Luận văn sư phạm Thế giới nhân vật trong truyện ngắn của Măxim Gorki

Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Trường đại học sư phạm Hà Nội 2
Khoa Ngữ văn

Phạm Thị Thuý Vân

Thế giới nhân vật trong truyện ngắn
của măcxim gorki
Khoá luận tốt nghiệp đại học
Chuyên ngành: Văn học nước ngoài
Người hướng dẫn khoa học
T.s. Vũ Công Hảo

Hà Nội - 2007

Lớp K29A - Ngữ Văn

1


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Trường đại học sư phạm Hà Nội 2
Khoa Ngữ văn

Phạm Thị Thuý Vân

Thế giới nhân vật trong truyện ngắn
của măcxim gorki
Khoá luận tốt nghiệp đại học

Chuyên ngành: Văn học nước ngoài

Hà Nội - 2007

Lớp K29A - Ngữ Văn

2


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Lời cảm ơn
Khoá luận được hoàn thành ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự
giúp đỡ tận tình cảm thầy giáo hướng dẫn, Ts. Vũ Công Hảo, cùng các thầy cô giáo
trong bộ môn Văn học Nga, tổ Văn học nước ngoài, Khoa Ngữ văn.
Cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với các thầy cô, đặc biệt đối với
Ts. Vũ Công Hảo.
Xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, bạn bè, những người đã luôn động viên
khích lệ, hỗ trợ, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi thực hiện đề tài.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2007

Người viết khoá luận

Phạm Thị Thuý Vân

Lớp K29A - Ngữ Văn

3


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Lời cam đoan
Xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả
nghiên cứu trong khoá luận chưa từng được công bố trong các công trình nghiên cứu
khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm!

Lớp K29A - Ngữ Văn

4


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Mục lục

mở đầu 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1
1.1. Lý do khoa học ........................................................................................ 1
1.2. Lý do thực tiễn ......................................................................................... 2
2. Lịch sử vấn đề ................................................................................................. 3
3. Phạm vi, đối tượng, nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................... 7
3.1. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu ................................................................ 8
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................... 8
4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................. 8
5. Đóng góp của đề tài ........................................................................................ 9
6. Cấu trúc của khoá luận ................................................................................... 9
Chương 1: Thế giới nhân vật trong các truyện ngắn của
M.Gorki 10
1.1. Nhân vật trong tác phẩm văn học .............................................................. 10
1.2. Nhân vật trong các truyện ngắn hiện thực ................................................. 13
1.2.1. Nhân vật con người nhỏ bé.............................................................. 14
1.2.2. Nhân vật con người thừa.................................................................. 26
1.2.3. Nhân vật người công nhân vô sản ................................................... 30
1.3. Nhân vật trong các truyện ngắn lãng mạn ................................................. 34
1.3.1. Cơ sở chất liệu sáng tác ...................................................................... 35
1.3.2. Nhân vật con người tự do ................................................................ 37
1.3.3. Nhân vật tiên phong ............................................................................ 42
1.3.4. Nhân vật tầm thường ....................................................................... 44
Chương 2: Nghệ thuật khắc họa nhân vật 48
2.1. Khắc họa nhân vật qua nghệ thuật kể ....................................................... 49
2.1.1. Khái niệm........................................................................................... 49

Lớp K29A - Ngữ Văn

5


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

2.1.2. Ngôi kể .......................................................................................................50
2.1.3. Giọng điệu kể chuyện ......................................................................... 55
2.2. Khắc họa nhân vật qua nghệ thuật tả ......................................................... 62
2.2.1. Khái niệm............................................................................................ 62
2.2.2. Tả ngoại hình ...................................................................................... 62
2.2.3. Tả hành động ...................................................................................... 65
2.2.4. Tả tâm trạng ........................................................................................ 66
2.3. Nghệ thuật khắc họa nhân vật qua đối thoại và độc thoại ......................... 68
2.3.1. Đối thoại ............................................................................................. 68
2.3.2. Độc thoại nội tâm................................................................................ 73
2.4. Khắc họa nhân vật qua nghệ thuật xây dựng kết cấu truyện ..................... 75
2.4.1. Khái niệm............................................................................................ 75
2.4.2. Tổ chức cốt truyện .............................................................................. 76
2.4.3. Xây dựng nhân vật trong mối quan hệ tương phản, đối lập ................ 77
2.4.4. Xây dựng các tình huống truyện độc đáo ........................................... 78
kết luận

81

Thư mục tài liệu tham khảo

84

Lớp K29A - Ngữ Văn

6


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

mở đầu
1. Lý do chọn đề tài.
1.1. Lý do khoa học.
Nhắc đến văn học Nga là nhắc đến một nền văn học lớn của nhân loại và
nhắc đến những tên tuổi vĩ đại nhất của nền văn học này, bên cạnh những đại
diện tiêu biểu như: A.X.Puskin; M.I.Lecmontop; N.V.Gôgôn; V.G.Bêlinxki;
Ph.M.Đoxtoiepki; A.P.Sêkhôp người ta không thể không nhắc tới Alecxây
Macximôvich Gorki. Xuất hiện trong giai đoạn đặc biệt của lịch sử mà R.Rôlăng
đã diễn đạt bằng hình ảnh rất sống động: Anh ra đời vào giai đoạn cuối cùng
của mùa đông, trên ranh giới của mùa xuân vừa xuất hiện, vào lúc tới ngày phân
điểm. Sự trùng hợp đó tượng trưng cho cuộc đời anh, cuộc đời gắn liền với ngày
tận thế của thế giới cũ và nảy sinh thế giới mới trong bão táp. M.Gorki là gạch
nối đáng tự hào giữa hai thời kỳ hoàng kim của văn học Nga, người đã khai sinh
ra chủ nghĩa hiện thực Xã hội chủ nghĩa trong văn học thế kỷ XX. Lênin gọi ông
là bậc tài hoa nghệ thuật vô cùng lỗi lạc, người đại biểu vĩ đại nhất của văn
nghệ vô sản.
Đến Gorki, lần đầu tiên trong lịch sử, văn học đã gắn liền với cuộc cách
mạng dân tộc, tác phẩm của ông được chắt lọc từ những đắng cay của cuộc
đời. Từ đó cất tiếng ngợi ca, tôn vinh vai trò, khả năng kì diệu của con người,
hướng con người tới cuộc cách mạng tự giải phóng mình. Với hơn bốn mươi năm

lao động nghệ thuật cần mẫn và gắn bó với cuộc đấu tranh sôi nổi của quần
chúng nhân dân trong buổi giao thời đầy biến động, M.Gorki đã để lại một di sản
văn học phong phú và độc đáo. Nó không chỉ phản ánh được đời sống của nhân
dân Nga, tâm hồn người Nga trong thời khắc ba đào của lịch sử mà còn thể

Lớp K29A - Ngữ Văn

7


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

hiện được tài năng của một nghệ sĩ lớn, một nhân cách vĩ đại của một người con
tiên tiến của đại dương nhân dân lao động Nga.
Trong giai đoạn lịch sử đang chuyển mình sang giai đoạn cách mạng vô
sản, M.Gorki bước lên văn đàn và trở thành một thiên tài nghệ thuật của thế kỷ
XX, là con chim báo bão của cách mạng Nga, đem ngòi bút công khai và
trực tiếp phục vụ sự nghiệp đấu tranh của giai cấp vô sản [5,237].
Tài năng của ông được thể hiện trên nhiều lĩnh vực: thơ, tiểu thuyết, kịch,
trường ca đặc biệt là truyện ngắn. Đây là thể loại chiếm ưu thế về số lượng
cũng như chất lượng trong sáng tác của Gorki những năm 90 [1,514]. Trong
khuôn khổ của khoá luận, người viết chỉ tìm hiểu một khía cạnh trong truyện
ngắn của ông đó là sự thể hiện phong phú, độc đáo của thế giới nhân vật. Bởi tìm
hiểu nhân vật cũng là hướng tới khám phá chiều sâu của tác phẩm. Từ chiều sâu
đó chúng ta sẽ thấy được cái nhìn của nhà văn những năm về cuộc đời và con
người. Như vậy với tính chất là một công cụ, nhân vật bao giờ cũng là chía khoá
mở cửa thế giới hiện thực khám phá những bí ẩn của đời sống. Thông qua những
tác phẩm của M.Gorki người đọc không chỉ thấy được những số phận, những con

người đại diện cho tầng lớp giai cấp mình trong xã hội mà rộng lớn hơn là bức
tranh về xã hội Nga cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. ở đó còn thể hiện cách
nhìn, những quan điểm về nghệ thuật cũng như về xã hội, thời đại của nhà văn.
Tìm hiểu về truyện ngắn của M.Gorki nói chung, về thế giới nhân vật trong tác
phẩm của ông nói riêng là một cách để tiếp cận và hiểu về một tài năng, một
nhân cách vĩ đại được cả thế giới mến phục và rộng hơn là về cuộc sống Nga,
tính cách Nga trong thời kỳ lịch sử đó.
1.2. Lý do thực tiễn.

Lớp K29A - Ngữ Văn

8


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

ở Nga và các nước phương Tây đã có những công trình khoa học nghiên
cứu về tác phẩm của Gorki một cách toàn diện và hệ thống. ở Việt Nam tên tuổi
và các tác phẩm của ông từ lâu đã được biết đến nhưng trong những năm gần đây
nguồn tư liệu nghiên cứu về M.Gorki còn nhiều hạn chế. Độc giả trẻ tuổi phần
lớn chỉ biết được về ông qua các chương trong giáo trình lịch sử văn học, đầu mỗi
tuyển tập tác phẩm của ông được dịch giới thiệu hay trong những bài viết về tiểu
sử của nhà văn trong sách giáo khoa ở bậc THPT.
Đã hơn 20 năm, M.Gorki là một tác giả văn học nước ngoài được chính
thức đưa vào giảng dạy, học tập trong hệ thống nhà trường THPT; là một sinh
viên ngữ văn sẽ trực tiếp giảng dạy về các tác phẩmcủa ông trong tương lai, người
viết rất muốn có sự tìm hiểu sâu sắc về tác giả này để phục vụ tốt hơn cho công
việc.

Cùng với lòng kính trọng trước một đại biểu vĩ đại nhất của nền văn học
hiện thực Xã hội chủ nghĩa và nhân dân lao động Nga - Xô Viết, yêu thích các
truyện ngắn của M.Gorki và các lý do trên, người viết thực hiện đề tài:Thế giới
nhân vật trong truyện ngắn của Măcxim Gorki với mong muốn đóng góp
thêm một tài liệu khoa học nghiên cứu về truyện ngắn nói riêng và sáng tác của
M.Gorki nói chung, giúp người đọc có cái nhìn sâu sắc và toàn diện hơn về con
người cũng như truyện ngắn Gorki.

2. Lịch sử vấn đề.
Ngay từ những ngày đầu xuất hiện trên văn đàn, M.Gorki đã tạo được một
sự chú ý đặc biệt trong các nhà văn và các nhà phê bình, uận nổi tiếng của Nga
đương thời. Họ coi ông là một hiện tượng đặc biệt, một nhà văn xuất thân từ nông
dân, hơn nữa lại từ tầng lớp dưới đáy của xã hội.

Lớp K29A - Ngữ Văn

9


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Từ sau khi truyện ngắn Makar Tsuđra được đăng trên báo Kapkaz năm
1892, bút danh Măcxim Gorki đã khẳng định được vị trí trên văn đàn. Các sáng
tác của Gorki sau đó nhanh chóng được công chúng hoan nghênh đón đọc, nhất
là những người lao động. Sáng tác của ông có ảnh hưởng mạnh mẽ đến phong
trào công nhân trong nước. Không phải ngẫu nhiên mà giai cấp công nhân lao
động Nga bấy giờ gọi ông là nhà văn của chúng ta. ảnh hưởng của Gorki
không chỉ dừng lại ở trong nước mà nhanh chóng vượt ra ngoài biên giới nước

Nga đến với các nhà văn tiên tiến của giai cấp công nhân thế giới. Các nhà văn vô
sản Nga tôn ông là người anh cả. Nhà văn Pháp Anatôn Frăngxơ thì nhận xét
con người như Gorki thuộc về toàn thế giới.
Như trên đã nói, M. Gorki sáng tác trên nhiều thể loại, trong đó truyện
ngắn là thể loại thành công hơn cả. Đây cũng là đối tượng quan tâm thường
xuyên của các nhà nghiên cứu. Trong các công trình nghiên cứu, truyện ngắn bao
giờ cũng có một vị trí xứng đáng. Các tác giả hầu hết đều thống nhất chia truyện
ngắn của M.Gorki thành hai mảng một cách tương đối: mảng truyện ngắn lãng
mạn và mảng truyện ngắn hiện thực. Trong sáng tác của Gorki những năm 90
có những tác phẩm hiện thực đồng thời có cả những tác phẩm lãng mạn [1,514].
Trong giáo trình Lịch sử văn học Xô Viết nhà nghiên cứu nổi tiếng của
Nga, S.O.Mêlich Nubarôp đã phác hoạ toàn bộ quá trình sáng tạo nghệ thuật,
đặc biệt nhấn mạnh vai trò của M.Gorki đối với nền văn học mới của Nga nói
riêng và liên bang Xô Viết nói chung. Đáng chú ý là nhận định: Sự vĩ đại của
Gorki là ở chỗ khi tiếp thu những truyền thống ưu tú của nền văn học cổ điển quá
khứ, nhà văn đã lý giải chúng theo quan điểm của thời đại lịch sử mới, của một
thế giới quan mới, chân chính cách mạng, đó là quan điểm của chủ nghĩa
Mác[11,4]. Thành công đáng kể của công trình là những phân loại, quy loại và

Lớp K29A - Ngữ Văn

10


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

phân tích khá sâu sắc về nguyên nhân tính thành tựu cũng như sự xâm nhập rất
mực hài hoà của hai khuynh hướng lãng mạn và hiện thực trong truyện ngắn của

nhà văn. Những phân tích phát hiện của tác giả đã có tác dụng gợi mở cho người
viết trong quá trình thực hiện đề tài.
ở Việt Nam, số lượng công trình, bài viết về M.Gorki và sự nghiệp sáng tác
của ông khá phong phú, từ sách nghiên cứu đến các bài viết đăng trên tạp chí.
Trong Giáo trình lịch sử Văn học Nga do Đỗ Hồng Chung chủ biên, các
tác giả trình bày một cách khá toàn diện tiểu sử, sự nghiệp, những ảnh hưởng đến
sáng tác của Gorki qua từng giai đoạn. Tác giả cũng đã chỉ ra những đặc điểm
chung trong các sáng tác hiện thực và lãng mạn của Gorki về cả nội dung và hình
thức nghệ thuật. Một số nhân vật trong các truyện ngắn đã được phân tích làm rõ
cho các luận điểm khi bàn về đề tài, cảm hứng, chủ đề của truyện ngắn M.Gorki.
Nói đến nhân vật trong các sáng tác lãng mạn của Gorki, các tác giả có nhận xét:
Trong các sáng tác thuộc khuynh hướng lãng mạn của M.Gorki nổi bật lên hình
tượng con người tràn đầy ý chí tự do, bất khuất chiến đấu và chiến thắng và hình
tượng con người đó ngày càng vươn lên cao lớn rực rỡ có sức truyền cảm mạnh
mẽ [1,517].
Tác giả Đỗ Xuân Hà trong Măcxim Gorki - Essenin - Aitmatov Ostrovxki khi viết về M.Gorki đã phân tích một số truyện ngắn của ông, từ đó
chỉ ra đề tài, ý nghĩa của tác phẩm. Một số kiểu nhân vật cũng đã được tác giả
khái quát từ đó như: người du thử du thực, người công nhân vô sản mới. Theo tác
giả: Sự quan tâm của M.Gorki đối với những người du thủ du thực trong các
truyện ngắn những năm 90, đối với những người tự tách mình ra khỏi môi trường
của mình hoặc mâu thuẫn sâu sắc với nó, trong các vở kịch, tiểu thuyết sau này

Lớp K29A - Ngữ Văn

11


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

của ông cũng đều bắt nguồn từ khát vọng của nhà văn muốn miêu tả hiện thực
như một quá trình vận động phát triển có tính chất cách mạng.
Trong cuốn Gorki với văn nghệ dân gian tác giả Hồ Sĩ Vịnh đã giới thiệu
những quan điểm mĩ học của M.Gorki về văn nghệ dân gian và phương pháp vận
dụng chất liệu văn nghệ dân gian vào các truyện ngắn của ông, đặc biệt là các tác
phẩm viết theo khuynh hướng lãng mạn. Cuốn sách là tài liệu giúp người viết tìm
ra mối liên hệ mật thiết giữa tác phẩm của M.Gorki với văn học dân gian, chất
liệu sáng tác chủ yếu trong các truyện ngắn lãng mạn của M.Gorki. Tuy nhiên
ông không chỉ là người phát ngôn những quan điểm mĩ học mới về tác phẩm
dân gian, là chiến sĩ đấu tranh chống mọi âm mưu lợi dụng và xuyên tạc tác
phẩm của nhân dân lao động mà còn là nhà văn đã tiếp thu và vận dụng đầy
sáng tạo những nhân tố tiến bộ trong văn nghệ dân gian các dân tộc. Bàn về
nhân vật trong tác phẩm của Gorki trong tương quan so sánh với nhân vật trong
sáng tác dân gian, tác giả có nhận xét: Những nhân vật mới trong tác phẩm đầu
thế kỷ chứa được những tâm hồn lớn lao, những con người cường tráng mà văn
học thế kỷ trước chưa biết đến. Trong thời kỳcách mạng Nga lần thứ nhất (1902 1905), M.Gorki đã mang vào văn học một lý tưởng thẩm mỹ mới. Người sứ giả
cách mạng bây giờ không phải là người anh hùng đơn độc nhân vật nổi loạn ở
giai đoạn trước mà là tập thể giai cấp vô sản, là nhân dân lao động, người sáng
tạo chân chính của lịch sử [13,31]. Tác giả cũng chỉ ra đặc điểm của nhân vật
anh hùng trong sáng tác lãng mạn của M.Gorki: Nhân vật anh hùng trong
truyện của M.Gorki không có những yếu tố thần linh ma thuật mà là con người
xuất thân từ tập thể, sống và hành động vì tập thể, đồng thời là con người cường
tráng, phi thường, có hoài bão lớn, tiên phong trong mọi hoàn cảnh.

Lớp K29A - Ngữ Văn

12

Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Bên cạnh các công trình nghiên cứu trên còn rất nhiều tác phẩm nghiên
cứu, phê bình khác về sáng tác của M.Gorki như Để tìm hiểu M.Gorki của Tử
Ngọc; Nguyễn Hải Hà với Văn học Nga - Sự thật và cái đẹp; Lưu Đức Trung
với Tác gia, tác phẩm văn học nước ngoài trong nhà trường; Nguyễn Kim
Đính với Măcxim Gorki Hầu hết các tác giả đều cung cấp những hiểu biết về
cuộc đời sự nghiệp của M.Gorki, những đề tài chủ yếu trong sáng tác của ông đặc
biệt là truyện ngắn qua các giai đoạn lịch sử, thể hiện những chuyển biến trong
quan điểm và ngòi bút sáng tác của ông. Một số bài viết của các tác giả được
đăng trên tạp chí đặc biệt trong dịp kỷ niệm 110 năm năm sinh M.Gorki (1868 1978): Lịch sử - nhân dân - con người trong sáng tác của M.Gorki của
Nguyễn Kim Đính; Gorki sống mãi của Nguyễn Khánh Toàn; Gorki yêu sâu
sắc con người mới, cuộc sống mới của Nguyễn Xuân Sanh đã khẳng định vị
trí và vai trò đặc biệt to lớn của M.Gorki trong nền văn học dân tộc Nga và trào
lưu văn học hiện thực Xã hội chủ nghĩa nói riêng, trong đời sống mới văn học thế
giới nói chung.
Như vậy trên cơ sở khảo sát nghiên cứu chúng tôi thấy các nhà nghiên cứu
trên thế giới và Việt Nam đều viết về truyện ngắn của M.Gorki với cảm hứng
chung là ngợi ca thiên tài nghệ thuật này. Các nhân vật trong truyện ngắn của
ông đã được nhắc đến trong khi phân tích tác phẩm nhằm làm sáng rõ cho tư
tưởng, đề tài sáng tác của nhà văn tuy nhiên còn lẻ tẻ, chưa mang tính khái quát
và hệ thống. Vì vậy người viết khoá luận trên cơ sở kế thừa những thành quả
nghiên cứu của các tác giả thuộc thế hệ đi trước và những phát hiện riêng của cá
nhân sẽ tiếp tục đi sâu để tìm hiểu sự biểu hiện đa dạng của thế giới nhân vật
trong truyện ngắn của M.Gorki.

3. Phạm vi, đối tượng, nhiệm vụ nghiên cứu.

Lớp K29A - Ngữ Văn

13


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

3.1. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu chính của khoá luận là những truyện ngắn của
M.Gorki đặc biệt là những nhân vật trong các sáng tác đó. Do không có điều kiện
khảo sát toàn bộ các sáng tác của ông bằng tiếng Nga nên người viết chỉ làm việc
trên cơ sở những truyện ngắn đã được dịch sang tiếng Việt.
Phạm vi nghiên cứu chủ yếu của đề tài là qua 24 truyện ngắn trong Tuyển
tập truyện ngắn Măcxim Gorki do Cao Xuân Hạo và Phạm Mạnh Hùng dịch,
Nxb Văn học, 2004. Đây là bản dịch từ nguyên bản tiếng Nga, bao gồm các
truyện ngắn được sáng tác trong giai đoạn từ năm 1892 đếnnăm 1923.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Thực hiện đề tài trên, người viết trước hết đưa ra một số vấn đề lý luận
chung về nhân vật trong tác phẩm văn học. Sau đó đi sâu vào tìm hiểu những kiểu
nhân vật được nhà văn xây dựng trong các sáng tác hiện thực và lãng mạn của
mình. Bên cạnh đó người viết cũng phân tích tìm hiểu nghệ thuật khắc hoạ nhân
vật của Gorki. Từ đó giúp người đọc thấy được thế giới nhân vật đa dạng, phong
phú cũng như tài năng nghệ thuật của tác giả, những đóng góp quan trọng của
ông trong vấn đề này vào nền văn học chung của dân tộc và thế giới.

4. Phương pháp nghiên cứu.
Trong khi tiến hành thực hiện khoá luận người viết có sử dụng một số
phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau:

- Phương pháp tiếp cận hệ thống.
- Phương pháp khảo sát phân tích văn bản
- Phương pháp thống kê phân loại.
- Phương pháp lịch sử cụ thể.
Ngoài ra người viết còn sử dụng một số phương pháp phụ trợ khác.

Lớp K29A - Ngữ Văn

14


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

5. Đóng góp của đề tài.
Với kết quả nghiên cứu của đề tài người viết mong muốn khoá luận sẽ góp
phần bổ sung, cung cấp thêm một tài liệu khoa học có ích cho việc nghiên cứu
các sáng tác nói chung và truyện ngắn của M.Gorki nói riêng, góp phần vào việc
phục vụ cho công tác nghiên cứu giảng dạy về tác giả nổi tiếng này trong nhà
trường phổ thông được tốt hơn. Người viết cũng hy vọng khoá luận sẽ giúp người
đọc có thêm một cách nhìn mới, sâu sắc và toàn diện hơn về thiên tài truyện ngắn
M.Gorki.

6. Cấu trúc của khoá luận.
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, khoá luận gồm 2 chương.
Chương 1: Thế giới nhân vật trong các truyện ngắn của M.Gorki.
Chương 2: Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật trong các truyện ngắn của M.G.
Cuối cùng là Danh mục tư liệu tham khảo.

Lớp K29A - Ngữ Văn

15


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

nội dung
Chương 1: Thế giới nhân vật trong các truyện
ngắn của M.Gorki
1.1. Nhân vật trong tác phẩm văn học.
Trong tác phẩm văn học nói chung và truyện ngắn nói riêng nhân vật có
vai trò hết sức quan trọng, nó là mắt xích cơ bản xâu chuỗi, kết dính các biến cố,
sự kiện và là nơi chủ yếu để nhà văn thể hiện tư tưởng của mình. Việc xây dựng
nhân vật vì vậy trở thành một công việc cực kỳ quan trọng của nhà văn trong quá
trình sáng tạo nghệ thuật.
Hiện nay khái niệm về nhân vật được nhiều tác giả của nhiều sách lý luận
văn học và thuật ngữ văn học đưa ra:
Trong Từ điển thuật ngữ văn học nhân vật được định nghĩa như sau:
Nhân vật văn học là con người cụ thể được miêu tả trong tác phẩm
Nhân vật văn học có thể có tên riêng (Tấm, Cám, chị Dậu) cũng có thể
không có tên riêng (thằng bán tơ, một mụ nào trong Truyện Kiều). Khái
niệm nhân vật văn học có khi được dùng như một ẩn dụ, không chỉ con người cụ
thể nào mà chỉ là một hiện tượng nổi bật trong tác phẩm, chẳng hạn có thể nói
đồng tiền là nhân vật chính trong Ơgiêni Grăng đê của Banzắc.
Trong Từ điển văn học, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1984, tr.186:
Nhân vật là yếu tố cơ bản nhất trong tác phẩm văn học, là tiêu điểm để bộc lộ
chủ đề, tư tưởng chủ đề và đến lượt mình nó lại được các yếu tố có tính hình thức

của tác phẩm tập trung khắc hoạ. Nhân vật do dó là nơi tập trung giá trị tư
tưởng nghệ thuật của tác phẩm văn học.

Lớp K29A - Ngữ Văn

16


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Lại Nguyên Ân trong 150 thuật ngữ văn học, Nxb Đại học quốc gia, Ha
Nội, 2004, tr.241 đưa ra định nghĩa về nhân vật văn học: Là Hình tượng về con
người, một trong những dấu hiệu về sự tồn tại toàn vẹn của con người trong nghệ
thuật ngôn từ. Bên cạnh đó, nhân vật văn học có khi là các con vật, các loài cây,
các sinh thể hoang đường được gán cho những đặc điểm giống với con người.
Như vậy có thể nói khái niệm nhân vật được các sách đưa ra tương đối đầy
đủ thống nhất. Đó là đối tượng - con người được miêu tả trong tác phẩm, là tiêu
điểm để bộc lộ chủ đề tư tưởng, là nơi tập trung giá trị của tác phẩm văn học.
Nhân vật văn học là một hiện tượng hết sức đa dạng, các nhân vật thành
công thường là những sáng tạo độc đáo, không lặp lại. Tuy nhiên trong các nhân
vật, xét về nội dung, cấu trúc chức năng có thể thấy nhiều hiện tượng lặp lại tạo
thành các loại nhân vật.
Xét từ góc độ nội dung tư tưởng có thể chia nhân vật thành nhiều loại.
Nhân vật chính diện (nhân vật tích cực) và nhân vật phản diện (nhân vật tiêu
cực).
Xét từ góc độ kết cấu và cốt truyện lại có thể phân chia nhân vật theo cách
khác: Nhân vật chính, nhân vật phụ, nhân vật trung tâm.
Xét từ góc độ thể loại có thể phân chia nhân vật theo cách khác: nhân vật

tự sự, nhân vật trữ tình, nhân vật kịch.
Xét từ góc độ chất lượng nghệ thuật tổng hợp, khám phá khái quát, biểu
hiện thì có thể phân loại nhân vật thành 3 cấp độ: nhân vật chưa có tính cách,
nhân vật tính cách, nhân vật điển hình. Sự phân chia trên mang tính tương đối
ứng với cách tiếp cận với một tác phẩm văn học cụ thể.
Trong các truyện ngắn của M.Gorki nhân vật chủ yếu là con người. Thực
hiện nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, khoá luận không khảo sát, tìm hiểu về hệ
thống nhân vật trong một tác phẩm cụ thể mà khái quát từ 24 truyện ngắn của

Lớp K29A - Ngữ Văn

17


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

M.Gorki thành các kiểu nhân vật riêng mang tính chất, đặc điểm chung cho một
giai cấp, một lớp người trong xã hội. Nó tạo nên một thế giới nhân vật đa dạng,
phong phú và đầy phức tạp, phản ánh hiện thực xã hội đầy biến động đương thời.
Thông qua các nhân vật đó nhà văn đã khái quát hiện thực một cách hình tượng,
thể hiện quan điểm, từ tưởng, tình cảm của mình với từng loại người ứng với từng
kiểu nhân vật trong tác phẩm. Vì vậy có thể nói nhân vật là nơi thể hiện quan
niệm và lý tưởng thẩm mỹ của nhà văn về con người.
Truyện ngắn của Gorki là sự kết hợp hài hoà, linh hoạt giữa yếu tố lãng
mạn và tính chất hiện thực của cuộc sống. Bởi đối với Gorki viết văn không phải
là chỉ để kiếm sống, cũng không phải là giúp tâm hồn thảnh thơi cũng không
phải để làm nên một tấm gương phản ánh thụ động cuộc sống. Những mục đích
ấy theo ông không xứng đáng với văn học. Trong hoàn cảnh xã hội Nga những

năm cuối thế kỷ XIX, khi mà cả khối đông quần chúng từng chịu bao cay đắng
dưới chế độ Nga hoàng đang trăn trở chuyển mình, thức tỉnh thì mục đích của
văn học là: Phải gióng lên tiếng chuông náo động lay chuyển tất cả, thúc đẩy
xông lên phía trước. Văn học phải làm bùng lên cơn bão táp của những xúc cảm
và niềm khát khao cuộc đời chân chính đến mức cuồng nhiệt. Phải làm cho ý
thức về sai lầm, về nỗi hổ thẹn, về quá khứ trở nên thật rõ rệt. Phải làm cho sự
ghê tởm hiện tại trở thành nỗi đau đến sục sôi, sâu sắc và khát vọng tương lai
thành nỗi nhức nhối say mê. (Hà Thị Hoà - Chân dung các nhà văn thế giới).
Với khát vọng nghệ thuật đó, với những trải nghiệm của bản thân trong trường
đời giữa thời kỳ đen tối của lịch sử, ngòi bút của Gorki vừa cày xới trên những
cánh đồng hiện thực, khám phá và thể hiện chân thực cuộc sống, số phận của
những người dân lao động Nga trong tất cả những điều kiện khủng khiếp, những
mâu thuẫn gay gắt của xã hội; vừa viết nên những khúc ca ca ngợi tự do và ánh
sáng - những bài ca dấy lên niềm hứng khởi mãnh liệt trong nhân dân đặc biệt

Lớp K29A - Ngữ Văn

18


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

trong lớp người trẻ tuổi về một tương lai tươi sáng được tạo nên từ lao động và
đấu tranh.
Sự phân chia các truyện ngắn của ông thành hai khuynh hướng chính:
khuynh hướng lãng mạn và khuynh hướng hiện thực chỉ mang tính chất tươngđối,
tuy nhiên nó đã được giới nghiên cứu thừa nhận từ những ngày đầu.
Trong quá trình thực hiện đề tài người viết cũng tìm hiểu sự thể hiện thế

giới nhân vật trong các truyện ngắn của M. Gorki theo hai khuynh hướng sáng
tác này nhằm thể hiện và làm sáng tỏ giá trị nghệ thuật của việc xây dựngcác
kiểu nhân vật trong tác phẩm của ông.

1.2. Nhân vật trong các truyện ngắn hiện thực.
M. Gorki thuộc một trong số những nhà văn Xô Viết tài năng nảy sinh từ
nhân dân. Từ một cậu bé mồ côi nghèo khổ nhưng với ý chí nghị lực phi thường,
lòng khát khao hiểu biết, niềm say mê học hỏi, ông đã vượt lên số phận, vươn tới
ánh sáng văn học và trở thành một trong những nhà văn lớn nhất thế kỷ XX. Con
người khổng lồ ấy hiểu biết về cuộc sống một cách cặn kẽ như chính mình đã
tạo ra nó. Ông quan niệm Nhà văn là con người hiện thực ở mức độ cao hơn
bất cứ người nào khác, miễn là trong khi vận dụng hiện thực làm tài liệu anh ta
cố nghiên cứu hiện thực một cách toàn diện. [4,272]. Và trong các sáng tác
mang đậm màu sắc hiện thực của mình, luôn luôn ông tỏ ra là một cây bút trân
trọng hiện thực. Những thực trạng đen tối của xã hội Nga trong buổi giao thời với
những nhân vật, những con người, những số phận khốn khổ được ông thể hiện
một cách hết sức chân xác và sâu sắc. Gorki tự nhận mình là nhà văn của sự cay
đắng, đó là sự cay đắng của số đông người lao động mà Gorki cảm thông, thấu
hiểu và đã viết lên trên những trang sách của mình. Đó cũng là sự cay đắng mà
chính bản thân ông từng nếm trải, lớn lên và trưởng thành từ đó.

Lớp K29A - Ngữ Văn

19


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Một tuổi thơ côi cút và đầy nước mắt, mười tuổi Gorki đã bị đẩy ra ngoài
đời, tự lực kiếm sống vất vả, gian khổ bằng nhiều nghề: bới rác, đi ở, bẫy chim,
phụ bếp, khuôn vác Lớn lên và trưởng thành từ trường đại học cuộc đời, những
cuộc hành trình trên khắp đất nước để thực hiện khát vọng tìm hiểu Tôi đang
sống ở đâu, nhân dân quanh tôi là những người như thế nào đã tạo cho M. Gorki
có điều kiện chung tay kề vai với quần chúng Nga lao khổ nhất, có dịp tiếp xúc
với nhiều người thuộc bậc thang xã hội, nhiều người khác nhau với những tính
cách, số phận rất đa dạng.
Vốn sống, vốn hiểu biết thực tế một cách trực tiếp đó là nguồn tư liệu,
những điều đã gặp trong cuộc sống là nguồn cảm hứng cho những sáng tác hiện
thực của ông. Với khát vọng Tôi muốn kể ra cho tất cả những gì làm tôi đau
lòng, làm tôi vui mừng, tôi muốn kể ra để cắt bỏ gánh nặng (Hà Thị Hoà - Chân
dung các nhà văn thế giới), M. Gorki đã xây dựng nên trong tác phẩm của mình
những nhân vật - những con người gắn với hiện thực cuộc sống thông qua những
số phận, những cảnh đời để phản ánh bức tranh xã hội đương thời ngột ngạt, tù
túng, đầy rẫy những mâu thuẫn, gay gắt.
1.2.1. Nhân vật con người nhỏ bé.
Con người nhỏ bé đó là tầng lớp người dưới đáy xã hội, là sản phẩm
đồng thời cũng là nạn nhân của một xã hội mà chủ nghĩa tư bản đang phát triển
lấn át chế độ phong kiến với sức vươn dậy mãnh liệt của uy lực đồng tiền. Nó
dồn đẩy con người tới tình trạng cùng cực, thậm chí bị tha hoá cả về thể xác lẫn
tinh thần.
Có thể nói không phải đến M. Gorki những nhật vật con người nhỏ bé
mới xuất hiện trong tác phẩm văn học mà từ giai đoạn trước đó, trong sáng tác
của các nhà văn hiện thực phê phán kiểu nhân vật này đã xuất hiện khá phổ biến.
Tuy nhiên trong các sáng tác của mình Gorki không chỉ xây dựng nhân vật này

Lớp K29A - Ngữ Văn

20

Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

trên cơ sở kế thừa, lặp lại đơn thuần mà ở đó còn thể hiện những khám phá mới
của ông dưới sự soi sáng của tư tưởng Macxít trong thời kỳ lịch sử mới.
Giống như các nhà văn dân chủ - cách mạng trong giai đoạn trước Gorki
đưa người đọc đi sâu vào thế giới những con người nghèo đói, cùng quẫn, bị
lăng nhục và bị xúc phạm, bị xã hội Tư sản vất xuống đáy cùng của cuộc sống
tạo thành lớp người dưới đáy. Đó là thế giới của những con người phiêu bạt, du
thủ du thực, hành khất, trộm cắp và gái điếm [11,7]. Chủ đề dưới đáy đã được
các nhà văn dân chủ chú ý đến từ những năm 60 và 80 của thế kỷ để thể hiện địa
vị nghèo khổ của quần chúng nhân dân trong những điều kiện của Chủ nghĩa tư
bản vừa ra đời và những tàn dư phong kiến còn tồn tại. Việc thể hiện những xó
xỉnh tối tăm của cuộc sống, những điều kiện khủng khiếp của hạng vô sản lưu
manh đối với các nhà văn trí thức bình dân cũng là nhiệm vụ chính.Tuy nhiên
trong tác phẩm của mình các tác giả không cho chúng ta thấy thế giới nội tâm
của những con người xuất thân từ nhân dân bị sa xuống dưới đáy cuộc sống mà
chỉ gợi lên ở đó lòng thương hại, sự đồng cảm. Đến Gorki sử dụng chủ đề cũ
nhưng ở trong giai đoạn lịch sử mới và không phải chỉ là người tiếp tục chủ nghĩa
hiện thực phê phán của các nhà văn trí thức bình dân - dân chủ mà còn là người
tiêu biểu cho một thái độ mới đối với cuộc sống, cho những lý tưởng xã hội mới
[11,4] nhà văn đã vạch ra không chỉ những kinh khủng của những con người ấy
mà còn phát hiện cho chúng ta những tính cách, thế giới bên trong và tâm lý của
những con người dưới đáy xã hội. Khám phá những bản chất tốt đẹp trong con
người họ, đặc biệt là khả năng đấu tranh để cải tạo hoàn cảnh sống, cải tạo đời
mình. Đó mới chính là điều lôi cuốn sự chú ý của ông Mặc dù họ bị xô đẩy tới
tận đáy cuộc đời, tưởng như bị cái nghèo đói làm cho tê liệt nhưng trong họ khao

khát được sống tự do và cùng với nó là ý thức đấu tranh phản kháng Gorki đã

Lớp K29A - Ngữ Văn

21


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

thổi vào linh hồn họ, những con người nhỏ bé một sức sống mới (Hà Thị Hoà Chân dung các nhà văn thế giới). Ông thực sự đã trở thành nhà văn của những
kẻ chân đất.
Chủ nghĩa hiện thực chỉ ra rằng tính cách con người là sản phẩm của hoàn
cảnh môi trường sống. Một môi trường sống vô nhân đạo, vô nghĩa có thể tàn
phá, huỷ hoại nhân tính con người, làm con người tha hoá, thui chột những mầm
mống tốt đẹp, bóp nghẹt ước mơ, lý tưởng, đẻ ra những quái thai của thời đại.
Môi trường sống ngột ngạt, yếm khí ở khu nhà trọ của những người dưới đáy đã
tạo ra một Raxkônhikôp với hệ thống lý thuyết siêu nhân cực đoan (Tội ác và
trừng phạt - Đôxtôiepxki). Môi trường hào nhoáng giả dối của xã hội thượng lưu
đã biến một Raxtinhăc trong sáng nhân hậu thành kẻ lọc lừa tàn nhẫn (Tấn trò
đời - Banzăc)
Kế thừa quan niệm của các nhà văn hiện thực, Gorki luôn đặt các nhân vật
của mình trong các mối quan hệ xã hội. Dù yêu quý đến tôn sùng con người
nhưng M. Gorki không bao giờ ảo tưởng về nó. Nhà văn không ngần ngại chỉ ra
rằng hiện thực cuộc sống đương thời đã tàn phá dữ dội bản chất tốt đẹp của con
người.
Trong hầu hết các truyện ngắn hiện thực của Gorki, những nhân vật con
người nhỏ bé dù mưu sinh bằng bất cứ phương thức nào cũng có một hoàn cảnh
sống vô cùng ảm đạm, tù túng, ngột ngạt và một cuộc sống cùng cực. Chính điều

kiện sống đó đã tác động tới tính cách con người theo nhiều hướng khác nhau và
phần lớn là sự tha hoá về nhân cách. Đó là hậu quả của hoàn cảnh lịch sử nước
Nga giai đoạn cuối thể kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, khi chế độ Nga hoàng tàn bạo là
nhà ngục của trăm dân tộc, chủ nghĩa tư bản phát triển và chuyển sang giai
đoạn đế quốc chủ nghĩa với ách áp bức nặng nề của những ông chủ sắt thép
cùng với những tàn tích của chế độ nông nô.

Lớp K29A - Ngữ Văn

22


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Trong số 24 truyện ngắn in trong Tuyển tập truyện ngắn Măcxim
Gorki qua khảo sát người viết thấy có khoảng 12/24, chiếm 50% truyện ngắn M.
Gorki viết và đề cập đến những con người bé nhỏ. Những số phận, tính cách,
cuộc sống của lớp người dưới đáy cùng xã hội này được nhà văn hết sức quan
tâm. Họ có thể là những người lao động làm thuê, những kẻ du thủ du thực,
những tên vô sản lưu manh Đặc biệt M. Gorki dành rất nhiều trang viết về
cảnh sống thân phận nhữngngười phụ nữ - nạn nhân sâu sắc nhất của những tệ
trạng xã hội, những biến thiên của lịch sử.
Điều người đọc dễ nhận thấy qua những truyện ngắn viết về những nhân
vật bé nhỏ - lớp người dưới đáy xã hội là tình trạng sống thấp kém đến cùng cực.
Cái đói nghèo cứ bám riết lấy họ như một con đỉa, buộc họ phải bán sức lao động
của mình cho những ông chủ Tư sản với cái giá rẻ mạt để mưu sinh, hay đẩy họ
ra ngoài rìa cuộc sống thành những kẻ du thủ du thực, những tên lưu mạnh,
những cô gái giang hồ

Những người lao động làm thuê trong truyện ngắn của M. Gorki luôn phải
là làm việc trong một điều kiện khổ sở và nôn mửa. Đó dường như không
phải làm việc mà là lao động khổ sai. Hai mươi sáu người thợ làm bánh mì trong
Hai mươi sáu và một là hai mươi sáu cỗ máy sống bị nhốt trong hầm nhà ẩm
ướt, nơi nhào bột từ sáng đến tối làm bánh bơ và bánh mì khô. Cuộc sống của họ
khép kín trong bốn bức tường loang lổ vết bẩn và vệt mối với nhịp điệu buồn
tẻ, đơn điệu đến mức mỗi người đều biết rõ những nếp nhăn trên mặt bạn,
luôn im lặng nếu không chửi mắng nhau. Đôi lúc những tiếng hát được cất lên
giữa chốn tối tăm và tẻ ngắt ấy nhưng đó không phải là tiếng hát của niềm hứng
khởi, nhiệt tình mà họ mượn lời người khác để hát lên nỗi đau xót âm thầm của
mình, hát lên nỗi buồn của những người sống thiếu ánh sáng mặt trời, nỗi buồn
của những kẻ nô lệ. Là những người lao động tự do nhưng thực ra trong những

Lớp K29A - Ngữ Văn

23


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

điều kiện làm việc đó họ không có gì khác với những tù nhân, quanh năm suốt
tháng như những cỗ máy sống kiếm lợi nhuận cho những ông chủ tư sản. Trên
cánh đồng muối, cuộc sống của những người đang bán sức lao động để tồn tại
cũng không hơn gì. Họ phải làm việc dưới cái nắng gay gắt của miền biển, trên
lớp bùn pha muối sền sệt và rát bỏng. Những người làm công gò lưng tôm đờ
đẫn và lặng lẽ đẩy xe cút kít, vật vờ như những cái xác không hồn, không một
tiếng nói, không một tiếng gọi nhau (Làm muối). Đó là thực trạng khốn khổ của
những người chân đất chỉ có tài sản duy nhất là sức khoẻ, phải đem bán cho

giai cấp tư sản để mưu sinh, trong cái thời buổi mà trên trái đất này không đủ
công việc cho người ta làm và con người phải tốn bao nhiêu công sức mới tìm
được việc (Làm muối). Nhân vật Êmiliên Pilai đã từng nói lên cái tình cảnh đầy
bi kịch ấy của những con người lao động nghèo khổ, phải chấp nhận trở thành
những cỗ máy kiếm tiền cho tư sản, với một giọng điệu mỉa mai và chua xót:
Chúng mình phải đến gặp ngài quản đốc cái ruộng muối ấy và hết sức kính cẩn
thưa rằng: Thưa đại nhân, thưa ngài cướp của và hút máu đáng kính, chúng tôi
xin đem đến đây hai cái xác mong thoả mãn lòng tham không đáy của ngài, xin
ngài vui lòng xẻo thịt lột da chúng tôi với cái giá sáu mươi côpêch một ngày
(Êmiliên Pilai).
Không chỉ đơn thuần là sự phản ánh cuộc sống đói nghèo cơ cực của
những con người cùng khổ, M.Gorki còn khám phá chiều sâu của tâm lý trong
tâm hồn những con người ấy. Họ nhận thức một cách sâu sắc về địa vị và thân
phận của mình trong xã hội; về cuộc đời của kiếp làm thuê: Đời tớ có ra sao?
Một kiếp chó!... còn tệ hơn con chó! Tớ có phải là người đâu nữa? Không, không
phải là người cậu ạ, còn tệ hơn con sâu, con thú! Ai là người có thể hiểu tớ!
Không có ai hết (Êmiliên Pilai). Những người chân chính lại tự nhận về mình
một cách xót xa: Cái tốt lành thì đâu đến chúng tôi (Làm muối).

Lớp K29A - Ngữ Văn

24


Khóa luận tốt nghiệp

Phạm Thị Thuý Vân

Viết về cuộc sống của những người lao động làm thuê, M.Gorki đã thể
hiện sự thâm nhập rất sâu vào thực tế, quan sát và thấu hiểu cặn kẽ số phận, cuộc

đời của những con người phải bán tự do, bán sức lao động một cách rẻ mạt để
sinh tồn. Đó là bức tranh hiện thực đầy u ám về một lớp người trong xã hội Nga
đương thời, luôn luôn phải đối diện với một sự thực nhìn mãi cũng chẳng có gì
có thể nhen nhúm lại niềm hy vọng kiếm được việc làm đã tắt ngúm từ lâu
(Êmiliên Pilai). M.Gorki - con người đã từng phải lăn lộn qua bao trường đại học
cuộc đời để trưởng thành và đứng vững, hơn ai hết là người có thể thấu hiểu và
thể hiện hiện thực ấy một cách chính xác và sinh động nhất.
Bên cạnh những người lao động làm thuê, trong số những nhân vật thuộc
kiểu những con người nhỏ bé, M.Gorki cũng đặc biệt quan tâm tới những
người du thủ du thực và những nhân vật này đã trở thành một trong những hình
tượng trung tâm đặc sắc trong các truyện ngắn thời kỳ đầu của ông. Tận mắt
chứng kiến cảnh những đoàn người nông dân đói khổ đi từ miền trung tâm nước
Nga về các tỉnh miền Nam để kiếm sống trong cuộc hành trình trên những nẻo
đường của nước Nga mênh mông, thậm chí gia nhập cùng đoàn người ấy, Gorki
đã có cho mình vốn hiểu biết phong phú về tính cách, số phận đa dạng của những
con người đó để đưa vào các sáng tác của mình. Không phải ngẫu nhiên mà
những tuyển tập truyện ngắn đầu tiên của Gorki được xuất bản ở nước ngoài với
đầu đề Những kẻ lang thang, Những người khốn khổ và công chúng độc giả
cũng như giới phê bình thừa nhận rằng: hình ảnh người du thủ du thực là một
thành công rất lớn của Gorki. Theo Gorki trong hoàn cảnh những quan hệ
phong kiến đang sụp đổ và những quan hệ xã hội tư bản cũng không lấy gì làm
tốt hơn đang được sắp đặt thì những hình thức tự tách mình ra khỏi môi trường
sống với những lề thói tập quán hủ lậu, mà lối sống du thủ du thực là một trong

Lớp K29A - Ngữ Văn

25