Biến đổi khí hậu, nước biển dâng ở Hà Tĩnh

Thuc tieh - Kinh nghiem

vBien ddi l(hi hau, nudc hien dang
Of Ha Tinh
O ThS. PHAM TH! BICH NGQC
Trung tam Phat triin Ndng thdn bin vt/ng

ung vdi tinh trang BDKH chung cua the gidi, nhQng nam gin
day, khi hau Ha Tinh cd nhieu bien doi bit thadng, khidn cho
vung dat lim thien tai nay eang phii chju them nhieu khdn khd,
anh hudng ldn den si/phit trien KT- XH, qudc phdng an ninh... Viec
nang cao nhan thiit cho nhan dan ve ling phd vdi tinh trang nay va de
ra nhQng giii phip phu hpp la het sQt can thiet.

C

Thdi tiet khac nghiet
Theo danh gia cda Trung tam
KTTV tinh Ha TTnh va cae ed quan
chuyen mdn. Ha TTnh la mdt trong
nhCfng dia phuong ehju nhieu tae
ddng eda thien tai, BOKH, dUpc
menh danh la mpl "liii mUa chao
Ida". Td sd lieu hdn 40 ndm, qua
nghien cdu nhan Ihay nhdng bieu
hien va tac dpng eua BDKH, thidn
tai dd'i vdi khu vuc Ha TTnh kha rd.
vdi cac bilu hien:
Su gia ldng nhiet do: TrUdc
kia nhidt dp eao nhat b day la 37380C nhung nay la 40 - 41^0,
thdm chl ed ndm ldn tdi 43^0.

Nhiet dp eao kem theo gid Lao
ndng keo dai (tU thdng 3-7) lam
cho da't dai bj khd ndng, lupng
nude bd'c hdi ldn ndn nhdng nPl
ban trude ddy chl keo dai khoang
2-3 thang thi nay dd ldi 4-5
thang, thdm chf edn diln ra 6
thang (td thang 3 de'n thang 8).
Theo tfnh toan ciia Bd TN&MT,
vao nam 2100 nhiel dp trung d
linh Ha Tinh tang 3,60C so vdi
nam 1964.
46

Blen dil khi hku lam gia tang cadng dp, tan suat lu tai Hk Tinh
Che dp mUa dien ra that
Ihudng: Mua cd sti bie'n dpng Idn
ca khdng gian va thdi gian xua't
hidn Cling nhu cudng dp. Thdi
gian mua khdng nhieu nhung
eudng dp mua Idn gay lu, lu quel
vdi miie nude ldn eao va cudng
sua't lu Idn, Hien lupng mua dam
trong vai thdp ky gan day it khi
xua't hidn nhUtrUdc day. Mua mua
trong thdp ky gan day thudng xuat
hien mudn va kd't thdc sdm hdn

Tai nguydn yg Moi truong | Ky 1-Thing2/2015

trudc. Td 2003 de'n nay, sd cOn
mua va tdng lupng mua giam hin
nhung cudng dp va lupng mifa
moi tran lai tdng manh, ca bietc6
khi lupng mUa cda mdt trdn dattfll
500 - 800 mm kem theo ldc xoay
gay lu nghiem trpng.
Hien tupng nudc biln dang,
xdm lan: Ddc biel, nguy hai hdn la
Sli gia ldng ciia hien tupng xSm
thi/c bd bien va nudc biln lan sSu


vao cac sdng. Den nay, nudc bien nhung benh anh hudng den cac
da lan sdu vao cac con sdng hon vung ddng ddn cu tren dia ban
10 km nda va hien tupng nudc linh. Benh tat vd sU chdt chde
biln ddng cung cao hdn 10 ndm dudi tac ddng eCia BDKH la mpt
trudc td 10 - 20 cm. Theo kjch qua trinh lien quan vdi nhau,
ban BDKH, muc nudc biln trung thdng qua nhieu cd ehe tac dpng
binh d Ha TTnh cd t h i tdng 65 cm va khdu cud'i cdng la nguydn nhdn
vdo ndm 2050, 75 em vao nam gdy bdnh ddn de'n bdnh tdt va Id
2070 va du ti'nh de'n nam 2100 cd vong cho con ngUdi.
thi tang khoang 1 m lam cho dien
Mdt trong nhi/ng hau qua cCia
tfch cac vung ven biln tinh Ha BDKH Id su gla tdng ve cudng dp,
TTnh se bj mat 143,9 km^ do nude sd lupng va dp bat thudng cda
biln dang. Vdi dien tfch ndy, Ha thidn tai. NhU mdl quy ludt, sau
TTnh la tinh cd dien tich bj ngap do thien tai moi trudng bj xao trdn
nUdc blen dang xe'p thd lu trong ldn, ngudn nUdc bj d nhidm ndng
ea nUdc sau Ddng bang sdng Cdu tUcae ngudn gay d nhidm bj ngdp

Long, ddng bang sdng Hdng va la nguydn nhan bung phat eae
tinh Thda Thidn Hue.
djch bdnh dudng rudt va cac benh
NhCfng hien tupng thien lai, Idy lan theo ngudn nUdc khac,
BDKH da anh hudng rat Idn de'n bao gdm ca cac bdnh cua dpng
ngudn luc tu nhidn vdng dd't ndy, vat, benh ed 6 djch tu nhidn, bdnh
lam anh hudng tieu cue den he tu ndi khac den.
thdng san xual ndng ldm nghiep
Hidn nay, Ha TTnh da cd mot
va an ninh luong thiic, ddng thdi sd to ehde phi ehfnh phd, mdt
xda di nhanh chdng cdc thanh trong sd do cd Trung tam Phat
qua ve xda ddi giam ngheo cda triln Ndng thdn ben vdng (SRD)
Ha TTnh. Ddi vdi ndng nghiep, cd da ho trp ngudi dan rat nhieu ve
tac dpng Idn den ndng sud't, thdi kie'n thdc cung nhu kha ndng thich
vu gieo trdng, tdng nguy eP lay dng, nang lUc phong chd'ng cac
lan sau benh trdn edy trdng, djch hien tupng thien tai. Ha TTnh cung
benh d gla sue, gia cam. Trong da day manh ehUdng trinh bao vd
thdi gian qua, hidn tupng mat va trdng rC/ng dau nguon, rdng
trang mda mdng xay ra d nhieu phdng hd ven biln; eai tao vdng
dja phUdng gay thiet hai nang ne eat ven biln, chd'ng hoang mac
dd'n nen kinh le. Thidn tai, BDKH hda; dau lu cung cd, bao vd vd
edn tac ddng de'n thdi vu. lam ndng cap mdt sd tuyen de biln, dd
thay ddi ca'u trtic mua vu, cp cau sdng, xay dung mdt sd cdng trinh
gidng, lang ehi phi san xud't, pha nha tru an da ndng kien cd phuc
v3 cd sd ha tang san xua't, mdl vu nhan dan trong mua bao, lu,
trudng bj pha hiiy... Lu lut lam xdy dung cac khu viic trd a'n cho
cho ngudi ddn khdng gieo cay tau thuyen trong mua mua bao...
dugc vy Ida mua.
Tuy nhien, ve lau dai, tinh vln can
Bid'n ddi khi hau da gay ra

nhieu bdnh lat do hau qua cda
thidn tai (nang ndng, ret hai, han
han, lu tut...) djeh bdnh gla tdng
(nhal la cac bdnh truyln nhilm
nhu sdt ret, sdt xual huyet, dich
la, djch cdm gia cam...). Day la

bid'n ddi that thudng cda thdi tiet,
ddc bidt la cac viing ven bien bj
nudc man xam thiic.
Giai phap dng pho

Phat huy ket qua va thdc day
manh me vide thtic hidn chUPng
trinh qudc gia da dupe trien khai
v l phd xanh da'l trdng, ddi niii
trpc, han che tdi da te nan chay
rdng, phuc hdi nhanh chdng he
sinh thai rung ngap mdn da bj tan
pha nang ne. Cd chien lupc ddng,
dap dng nhu cau gla tdng r^t
nhanh chdng ve nang lupng, nha't
la dien nang, phuc vu cdng
nghiep hda dat nude. Neu cao
yeu cau tidt kidm ndng lupng, han
che de'n mde can thie't vide sd
dung nguyen lieu hoa thach (than,
dau md, khi dot), sdm cd ke
hoach phdt triln ndng lupng sach.
Xay dung he thdng de bien theo

kjch ban BDKH d l dd sdc chdng
chpl vdi hien tupng nudc dang va
nudc dang do bao. Tuydn truyen
phd bie'n kie'n thde eho cpng ddng
ve KTTV va BOKH nham giOp
cpng ddng vda cd traeh nhiem
bao ve Trai Dal, mdi sinh mdi
trudng vda thieh dng vdi BOKH va
vda bao vd lai san, sinh ke va tfnh
mang cda chinh ho. Tdng kel, rut
ra cae kinh nghiem thanh cdng va
chua thanh cdng trong viec Cfng
phd vdi cae loai "thien tai" thudng
xuyen xay ra b ckc vdng ddng
bang thd'p, vung ven biln.
ChUPng trinh hanh dpng cOa
tinh can giai quyet d ba cap dp:
Cpng ddng, chfnh sach va nang
luc the ehe, trong do quan trpng
nhat ndng life the che. Can c6
mpt quy hoach tdng I h l phat triln de tai khoa hpc danh gia mot
KT - XH eho eu ddn nhCfng vdng each toan didn va khoa hpc ve khi
thudng xuyen bj anh hudng bdi hau va BOKH tren dia ban tinh
thidn tai; can nghien cdu, tuyin lam cp sd khoa hpc cho cac saeh
ehpn va lai tao nhCfng gid'ng edy lupc, chien lupc va cac blen phap
trdng - vat nudi ed kha ndng thfch dng pho vdi BDKH phu hpp va
Lfng cao, sdc chd'ng chju Idn vdi sti hieu qua."

Tai nguyen vg Moi traong |

Ky 1 • Thanp 2/2015

47