bai thu hoach 4 nam thuc hien lam theo tam guong dao duc HCM

Kim Phú, ngày 19 tháng 10 năm 2010
BÀI THU HOẠCH
Qua 4 năm thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh”
----------------------------
Họ và tên: Kiều Ngọc Châu
Giáo viên trường THCS Kim Phú - Yên Sơn Tuyên Quang
Qua 4 năm học tập và nghiên cứu các chuyên đề về tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh và thực hành làm theo tấm gương của chủ tịch Hồ Chí Minh, tôi xin trình
bày những nhận thức, những kết quả thực hiện cụ thể của bản thân như sau :
I. Về nhận thức, lý luận thực tiễn:
Trong di sản tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng về giáo dục luôn có ý nghĩa lý luận và
thực tiễn sâu sắc đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Trong sự nghiệp đào tạo
nguồn nhân lực cho công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, thực hiện
mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh" ở nước ta, tư
tưởng đó của Người càng có ý nghĩa thiết thực.
Tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh không bó hẹp trong việc giáo dục tri thức, học vấn
cho con người, mà có tính bao quát, sâu xa, nhưng vô cùng sinh động, thiết thực,
nhằm đào tạo ra những con người toàn diện, vừa "hồng" vừa "chuyên", có tri thức, lý
tưởng, đạo đức sức khoẻ, thẩm mỹ...
Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục vừa là thành qủa của sự chắt lọc tinh tế tinh hoa
văn hoá dân tộc và nhân loại, vừa mang đậm hơi thở của cuộc sống. Do vậy,
ở Hồ Chí Minh, lý luận giáo dục và thực tiễn giáo dục có sự thống nhất hữu cơ,
không tách rời nhau. Đúng như Nghị quyết UNESCO đánh giá: "Sự đóng góp quan
trọng về nhiều mặt của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong các lĩnh vực văn hoá, giáo dục
và nghệ thuật là kết tinh của truyền thống hàng ngàn năm của nhân dân Việt Nam và
những tư tưởng của Người là hiện thân của những khát vọng của các dân tộc trong
việc khẳng định bản sắc dân tộc của mình và tiêu biểu cho việc thúc đẩy sự hiểu biết
lẫn nhau”.
Có thể nói, tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh là sự kế thừa, tiếp thu có chọn lọc, sáng
tạo và phê phán từ các tiền đề: Một là, chủ nghĩa yêu nước, truyền thống văn hoá,

giáo dục và tinh thần nhân ái Việt Nam, Hai là, triết lý giáo dục phương Đông, đặc
biệt là triết lý nhân sinh của Nho, Phật, Lão và Ba là, những tư tưởng tiến bộ thời kỳ
cận đại. Nhưng tiền đề quan trọng nhất, cái tạo nên sự phát triển về chất trong tư
tưởng giáo dục Hồ Chí Minh là chủ nghĩa Mác - Lênin. Trên cơ sở đó và cùng với
quá trình hoạt động thực tiễn cách mạng sinh động, phong phú của mình, Hồ Chí
Minh đã đưa ra quan điểm hết sức sâu sắc và mới mẻ về vai trò, mục đích, nội đung
và phương pháp giáo dục.
Về vai trò và mục đích của giáo dục. Theo Hồ Chí Minh, giáo dục có vai trò hết sức
to lớn trong việc cải tạo con người cũ, xây dựng con người mới. Người nói: "Thiện,
ác vốn chẳng phải là bản tính cố hữu, phần lớn đều do giáo dục mà nên".
Không những thế, giáo dục còn góp phần đắc lực vào công cuộc bảo vệ và xây dựng
đất nước. Người kêu gọi:
"Quốc dân Việt Nam!
Muốn giữ vững nền độc lập,
Muốn làm cho dân mạnh nước giàu, Mọi người Việt Nam... phải có kiến thức mới để
có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà, và trước hết phải biết đọc, biết
viết chữ quốc ngữ".
Từ thực trạng nền giáo dục dưới sự đô hộ của thực dân Pháp, Hồ Chí Minh đã vạch
trần và lên án chính sách giáo dục của thực dân Pháp là làm cho "ngu dân dễ trị".
Bằng ngòi bút với lời lẽ sắc bén, Người đã chỉ rõ bộ mặt thực của cái gọi là "khai
hoá văn minh" của thực dân Pháp: những người đến trường được "đào tạo nên những
kẻ làm tay sai, làm tôi tớ cho một bọn thực dân người Pháp", những người không
đến trường thì bị đầu độc bằng các thói hư, tật xấu như rượu chè, cờ bạc, thuốc
phiện. Do vậy, theo Người, để khẳng định chính mình, mỗi người phải thẳng thắn
đấu tranh với cái lỗi thời, lạc hậu và các tệ nạn xã hội. Người viết: "Phải ra sức tẩy
sạch ảnh hưởng giáo dục nô dịch của thực dân còn sót lại như: Thái độ thờ ơ đối với
xã hội, xa rời đời sống lao động và đấu tranh của nhân dân, học để lấy bằng cấp,
dạy theo lối nhồi sọ. Và cần xây dựng tư tưởng dạy và học để phục vụ Tổ quốc, phục
vụ nhân dân". Thật vậy, ngay từ những năm đầu bước vào đời, khi tham gia giảng
dạy ở trường Dục Thanh, Phan Thiết, tại đây, bên cạnh việc truyền bá những kiến

thức về văn hoá, Hồ Chí Minh còn đặc biệt chú trọng đến việc truyền thụ tinh thần,
truyền thống yêu nước thương nòi của dân tộc.
Nhưng mục đích cao cả của Hồ Chí Minh - mục đích mà Người nguyện suốt đời
phấn đấu - là mong cho dân tộc, nhân dân có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.
Bởi, đối với Người, "Nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì
độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”. Suốt đời, Hồ Chí Minh mong muốn xây dựng
một xã hội mới về chất, cao hơn hẳn xã hội cũ - xã hội xã hội chủ nghĩa và cộng sản
Chủ nghĩa. Và để xây dụng chủ nghĩa xã hội, theo Người, "trước hết cần có những
con người xã hội chủ nghĩa”. Đào tạo con người xã hội chủ nghĩa không có con
đường nào khác ngoài giáo dục tri thức khoa học và lý tưởng, đạo đức xã hội chủ
nghĩa. Đó là nền giáo dục nhằm phát triển con người toàn diện, vừa “hồng” vừa
"chuyên" trong thời đại mới. Và như vậy, "con người xã hội chủ nghĩa", con người
toàn diện, "nhất định phải có học thức. Cần phải học văn hoá, chính trị, kỹ thuật.
Cần phải học lý luận Mác - Lênin kết hợp với đấu tranh và công tác hàng
ngày. Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc luyện "tài", rèn "đức" cho cán bộ.
Bởi, theo Người, "có tài mà không có đức, ví như một anh làm kinh tế tài chính rất
giỏi nhưng lại đi đến thụt két thì chẳng những không làm được gì ích lợi cho xã hội,
mà còn có hại cho xã hội nữa. Nếu có đức mà không có tài ví như ông bụt không
làm hại gì nhưng cũng không lợi gì cho loài người".
Đạo đức trong quan niệm của Hồ Chí Minh được coi như "cái gốc" của cây, "cái
nguồn"của sông, do đó, theo Người, "người cách mạng phải có đạo đức, không có
đạo đức dù tài giỏi đến mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân". Như vậy, đạo đức
mà Hồ Chí Minh quan niệm hoàn toàn khác với đạo đức của chế độ thực dân phong
kiến "đầu ngược xuống đất, chân chổng lên trời". Đạo đức mà Người hướng tới là
đạo đức cách mạng, đạo đức của giai cấp công nhân, thực hiện cần, kiệm, liêm,
chính, chí công, vô tư, thực hành nhân, nghĩa, trí, dũng... chống quan liêu, tham ô,
lãng phí. Còn tài là giỏi về kiến thức chuyên môn và giỏi về cách thức, phương pháp
vận dụng kiến thức đó vào hoạt động thực tiễn, làm cho ích nước lợi dân. Tài không
có nghĩa là kiến thức hoàn chỉnh, tuyệt đối, khép kín, mà là một kiến thức mở, "dĩ
bất biến, ứng vạn biến", luôn được bổ sung và phát triển qua thực tiễn cách mạng

sinh động. Do đó, theo Người, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin là "học tập cái tinh
thần xử trí mọi việc... học tập những chân lý phổ biến của chủ nghĩa Mác - Lênin để
áp dụng một cách sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của nước ta".
Người có tài tham gia hoạt động thực tiễn phải biết dựa vào dân,
bởi theo Hồ Chí Minh, "có dân là có tất cả". Người viết:
"Dễ mười lần không dân cũng chịu,
Khó trăm lần dẫn liệu cũng xong".
Là Người luôn quan tâm, chăm lo đến đời sống vật chất và đời sống tinh thần của
nhân dân, Người rất chú trọng việc giáo dục nâng cao trình độ văn hoá cho dân để
dân "làm ăn có ngăn nắp", "bớt mê tín nhảm", "bớt đau ốm", "nâng cao lòng yêu
nước" và "để thành người công dân đứng đắn”. Người chỉ rõ: "Trình độ văn hoá của
nhân dân nâng cao sẽ giúp chúng ta đẩy mạnh công cuộc khôi phục kinh tế, phát
triển dân chủ. Nâng cao trình độ văn hoá của nhân dân cũng là một việc làm cần
thiết để xây dựng nước ta thành một nước hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ,
văn minh và giàu mạnh".
Mục đích trọng tâm và xuyên suốt tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh là vì con người,
cho con người, là xây dựng con người mới. Nhưng do yêu cầu của mỗi thời kỳ cách
mạng khác nhau,Hồ Chí Minh đã đề ra nhiệm vụ giáo dục khác nhau cho phối hợp.
Ở thời kỳ chuẩn bị thành lập Đảng, Người tập trung vào việc triển khai các lớp huấn
luyện tại Quảng Châu, Trung Quốc nhằm nâng cao trình độ nhận thức cho cán bộ về
con đường cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới. Đến giai đoạn toàn quốc
kháng chiến và xây dựng nền dân chủ, Người kêu gọi sửa đổi giáo dục cho phù hợp
với việc đào tạo nhân tài kháng chiến kiến quốc. Tất cả giáo dục tập trung phục vụ
kháng chiến kiến quốc. Bước sang giai đoạn cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền
Bắc, mục đích giáo dục lại gắn liền với tình hình mới. Đó là thời kỳ rất cần những
con người làm chủ xã hội, làm chủ sản xuất, biết quản lý cơ quan, xí nghiệp, trường
học...
Về phương pháp giáo dục. Tuy Hồ Chí Minh không để lại cho chúng ta một tác
phẩm, một hệ thống lý luận về phương pháp giáo dục, nhưng những việc làm thiết
thực, những bài viết ngắn gọn, súc tích của Người đã hàm chứa các phương pháp

giáo dục mẫu mực. Người lấy nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn làm
nguyên tắc cơ bản cho việc xây dựng các phương pháp về giáo dục. Nguyên tắc này
được Người sử dụng trong việc giáo dục cán bộ, đảng viên, thanh thiếu niên, công
nhân, nông dân, bộ đội, trí thức, học sinh, sinh viên… Nó được coi như "kim chỉ
nam" để lồng dẫn nhận thức, hành động và bồi dưỡng tinh thần yêu nước cho tất cả
mọi người. Hơn nữa, nguyên tắc này có tính chất quyết định trong việc chuyển
hướng giáo dục và trở thành đặc trưng của nền giáo dục xã hội chủ nghĩa. Người
nhấn mạnh: "Học phải suy nghĩ, học phải liên hệ với thực tế, phải có thí nghiệm và
thực hành. Học với hành phải kết hợp với nhau”.
Để nâng cao trình độ nhận thức của người lao động, Hồ Chí Minh cho rằng cần có
quan điểm dân chủ, thẳng thắn, không nhồi sọ và cần có sự đối thoại trong quá trình
học tập, nhận thức. Người chỉ rõ: "Mọi người được hoàn toàn tự do phát biểu ý kiến,
dù đúng hoặc không đúng cũng vậy. Song không được nói gàn, nói vòng quanh".
"Khi mọi người đã phát biểu ý kiến, đã tìm thấy chân lý, lúc đó quyền tự do tư tưởng
hoá ra quyền tự do phục tùng chân lý". Từ đó,Hồ Chí Minh kêu gọi cán bộ, nhà giáo
phải biết tôn trọng ý kiến người khác, không nên có thành kiến đối với các ý kiến
trái với ý kiến của mình.
Trong khi viết và nói, Hồ Chí Minh luôn dùng các khái niệm giản dị, dễ hiểu, nhưng
văn phong vẫn trong sáng, ý tưởng phong phú. Phong cách đó làm cho mọi tầng lớp,
mọi người ở trình độ khác nhau đều hiểu. Đối với Hồ Chí Minh, viết và nói là làm
cho người khác hiểu, cho nên viết và nói phải biết cách. Viết và nói phải thiết thực,
ngắn gọn, rõ ràng, dễ nhớ và phải xuất phát từ người đọc, người nghe.
Trong giáo dục, theo Hồ Chí Minh, cần có phương pháp phù hợp với điều kiện giáo
dục và đối tượng giáo dục. Giáo dục phải căn cứ vào "trình độ văn hoá, thói quen
sinh hoạt, trình độ giác ngộ, kinh nghiệm tranh đấu, lòng ham, ý muốn, tình hình
thiết thực của quần chúng". Cần có phương pháp tổ chức giáo dục sao cho bảo đảm
được sự phù hợp giữa điều kiện, hoàn cảnh giáo dục với đối tượng giáo dục. Người
viết: “công nhân, nông dân bận làm ăn, nếu dạy không hợp với người học, với làm
ăn, bắt phải đến lớp có bàn có ghế là không ăn thua. Phải tuý theo hoàn cảnh làm ăn
mà tổ chức học mới duy trì được lâu dài, mới có kết quả tốt".

Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng việc kết hợp các hình thức giáo dục, không tuyệt đối
hoá bất cứ một hình thức giáo dục nào. Người viết: "Giáo dục dù trong nhà trường
có tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng
không hoàn toàn". Cuộc đời và sự nghiệp của Hồ Chí Minh luôn là tấm gương sáng
cho mọi người noi theo. Trong cuộc sống, trong việc làm... Hồ Chí Minh luôn là
người đi đầu. Phương pháp làm gương là một biện pháp hữu hiệu nhất trong việc
thống nhất giữa lời nói và việc làm. Người dạy: "Mình phải làm gương, gắng làm
gương trong anh em, và khi đi công tác, gắng làm gương cho dân. Làm gương về cả
ba mặt: tinh thần, vật chất và văn hoá".
Đối với Hồ Chí Minh, tất cả các phương pháp giáo dục như phương pháp đối thoại,
phương pháp học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn, phương pháp làm
gương, phương pháp kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội... đều nhằm mục
đích "nêu cao tác phong độc lập suy nghĩ và tự do tư tưởng", nâng cao nhận thức,
chất lượng và hiệu quả giáo dục. Các phương pháp này vừa mang tính truyền thống,
lại vừa hiện đại, vừa hệ thống, khoa học, lại vừa cụ thể, thiết thực, luôn gắn với đời
sống và thời đại.
Nhận thức sâu sắc về vai trò của giáo dục, Hồ Chí Minh đã gắn bó cả cuộc đời mình
với việc chăm lo, mở mang và xây dựng một nền giáo dục mới, nền giáo dục xã hội
chủ nghĩa - một nền giáo dục mà mọi người đều có cơ hội phát huy khả năng sáng
tạo, mọi người đều được học hành, không phân biệt giai cấp, tuổi tác, trình độ, giới
tính...
Kế tục và quyết tâm thực hiện thắng lợi sự nghiệp to lớn và cao cả đó của Người,
Văn kiện Hội nghị lần thứ hai BCH Trung ương khoá VIII đã xác định nhiệm vụ và
mục đích cơ bản của giáo dục Việt Nam là "nhằm xây dựng những con người và thế
hệ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức
trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc, có năng lực
tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt
Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ tri thức
khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, có

tác phong công nghiệp, có tính tổ chức và kỷ luật, có sức khoẻ, là những người kế
thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa "hồng" vừa "chuyên" như lời căn dặn của Bác
Hồ. Và mới đây, tại Đại hội Đảng lần thứ IX, một lần nữa Đảng ta khẳng đinh: "Phát
triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người, yếu tố
cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững" "Tiếp tục nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học, hệ
thống trường lớp và hệ thống quản lý giáo dục, thực hiện chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã
hội hoá. Phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của học sinh, sinh viên, đề
cao năng lực tự học, tự hoàn thiện học vấn và tay nghề, đẩy mạnh phong trào học tập
trong nhân dân bằng những hình thức giáo dục chính quy và không chính quy, thực
hiện "giáo dục cho mọi người", "cả nước trở thành một xã hội học tập”, thực hiện