CĐKQ từ ngữ

Trường THCS Trần Hưng Đạo NH 2006-2007
Ngày soạn
Tiết 3: CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT CỦA NGHĨA TỪ NGỮ

I. Mục tiêu cần đạt:
1/ Kiến thức :
Giúp HS :
--Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghóa từ ngữ & mối quan hệ về cấp độ k/quát của nghóa từ ngữ .
--Thông qua bài học , rèn luyện tư duy trong việc n/thức mối q/hệ giữa cái chung và cái riêng .
2/ Kó năng:
Rèn luyện kó năng phát hiện , so sánh , phân biệt .
-Rèn luyện các thao tác trong hoạt động học theo nhóm.
3/ Giáo dục
-Bồi dưỡng ý thức trau dồi tiếng Việt và sử dụng từ ngữ.
II Chuẩn bò:
GV : Sách tham khảo , sách GV, soạn giáo án , bảng phụ
HS : Đọc và chuẩn bò bài tập SGK
III. Tiến trình tiết dạy
1 . Ổån đònh (1
'
) Kiểm diện só số HS
2 Ktra: (2
'
) KT dụng cụ học tập
3 . Bài mới :
Giới thiệu bài : (1 )

TL HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG HS KIẾN THỨC
HĐ1
+ GV yêu cầu HS quan sát sơ
đồ SGK.

+Hướng dẫn HS trả lời các
câu hỏi
- Nghóa của từ động vật
rộng hơn hay hẹp hơn nghóa
của các từ chim, thú, cá ?
-Vì sao?
- Nghóa của từ thú rộng hơn
hay hẹp hơn nghóa của các từ
voi, hươu ?
Nghóa của chim rộng hơn hay

-Quan sát VD , trả lời
câu hỏi

- Nghóa rộng hơn
- Vì động vật là từ chỉ
chung, trong đó bao hàm
cả các loài chim ,
thú, cá
--Nghóa của từ thú rộg ,
vì phạm vi nghóa của
của thú bao hàm cả
nghóa của các từ voi,
hươu ...
I/ Tìm hiểu VD:
Động vật

voi,hươu cá rô,cá thu
tu hú ,sáo...
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8

thú
chim
cá
thú
Trường THCS Trần Hưng Đạo NH 2006-2007
8
5
15
hẹp hơn nghóa của các từ tu
hú, sáo ?
Nghóa của từ cá rộng hơn hay
hẹp hơn nghóa của các từ cá
rô, cá thu ? Vì sao ?
? Nghóa của các tư øthu,ù
chim, cá rộng hơn nghóa của
n
~
từ nào và hẹp hơn nghóa
của n
~
từ nào ?
GV : Như vậy nghóa của 1 từ
ngữ có thể rộng hơn hay hẹp
hơn nghóa của từ ngữ khác
+ Yêu cầu HS quan sát sơ đồ
(bảng phụ )
+Hình thành khái niệm (ghi
nhớ SGK)
-VD bổ sung
? Sắp xếp các từ sau đây theo

thứ tự từ nghóa rộng đến nghóa
hẹp
- hoa nhài, hoa lan, hoa
- trắng, xanh, đỏ, màu sắc
-mắt, mũi, bộ phận cơ thể, tay,
đầu
+LƯU Y Ù : Một từ có thể có
nghóa rộng đ/với những từ
này nhưng lại có nghóa hẹp
đ/v những từ ngữ khác.
(như trên )
--Nghóa của các tư øthú,
chim, cá rộng hơn nghóa
của các từ voi, hươu,tu
hú, sáo, cá rô, cá thu ;
hẹp hơn nghóa của từ
động vật
Đọc ghi nhớ / SGK
TL
-- Hoahoa nhài, hoa
lan
--Màu sắc xanh,
trắng, đỏ
--Bộ phận cơ thể 
mắt, mũi, tay, đầu
THÚ
chim cá
động vật
* Nhận xét :
Một từ có thể có nghóa rộng hay

hẹp hơn nghóa của từ khác .
-Nghóa rộng (nghóa khái quát )
là khi phạm vi nghóa bao hàm
nghóa từ khác .
-Nghóa hẹp (ít khái quát ) là khi
phạm vi nghóa của từ được bao
hàm trong phạm vi nghóa của từ
khác .
II/ Ghi nhớ: SGK

III/Luyện tập:
Bài 1
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8
cá rô
cá thu
voi
hươu
tu
hú
sá
o
Trường THCS Trần Hưng Đạo NH 2006-2007
15’
HĐ2
+ Hướng dẫn HS làm BTập
Bài 1: Lập sơ đồ thể hiện cấp
độ k/quát nghóa của từ ngữ
trog mỗi nhóm sau đây:
a) y phục, quần, áo, quần
dài, quần đùi, áo sơ mi

b) vũ khí, súng, bom, súng
trường, đại bác, bom bi, bom
ba càng .
Bài 2 Tìm từ ngữ có nghóa
rộng so với nghóa của các từ
ngữ ở mỗi nhóm sau đây
a) xăng, dầu hoả, khí ga,
madút, củi than
b) hội hoạ, âm nhạc, văn học,
điêu khắc
c) canh, nem, rau xào, thòt
luộc, cá rán, tôm rang
d) liếc, ngắm, nhòm, ngó
e) đấm, đá, thụi, bòch, tát
Luyện tập
1/Cá nhân trả lời , nhận
xét , hoàn chỉnh BT

a Nghóa rộng: y phục
Nghóa hẹp : quần, áo,
quần đùi, quần dài, áo
dài, áo sơ mi

b---Nghóa rộng : vũ khí
Nghóa hẹp :súng, bom
súng trường, đại bác,
bom bi, bom 3 càng .
-HS lên bảng làm bài

 Chất đốt (nhiênliệu)

 Nghệ thuật
 Thức ăn
 Nhìn
 Đánh

y phục
quầndài áo dài
quần đùi áo sơ mi
súng trươnøg bom bi
đại bác bom 3 canøg
Bài 2
Câu a : Chất đốt
Câu b : Nghệ thuật
Câu c : Thức ăn
Câu d :Nhìn
Câu e : Đánh
BÀI 3
a) xe đạp, xe máy, xe xích lô, xe
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8
quần
áo
vũ khí
bom
súng
Trường THCS Trần Hưng Đạo NH 2006-2007
4
Bài 3 Tìm các từ ngữ có
nghóa được bao hàm trong
phạm vi nghóa của mỗi từ ngữ
sau đây:

a) xe cộ
b) kim loại
c) hoa quả
d) người (họ hàng )
e) mang
Bài 4 Chỉ ra những từ ngữ
không thuộc p/ vi nghóa của
mỗi nhóm từ sau đây
a) Thuốc chữa bệnh : át-xpi-
rin, ăm-pi-xi-lin, pê-ni-xi-lin,
thuốc giun, thuốc lào
b) Giáo viên : thầy giáo, cô
giáo , thủ quỹ
c) bút : bút bi, bút máy, bút
chì , bút điện, bút lông
d) hoa : hoa hồng, hoa lay ơn,
hoa tai, hoa thược dược
-HS thảo luận
a) xe đạp, xe máy, xe
xích lô, xe ca, xe buýt...
b) sắt, thép, đồng, chì.
thiếc, thuỷ ngân...
c) chuối, đu đủ, mít, dừa,
xoài, nhãn,vải..
d) ông, bà, cậu, mợ, chu,ù
bác, cô, dì...
e) xách, khiêng, gánh,
vác...
-HS trả lời nhanh
 thuốc lào

 thủ quỹ
 bút điện
 hoa tai
ca, xe buýt...
b) sắt, thép, đồng, chì.
thiếc, thuỷ ngân...
c) chuối, đu đủ, mít, dừa, xoài,
nhãn,vải..
d) ông, bà, cậu, mợ, chu,ù bác,
cô, dì...
e) xách, khiêng, gánh, vác...
BÀI 4
a/ thuốc lào
b/ thủ quỹ
c/ bút điện
d/ hoa tai

3’ HƯỚNG DẪN HS HỌC TẬP :
_ Học bài
_ Làm bài tập 5
*
SGK
_ Chuẩn bò bài Tính thống nhất về chủ đề VB
RÚT KINH NGHIỆM
...............................................................................................................................................................
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8
Trường THCS Trần Hưng Đạo NH 2006-2007
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
GV: Đỗ Thò Tuyết Hoa Giáo án ngữ văn 8