Luận văn thạc sỹ - Quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa

BỘ GIÁO DỤC VÀO ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o--------

LÊ TIẾN DŨNG

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ CỦA
CHÍNH QUYỀN HUYỆN TĨNH GIA TỈNH THANH HÓA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
MÃ NGÀNH: 8340410

Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS NGUYỄN ĐÌNH HƯƠNG

HÀ NỘI 2018


LỜI CAM ĐOAN

Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi thực hiện và không vi
phạm yêu cầu về trung thực trong học thuật.

Tác giả luận văn

Lê Tiến Dững


LỜI CÁM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình và sự

đóng góp quý báu của nhiều tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện để tôi hoàn thành bản
luận văn này.
Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn GS.TS Nguyễn Đình Hương đã trực
tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành bản luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô của Viện Đào tạo sau đại học, các
thầy cô Viện Tài chính ngân hàng và Kinh tế quốc tế đã giúp đỡ tôi hoàn thành khóa
học và thực hiện luận văn.
Xin chân thành cám ơn các lãnh đạo, cán bộ của UBND huyện Tĩnh Gia và
UBND các xã trên địa bàn huyện Tĩnh Gia đã giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra
thu thập số liệu. Cám ơn các vị lãnh đạo ngân hàng và các khách hàng trong quá
trình điều tra phỏng vấn cung cấp số liệu để tôi hoàn thành bản luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn

Lê Tiến Dững


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................2
LỜI CÁM ƠN.................................................................................................3
MỤC LỤC.......................................................................................................i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT................................................................vi
DANH SÁCH CÁC BẢNG.........................................................................vii
CHƯƠNG 1....................................................................................................ii
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH CẤP XÃ CỦA CHÍNH QUYỀN HUYỆN........................................ii
CHƯƠNG 2...................................................................................................iv
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA, TỈNH THANH HÓA.............................................iv
CHƯƠNG 3..................................................................................................vii

PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN
SÁCH XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA ĐẾN NĂM 2025......................vii
KẾT LUẬN.................................................................................................viii
MỞ ĐẦU........................................................................................................1
CHƯƠNG 1....................................................................................................9
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ............................9
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ...............................................................9
1.1 Ngân sách xã.............................................................................................9
1.1.1 Khái niệm và đặc điểm ngân sách xã.................................................9
1.1.1.1 Khái niệm....................................................................................9
1.1.1.2 Đặc điểm...................................................................................10


1.1.2 Vai trò của ngân sách xã...................................................................11
1.1.3 Nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách xã..................................12
1.1.3.1 Nguồn thu của ngân sách xã (Thông tư 344/2016)....................12
1.1.3.2 Nhiệm vụ chi của ngân sách......................................................13
1.2 Quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện.........................................14
1.2.1 Khái niệm quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện.................14
1.2.2 Nguyên tắc cơ bản về quản lý ngân sách xã.....................................16
1.2.3 Nội dung quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện...................16
1.2.3.1 Lập dự toán ngân sách xã..........................................................16
1.2.3.2 Chấp hành dự toán ngân sách xã...............................................17
1.2.3.3 Kế toán, quyết toán ngân sách xã..............................................19
1.2.3.4 Kiểm tra, giám sát.....................................................................21
1.2.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách xã..............................22
1.2.4.1 Nhân tố khách quan..................................................................22
1.2.4.2 Nhân tố chủ quan......................................................................23
1.2.5 Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện........24
1.3 Cơ sở thực tiễn của quản lý ngân sách xã...............................................24

1.3.1 Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã tại một số địa phương trong nước
............................................................................................................................. 24
1.3.1.1 Kinh nghiệm Quản lý ngân sách xã tại huyện Tiên Du, tỉnh Bắc
Ninh.................................................................................................................24
1.3.1.2 Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã tại huyện Hoa Lư - tỉnh Ninh
Bình.................................................................................................................26
1.3.2 Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa....28
CHƯƠNG 2..................................................................................................30
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA, TỈNH THANH HÓA............................................30


2.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Tĩnh Gia có ảnh hưởng đến
quản lý ngân sách xã................................................................................................30
2.1.1 Đặc điểm tự nhiên............................................................................30
2.1.1.1. Vị trí địa lý...............................................................................30
2.1.1.2. Địa hình...................................................................................30
2.1.1.3. Đất đai......................................................................................31
2.1.1.4. Khí hậu, thuỷ văn....................................................................31
2.1.1.5. Tài nguyên nhiên nhiên - Tài nguyên khoáng sản:...................31
2.1.2 Đặc điểm Kinh tế xã hội..................................................................31
2.1.3 Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình phát triển kinh tế - xã
hội huyện Tĩnh Gia trong thời gian tới.................................................................33
2.1.3.1. Thuận lợi:.................................................................................33
2.1.3.2. Khó khăn..................................................................................34
2.2 Thực trạng quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện Tĩnh Gia, tỉnh
Thanh Hóa giai đoạn 2015 - 2017............................................................................34
2.2.1 Thực trạng tổng hợp và phân bổ dự toán..........................................34
2.2.1.1. Dự toán thu NSX.....................................................................34
2.2.1.2. Dự toán chi NSX......................................................................36

2.2.2 Tổng hợp, quyết toán ngân sách xã..................................................37
2.2.2.1. Tổng hợp Thực hiện thu NSX..................................................37
2.2.2.2. Tổng hợp thực hiện chi NSX:..................................................43
2.2.2.2. Quyết toán NSX:......................................................................52
2.2.3 Kiểm tra, giám sát ngân sách xã.......................................................57
2.2.3.1. Công tác kiểm tra, giám sát......................................................57
2.2.3.1. Công tác kiểm toán:................................................................59
2.3 Đánh giá quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện Tĩnh Gia...........59
2.3.1 Kết quả đạt được..............................................................................59


2.3.1.1. Kết quả chung..........................................................................59
2.3.1.2.Công tác thực hiện thu Ngân sách xã........................................60
2.3.1.3.Công tác thực hiện chi Ngân sách xã........................................61
2.3.2. Những hạn chế................................................................................62
2.3.1.1. Lập dự toán Ngân sách.............................................................63
2.3.1.2. Về thu Ngân sách.....................................................................63
2.3.1.3. Về chi Ngân sách.....................................................................65
2.3.3 Nguyên nhân hạn chế.......................................................................67
2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan.........................................................67
2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan.............................................................68
CHƯƠNG 3..................................................................................................70
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN..................................70
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA ĐẾN
NĂM 2025...............................................................................................................70
3.1 Mục tiêu và phương hướng hoàn thiện quản lý ngân sách xã trên địa bàn
huyện Tĩnh Gia........................................................................................................70
3.1.1 Mục tiêu quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Tĩnh Gia............70
3.1.2 Định hướng hoàn thiện quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Tĩnh
Gia.......................................................................................................................71

3.2 Giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Tĩnh Gia72
3.2.1 Hoàn thiện lập dự toán ngân sách....................................................72
3.2.2Hoàn thiện tổng hợp, quyết toán ngân sách xã..................................73
3.2.2.1. Quản lý thu ngân sách:.............................................................73
3.2.2.2. Giải pháp quản lý chi ngân sách...............................................78
3.2.2.3. Hoàn thiện công tác quyết toán ngân sách...............................82
3.2.3Hoàn thiện kiểm tra, giám sát ngân sách xã......................................83
3.2.4 Các giải pháp khác...........................................................................83


3.2.4.1. Đẩy mạnh công khai trong quản lý NSX..................................83
3.3.3.2. Nâng cao năng lực quản lý của cán bộ quản lý NSX...............83
3.3 Kiến nghị................................................................................................84
3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước............................................................84
3.3.2. Kiến nghị đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa và Ủy ban nhân
dân huyện Tĩnh Gia.............................................................................................86
KẾT LUẬN..................................................................................................88


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
BTC
ĐTPT
GPMB
HĐND
KBNN
KKTNS
NSĐP
NSNN
NSX

UBND

Giải nghĩa
Bộ tài chính
Đầu tư phát triển
Giải phóng mặt bằng
Hội đồng nhân dân
Kho bạc nhà nước
Khu kinh tế Nghi Sơn
Ngân sách địa phương
Ngân sách nhà nước
Ngân sách xã
Ủy ban nhân dân


DANH SÁCH CÁC BẢNG
LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................2
LỜI CÁM ƠN.................................................................................................3
MỤC LỤC.......................................................................................................i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT................................................................vi
DANH SÁCH CÁC BẢNG.........................................................................vii
CHƯƠNG 1....................................................................................................ii
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH CẤP XÃ CỦA CHÍNH QUYỀN HUYỆN........................................ii
CHƯƠNG 2...................................................................................................iv
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA, TỈNH THANH HÓA.............................................iv
CHƯƠNG 3..................................................................................................vii
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN
SÁCH XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA ĐẾN NĂM 2025......................vii

KẾT LUẬN.................................................................................................viii
MỞ ĐẦU........................................................................................................1
CHƯƠNG 1....................................................................................................9
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ............................9
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ...............................................................9
1.1 Ngân sách xã.............................................................................................9
1.1.1 Khái niệm và đặc điểm ngân sách xã.................................................9
1.1.1.1 Khái niệm....................................................................................9
1.1.1.2 Đặc điểm...................................................................................10
1.1.2 Vai trò của ngân sách xã...................................................................11


1.1.3 Nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách xã..................................12
1.1.3.1 Nguồn thu của ngân sách xã (Thông tư 344/2016)....................12
1.1.3.2 Nhiệm vụ chi của ngân sách......................................................13
1.2 Quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện.........................................14
1.2.1 Khái niệm quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện.................14
1.2.2 Nguyên tắc cơ bản về quản lý ngân sách xã.....................................16
1.2.3 Nội dung quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện...................16
1.2.3.1 Lập dự toán ngân sách xã..........................................................16
1.2.3.2 Chấp hành dự toán ngân sách xã...............................................17
1.2.3.3 Kế toán, quyết toán ngân sách xã..............................................19
1.2.3.4 Kiểm tra, giám sát.....................................................................21
1.2.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách xã..............................22
1.2.4.1 Nhân tố khách quan..................................................................22
1.2.4.2 Nhân tố chủ quan......................................................................23
1.2.5 Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện........24
1.3 Cơ sở thực tiễn của quản lý ngân sách xã...............................................24
1.3.1 Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã tại một số địa phương trong nước
............................................................................................................................. 24

1.3.1.1 Kinh nghiệm Quản lý ngân sách xã tại huyện Tiên Du, tỉnh Bắc
Ninh.................................................................................................................24
1.3.1.2 Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã tại huyện Hoa Lư - tỉnh Ninh
Bình.................................................................................................................26
1.3.2 Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa....28
CHƯƠNG 2..................................................................................................30
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA, TỈNH THANH HÓA............................................30


2.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Tĩnh Gia có ảnh hưởng đến
quản lý ngân sách xã................................................................................................30
2.1.1 Đặc điểm tự nhiên............................................................................30
2.1.1.1. Vị trí địa lý...............................................................................30
2.1.1.2. Địa hình...................................................................................30
2.1.1.3. Đất đai......................................................................................31
2.1.1.4. Khí hậu, thuỷ văn....................................................................31
2.1.1.5. Tài nguyên nhiên nhiên - Tài nguyên khoáng sản:...................31
2.1.2 Đặc điểm Kinh tế xã hội..................................................................31
2.1.3 Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình phát triển kinh tế - xã
hội huyện Tĩnh Gia trong thời gian tới.................................................................33
2.1.3.1. Thuận lợi:.................................................................................33
2.1.3.2. Khó khăn..................................................................................34
2.2 Thực trạng quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện Tĩnh Gia, tỉnh
Thanh Hóa giai đoạn 2015 - 2017............................................................................34
2.2.1 Thực trạng tổng hợp và phân bổ dự toán..........................................34
2.2.1.1. Dự toán thu NSX.....................................................................34
2.2.1.2. Dự toán chi NSX......................................................................36
2.2.2 Tổng hợp, quyết toán ngân sách xã..................................................37
2.2.2.1. Tổng hợp Thực hiện thu NSX..................................................37

2.2.2.2. Tổng hợp thực hiện chi NSX:..................................................43
2.2.2.2. Quyết toán NSX:......................................................................52
2.2.3 Kiểm tra, giám sát ngân sách xã.......................................................57
2.2.3.1. Công tác kiểm tra, giám sát......................................................57
2.2.3.1. Công tác kiểm toán:................................................................59
2.3 Đánh giá quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện Tĩnh Gia...........59
2.3.1 Kết quả đạt được..............................................................................59


2.3.1.1. Kết quả chung..........................................................................59
2.3.1.2.Công tác thực hiện thu Ngân sách xã........................................60
2.3.1.3.Công tác thực hiện chi Ngân sách xã........................................61
2.3.2. Những hạn chế................................................................................62
2.3.1.1. Lập dự toán Ngân sách.............................................................63
2.3.1.2. Về thu Ngân sách.....................................................................63
2.3.1.3. Về chi Ngân sách.....................................................................65
2.3.3 Nguyên nhân hạn chế.......................................................................67
2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan.........................................................67
2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan.............................................................68
CHƯƠNG 3..................................................................................................70
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN..................................70
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA ĐẾN
NĂM 2025...............................................................................................................70
3.1 Mục tiêu và phương hướng hoàn thiện quản lý ngân sách xã trên địa bàn
huyện Tĩnh Gia........................................................................................................70
3.1.1 Mục tiêu quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Tĩnh Gia............70
3.1.2 Định hướng hoàn thiện quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Tĩnh
Gia.......................................................................................................................71
3.2 Giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Tĩnh Gia72
3.2.1 Hoàn thiện lập dự toán ngân sách....................................................72

3.2.2Hoàn thiện tổng hợp, quyết toán ngân sách xã..................................73
3.2.2.1. Quản lý thu ngân sách:.............................................................73
3.2.2.2. Giải pháp quản lý chi ngân sách...............................................78
3.2.2.3. Hoàn thiện công tác quyết toán ngân sách...............................82
3.2.3Hoàn thiện kiểm tra, giám sát ngân sách xã......................................83
3.2.4 Các giải pháp khác...........................................................................83


3.2.4.1. Đẩy mạnh công khai trong quản lý NSX..................................83
3.3.3.2. Nâng cao năng lực quản lý của cán bộ quản lý NSX...............83
3.3 Kiến nghị................................................................................................84
3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước............................................................84
3.3.2. Kiến nghị đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa và Ủy ban nhân
dân huyện Tĩnh Gia.............................................................................................86
KẾT LUẬN..................................................................................................88


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o--------

LÊ TIẾN DŨNG

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ CỦA
CHÍNH QUYỀN HUYỆN TĨNH GIA TỈNH THANH HÓA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
MÃ NGÀNH: 8340410

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN THẠC SĨ

Hà Nội 2018


i

MỞ ĐẦU
Chính quyền cấp xã là chính quyền trực tiếp, gắn bó mật thiết nhất với người
dân và là đại diện của Nhà nước giải quyết mối quan hệ lợi ích giữa Nhà nước và
nhân dân. Gắn kết hoạt động bình thường của chính quyền cấp xã là ngân sách cấp
xã (gọi chung là ngân sách xã), phương tiện vật chất đảm bảo sự hoạt động bình
thường của chính quyền cấp xã, là công cụ tài chính giúp chính quyền cấp xã thực
hiện chức năng, nhiệm vụ được giao. Ngân sách cấp xã phải là công cụ thực sự và
phương tiện vật chất bằng tiền tương xứng để thực hiện nhiệm vụ đó.
Những năm trước đây, do điều kiện địa lý, thổ nhưỡng, thời tiết… Tĩnh Gia
luôn nằm trong số những huyện nghèo của tỉnh, đời sống nhân dân còn hết sức khó
khăn. Nhờ sự quan tâm của Trung ương, của tỉnh, nhất là từ khi Khu Kinh tế Nghi
Sơn được thành lập và đi vào hoạt động đã tạo động lực lớn, thúc đẩy kinh tế - xã
hội của địa phương phát triển và thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao. Để thực hiện
được thắng lợi các nhiệm vụ trên thì NSNN nói chung và ngân sách xã nói riêng
đóng một vai trò rất quan trọng. Trong những năm vừa qua, công tác quản lý ngân
sách xã đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể được thể hiện cụ thể qua nguồn thu
ngân sách xã không ngừng tăng lên, ngoài các khoản thu thường xuyên, ngân sách
xã đã tích cực khai thác và huy động các nguồn khác tại địa phương. Điều này đã
góp phần không nhỏ trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện
Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa. Bên cạnh những kết quả đạt được thì công tác quản lý
NSX huyện Tĩnh Gia vẫn còn nhiều bất cập. Trong đó phải kể đến:Một số xã kế
toán tham mưu cho UBND xã lập dự toán thu đầu năm để trình HĐND xã thông
qua chưa sát với khả năng thu theo phân cấp địa phương được hưởng và được thu;
việc lập dự toán chi chưa nắm rõ các chính sách, tiêu chuẩn định mức chi ngân sách

nên phân bổ các khoản chi chưa đầy đủ; việc chấp hành thu ngân sách xã còn nhiều
bất cập như các khoản thu phí, lệ phí, thu từ xử phạt vi phạm hành chính, phạt, tịch
thu khác theo quy định của pháp luật...cấp xã được hưởng 100% nhưng một số xã
thu không quyết liệt, chưa khai thác hết nguồn thu vì vậy thu không đạt kế hoạch
giao…


ii

Do đó, để việc thu, chi ngân sách xã trên địa bàn huyện Tĩnh Gia được chấp
hành đúng luật Ngân sách đã ban hành năm 2015 và hướng dẫn tại Thông tư số
344/2016/TT-BTC, ngày 30/12/2016 của Bộ Tài Chính quy định về quản lý ngân
sách xã và các hoạt động tài chính khác của xã, phường, thị trấn thì việc nâng cao
hiệu quả quản lý ngân sách xã là hết sức cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Do đó,
tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý ngân sách xã của chính quyền
huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa” làm Luận văn thạc sĩ của mình.
Luận văn được thực hiện nhằm đạt được các mục tiêu nghiên cứu sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý ngân sách xã và khung nghiên cứu
về quản lý ngân sách xã của chính quyền cấp huyện
- Phân tích thực trạng quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện Tĩnh Gia
từ 2015 đến 2017
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý ngân sách xã của chính
quyền huyện tĩnh Gia đến năm 2025

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH CẤP XÃ CỦA CHÍNH QUYỀN HUYỆN
Ngân sách xã
Ngân sách xã (NSX) là hệ thống các mối quan hệ kinh tế giữa chính quyền
Nhà nước cấp xã với nhân dân phát sinh trong quá trình huy động và sử dụng các

nguồn tài chính nhằm đảm bảo yêu cầu thực hiện các chức năng quản lý, điều hành
nền kinh tế - xã hội trên địa bàn xã. NSX là NS của chính quyền nhà nước cấp xã,
do UBND xã xây dựng, quản lý, điều hành, được HĐND xã quyết định và giám sát
thực hiện.
Quản lý ngân sách xã của chính quyền huyện
Quản lý NSX là hoạt động thực thi quyền hành pháp của Nhà nước, đó là sự
tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực pháp luật đối với các hoạt động
thu, chi NSX; là hành vi hoạt động của con người trong các cơ quan Nhà nước cấp
cơ sở để tiến hành thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước nhằm duy trì, xây


iii

dựng và phát triển NSX đáp ứng được nhu cầu quản lý NSX của chính quyền cấp xã
và nhu cầu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng ở địa phương.
Nội dung quản lý ngân sách xã
Lập dự toán ngân sách xã: Lập dự toán NSX là quá trình phân tích, đánh giá,
tổng hợp nhằm xác lập các chỉ tiêu thu, chi NSX dự kiến có thể đạt được kỳ kế
hoạch xác lập các biện pháp chủ yếu về kinh tế, tài chính và hành chính để đảm bảo
cho việc thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu đó.
Chấp hành dự toán ngân sách xã: Chấp hành dự toán ngân sách là quá trình
sử dụng tổng hoà các biện pháp kinh tế, tài chính, hành chính biến các chỉ tiêu đã
được ghi trong dự toán trở thành hiện thực.
Kế toán, quyết toán ngân sách xã: Ban Tài chính xã có trách nhiệm thực hiện
công tác hạch toán kế toán và quyết toán NSX theo Mục lục NSNN và chế độ kế
toán NSX hiện hành; thực hiện báo cáo kế toán và quyết toán theo quy định. KBNN
nơi xã thực hiện giao dịch thực hiện công tác kế toán thu, chi quỹ NSX theo quy
định; định kỳ hàng tháng, quý báo cáo tình hình thực hiện thu, chi NSX, tồn quỹ
NSX gửi UBND xã và báo cáo đột xuất khác theo yêu cầu của UBND xã.
Kiểm tra, giám sát: HĐND xã giám sát việc thực hiện thu, chi NSX. Các cơ

quan tài chính cấp trên thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn quản lý NSX.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSX
Nhân tố thuộc bên ngoài: Điều kiện kinh tế xã hội; Chính sách và thể chế
kinh tế; Cơ chế quản lý NSNN
Nhân tố bên trong: Nhận thức của địa phương; Đội ngũ cán bộ chuyên trách
về quản lý tài chính ở các cấp; Nhân thức của cán bộ, nhân dân về ý nghĩa của quản
lý NSX
Kinh nghiệm quản lý NSX
- Bài học kinh nghiệm quản lý NSX tại huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh
- Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã tại huyện Hoa Lư - tỉnh Ninh Bình
- Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa:


iv

+ Hầu hết các địa phương đều tăng cường thực hiện công tác ủy nhiệm thu,
điều này vừa tăng thu được cho ngân sách về thuế, chống thất thu sót hộ, đồng thời
tăng cường trách nhiệm của các xã, thị trấn trong công tác thu ngân sách.
+ Coi việc thực hiện công khai tài chính ngân sách các cấp là biện pháp để
tăng cường giám sát của cán bộ, công chức và nhân dân trong việc quản lý sử dụng
ngân sách ở địa phương, đơn vị, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.
+ Đẩy mạnh thực hiện việc khoán biên chế và quỹ lương, coi đây là biện
pháp để nâng cao hiệu quả công tác của bộ máy hành chính, tăng cường trách nhiệm
của cán bộ công chức trong thực thi nhiệm vụ đồng thời tăng thu nhập cho cán bộ
công chức.
+ Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các hoạt động thu, chi ngân sách
nhà nước của các cơ quan, đơn vị, các xã, thị trấn.
+ Quan tâm đến công tác tập huấn, ứng dụng phần mềm quản lý ngân sách
nhà nước trên địa bàn.
+ Chủ động khai thác, phát huy thế mạnh của địa phương để tận thu NSNN.

Có kế hoạch cụ thể, chi tiết ngay từ đầu năm NS đối với các khoản thu từ tiền đất để
tăng tích lũy chi đầu tư XDCB.

CHƯƠNG 2
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA, TỈNH THANH HÓA
Tĩnh Gia là một huyện cực Nam của tỉnh Thanh Hoá, cách tỉnh lỵ Thanh Hoá
41 km về phía Nam, với tổng diện tích tự nhiên là 458,28 km2. Địa hình toàn huyện
có hướng nghiêng dần từ Đông Bắc xuống Đông Nam và được chia làm 3 tiểu
vùng: Vùng đồng bằng, vùng ven biển, vùng trung du và bán sơn địa. Huyện Tĩnh
Gia có tổng diện tích 45.828,67 ha, bao gồm đất nông nghiệp 26.883,05 ha; đất phi
nông nghiệp 12.793,09 ha; đất chưa sử dụng 6.152,53 ha. Về phát triển kinh tế - xã
hội giai đoạn 2015 - 2017, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 30,79%, tăng so với 2010 2014 tới 7,79%, thu nhập bình quân đầu người đến 2017 đạt 5.233 USD, tăng 3,5
lần 2014. Quy mô nền kinh tế thuộc nhóm phát triển nhanh của tỉnh.


v

Với những tiềm năng và lợi thế đặc biệt của huyện, với mục tiêu xây dựng
huyện trở thành vùng kinh tế động lực phát triển của tỉnh và của cả nước, trong thời
gian qua, huyện đã nhận được sự chỉ đạo sâu sát của Trung ương, của tỉnh Thanh
Hóa cũng như sự quan tâm của các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đó là cơ hội to
lớn để huyện phát huy mạnh mẽ nội lực, phấn đấu thực hiện thành công phương
hướng phát triển đã xác định. Bên cạnh đó, huyện vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Đó
là sự khắc nghiệt của yếu tố đặc trưng “tiểu vùng khí hậu”. Với vị trí là "rốn" của
miền Trung, Tĩnh Gia thường phải chịu những diễn biến khắc nghiệt của thời tiết
như: nóng- nắng, gió - bão, mưa - lụt. Đây là những yếu tố bất lợi cho không chỉ
phát triển nông nghiệp, mà còn ảnh hưởng lớn đến các hoạt động kinh tế khác.
Kết quả đạt được trong công tác quản lý NSX
- Công tác quản lý NSX trong 3 năm qua đã có bước cải tiến rõ rệt.

- Công tác thanh tra, kiểm tra được chú trọng, kịp thời uốn nắn, chấn chỉnh
những sai lệch trong quá trình thực hiện, hạn chế tiêu cực trong quản lý NSX.
- Công tác tuyển dụng, lựa chọn cán bộ và công tác bồi dưỡng đào tạo 88
ngày càng được chú trọng cả về số lượng, chất lượng.
- Công tác thực hiện thu NSX: Công tác quản lý tiền thu thuế trong năm có
rất nhiều cố gắng, đảm bảo đúng nguyên tắc chế độ thu nộp tiền và các khoản thu
khác đầy đủ kịp thời vào Kho bạc Nhà nước; Công tác tính thuế và thống kê đã
được thực hiện đúng quy trình.
- Công tác thực hiện chi NSX: Các công trình thuộc huyện, đã thực hiện tương
đối tốt trình tự thủ tục xây dựng cơ bản theo luật xây dựng; Xây dựng kế hoạch chi
thường xuyên đã dựa vào khả năng nguồn kinh phí có thể đáp ứng cho nhu cầu chi
thường xuyên kỳ kế hoạch; Công tác quyết toán và kiểm toán các khoản chi thường
xuyên luôn được thực hiện tốt; Nội dung các báo cáo tài chính luôn theo đúng các nội
dung ghi trong dự toán được duyệt vào đúng mục lục NSX đã quy định.
Hạn chế:
- Hệ thống pháp luật về chế độ thuế ban hành quá nhiều, phức tạp, thủ tục
rườm rà, gây khó khăn cho công tác quản lý.


vi

- Việc xây dựng dự toán chưa thực sự xây dựng từ cơ sở các ban ngành ở xã ,
chưa bám sát thực tế, dẫn đến bỏ sót nguồn thu và nhiệm vụ chi cần thiết.
- Chưa bao quát hết nguồn thu, nhất là đối với các dạng hoạt động sản xuất
kinh doanh, các loại hình kinh doanh mới phát sinh.
- Chi NS ở một số cơ quan, đơn vị, xã, thị trấn còn chưa thực hiện đúng chế
độ tài chính và chưa có hiệu quả
- Việc quy hoạch, bố trí kế hoạch vốn đầu tư, phân kỳ đầu tư chung của huyện,
xã và cụ thể hoá cho từng dự án, từng ngành, để sớm đưa dự án vào hoạt động.
- Qua kiểm tra thực tế cho thấy nhìn chung chất lượng kế toán còn yếu.

- Chế độ công khai tài chính đối với NSX chưa được thực hiện nghiêm túc;
- Đối với cán bộ Phòng Tài chính –Kế hoạch tuy đã được quan tâm đào tạo
hầu hết đã có trình độ cử nhân, đã đi sâu về chuyên môn nghiệp vụ quản lý chuyên
ngành song đối với kiến thức quản.
Nguyên nhân hạn chế:
Nguyên nhân khách quan: Tình trạng thiếu năng động, sáng tạo trong quản lý
NSX bộc lộ rất rõ ràng do cơ chế bao cấp còn rơi rớt lại đối với ngành Tài chính;
Đối với chính sách quản lý vĩ mô cũng có những bất cập, nhất là trong việc lập,
quyết định và phân bổ NS; Cán bộ tài chính xã chưa được quan tâm đúng mức về
thu nhập và đào tạo nghiệp vụ chuyên môn.
Nguyên nhân chủ quan: Sự chỉ đạo điều hành của UBND huyện, xã của các
cấp, các ngành trên địa bàn chưa tập trung và hiệu quả còn thấp; Phòng Tài chính
chưa thực hiện tốt chức năng tham mưu cho UBND huyện trong quản lý NSX;
không quyết liệt thu hồi những khoản nợ đọng kéo dài, chi tạm ứng ngoài NSX
không kiểm soát dự toán; Một số xã còn có tư tưởng ỷ lại…


vii

CHƯƠNG 3
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TĨNH GIA ĐẾN NĂM 2025
Giài pháp hoàn thiện lập dự toán ngân sách
- Có bộ phận riêng kiểm tra việc xây dựng dự toán, quyết toán mang tính
chuyên môn hóa cao.
- Xây dựng kế hoạch trung hạn để làm căn cứ xem xét xây dựng dự toán thực
hiện trong năm kế hoạch.
- Cần phân cấp công tác thu ngoài quốc doanh trên địa bàn cho cấp huyện và
cho được hưởng 100% khoản thu này nhằm giảm trợ cấp cân đối NSX từ tỉnh về.
- Lập dự toán NSX phải tính đến các kết quả phân tích, đánh giá tình hình

thực hiện kế hoạch NSX của các năm trước, đặc biệt là của năm báo cáo.
- Lập dự toán NSX phải đảm bảo đúng trình tự và thời gian.
- Dự toán NSX phải được xây dựng trên cơ sở tính đúng, tính đủ các khoản
thu theo quy định của pháp luật và phân tích, dự báo về yếu tố tăng trưởng kinh tế,
thị trường giá cả, lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Giải pháp hoàn thiện tổng hợp, quyết toán ngân sách xã
Quản lý thu ngân sách: Tăng cường mở rộng các hoạt động dịch vụ văn hoá,
thể thao, quản lý môi trường…; Tăng cường công tác quản lý thu, chú trọng những
lĩnh vực còn thất thu lớn, chủ yếu là thất thu ở các doanh nghiệp ngoài quốc doanh;
Đổi mới hoạt động thu NSX, chú trọng xây dựng nuôi dưỡng nguồn thu mới, lâu
dài, ổn định, vững chắc kết hợp với khai thác tốt các nguồn thu hiện có trên cơ sở
phát huy thế mạnh, điều kiện tự nhiên của từng địa phương và tiềm năng của từng
lĩnh vực để tạo nguồn thu cho NSX; Thường xuyên sơ kết, tổng kêt việc thực hiện
các luật thuế nhằm phát hiện, đề xuất các yếu tố bất hợp lý trong quá trình tổ chức
thực hiện pháp luật thuế để Nhà nước có cơ sở từng bước hoàn thiện Luật thuế cho
phù hợp.
Giải pháp quản lý chi ngân sách: Tăng cường sự kiểm soát của Kho bạc Nhà
nước đối với chi NS; Phải thực hiện đúng định mức chế độ tiêu chuẩn đã ban hành.


viii

Tại Thông tư 59/2003/TT-BTC ngày 23/6/2003 của Bộ Tài chính quy định; Hoàn
thiện cơ chế phân cấp, uỷ quyền quyết định đầu tư XDCB của tỉnh Thanh Hoá;
Hoàn thiện đồng bộ quy trình kiểm soát thanh toán vốn đầu tư; Chú trọng chi đầu tư
phát triển nông nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, phát triển nông nghiệp nông thôn;
Đẩy mạnh công tác xã hội trong xây dựng công trình cơ sở hạ tầng. Đồng bộ dữ liệu
thu, chi NSX giữa cơ quan Tài chính, KBNN, Chi Cục thuế để việc đối chiếu, theo
dõi số liệu thuận lợi hơn; Điều chỉnh thời gian chỉnh lý quyết toán đến ngày 15/01
năm sau cho phù hợp với tình hình thực tế.

Giải pháp hoàn thiện kiểm tra, giám sát ngân sách xã
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách thuế; Giám sát chặt chẽ việc kê
khai nộp thuế hàng tháng; Tăng cường thanh tra, kiểm tra chống thất thu thuế; Tăng
cường các biện pháp đôn đốc thu nợ và cưỡng chế nợ thuế, phí, lệ phí
Các giải pháp khác
- Đẩy mạnh công khai trong quản lý NSX
- Nâng cao năng lực quản lý của cán bộ quản lý NSX
KẾT LUẬN
Trong những năm qua công tác quản lý NSX trên địa bàn huyện Tĩnh Gia có
nhiều chuyển biến tích cực và đạt được kết quả nhất định: Bộ máy quản lý NSX
từng bước được hoàn thiện gắn liền với việc nâng cao chất lượng quản lý NSX trên
địa bàn; phân cấp NSX ngày càng hoàn thiện; công tác lập, chấp hành, quyết toán
NSX ngày càng nâng cao góp phần vào tăng trưởng kinh tế, thực hiện quá trình
chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực, tạo điều kiện cho giáo dục, y tế,
văn hoá, kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội phục vụ cho nhiệm vụ xây dựng NTM và
giải quyết những vấn đề bức xúc xã hội đạt được tiến bộ đáng kể. Tuy nhiên, quá
trình quản lý NSX trên địa bàn huyện Tĩnh Gia vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần
khắc phục: Công tác lập dự toán NSX chưa sát với tình hình thực tế; chất lượng
chấp hành, kế toán và quyết toán NSX còn nhiều chưa cao; nhận thức về trách
nhiệm trong quản lý NSX của lãnh đạo xã chưa cao, chế độ chính sách chưa kịp


ix

thời đáp ứng tình hình mới; trình độ đội ngũ cán bộ tham gia quản lý NSX còn
nhiều hạn chế.
Đề tài đã phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý NSX trên địa bàn
huyện Tĩnh Gia, làm rõ những ưu điểm trong công tác quản lý NSX ở huyện Tĩnh
Gia.. đề tài cũng chỉ ra những tồn tại hạn chế như: Tình trạng bỏ sót nguồn thu, thực
hiện chi không đúng mục đích sai quy định, lãng phí thất thoát vẫn đang còn xảy ra.

Đồng thời nêu rõ những nguyên nhân của những tồn tại hạn chế đó. Trên cơ sở phân
tích những điểm mạnh, yếu trong công tác quản lý NSX trên địa bàn nghiên cứu và
nguyên nhân của tình hình, tác giả đã đưa ra một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn
thiện công tác công tác quản lý NSX.


BỘ GIÁO DỤC VÀO ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o--------

LÊ TIẾN DŨNG

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ CỦA
CHÍNH QUYỀN HUYỆN TĨNH GIA TỈNH THANH HÓA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
MÃ NGÀNH: 8340410

Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS NGUYỄN ĐÌNH HƯƠNG

HÀ NỘI 2018