TL THÔNG TIN cổ ĐỘNG VAI TRÒ của hệ THỐNG NHÀ văn hóa TRONG xây DỰNG đời SỐNG văn hóa cơ sở

VAI TRÒ CỦA HỆ THỐNG NHÀ VĂN HÓA TRONG XÂY
DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA CƠ SỞ
MỞ ĐẦU
Cùng với quá trình dựng nước và giữ nước, nền văn hóa Việt
Nam đã hình thành và phát triển. Bằng lao động sáng tạo, ý chí đấu
tranh bền bỉ, kiên cường, nhân dân ta đã xây đắp nên được một nền
văn hóa kết tinh sức mạnh và in đậm dấu ấn bản sắc dân tộc, chứng
minh sức sống mãnh liệt và sự trường tồn của dân tộc Việt Nam. Bảo
vệ nền văn hóa dân tộc là nhiệm vụ, là mục tiêu của sự nghiệp dựng
nước và giữ nước. Nhận rõ vai trò của văn hóa trong sự nghiệp xây
dựng đất nước. Đảng ta đã có NQ 05 của Bộ chính trị về văn hóa Việt
Nam, đặc biệt là NQ Trung ương 5 – khóa VIII đã chỉ rõ: Việc xây
dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc
dân tộc là một bộ phận quan trọng của sự nghiệp cách mạng XHCN ở
nước ta.
Thời gian qua, công cuộc tuyên truyền vận động xây dựng nếp
sống văn minh, gia đình văn hóa, cơ sở văn hóa đã đạt được nhiều kết
quan trọng. Bước đầu hình thành nếp sống văn hóa mới, xây dựng
nông thôn mới, công bằng, văn minh, giàu đẹp. Tuy nhiên, việc tuyên
truyền vận động này trong cả nước nói chung và ở tỉnh Cà Mau nói
riêng thời gian qua còn rất nhiều khiêm tốn, trong quá trình chỉ đạo
và thực hiện đã bộc lộ nhiều vướng mắc cả về lý luận và thực tiễn,


chưa tạo được những mô hình đảm bảo chắc chắn và phù hợp với
từng vùng, từng miền, từng địa bàn dân cư.
Xác định được tầm quan trọng và tính bức thiết hiện nay của
cuộc vận động, đồng thời để đáp ứng được yêu cầu của cấp ủy Đảng,
chính quyền địa phương và nhân dân trong tỉnh. Xây dựng đời sống
văn hóa cơ sở có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong sự nghiệp xây dựng
CNXH, sự nghiệp đổi mới theo định hướng XHCN

CHƯƠNG II
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TRUNG TÂM VĂN HÓA

THÔNG TIN
I.Một số khái niệm
1.Văn hóa:
Có rất nhiều khái niệm về văn hóa nhưng chúng ta có thể hiểu
văn hóa như sau: “ văn hóa là hệ thống các giá trị vật chất và tinh
thần được sáng tạo, tích lũy trong lịch sử nhờ quá trình hoạt động
thực tiễn của con người trong các cộng đồng xã hội, các giá trị này
được cộng đồng chấp nhận, vận hành trong đời sống xã hội và liên
tiếp truyền lại cho thế hệ sau. Văn hóa thể hiện trình độ phát triển và
những đặc tính riêng của mỗi dân tộc”.
2.

Trung tâm văn hóa thông tin

Trung tâm văn hóa thông tin được coi là những thiết chế văn hóa
thông tin phục vụ đắc lực cho nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội, an
ninh, quốc phòng, thúc đẩy và nâng cao hoạt động văn hóa của quấn
chúng nhân dân và sự nghiệp xây dựng trong sự nghiệp xã hội hóa.
Hoạt động của Trung tâm văn hóa thông tin đã góp phần tích cực vào
việc đưa đường lối, chính sách của Đảng đến với nhân dân và sự
nghiệp xây dựng, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, tạo ra
môi trường xây dựng phát triển tài năng cho đất nước nhất là quá

trình đời sống văn hóa cơ sở, đã có nhiều công trình văn hóa đáp ứng
nhu cầu sinh hoạt văn hóa và cung cấp thông tin cho quần chùng
nhân dân ở địa phương cơ sở .
Do sự phát triển không đồng đều giữa các vùng, các miền, các
khu vực và do nhận thức của chính quyền các cấp cho nên ở nước ta
hiện nay, hoạt động văn hóa thông tin còn tồn tại nhiều mô hình tổ
chức và các tên gọi khác nhau, đó là: Nhà văn hóa, Nhà văn hóa
trung tâm, nhà thông tin triển lãm, Trung tâm văn hóa thông tin;
Trung tâm văn hóa thông tin triển lãm, Trung tâm văn hóa thông tin
thể thao…nhưng mô hình phổ biến và phù hợp nhất hiện nay vẫn
được gọi là Trung tâm văn hóa thông tin.” Như vậy, Trung tâm văn
hóa thông tin là một thiết chế Trung tâm văn hóa thông tin tổng hợp,
đa chức năng được chính quyền các cấp thành lập để đảm bảo những
hoạt động chuyên môn so ngành dọc hướng dẫn nhằm tuyên truyền
giáo dục và cổ vũ động viên nhân dân thực hiện các nhiệm vụ chính
trị của Trung ương và địa phương. Đồng thời tạo điều kiện cho nhân
dân tham gia hưởng thụ và sáng tạo ra các giá trị văn hóa”.
1.1.

Vai trò của Trung tâm văn hóa thông tin trong việc xây

dựng đời sống văn hóa cơ sở của tỉnh Cà Mau hiện nay
Trung tâm văn hóa thông tin là thiết chế văn hóa quan trọng
trong hoạt động giáo dục chính trị và tư tưởng của Đảng ủy các cấp
đối với quần chúng nhân dân. Trong bất kỳ giai đoạn cách mạng nào,


Trung tâm văn hóa thông tin cũng thể hiện rõ vai trò vị trí của mình
trong sự nghiệp cách mạng của Đảng.
Trung tâm văn hóa thông tin là công cụ phục vụ đắc lực cho việc

tuyên truyền giáo dục, cổ vũ toàn dân thực hiện các nhiệm vụ chính
trị của Đảng và các chủ trương, biện pháp của địa phương.
Trung tâm văn hóa thông tin là một thể chế văn hóa tổng hợp , đa
chức năng được chính quyền các cấp thành lập để đảm bảo những
hoạt động, chuyên môn do ngành dọc hướng dẫn nhằm tuyên truyền
giáo dục và cổ vũ nhân dân thực hiện các nhiệm vụ chính trị của
Trung ương và địa phương. Ngoài việc tổ chức, thông báo, giải thích
đường lối chủ trương chính sách mới của Đảng thông qua ngôn ngữ
có sự hỗ trợ của các phương tiện nghệ thuật ra, nội dung thông tin
còn được biểu hiện qua các hình thức như: Khẩu hiệu, biểu ngữ, cổ
động, các cụm cổ động, các cuộc mít tinh…
Qua đó cho thấy Trung tâm văn hóa thông tin thực sự là nơi tập
hợp rộng rãi quần chúng nhân dân là nơi thường xuyên diễn ra các
hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng có tổ chức, có nề nếp và hấp
dẫn thực sự trở thành công cụ sắc bén trong hoạt động giáo dục chính
trị tư tưởng có tổ chức.
Mọi hoạt động của Trung tâm văn hóa thông tin đều lấy quần
chúng nhân dân làm đối tượng phục vụ. Vì các hoạt động của Trung
tâm văn hóa thông tin là bổ ích, hấp dẫn và đáp ứng nhu cầu lợi ích


của con người thông qua những hoạt động đó giúp con người vươn
tới những giá trị chân-thiện-mĩ. Đây được xem là nơi giáo dục văn
hóa ngoài nhà trường góp phần hình thành nhân cách con người trong
thế hệ mới.
Trung tâm văn hóa thông tin là hạt nhân thúc đẩy phong trào toàn
dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa cơ sở.
Trung tâm văn hóa thông tin ngoài nhiệm vụ tổ chức tốt các hoạt
động của mình còn phải thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu tổ chức hoạt
động mẫu và áp dụng rộng rãi trong xã hội đồng thời phải trực tiếp

hướng dẫn cho các đơn vị cấp dưới. Thực tiễn cho thấy nơi nào xây
dựng tổ chức, duy trì đều đặn các hoạt động của Trung tâm văn hóa
thông tin thì nơi đó đời sống văn hóa ở cơ sở cũng nâng lên rõ rệt và
rộng khắp.


CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.

Khái niệm đời sống văn hóa

Là khái niệm chỉ sự tổng hòa các điều kiện vật chất, tinh thần,
hoàn cảnh, các sản phẩm văn hóa, hoạt động văn hóa, thiết chế văn
hóa... được con người nhận thức và thực thi một cách tự giác, có định
hướng nhằm xây dựng một đời sống văn hóa lành mạnh, đáp ứng
những nhu cầu văn hóa đa dạng và không ngừng tăng lên của các
tầng lớp nhân dân trên các địa bàn dân cư. Chất lượng của đời sống
văn hóa cao hay thấp đều phụ thuộc vào năng lực sáng tạo của con
người để tạo ra các sản phẩm văn hóa.
Xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở là điều kiện thiết yếu để bồi
đắp nền tảng tinh thần cho xã hội; là bước đi ban đầu mang tính hiện
thực, trực tiếp để xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc, xây dựng hoàn thiện thể chế, thiết chế văn hóa cộng đồng; góp
phần tạo điều kiện cần thiết để nhân dân phát huy và thực hiện quyền
làm chủ của mình trong sáng tạo, hưởng thụ các giá trị văn hóa, nghệ
thuật, xây dựng lối sống văn minh, lịch sự, giữ gìn trật tự, kỷ cương;
không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân và
tạo ra động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa xã hội, đảm bảo
ổn định chính trị.
Đảng ta đã khẳng định: Chúng ta phải có trách nhiệm xây dựng

một nền văn hóa của dân, do dân, vì dân. Việc xây dựng đời sống văn


hóa ở cơ sở có ý nghĩa như bước đi ban đầu của toàn bộ sự nghiệp
văn hóa. Sự nghiệp văn hóa phải do chính nhân dân xây dựng, nhân
dân phải là chủ thể sáng tạo văn hóa chứ không phải là chủ thể tiêu
thụ văn hóa.
Từ lâu nước ta đã có những thiết chế văn hóa để xây dựng đời
sống văn hóa mới như: Nhà văn hóa, thư viện, nhà truyền thống, bảo
tàng, công viên văn hóa... Những thiết chế đó đã trở thành nơi sinh
hoạt văn hóa cộng đồng, đáp ứng nhu cầu của nhân dân về hưởng
thụ, sáng tạo và bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc Việt Nam.
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, “thiết chế văn hóa là chỉnh
thể văn hóa hội tụ đầy đủ các yếu tố: cơ sở vật chất, bộ máy tổ chức,
nhân sự, quy chế hoạt động, nguồn kinh phí; chỉ riêng ngôi nhà hoặc
công trình văn hóa chưa đủ để gọi là thiết chế văn hóa”.
Nhà văn hóa (NVH) là một thiết chế văn hóa hàng ngày đồng
hành với đời sống nhân dân và là một phần không thể thiếu của xã
hội. Vì vậy, NVH có vai trò quan trọng trong việc xây dựng đời sống
văn hóa cơ sở tại địa phương.
Thứ nhất, NVH đáp ứng nhu cầu sáng tạo, học tập, trao đổi,
hưởng thụ, gìn giữ văn hóa, luyện tập thể dục thể thao của các tầng
lớp nhân dân. Cơ sở vật chất của hệ thống nhà văn hóa tạo điều kiện
thuận lợi để nhân dân thường xuyên đến sinh hoạt, trao đổi thông tin,
rèn luyện thân thể để có sức khỏe làm việc, lao động, xây dựng, bảo
vệ tổ quốc, học hỏi lẫn nhau và thắt chặt thêm tình đoàn kết. Những


điều này sẽ không có được nếu hệ thống NVH yếu kém, thiếu thốn,
lạc hậu, tạm bợ. Thực tế đã cho thấy, nhiều giá trị văn hóa quý báu

của dân tộc, như hát xoan, hát bội, đờn ca tài tử, quan họ... đã được
giữ gìn, nuôi dưỡng, phát huy từ thế hệ này sang thế hệ khác từ
những NVH, trung tâm văn hóa giản dị của xã, thôn... mà không nhất
thiết phải là ở các nhà hát, sân khấu lớn với trang thiết bị hiện đại.
Thứ hai, hệ thống NVH giữ vai trò nòng cốt trong tổ chức các
hoạt động tuyên truyền nhiệm vụ chính trị, xã hội ở địa phương; là cơ
sở vật chất, công cụ trực tiếp và đắc lực của cấp ủy, chính quyền
trong lãnh đạo quần chúng thực hiện các nhiệm vụ chính trị. Các
quan điểm, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước
có đến được với đại đa số quần chúng nhân dân hay không một phần
quan trọng là nhờ ở hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở. Đây cũng là nơi
để nhân dân “tăng thêm sức đề kháng” đối với những luận điệu sai
trái, chống phá cách mạng, chống phá Đảng và Nhà nước... trong tình
hình nước ta vẫn phải cảnh giác, đấu tranh với âm mưu “diễn biến
hòa bình” của các thế lực thù địch.
Thứ ba, NVH chính là nơi để nâng cao đời sống tinh thần và hiểu
biết về pháp luật của nhân dân, từ đó giảm thiểu các tệ nạn xã hội,
như ma túy, mại dâm, trộm cắp, vi phạm trật tự an toàn giao thông, vi
phạm cảnh quan đô thị... Các buổi sinh hoạt văn hóa ở cơ sở cũng
chính là môi trường thuận lợi để nhân dân mạnh dạn đóng góp ý kiến
với các cấp ủy đảng, chính quyền, góp phần xây dựng đất nước ngày


càng giàu mạnh. Mỗi công dân tốt, mỗi gia đình văn hóa ngay tại địa
phương chính là một viên gạch để xây dựng ngôi nhà tổ quốc. Điều
này đã, đang và sẽ được chứng minh từ hệ thống thiết chế văn hóa cơ
sở, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa khi bà con nhân dân chủ yếu
chỉ gần gũi với già làng, trưởng bản, cán bộ xã...
Thứ tư, các NVH đang góp phần phát triển xã hội một cách bền
vững. Cơ sở vật chất của hệ thống NVH là nơi tổ chức các hoạt động

văn hóa phù hợp với tư tưởng, chuẩn mực đạo đức, lối sống và nhất
là phong tục, tập quán của từng vùng, miền, dân tộc. Con người
không chỉ có nhu cầu ăn, mặc, đi lại... mà đang ngày càng hướng tới
lối sống lành mạnh, chất lượng cuộc sống tốt hơn. Các NVH hiện
trong hệ thống thiết chế văn hóa đang góp phần phát huy tác dụng
này.
Thứ năm, hệ thống các NVH có ý nghĩa thúc đẩy sự nghiệp CNH
- HĐH đất nước, nhất là trong việc xây dựng nông thôn mới. Trong
19 tiêu chí để được công nhận là nông thôn mới có tiêu chí: NVH và
khu thể thao xã đạt chuẩn của Bộ VHTTDL, tỷ lệ thôn có NVH và
khu thể thao thôn đạt chuẩn của Bộ VHTTDL là 100%. Tiêu chí này,
một mặt góp phần xây dựng nông thôn mới; mặt khác, tạo điều kiện
để người dân nông thôn nâng cao mức thụ hưởng văn hóa, khắc phục
tình trạng chênh lệch về mức hưởng thụ văn hóa của nhân dân giữa
thành thị và nông thôn. Thiết chế văn hóa của nông thôn hiện đại
không chỉ có cây đa, bến nước, sân đình mà còn có nhiều cơ sở vật


chất khác cũng như đội ngũ cán bộ có tâm, có tầm và nhất là tha thiết
với di sản văn hóa của dân tộc.
Thứ sáu, xây dựng và hoàn thiện các thiết chế văn hóa, trong đó
có hệ thống các NVH là góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc mà Nghị quyết Trung ương 5 khóa
VIII đã đề ra. Xây dựng hệ thống NVH các cấp trở thành một nhu
cầu bức thiết, một đòi hỏi chính đáng của nhân dân. Mỗi người dân,
mỗi thôn, xóm... là một minh chứng sống động, trực quan của bản sắc
văn hóa dân tộc. Bản sắc văn hóa này chỉ có thể hiện hữu, phát triển
mạnh mẽ và trường tồn trong điều kiện thiết chế văn hóa đầy đủ,
vững mạnh, hoạt động hiệu quả.
Thứ bảy, nói đến vai trò của hệ thống các NVH không thể không

kể đến sự cần thiết, tầm quan trọng của công tác quản lý hoạt động
NVH. Công tác quản lý phải được tiến hành trên tinh thần dân chủ,
xã hội hóa, lấy tư tưởng mỹ học Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam làm kim chỉ nam.
Lực lượng cán bộ, cơ quan quản lý hoạt động NVH giỏi về chuyên
môn nghiệp vụ, có kỹ năng, có đạo đức sẽ giúp định hướng và tổ
chức các hoạt động văn hóa một cách sáng tạo, hiệu quả; đồng thời,
đề xuất các cơ quan cấp trên giúp đỡ, tạo điều kiện phát huy tốt vai
trò của các công trình thiết chế văn hóa trên phạm vi cả nước.
Trong nhiều năm qua, hệ thống các NVH trong cả nước đã được
chú trọng đầu tư. Cơ sở vật chất ngày càng đầy đủ, đồng bộ. Phong


trào xây dựng các NVH, nâng cao chất lượng các hoạt động văn hóa
thể thao cơ sở ngày càng được tiến hành rộng khắp. Phong trào “Toàn
dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã thu được nhiều thành
tựu; ngày càng phát triển sâu rộng trên khắp các vùng, miền của đất
nước; được các cấp ủy đảng, chính quyền quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo;
được các ngành, các đoàn thể hưởng ứng; được các tầng lớp nhân dân
đồng tình thực hiện. Do đó, phong trào đã có tác động tích cực, sâu
sắc, toàn diện đến nhiều lĩnh vực của đời sống, thực sự trở thành giải
pháp quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa
VIII về xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà
bản sắc dân tộc, Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI về xây dựng và
phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển
bền vững đất nước. Phong trào người tốt việc tốt cũng đã góp phần
tích cực vào việc hình thành nhân cách con người trong xây dựng đời
sống văn hóa cơ sở. Xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở đã tạo điều
kiện để các tầng lớp nhân dân được hưởng thụ và tham gia các hoạt
động văn hóa, văn nghệ, thể dục - thể thao, là một trong những chủ

trương, chính sách văn hóa lớn của Đảng và Nhà nước; cũng là một
trong những nội dung trọng tâm của phong trào Toàn dân đoàn kết
xây dựng đời sống văn hóa.
Bên cạnh những thành tựu đạt được, hệ thống các NVH và công
tác quản lý NVH ở nước ta hiện nay vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế.
NVH ở nhiều nơi trong tình trạng xuống cấp, chắp vá, thiếu đồng bộ


và hiệu quả sử dụng còn thấp. Nhiều NVH được xây dựng nhưng tần
suất sử dụng rất ít, hoặc sử dụng sai mục đích. Không ít NVH còn bị
bỏ hoang, xuống cấp. Nhiều địa phương, nhất là các khu vực nông
thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng
biên giới, hải đảo chưa có đủ quỹ đất như quy định cũng như thiếu
kinh phí, thiếu đội ngũ cán bộ để xây dựng hệ thống NVH. Ở nhiều
NVH, hoạt động văn hóa còn quá nghèo nàn, chưa đáp ứng nhu cầu
của nhân dân. Nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất tập trung rất
nhiều lao động nhưng chưa có NVH để nâng cao chất lượng cuộc
sống cũng như để họ yên tâm công tác, gắn bó lâu dài với doanh
nghiệp.
Để hoàn thiện, nâng cao hiệu quả của hệ thống NVH phục vụ
công cuộc xây dựng đất nước và nhân dân trong thời kỳ mới đòi hỏi
phải tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp. Các cấp quản lý phải chú
trọng đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, tổ chức quản lý
NVH, quan tâm đầu tư kinh phí xây dựng, tổ chức hoạt động, trong
đó có sự đầu tư của Nhà nước và sự đóng góp của nhân dân; quy
hoạch, đào tạo và sử dụng tốt đội ngũ cán bộ; hoàn thiện hệ thống
văn bản quy phạm pháp luật, quy chế đối với hoạt động NVH. Mỗi
địa phương, cơ sở phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền về văn hóa và
nhiệm vụ phát triển văn hóa gắn liền với phát triển kinh tế, ổn định
chính trị, an sinh xã hội; phát huy hiệu quả của thiết chế NVH, góp

phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân...


Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp
thời phát hiện, khắc phục những sai lệch, tiêu cực, có biện pháp giải
quyết phù hợp và biểu dương, khen thưởng những cá nhân, tập thể có
thành tích tốt trong công tác.