Nghiên cứu và triển khai hệ thống quản lý điều trị bệnh đái tháo đường

nghiên cứu khoa học

NGHIÊN CỨU VÀ TRIỂN KHAI
HỆ THỐNG QUẢN LÝ ĐIỀU TRỊ BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
Chử Đức Hoàng*
* Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Hà Nội

TÓM TẮT
Đái tháo đường đang phát triển mạnh và gây ảnh hưởng đến 5,5 triệu người Việt Nam (chiếm
6% dân số) và 348 triệu người trưởng thành trên thế giới – chiếm 6,4% dân số trưởng thành trên toàn
cầu. Bệnh nhân đái tháo đường được yêu cầu theo dõi nồng độ glucose trong máu thường xuyên và
liên tục để kiểm soát tình trạng bệnh của họ. Tuy nhiên, các giải pháp hiện tại thường bất tiện trong
việc ghi nhận thông số, kiểm soát và hỗ trợ tư vấn từ bác sĩ, chuyên gia. Nghiên cứu của chúng tôi
đưa ra một giải pháp tổng thể phục vụ cho cộng đồng người bệnh đái tháo đường và tim mạch tại
Việt Nam. Giải pháp hỗ trợ các bệnh viện, phòng khám triển khai các dịch vụ khám chữa bệnh nhanh
chóng và hiệu quả, hỗ trợ giảm tải bệnh viện công và tăng cường khả năng tương tác trao đổi giữa
bệnh nhân với đội ngũ bác sĩ, chuyên gia. Giải pháp cũng hỗ trợ bệnh nhân tự theo dõi, quản lý quá
trình điều trị bệnh, giúp họ dễ dàng tiếp cận với đội ngũ bác sĩ và chuyên gia.
Từ khóa: Theo dõi tiểu đường, bệnh đái tháo đường, đo nồng độ glucose…

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

thận, loét chân, mù mắt…

Bệnh đái tháo đường (diabetes mellitus), hay
còn có tên khác là bệnh tiểu đường, được biết đến
là nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa, trong đó có mức
đường trong máu cao trong một khoảng thời gian
dài. [1][2] Thông thường, các loại tinh bột, chất
đường và các chất dinh dưỡng khác được phân
tách thành glucose và được máu chuyển đến các

tế bào. Các tế bào sử dụng insulin, một chất nội
tiết tố do tuyến tụy tiết ra, giúp chuyển hóa glucose
thành năng lượng. Nếu không có đủ insulin, hay
insulin không được sử dụng đúng, glucose sẽ
tăng lên trong máu và nước tiểu, điều này sẽ
gây nên rất nhiều vấn đề về sức khỏe. Các triệu
chứng thường thấy của hiện tượng lượng đường
trong máu cao bao gồm đi tiểu thường xuyên,
khát nước nhiều và nhanh đói. Nếu không có biện
pháp kiểm soát và chữa trị, bệnh tiểu đường có
thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. [3] Các
biến chứng cấp tính bao gồm tiểu đường nhiễm
xe-ton axit (diabetic ketoacidosis) - và đường quá
cao – nonketotic thẩm thấu quá cao (nonketotic
hyperosmolar coma). [4] Các biến chứng mãn
tính thường gặp như bệnh tim mạch, đột quỵ, suy

Đái tháo đường đang phát triển mạnh và gây
ảnh hưởng đến 5,5 triệu người Việt Nam (chiếm
6% dân số) và 348 triệu người trưởng thành trên
thế giới – chiếm 6,4% dân số trưởng thành trên
toàn cầu. Đến 2030, con số này được dự báo tăng
lên đến 7 triệu người Việt Nam và 438 triệu người
hay 7,8% dân số trưởng thành trên toàn cầu [5].
Căn bệnh này làm hao tổn chi phí của những
người mắc bệnh.

154

Tạp chí

Hình 1: Số lượng người có nguy cơ và mắc
bệnh tiểu đường tại Việt Nam
Dân số của Việt Nam trong năm 2015 rơi
vào khoảng 92 triệu người, trong đó tỷ lệ mắc
tiểu đường đã lên đến con số 5,7% tương đương
với 5,244 triệu người. Trong số 5,244 triệu người

Nội khoa Việt Nam Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX


nghiên cứu khoa học

mắc tiểu đường thì có 4,2824 triệu người mắc tiểu
đường type 2, 367 nghìn người mắc tiểu đường
type 1 và 52 phụ nữ mang thai mắc tiểu đường thai
kì. Đáng báo động hơn là tỷ lệ tiền tiểu đường và
những người đã bị mắc tiểu đường mà chưa được
phát hiện lên đến 13,11 triệu người. Trong đó chi
phí trung bình cho mỗi bệnh nhân tiểu đường điều
trị theo báo cáo của Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội là
800.000 VNĐ. Đái tháo đường tạo ra những gánh
nặng kinh tế do gia tăng tỷ lệ mắc bệnh mới và số
lượng các thương tật liên quan cùng xuất hiện.
Hiện nay, người ta ước tính chi phí chăm sóc y
tế hàng năm trên toàn thế giới cho bệnh nhân đái
tháo đường vào khoảng 223 tỷ đô-la [6], con số
này đang tiếp tục tăng lên theo tỷ lệ mắc bệnh
đái tháo đường mới. Mỗi bệnh nhân tiểu đường
tại Việt Nam cần tiêu tốn tốn thiểu 500 đô-la mỗi

năm cho quá trình điều trị bệnh tiểu đường. Hội
Đái tháo đường quốc tế (IDF) ước tính chi tiêu cho
bệnh đái tháo đường trên toàn thế giới tối thiểu sẽ
là 561 tỷ đô-la vào năm 2030 [7,8].
Nghiên cứu của chúng tôi hướng đến một giải
pháp tổng thể phục vụ cho cộng đồng người bệnh
đái tháo đường và tim mạch tại Việt Nam. Giải pháp
hỗ trợ các bệnh viện, phòng khám triển khai các dịch
vụ khám chữa bệnh nhanh chóng và hiệu quả, hỗ
trợ giảm tải bệnh viện công và tăng cường khả năng
tương tác trao đổi giữa bệnh nhân với đội ngũ bác sĩ,
chuyên gia. Giải pháp cũng hỗ trợ bệnh nhân tự theo
dõi, quản lý quá trình điều trị bệnh, giúp họ dễ dàng
tiếp cận với đội ngũ bác sĩ và chuyên gia.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp nghiên cứu và thiết kế xây
dựng hệ thống được sử dụng trên nền điện toán
đám mây, hỗ trợ đa truy cập và đa phân hệ với
khả năng bảo mật cao, đáp ứng các tiêu chuẩn an
toàn thông tin của Việt Nam và thế giới. Hệ thống
cho phép hỗ trợ nhiều nhóm đối tượng tương tác
thông qua thiết bị tự động theo dõi, mobile phone,
máy tính bảng cũng như máy tính cá nhân. Thông
tin được đồng bộ trên máy chủ, cho phép phân
quyền tương tác với người thân, bác sĩ hoặc cơ
sở khám chữa bệnh.

Hình 2. Sơ đồ tổng quan hệ thống quản lý
điều trị bệnh tiểu đường

Công trình “Nghiên cứu và triển khai Hệ
thống quản lý điều trị bệnh đái tháo đường”
được mô tả trong hình 3 dưới đây với 6 thành
phần chính dựa trên các xu hướng công nghệ: Y
tế di động từ xa, Điện toán đám mây và Nâng cao
năng lực, ý thức chủ động tham gia khám chữa
bệnh của bệnh nhân.

Hình 3: Sơ đồ tổng quan hệ thống quản lý điều trị bệnh đái tháo đường và tim mạch
Tạp chí

Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX Nội khoa Việt Nam

155


nghiên cứu khoa học

Các thiết bị đo bao gồm tập hợp các thiết bị
di động nhỏ gọn theo dõi thông số đường huyết,
huyết áp, cân nặng và các tham số vận động để có
thể theo dõi và ghi nhận các chỉ số sức khỏe của
bệnh nhân. Ứng dụng di động hỗ trợ bệnh nhân và
người dùng có thể cập nhật tự động dữ liệu đường
huyết, huyết áp, cân nặng và vận động thông qua
ứng dụng trên di động. Phầm mềm nhỏ gọn, thuần
việt và dễ sử dụng. Ứng dụng Web dành cho bệnh
nhân hỗ trợ cho bệnh nhân và người dùng cũng
như các thành viên trong gia đình có thể nhập
thông tin sức khỏe từ xa thông qua mạng internet

và máy tính cá nhân. Máy chủ theo dõi và quản lý
dịch vụ tích hợp điện toán đám mây và máy chủ
cục bộ cho phép quản lý hệ thống cơ sở dữ liệu lớn
an toàn và bảo mật nhiều lớp. Ứng dụng đa nền
tảng cho đội ngũ bác sĩ và chuyên gia bao gồm ứng
dụng di động đa nền tảng và hệ thống website giúp
bác sĩ và chuyên gia có thể tương tác với hệ thống
trong nhiều thời điểm và vị trí khác nhau. Hệ thống
bản ghi y tế điện tử có thể xuất/nhập dữ liệu y tế cá
nhân khi bệnh nhân yêu cầu tới các định dạng bất
kỳ tuân theo quy định của Bộ y tế.

III. KẾT QUẢ
Chúng tôi đang xây dựng và hoàn thiện giải
pháp Quản lý điều trị bệnh tiểu đường hỗ trợ tám
phân hệ khác nhau gồm: Bệnh nhân, người thân,
bác sĩ, tiếp nhận, thu ngân, nghiên cứu, đối tác và
quản trị như mô tả trong bảng 1.

Hình 4. Các phân hệ tương tác với hệ thống
quản lý điều trị đái tháo đường
Tính năng chính của tám phân hệ này được
mô tả trong bảng 1 dưới đây. Các phân hệ đều
được quản lý thống nhất thông qua website điện
toán đám mây.

Bảng 1. Tám phân hệ trong giải pháp quản lý điều trị bệnh tiểu đường
STT

Phân hệ

Tính năng chính

1

Bệnh nhân Hỗ trợ bệnh nhân lưu trữ hồ sơ bệnh án, kiểm tra tình trạng bệnh lý, nhận lời
khuyên kịp thời của đội ngũ y bác sĩ và chuyên gia trong hệ thống

2

Người thân Cho phép theo dõi tính trạng sức khỏe của người thân cùng tham gia trên hệ thống,
hỗ trợ hệ thống cảnh báo và báo cáo khi tình trạng sức khỏe của người thân không tốt

3

Tiếp nhận

Hỗ trợ phân hệ bác sĩ và phòng khám, tiếp nhận thông tin của người bệnh và đặt
lịch hẹn cũng như tư vấn thuốc

4

Bác sĩ

Phân hệ bác sĩ có thể quản lý bệnh nhân, kiểm tra tình trạng sức khỏe 24/7 của
bệnh nhân trong hệ thống của mình và đưa ra lời khuyên kịp thời và đúng đắn

5

Thu ngân

Hỗ trợ bác sĩ cũng như phòng khám, tính toán chi phí cũng như báo cáo thu chi
cho bác sĩ, phòng khám

6

Nhà thuốc

Hỗ trợ hợp tác và cung ứng thuốc cho bác sĩ cũng như phòng khám. Đưa ra lời
khuyến sử dụng thuốc hợp lý cho người dùng

7
8

Nghiên cứu Sử dụng báo cáo cũng như các chỉ số trung bình của bệnh nhân trong hệ thống, từ
đó triết xuất ra báo cáo cũng như những số liệu phục vụ cho công việc nghiên cứu
Quản trị

Hỗ trợ các phân hệ khác trong hệ thống, quản trị, backup cơ sở dữ liệu, kịp thời
đưa ra những điều chỉnh hợp lý khi hệ thống gặp sự cố

Bên cạnh đó với ứng dụng web tùy có độ tùy biến cao, giải pháp có thể dễ dàng truy cập thông qua
thiết bị di động, máy tính bảng và máy tính cá nhân. Hình dưới đây là giao diện người dùng di động cho
cho phép bệnh nhân có thể tự nhập các thông số đường huyết, huyết áp, Insulin và cân nặng.

156

Tạp chí

Nội khoa Việt Nam Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX

nghiên cứu khoa học

Hình 5. Giao diện sử dụng phân hệ bệnh nhân
Ứng dụng cho phép người thân của bệnh nhân cũng có thể tham gia vào hệ thống. Cho phép họ theo
dõi và nhân cảnh báo từ những dữ liệu nhập vào của người thân. Giúp họ có thể cập nhật tình trạng của
người thân 24/7. Khi mức độ đường huyết hoặc huyết áp của bệnh nhân tăng quá cao hoặc quá thấp,
ngay lập tức hệ thống sẽ gửi cảnh báo đến cho bác sĩ và người thân của bệnh nhân trong hệ thống. Dựa
trên những đánh giá, báo cáo và tính toán trong hệ thống. Ứng dụng hỗ trợ xuất báo cáo tổng quan về
các chỉ số bệnh nhân bác sĩ. Có thể xử lý và đánh giá ngay trên file Excel.
IV. KẾT LUẬN

tự động kết nối với thiết bị theo dõi và đồng bộ dữ

Giải pháp hướng đến giá trị xã hội tốt đẹp, nâng
cao ý thức của người dân về chăm sóc, điều trị và
chữa bệnh, thúc đẩy phát triển kinh tế và thị trường
thuốc, thực phẩm chức năng, dụng cụ và thiết bị
y tế cho bệnh nhân tiểu đường. Bên cạnh đó, giải
pháp cũng hỗ trợ dịch vụ khám chữa bệnh tiên tiến,
giảm tải cho bệnh viện và cung cấp thông tin nhanh
chóng, chính xác, hiệu quả cho người dân cũng như
các tổ chức y tế với ba kết quả chính bao gồm:

liệu, đẩy tin tức tự động tới bệnh nhân, theo dõi và

1.Hệ thống ứng dụng quản lý điều trị bệnh
tiểu đường và tim mạch với nhiều tính năng như

hợp với chuẩn dữ liệu theo quy định của bộ y tế và

cảnh báo các trường hợp bất thường.
2.Hệ thống dữ liệu y tế điện tử cá nhân về
tiểu đường và tim mạch bao gồm thông tin bệnh lý,
dữ liệu của hàng trăm ngàn người dùng, thông tin
về phòng khám, bác sĩ, thuốc hỗ trợ điều trị bệnh
tiểu đường và tim mạch.
3.Website tương tác, quản lý hệ thống, tích
các tổ chức trên thế giới.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. “Diabetes Blue Circle Symbol”. International
Diabetes Federation. 17 March 2006.
2. “About diabetes”. World Health Organization.
Retrieved 4 April 2014.
3. “Diabetes Fact sheet N°312”. WHO. October
2013. Retrieved25 March 2014.
4. Kitabchi, AE; Umpierrez, GE; Miles, JM; Fisher,
JN (Jul 2009). “Hyperglycemic crises in adult patients with
diabetes “Diabetes Care 32 (7): 1335–43.doi:10.2337/
dc09-9032. PMC 2699725. PMID 19564476.
5. Shoback, edited by David G. Gardner,

Dolores (2011). “Chapter 17”.Greenspan’s basic
& clinical endocrinology (9thed.). New York:
McGraw-Hill Medical. ISBN 0-07-162243-8.
6. RSSDI textbook of diabetes mellitus. (Rev.
2nded.). New Delhi: Jaypee Brothers Medical
Publishers. 2012. p. 235. ISBN 9789350254899.

7. “The top 10 causes of death Fact sheet
N°310”. World Health Organization. Oct 2013.
8. Rippe, edited by Richard S. Irwin, James M.
(2010). Manual of intensive care medicine (5thed.).
Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott
Williams & Wilkins. p. 549. ISBN 9780781799928.
Tạp chí

Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX Nội khoa Việt Nam

157