húa v cỏ th húa quỏ trỡnh dy hc vi s chi phớ ti u thi gian, sc lc
tin ca ca giỏo viờn, hc sinh, nhõn dõn v nh nc nhm t c mc
ớch giỏo dc v ỏp ng c kp thi nhng yờu cu ca thi i.
1.2. Cụng ngh dy hc Vit Nam
Cụng ngh dy hc Vit Nam ln u tiờn c th nghim ti trung
tõm cụng ngh giỏo dc Ging Vừ. õy l mt trung tõm c thnh lp nm
1978, do ụng H Ngc i lm giỏm c vi nhim v: thc nghim giỏo dc
ph thụng theo cỏch lm mi v rt mi nhm phỏt trin cao nht kh nng
ca tr em Vit Nam.
1.2.1. Quan nim v dy hc trung tõm cụng ngh Ging Vừ

Dy hc l quỏ trỡnh nhm chuyn tri thc v nng lc ca dõn tc v
nhõn loi thnh tri thc v nng lc cho mi ngi hc.

Aa
A: Tri thc v nng lc ca dõn tc v nhõn loi.
a: Tri thc v nng lc ca ngi hc
: Quy trỡnh chuyn t A vo a

Đặng Thị Thảo

15

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

T quan nim v dy hc trờn trung tõm ó a ra quan nim v dy
vn nh sau: dy vn l quỏ trỡnh chuyn tri thc v nng lc vn ca dõn tc
v nhõn loi kt tinh trong cỏc tỏc phm vn chng thnh tri thc v nng
lc vn cho mi ngi hc.
1.2.2. Cỏch lm
T quan nim v dy hc v dy vn nh trờn, trung tõm ó a ra cỏch
lm ca mỡnh chuyn ti tri thc n hc sinh. Quy trỡnh ny mi ch tp
trung bc tiu hc. quy trỡnh c phõn ra lm 5 bc tng ng vi 5
lp, mi lp hon thin mt bc:
- Bc 1: c vn bn, gii ngha ngụn t. Vi bc ny giỏo viờn t
chc cho hc sinh gii ngha ngụn t bng cỏch:

+ Gii ngha ngụn t bng mụ t, nhn din
+ Gii ngha ngụn t bng nhng t ng ngha v trỏi ngha
+ Tỡm cõu, t cõu cú cha t cn gii ngha
+ Tra t in
Bc ny dnh cho hc sinh lp 1.
- Bc 2: Dng hỡnh tng, tỏi to ni dung phn ỏnh, ni dung biu
hin, cỏch phn ỏnh
Vi bc ny cú th s dng cỏc thao tỏc:
+ t cõu hi: Nhỡn thy gỡ? Nghe thy gỡ? Sau khi c vn bn
+ Cho hc sinh k li theo hỡnh thc nhp vai.
Bc ny dnh cho hc sinh lp 2.
- Bc 3: Phõn tớch hỡnh tng
Nu l tỏc phm t s thỡ phõn tớch hỡnh tng nhõn vt
Nu l tỏc phm tr tỡnh thỡ phõn tớch hỡnh tng tõm t.
Trong bc ny cú th s dng cỏc thao tỏc:
+ Gi nh d oỏn

Đặng Thị Thảo

16

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

+ Vit th: Giỏo viờn t chc cho hc sinh vit th cho nhõn vt, cho
tỏc gi, cho bn.

Bc ny dnh cho hc sinh lp 3
- Bc 4: Tỡm ch , xỏc nh ch ca vn bn
Bc ny s dng cỏc thao tỏc nh: t tờn, t li tờn, liờn tng
dnh cho hc sinh lp 4.
- Bc 5: Tỡm ý ca bi vn: ú l ý ca tỏc gi gi vo trong bi vn,
ý ca mi bn c v bi vn.
Khi tin hnh bc ny, thng xoay quanh nhng li khuyờn, bi hc:
nờn, khụng nờn.
Bc ny dnh cho hc sinh lp 5.
1.2.3. úng gúp
Quy trỡnh thc hin theo 5 bc ny ca trung tõm cụng ngh Ging
Vừ ó em li nhiu hiu qu
Trong quy trỡnh, tng vic ca ngi dy, ngi hc c quy nh
theo mt lụgic tng minh, theo mt h thng cht ch. Thụng qua quy trỡnh
ngi hc t tip nhn c nhng giỏ tr trong cỏc bi vn ngh thut. T ú
hc sinh cú phm cht ca nh vn (hỡnh dung tng tng ra nhng gỡ trong
bi vn), cú nng lc nhp vai, nhp cuc.
ng thi vi cỏch dy ca trung tõm l bin tỏc phm ca tỏc gi
thnh tỏc phm trong lũng mi ngi hc, dy vn ó i t tru tng n c
th, hc sinh ó c dy cỏch khỏm phỏ tỏc phm c th
1.2.4. Hn ch
Tuy nhiờn, nhng bc ny mi ch thnh cụng trong mụn Vn v ting
Vic bc tiu hc. Cỏc thao tỏc ny cũn n gin vỡ mc tiờu t ra ch l
nhn din c tng bc ca vn bn vn hc: Vn bn, hỡnh tng, ch ,
t tng ca nh vn. Cũn bc THPT thỡ cụng vic s phong phỳ phc tp

Đặng Thị Thảo

17

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

hn. Hn th na, SGK Ng vn c xõy dng theo hng tớch hp: phi
phi hp cỏc phng phỏp dy hc phỏt huy sc mnh v hiu qu ca dy
hc. Do ú, ngi giỏo viờn phi i tỡm quy trỡnh ti u hc sinh tip nhn
vn bn tt hn.
1.3. Nhng nột ln v dy hc theo hng cụng ngh
T quy trỡnh ca trung tõm cụng ngh giỏo dc Ging Vừ ta cú th i ti
nhng nột ln v dy hc theo hng cụng ngh.
1.3.1. Dy hc l thy giỏo thit k, hc sinh thi cụng theo thit k. Hay núi
cỏch khỏc giỏo viờn l ngi hng dn, dn dt v hc sinh s t tỡm ra
tri thc ca nhõn loi.
1.3.2. Dy hc theo hng cụng ngh cng c bt ngun t lý thuyt
hnh vi: Lý thuyt ny xut hin M vo u th k XX bi nh tõm lý hc
ni ting Oỏtxn (1878 1958). Sau ú thỡ Skin ó phỏt trin nú thnh cụng
ngh dy hc.
Oỏtxn ó phỏt trin lý thuyt hnh vi ca minh t lý thuyt Phn x
cú iu kin õy l loi phn x b ch c hay ph thuc vo cỏc iu kin
hỡnh thnh mi liờn h gia kớch thớch v phn ng.
Sau ny Lý thuyt hnh vi ca Oỏtxn ó c nh tõm lý hc ngi
M Skin (1904 - 1990) chuyn vo dy hc. ễng ó tin hnh cỏc thớ
nghim chim chn ht, chim i theo hỡnh s tỏm
* Thớ nghim chim chn ht: Skin tri trờn chung chim cỏc ht cú mu
sc khỏc nhau: , xanh, vng, en nhng ch cú mt ht mu vng l thc
n m chim n c. c im chim l m liờn tc, lia la nu n c thỡ

nut, khụng n c thỡ vng i. Da vo c im ú quan sỏt con chim
m ht nh th no? Thi gian u chim m lia la cỏc ht, ch cú ht mu
vng mi nut, cỏc ht khỏc thỡ vng i. Vi ln sau, chim ch tỡm cỏc ht
thc n cú mu vng m khụng m cỏc ht khỏc.

Đặng Thị Thảo

18

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Nh vy Skin ó vn dng mt phng phỏp trong giỏo dc: Th v
sai, th v ỳng.
* Thớ nghim chim i theo hỡnh s 8
Da vo c im ca chim l nú chm hai chõn li nhy, ụng ó o
bc nhy ca chim v t nhng ht n c theo khong cỏch bc nhy
ca chim nhng theo hỡnh s 8. Lỳc u theo bn nng chim chy lung tung
tỡm ht n c. Dn dn nú thy phớa trc li cú cỏc ht n c, nú c
nhy thờm bc na. C nh th con chim hon ton cú th i theo hỡnh s 8
nht ht.
Skin cho rng nu chia nh hỡnh s 8 thnh nhiu bc giao cho chim
nú t lm tng vic mt trong thi gian quy nh thỡ ngi lm thớ nghim
s iu khin c con chim i theo ý mỡnh.
T 2 thớ nghim ụng rỳt ra kt lun: mt vic no ú dự phc tp nu
c chia nh ra giao cho con ngi thc hin tng bc mt thỡ s lm

c v trong giỏo dc cng vy. T ú ụng a ra kiu dy hc chng trỡnh
húa. Ngi hc hc theo chng trỡnh s t kt qu nh mong mun nu
ngi ta chia nh quy trỡnh dy hc ny thnh cỏc vic. Cỏc vic chia nh na
thnh cỏc thao tỏc v ngi hc thc hin y cỏc vic, cỏc thao tỏc ny thỡ
tri thc nht nh s chuyn vo ngi hc. Trong kiu dy hc theo chng
trỡnh ngi hc ch phỏt hin li tri thc cho chớnh mỡnh ch khụng phi tri
thc cho xó hi.
1.3.3.Dy hc theo hng cụng ngh c khi xng theo lý thuyt hot
ng: Ngi cú cụng khi xng lý thuyt hot ng l: Vgụtxki (1896
1934) ngi Nga. Lý thuyt hot ng ca ụng tp trung nghiờn cu vai trũ
ca hot ng i vi s phỏt trin tõm lý ca con ngi. Hot ng c
hiu l mt quỏ trỡnh thc hin s chuyn húa ln nhau gia hai cc ch th
v khỏch th. c trng c bn ca hot ng l cỏi ang sinh thnh trong

Đặng Thị Thảo

19

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

hot ng ca ch th. iu quan tõm ca lý thuyt hot ng l mi quan
h ca ch th v i tng.
Phỏt trin quan im ca Vgụtxki, nh tõm lý hc ngi Nga
Ganperin ó tin hnh nhiu thớ nghim v ụng a ra kt lun: Hot ng
bờn ngoi v hot ng bờn trong tõm lý ca con ngi cú cựng mt cu trỳc

v ging nhau n k l. Nu t chc c hot ng bờn ngoi nh th no
thỡ sn phm bờn trong din ra ỳng nh vy.
Vy l mun cú hot ng tõm lý bờn trong ca con ngi thỡ phi t
chc cỏc hot ng bờn ngoi tng ng. Vỡ vy mun cú tri thc cho hc
sinh phi t chc nhng hot ng bờn ngoi vi i tng do chớnh ngi y
t thc hin. T ú to ra hỡnh thc dy hc theo phng thc: thy thit k
trũ thi cụng.
1.4. Yờu cu ca dy hc Ng vn theo chng trỡnh SGK i mi
1.4.1. Nhng im mi ca chng trỡnh SGK Ng vn THPT
Tri qua cỏc ln thay sỏch thỡ ln thay SGK ln ny cú nhng im
mi nh:
- V v trớ b mụn: Mụn Ng vn c coi l mụn hc cụng c. Nng
lc s dng ting Vit v tip nhn tỏc phm vn hc m mụn hc ny trang
b cho hc sinh l cụng c hc sinh hc tp v sinh hot, nhn thc v xó
hi v con ngi, bi dng t tng, tỡnh cm, c bit l t tng nhõn
vn, tỡnh cm thm m.
- M rng khỏi nim vn: ngoi tỏc phm vn hc ngh thut ra chng
trỡnh cũn a thờm ỏng k cỏc vn bn ngh lun, ta, s ký, vn bn nht
dng hc sinh m rng vn c v kinh nghim c, ỏp ng nhu cu c
sau khi ra trng.

Đặng Thị Thảo

20

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

- Vic dy hc Ng vn i vo hai trc chớnh: Dy hc c vn v dy
hc lm vn hng ti o to hai nng lc Ng vn c bn l c hiu vn
bn v sỏng to vn bn.
- Cỏc tỏc phm vn hc hay on trớch vn hc trc kia nay c gi
l vn bn.
- Cỏc vn bn vn t trong tng thi k lch s tng ng nht nh
nhng cũn c sp xp theo th loi nhm rốn luyn k nng c hiu vn
bn theo c trng th loi.
- Phn ting Vit dnh mt thi lng ln cho vic luyn tp, thc hnh
cỏc bi tp ting Vit h tr cho c hiu vn bn v to lp vn bn.
- Phn Lm Vn tip tc ụn li cỏc kiu vn bn t s, miờu t, biu cm,
thuyt minh, ngh lun v hnh chớnh cựng mt s vn bn ng dng thụng dng
khỏc. Khỏi nim kiu bi khụng cũn, ch cũn khỏi nim kiu vn bn.
- Chng trỡnh Ng vn c xõy dng theo nguyờn tc tớch hp: cỏc
phn vn hc, ting Vit, lm vn phi gn kt, h tr nhau.
- Chng trỡnh cú kốm theo chun kin thc v k nng.
1.4.2. Nhng im mi ca chng trỡnh SGK Ng vn THPT ó t ra
nhng yờu cu, nhim v v phng phỏp dy hc mi.
Phi tớch cc húa hot ng hc tp ca hc sinh. Quỏ trỡnh dy hc ly
hc sinh lm trung tõm, hc sinh phi l ngi t khỏm phỏ ra tri thc v hin
thc húa vo bi hc. Thy giỏo ch úng vai trũ l ngi hng dn, ngi
dn dt hc sinh thc hin hot ng ú.
Chng trỡnh SGK mi ngoi vic sp xp theo thi kỡ lch s cũn cú
s sp xp theo th loi. Vỡ vy khi hng dn hc sinh tỡm hiu vn bn phi
chỳ ý n c im th loi ca vn bn ú. Hng dn hc sinh tỡm hiu k
cu trỳc ca vn bn v tỏc phm mi th loi. Quỏ trỡnh tỡm hiu c sp

Đặng Thị Thảo

21

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

xp theo mt trỡnh t logic v t ú mi ngi hc s lnh hi c giỏ tr ca
tỏc phm.
Giỏo viờn trờn c s yờu cu cn t vi b mụn, vi tng bi hc,
hng dn hc sinh tỡm ra cỏch chung nht khi c hiu vn bn tt c cỏc
th loi. Sau ú t quy trỡnh chung ny s ỏp dng vo tng vn bn vi tng
th loi c th.
Cỏc nh nghiờn cu ó a ra quy trỡnh chung cho mt bi c hiu
vn bn gm cỏc bc sau:
A: Gii thiu bi mi
B: Dy bi mi
Vic 1: c hiu nhng thụng tin v ng cnh (tiu dn)
c thụng tin v nh vn, v sỏng tỏc ca nh vn.
c thụng tin v hon cnh sỏng tỏc, hon cnh cm hng.
c thụng tin v th loi, c im th loi, cỏch tip nhn th loi.
Vic 2: c vn bn, tỡm hiu cu trỳc vn bn.
c vn bn, c chỳ thớch, suy ngh v tờn vn bn, xỏc nh nhõn t
giao tip trong vn bn.
Xỏc nh b cc vn bn.
Xỏc nh nhõn vt, nhõn vt chớnh trong vn bn.
Nhn din phng tin biu t trong vn bn.

K li ct truyn: xỏc nh tỡnh hung truyn, xung t ca truyn.
Vic 3: c hiu ni dung vn bn.
Phng ỏn 1: c hiu theo kt cu
Phng ỏn 2: c hiu theo nhõn vt.
Phng ỏn 3: c hiu theo cỏc khớa cnh ca ch .
Vic 4: c hiu ý ngha vn bn
í ngha do ngi vit gi vo vn bn

Đặng Thị Thảo

22

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

í ngha do mi quan h gia vn bn v cuc sng t ra.
í ngha do ngi c nhn ra.
Vic 5: Tng kt: c hiu phn ghi nh
Vic 6: Luyn tp: Luyn tp cỏc bi tp cú trong SGK.
Kt lun:
T nhng lớ thuyt v dy hc theo hng cụng ngh, t thc tin dy
hc theo hng cụng ngh Vit Nam cng nh vic i mi ni dung v
chng trỡnh SGK Ng vn hin nay l c s thc hin ti Dy
hc th loi th trng ph thụng theo hng cụng ngh.

Đặng Thị Thảo

23

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

CHNG 2
DY HC TH LOI TH
TRNG PH THễNG THEO HNG CễNG NGH
2.1. c im th loi
2.1.1. Khỏi nim chung
Th loi tỏc phm vn hc l khỏi nim ch quy lut loi hỡnh ca tỏc
phm, trong ú ng vi mt loi ni dung nht nh cú mt loi hỡnh thc
nht nh, to cho tỏc phm mt hỡnh thc tn ti chnh th. [14;Tr.339 ]
S phõn loi tỏc phm vn hc: T thi Arixtụt ó phõn tỏc phm vn
hc thnh 3 loi: T s, tr tỡnh v kch.
2.1.2. c im th loi th
2.1.2.1. Khỏi nim
Th l gỡ? Cho n nay vn cũn l mt cõu hi. i tỡm cõu tr li cho
cõu hi ny ó cú nhiu nh ngha c a ra.
Th l mt hỡnh thỏi ngh thut cao quý v tinh vi. Ngi lm th
phi cú tỡnh cm mónh lit, th hin s nng chỏy trong lũng. Nhng th l
tỡnh cm v lớ trớ kt hp mt cỏch nhun nhuyn v cú ngh thut. Tỡnh cm
v lớ trớ y c din t bng nhng hỡnh tng p qua nhng li th
trong sỏng vang lờn nhc iu khỏc thng [9;Tr.8 ].
Th l hỡnh thc sỏng tỏc vn hc phn ỏnh cuc sng, th hin

nhng tõm trng, nhng tỡnh cm, cm xỳc mnh m bng ngụn ng giu
cm xỳc, giu hỡnh nh v nht l cú nhp iu. [8;Tr.309 ].
Tuy nhiờn, nú vn l mt cõu m cỏc nh lớ lun vn hc, lớ lun
ngụn ng ang tip tc tỡm li gii ỏp.

Đặng Thị Thảo

24

K31B Ngữ văn


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

2.1.2.2. Phõn loi
Cú nhiu cỏch phõn loi th:
- Da vo ni dung biu hin ngi ta chia th ra lm: th t s, th
tr tỡnh, th tro phỳng
- Da vo th lut thỡ li cú th chia th ra lm: th cỏch lut v th t
do.
- Xột v mt gieo vn cú: th cú vn v th khụng cú vn.
- Theo thi i: S ra i ca loi th tng ng vi thi i: th Lý Trn, th ng, th Tng
2.1.2.3. c im chung ca th
a. c im v vn bn
Núi v vn bn th, nh nghiờn cu Phỏp J.Ghen ó nhn xột xỏc ỏng
rng: c trng ca th l nú chim ớt khụng gian hn vn xuụi. Trờn trang in
th cú nhiu khong trng hn trang in vn xuụi, trng gia dũng ch, trng
bn l trang giy. Hay núi mt cỏch khỏc thỡ s lng cỏc con ch trờn mt

trang giy ớt hn nhiu so vi mt trang vn xuụi. iu ny ó chng t th l
vn bn khụng liờn tc, th cú nhiu ch lng, cỏi lng ca th trn ngp
cm xỳc v t duy. Bi th núi ớt m cha ng nhiu ý ngha.
b. c im v cu trỳc
* Khỏi nim cu trỳc
Cu trỳc thi phm l hỡnh thỏi t chc tng th khin cho thi phm
sng ng trong mt hỡnh hi nht nh, nh mt sinh th. [15;Tr.13]. V
theo Chu Vn Sn nu b cc kt cu, hỡnh tng, cht liu, vt liu ngụn t,
ging iu mi bỡnh din y l mt t chc thỡ cu trỳc l s tng hũa, l
bn tng ph ca tt c nhng t chc y. Nú phi kt, xe quyn cỏc t chc
kia thnh mt sinh th ngh thut.

Đặng Thị Thảo

25

K31B Ngữ văn