Bài học từ trận động đất lớn ở phía Đông Nhật Bản năm 2011

NHiN RATHE Gidl MMMk

BAI HOC Tir TRAN DONG DAT L0N
d PHIA DONG NHAT BAN NAM 2011
• Lam the nao 0e chuan bi va floi pho v6i thien tai?
GS. NOBUO SHUTO
Gido sw danh du- cua Dai hoc Tohoku (Nhat Ban)

Phat trien vflng chac ca sd ha
tang xa hgi
d Nhat Ban, sau nam 1960,
CO sd ha tang xd hdi bat d l u phdt
trien, trong dd cd ca cdc cdng trinh
phdng chong thien tai. Mdt ly do
quan trong cho su phat trien nay
la ke ho^ch tang gap ddi thu nhap
vd kha nang ddp ung tdi chinh de
tdng cudng vd phdt trien co sd ha
tang. Vj tri thi cdng cdng trinh thay
doi. Dat, gd vd da von Id cdc vat

de chdng sdng thdn, ngoai tru
mdt vdi trudng hgp, deu id di ddn
len khu vuc ddi cao vd tim kiem
noi tru I n khi xay ra sdng than.
Ngay ca sau nam 1933 thi bien
phdp chinh v i n Id sdng noi cao
rdo. Nhung vi Kamaishi, Taro vd
ba khu vuc thdnh thj khac trong
khu VLTC Tohoku cd khu vuc dat
rdng Idn khdng dam bao nen de

vd tudng c h i n sdng dugc thi
cdng l l n lugt.

lu Igt.

d thdi didm dd, ddi phdt
thanh dugc ghi nhdn cd thd su
dung dd canh bao sdng t h i n nen
sau dd ddi dugc su dung nhidu
hon. Nam 1941, mdt he thong
canh bdo sdng t h i n tren sdng
phdt thanh dugc l l n d l u tien su
dung d khu vuc Sanriku (vjnh xa
n h l t nam d phia ddng ben bd
Thai Binh Duong cua Nhat Ban).
Nam 1952, he thong dugc md
rdng ra todn qudc va Luat Khi
tugng thuy van dugc ban hdnh.
Cho den trudc nam 1952, mdt
he thong canh bdo sdng thdn
tam thdi hoat ddng thdnh cdng
trong tran sdng thdn do ddng dat
Tokachi-Oki gay ra.

Cong tac chuan h| chong
song than

Cac ket cau chong song than
CO dang tin cay?

Can thuc hien bidn phdp
chong sdng t h i n nao? Trudc tran
sdng than Showa Sanriku vdo
nam 1933, cdc bien phap chinh

Sau trdn sdng t h i n do trdn
ddng dat Valdiavia gay ra nam
1960 d Chi-le, cdc kdt cau chong
sdng t h i n l l n d l u tien dugc kidm

lieu chinh trong xdy dung truyen
thong dugc thay thd bdng thep vd
be-tdng. Ddn giao go dugc thay
the bang thep. Dam rung dugc su
dgng de thi cdng be-tdng. Tuong
tu, nhieu mdy mdc thi cdng dugc
su dung giup ddy nhanh thdi gian
thi cdng va muc dp tin cay cua
ket cau. Trudc day, hau het cdc
dudng qu6c Id cao toe chinh nhu
dudng 1 den dudng 9 deu bang
sdi nhung ngdy nay ke ca dudng
trong ndng trang tren cdnh ddng
cung dugc idt mjn. De va dap
dugc thi cdng giup giam thilu

So 9 nam 2012

tra tai hien trudng. Trdn sdng
t h i n nay anh hudng tdi todn bd

chieu ddi Nhat Ban tu cue Bac
Hokkaido den cue Nam Okinawa,
sdng t h i n dang cao 6m d khu vuc
cao nhat vd tu 3 ddn 4m d h l u
h i t cdc khu vuc khde. Vi t h i , cae
cdng trinh ehdng sdng t h i n tai
khu vuc d i ddng khong che dugc
cae anh hudng cua sdng t h i n .
Luat v l eac bien phap dac biet
cho sdng t h i n Valdivia da ehi rd
ring "ede bien phdp chong sdng
t h i n dugc xay mdi vd ede k i t c l u
chdng sdng t h i n dugc tu sua lai".
Nhd vay, de idn chdng sdng t h i n
d Ofunato va eae k i t cdu khac ed
kich thudc tuong duong da dugc
Idp dat eiJng vdi he thdng canh
bdo sdng t h i n quoc te.
Tuy nhien khi dd ngudi dan
van cdn nghi ngd tac dung cua
eac cdng trinh chdng sdng t h i n .
Bleu trung cua su ho nghi nay
dugc ehup lai trong mdt so buc
anh dang tren bdo cdo Sdng t h i n
Sanriku ve tran sdng t h i n Valdivia
do Uy ban nghien cuu khu vuc
Sanriku xu^t ban. Ldi chu thich
cd ghi "Con ngudi chong lai thien
nhien hay thien nhien dang cudi
nhao chung ta?' Mac du vay,

ngay sau hodn thdnh cdc cdng
trinh chdng sdng t h i n mdi thi
khu vuc Sanriku lai bj mdt tran
sdng thdn khde do tran ddng d l t
Tokachi-Oki gdy ra. Vi chidu cao
cua sdng t h i n l l n ndy t h l p hon

Dl!y®lKKa


MMMM NHiN RATHE GlCl
chieu cao cua sdng thin Valdivia
nen sdng thin dd bj cdng trinh
ngan chan hodn todn.
Nhd thd, kha nang chong thien
tai cua cac cdng trinh nhdn tao
dugc nhan rd vd giup thuc dly
vi$c su dung cdc kit cau nhdn
tao d l chong sdng than vd chong
Igt Igi. Cdc cdng trinh cd kha nang
khong ehi cdc luc tu nhien trong
pham vi gidi han. Thi he xdy
dung cdc cdng trinh ndy da hoc
dugc su hien qud cua cdc cdng
trinh chong sdng than thdng qua
su Idm viec thuc te cua cdc cdng
trinh chong cdc ngoai luc nhung
lai quen sg' lam vide hidu qua eua
cdng trinh ehi trong gidi han cua
sue khang. Thi he tilp theo hilu

rd cac cdng trinh cd kha nang
khIng chi cdc ngoai Ig'c do thidn
tai gay ra nhung lai quen mat su
eIn thilt chuln bj cho tinh huong
xau nhlt. Tidu bleu cho thdi dd
ndy Id nhdn xet "cdc de bao cua
Tokyo chong lu Igt cd thi chi xay
ra mgt lln trong suit 200 nam la
khdng cIn thilt" neu trong mgt
bdo cao gan day vd cdc chuong
trinh uu tidn cOa chinh phO.

Tran flong Oat loin d phia Dong
Nhat Ban
Trgn dpng dat Idn d phia Ddng
Nhat Ban xdy ra ngdy 11 thang 3
nam 2011. Cgc Khi tugng thuy
vdn Nhdt Ban da khdng the dg'
bdo chinh xdc trgn dgng dat nay.
Theo ly thuylt kit clu vung ddng
dat du'a tren quan sdt trong 30
ndm cho thay cu tung khoi lien
quan dpc l^p vdi nhau trong khi
dd d trdn ddng dat ndy, ba khoi
di chuyin ciing mgt luc. Nlu Trdi
dat da cd 5 ty nam tudi vd nlu
tuoi thp cua con ngudi Id 50 nam
thi khoang thdi gian quan sat dja

chit trong 30 nam gidng vdi viec

10 giay d l kilm tra sue khde mdt
eon ngudi. Sai sdt trong ly thuylt
k l clu vung ddng ddt cd thi Id do
gia thilt ed the hilu hit moi thu
chi nhd 30 nam quan sdt. Sai llm
ndy se dugc sua chua bang cdeh
keo dai thdi gian quan sdt hon
300 hoac 400 nam vd thdng qua
nhdng nghien cuu chuyen sdu vd
trdn sdng thin da xay ra.

Lam the nao fle ngan chan
hoac giam nhe pha huy do
song than gay ra
Nam 1983, sdch "Hudng dan
cdc bien phdp phdng chdng thien
tai trong cdc khu vuc thudng
xuyen ehju sdng thin" (ban thao)
dugc Cgc Dudng sdng, Bd Xdy
dg-ng va nghi ed ban hdnh. Nam
1998, "sdch hudng ddn ede bien
phdp tang cudng phdng chong
sdng thin trong ede khu vuc ehju
thien tai" dugc soan thao vdi
su dong y cua bay co quan nhd
nudc v l sdng thin. Ca hai bd
sdch hudng din ndy deu chi rd
khdng the ngan chan sdng thin
Idn bang cdc cdng trinh nhan
tao, eon ngudi cIn dugc bao ve

bang he thong ngan chan tham
hoa vd cdc tham hoa cd thi dugc
khong chi bang viee xay dung
cdc thanh pho ed sue khdng sdng
thdn Idn. Theo dd, sdng thin Idn
nhu trdn sdng thin ldn nhat trong
thien nien k'/ do ddng dlt d phia
Ddng Nhat Ban gdy ra da trdn qua
vd phd huy todn bd eac cdng trinh
phdng chong sdng thin.
Trong tran sdng thin ndy, cd
nhilu vi dy v l hau qua eua vide
tin cay qud muc cdc cdng trinh
phdng chong sdng thin vd thdng
tin tam thdi. Vi du nhu tren todn
bd khu vyc Kirikiri cua thdnh pho

Ozuchi trong qudn Iwate nlm
ngoai vung ngap Igt gia dinh theo
qudn do sdng thin gay ra vd mac
du da di chuyen len cao vdo nam
1933 nhung sd lugng ngudi chet
vin cao nhlt trong tat ca cac
khu vuc bj sdng thin tin cdng.
O Touni-Hdng cua thanh pho
Kamaishi trong quan Iwate, mot
bd lao da tdng chung kiln tran
sdng thin Showa Sanriku nam
1933 va sdng d khu vyc cao da
cd gang lanh nan tdi noi cao hon

ngay sau khi ddng ddt xay ra. Con
gdi bd cung sdng d khu vuc cao
cung nhanh chdng lanh nan vi ho
deu mong muon dugc an toan khi
ddng dat xay ra. Ngudi chau 40
tuoi cua bd song d khu vuc thlp
da chet do tin'tuong se dugc bao
ve nhd de chong sdng thin cao.
Sau khi nhin thay sdng than ddnh
vd de, dng da co gang tron trong
xe nhung vin bj sdng thin qudt.
Cdc cdng trinh phdng chong
sdng thin hien dang sd dung co
dly du kha ndng chlng sdng than
cd thi xuat hien mdt lan trong vdi
thap ky hoac mdt lln trong 100
nam vd vdi thap ky. Nhung cac
nghien cuu dang dugc tiin hdnh
xet tdi yeu clu cae cdng trinh
phai cd kha nang chong phd huy
do sdng than Idn hon gdy ra.
Tuy nhien, con ngudi khdng
thi dugc bao ve hodn todn bdi
cdc cdng trinh nhdn tao. Vdi
chung ta, quan trpng hon Id "song
d khu vuc cao, ddnh gid tinh hinh
blng kinh nghiem ban than va
ehu ddng Idnh nan d l an todn".
Chi cd vay chung ta mdi tranh
dugc nhung tdc ddng cua cac

thien tai vd trilt ly co ban nay se
khdng bao gid thay ddi.

So 9 nam 2012