CHỦ LỊCH SỬ 7. CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN MÔNG

CHỦ ĐỀ:
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN
(THẾ KỈ XIII)
Lớp: 7 (4 tiết)
I. CƠ SỞ HÌNH THÀNH CHỦ ĐỀ

Bài 14 SGK Lịch sử lớp 7.
II.THỜI GIAN DỰ KIẾN ( 4 tiết)

Tiết 1- Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258).
Tiết 2 - Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285)
Tiết 3 - Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên (1287-1288)
Tiết 4 - Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống quân
xâm lược Mông - Nguyên.
III. NỘI DUNG CHỦ ĐỀ

1. Nội dung:
* CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ NHẤT CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG CỔ (1258)

1.1. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ
- Đầu thế kỉ XIII, nhà nước phong kiến Mông Cổ được thành lập với lực lượng
quân đội hùng mạnh, hiếu chiến, xâm chiếm và thống trị nhiều quốc gia.
- Mông Cổ âm mưu xâm lược Đại Việt để làm bàn đạp tiêu diệt Nam Tống.
Tướng Mông Cổ ba lần sai sứ giả đưa thư đe dọa và dụ hàng đều bị vua Trần ra
lệnh bắt giam.
1.2. Nhà Trần chuẩn bị tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ
a. Chuẩn bị của nhà Trần:
+ Ban lệnh cả nước sắm sửa vũ khí.
+ Thành lập các đội dân binh ngày đêm tập luyện võ nghệ.
b. Diễn biến:
- Tháng 1/1258, 3 vạn quân Mông Cổ tiến vào xâm lược nước ta theo đường sông

Thao thì bị quân ta chặn đánh ở Bình Lệ Nguyên.
- Do thế giặc mạnh, vua Trần cho quân rút lui khỏi kinh thành Thăng Long để bảo
toàn lực lượng, thực hiện chủ trương “ vườn không nhà trống”.
- Quân Tống kéo vào thành Thăng Long trống vắng không một bóng người và
lương thực.
- Chưa đầy một tháng chiến đóng, quân Tống rơi vào tình trạng thiếu lương thực
chúng tàn phá, cướp bóc bị nhân dân chống trả quyết liệt làm lực lượng của chúng
bị tiêu hao.
- Quân Trần mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu, quân Mông Cổ thua to phải
tháo chạy khỏi thành Thăng Long.
- Trên đường rút chạy, quân Tống bị quân đội nhà Trần truy kích.
c. Kết quả: chưa đầy một tháng cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi.
* CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ HAI CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1285)

1.1. Âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên
- Năm 1279, Mông Cổ tiêu diệt Nam Tống thống Trị hoàn toàn Trung Quốc.
Thực hiện âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt làm cầu nối thôn tính các nước
phía Nam Trung Quốc.
- Quân Tống đánh Cham-pa làm bàn đạp tấn công phía Nam Đại Việt, phối hợp
với cánh quân từ Trung Quốc đánh vào phía Bắc.


+ Năm 1283, quân Nguyên do Toa Đô chỉ huy xâm lược Cham-pa, chiếm kinh
thành.
+ Quân dân Cham-pa chiến đấu anh dũng, quân Nguyên phải rút về cố thủ ở
phía Bắc.
→ Kế hoạch dùng Cham-pa làm bàn đạp tấn công nước ta của nhà Nguyên bước
đầu phá sản.
1.2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến
- Vua Trần triệu tập hội nghị Bình Than bàn kế đánh giặc, Trần Quốc Tuấn được

cử làm Quốc công tiết chế, chỉ huy cuộc kháng chiến.
- Năm 1285, vua Trần mở hội nghị Diên Hồng mời các bậc phụ lão có uy tín về
bàn các đánh giặc.
- Tổ chức cuộc tập trận và duyệt binh ở Đông Bộ Đầu và chia quân đóng giữ ở
những nơi hiểm yếu.
- Cả nước được lệnh chuẩn bị sẵn sàng đánh giặc., quân sĩ thể hiện quyết tâm
đánh giặc.
1.3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến
a. Diễn biến:
- Tháng 1 – 1285, quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tiến vào xâm lược Đại
Việt.
- Quân ta chặn đánh địch ở vùng biên giới rồi lui về Vạn Kiếp.
- Quân Tống tập trung lực lượng tiến đánh Vạn Kiếp. Thế giặc mạnh quân Trần
lui về Thăng Long, sau đó rút về Thiên Trường.
- Nhân dân thực hiện chính sách “vườn không nhà trống, quân Tống tiến vào
Thăng Long nhưng không dám đóng quân trong thành.
- Toa Đô từ Cham-pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hóa, một số quý tộc nhà Trần đầu
hàng.
- Thoát Hoan chỉ huy lực lượng tiến xuống phía nam nhằm tạo thế “gọng kìm”
hòng tiêu diệt quân chủ lực của ta.
- Trần Quốc Tuấn ra lệnh rút lui để củng cố lực lượng, chuẩn bị phản công tiêu
diệt địch.
- Kế hoạch bắt sống vua Trần và quân chủ lực của ta thất bại, Thoát Hoan rút quân
về Thăng Long chờ tiếp viện, rơi vào tình trạng thiếu lương thực trầm trọng.
- Tháng 5 – 1285, quân Trần phản công đánh bại quân giặc ở Tây Kết, Hàm Từ,
Chương Dương, tiến vào giải phóng Thăng Long.
- Quân Tống tháo chạy bị nhà Trần phục kích đánh chặn đánh, vua Trần đem quân
chặn đánh đạo quân của Toa Đô ở Tây Kết.
b. Kết quả:
- Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi.

- Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc.
* CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ BA CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1287 – 1288)

1.1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt
- Vua Nguyên đình chỉ cuộc xâm lược Nhật Bản, tập trung lực lượng quyết tâm
đánh bại Đại Việt để trả thù.
- Quân Tống huy quân đội đông đảo, nhiều tướng giỏi cho cuộc xâm lược Đại Việt
lần 3.


- Vua Trần huy động nhân dân chuẩn bị đánh giặc.
- Cuối tháng 12 – 1287, quân Nguyên tiến vào nước ta theo hai đường:
+ Quân bộ: do Thoát Hoan chỉ huy vượt biên giới đánh vào Lạng Sơn, Bắc
Giang, chiếm đóng Vạn Kiếp.
+ Quân thủy do Ô Mã Nhi chỉ huy tiến vào nước ta, ngược sông Bạch Đằng kéo
về Vạn Kiêp.
1.2. Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ
- Quân của Ô Mã Nhi được giao nhiệm vụ bảo vệ đoàn thuyền lương của Trương
Văn Hổ.
- Lợi dụng quân của Ô Mã Nhi kéo về Vạn Kiếp, Trần Khánh Dư bố trí trận địa
mai phục.
- Khi đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ tiến qua Vân Đồn bị quân của Trần
Khánh Dư từ nhiều phía đổ ra tấn công.
* Kết quả: phần lớn thuyền lương của địch bị đắm số còn lại bị quân Trần chiếm.
1.3. Chiến thắng Bạch Đằng
a. Diễn biến:
- Tháng 1 – 1288, Thoát Hoan cho quân tiến vào chiếm đóng Thăng Long, nhà
Trần thực hiện chính sách “vườn không nhà trống”.
- Quân Tống tiến đánh các căn cứ của quân Trần, đuổi bắt vua Trần nhưng thất
bại.

- Nhiều nơi quân Tống chiếm đóng bị quân ta chiếm lại, quân Tống rơi vào thế bị
động, cạn kiệt lương thực.
- Thoát Hoan quyết định rút quân từ Thăng Long lên Vạn Kiếp, rồi rút quân về
nước theo hai đường thủy, bộ.
- Vua Trần quyết định mở cuộc phản công, bố trí trận địa mai phục trên sông Bạch
Đằng.
- Đầu tháng 4 – 1288, đoàn thuyền do Ô Mã Nhi chỉ huy có kị binh hộ tống rút về
theo đường sông Bạch Đằng.
- Khi quân Tống tiến gần trận địa mai phục quân Trần cho một số thuyền ra khiêu
khích rồi giả vờ thua chạy.
- Quân Tống đuổi theo lọt vào trận địa mai phục đúng lúc nước triều rút nhanh,
quân Trần đổ ra đánh, bị đánh bất ngờ quân giặc hốt hoảng tháo chạy ra biển, bị
đánh tan tác.
b. Kết quả:
- Toàn bộ thủy binh của giặc bị tiêu diệt, Ô Mã Nhi bị bắt sống.
- Quân bộ từ Vạn Kiếp rút về nước bị quân ta tập kích tiêu diệt.
- Cuộc kháng chiến chông quân Nguyên lần ba kết thúc thắng lợi.
* NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA BA LẦN KHÁNG CHIẾN
CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN

a. Nguyên nhân thắng lợi
- Nhân dân ta có tinh thần đoàn kết, dũng cảm chiến đấu.
- Nhà Trần có sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt cho cuộc kháng chiến, xây dựng
tình đoàn kết, gắn bó giữa triều đình với nhân dân.
- Quý tộc nhà Trần chủ động giải quyết những mâu thuẫn trong nội bộ vương
triều, tạo nên hạt nhân của khối đại đoàn kết dân tộc


- Nhà Trần có nhiều vua tài, tướng giỏi, có tài chỉ huy quân sự đặc biệt là Hưng
Đạo Vương Trần Quốc Tuấn.

- Chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo biết tránh chỗ mạnh đánh chỗ yếu
của giặc.
b. Ý nghĩa lịch sử
- Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược Đại Việt của đế chế Nguyên, đánh bại kẻ
thù hùng mạnh và tàn bạo nhất thế giới lúc bấy giờ.
- Bảo vệ độc lập, toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền quốc gia dân tộc.
- Khẳng định sức mạnh của dân tộc Việt Nam, nâng cao lòng tự hào dân tộc, củng
cố niềm tin cho nhân dân.
- Góp phần xây đắp nên truyền thống quân sự , truyền thống đấu tranh chống giặc
ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.
- Để lại bài học quý giá, củng kết khối đoàn kết toàn dân trong xây dựng và bảo
vệ tổ quốc.
- Góp phần ngăn chặn cuộc chiến tranh xâm lược của quân Nguyên đối với Nhật
Bản và các nước phương Nam, làm thất bại mưu đồ thôn tính châu Á của Hốt Tất
Liệt.
2. Mục tiêu cần đạt của chủ đề
2.1 Kiến thức
-Học sinh biết được: Sự chuẩn bị chu đáo của của quân và dân nhà Trần. Diễn
biến chính và những thắng lợi quan trọng của ba lần kháng chiến chống quân xâm
lược Mông – Nguyên
- Học sinh hiểu được: nghệ thuật đánh giặc của quân và dân nhà Trần trong ba lần
kháng chiến chống quân Mông –Nguyên.
-Học sinh phân tích được: Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần
kháng chiến chống quân xâm lược Mông –Nguyên.Rút ra được bài học kinh
nghiệm cho công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc ngày nay ở Việt Nam.
Đánh giá được vai trò quyết định của quần chúng nhân dân trong lịch sử và những
đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong ba lần kháng chiến chống quân Mông
-Nguyên .Sử dụng thành thạo lược đồ, bản đồ trong học lịch sử, phát huy khả năng
thuyết trình trước đám đông.
- Học sinh biết tích hợp kiến thức văn học thời Trần để hiểu hơn về cuộc kháng

chiến chống quân xâm lược Mông –Nguyên: Tác phẩm Phò giá về kinh của Trần
Quang Khải, Hịch tướng sĩ của Trần quốc Tuấn
2.2. Kĩ năng
- Kĩ năng logic các sự kiện lịch sử.
- Rèn kĩ năng tái hiện sự kiện kịch sử, phân tích, so sánh, đánh giá các vấn đề lịch
sử…
- Rèn kĩ năng làm việc với đồ dùng trực quan: Bản đồ, lược đồ, hình ảnh…
- Kĩ năng thuyết trình của học sinh.
2.3. Thái độ
- Thấy được sự hi sinh gian khổ, tinh thần đấu tranh quật cường của quân và dân
nhà Trần trong đấu tranh bảo vệ nền độc lập, tự do dân tộc.
- Tự hào về những chiến công hiển hách của dân tộc.


- Có ý thức giữ gìn, phát huy truyền thống yêu nước bất khuất của dân tộc, đặc biệt
trong tình hình thế giới và trong nước có nhiều biến động như hiện nay.
2.4. Định hướng năng lực được hình thành.
* Năng lực chung :
- Năng lực tự học: Phát hiện kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa. Khả năng hệ
thống hóa kiến thức, so sánh, liên hệ.
- Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề: Khả năng vận dụng kiến thức về chiến
tranh nhân dân để giải quyết những vấn đề thực tiễn: tầm quan trọng của tập thể
trong việc giải quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn.
- Năng lực sáng tạo: Học sinh nhận xét, rút ra bài học kinh nghiệm trong quá trình
chiến tranh cách mạng của cha ông. Học sinh có thể phản biện, so sánh, phân tích,
khái quát hóa…
- Năng lực giao tiếp: HS có khả năng sử dụng ngôn ngữ để trình bày các vấn đề
lịch sử.
- Năng lực sử dụng ngôn ngữ: Khả năng trình bày, lập luận, thể hiện chính kiến về
một vấn đề cụ thể…

* Năng lực chuyên biệt:
- Năng lực tái hiện những thắng lợi của quân và dân nhà Trần trong 3 lần kháng
chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên.
- Năng lực thực hành bộ môn: Sử dụng bản đồ, lược đồ, tranh ảnh để làm rõ những
diễn biến chính của ba lần kháng chiến chông quân xâm lược Mông –Nguyên
- Vận dụng những kiến thức lịch sử đã học để giải quyết những vấn đề thực tiễn:
Biết cách giữ gìn và phát huy truyền thống yêu nước của dân tộc.
3. Bảng mô tả mức độ nhận thức chủ đề
Nội
Nhận biết
Thông hiểu Vận dụng thấp
Vận dụng cao
dung
Ba
lần -Học
sinh -Học
sinh Học sinh phân
Rút ra được
kháng
biết được Sự hiểu:
Âm tích được: Nguyên bài học kinh
chiến
chuẩn bị chu mưu
xâm nhân thắng lợi và ý nghiệm
cho
chống
đáo của của lược Đại Việt nghĩa lịch sử của công cuộc xây
quân xâm quân và dân của
quân ba lần kháng chiến dựng và bảo vệ
lược Mông nhà

Trần. Mông
– chống quân xâm tổ quốc ngày
- Nguyên
Diễn
biến Nguyên
lược
Mông
– nay ở Việt Nam
chính
và - Hiểu được Nguyên.
- Đánh giá được
những thắng nghệ
thuật - Học sinh biết tích vai trò quyết
lợi
quan đánh giặc của hợp kiến thức văn định của quần
trọng của ba quân và dân học thời Trần để chúng nhân dân
lần
kháng nhà
Trần hiểu hơn về cuộc trong lịch sử và
chiến chống trong ba lần kháng chiến chống những đóng góp
quân
xâm kháng chiến quân xâm lược của Trần Quốc
lược Mông – chống quân Mông –Nguyên: Tuấn trong ba
Nguyên
Mông
Tác phẩm Phò giá lần kháng chiến
-Nguyên
về kinh của Trần chống
quân
Quang Khải, Hịch Mông -Nguyên

tướng sĩ của Trần - Sử dụng thành


Nội
dung

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng thấp

Vận dụng cao

Quốc Tuấn

thạo lược đồ,
bản đồ trong
học lịch sử, phát
huy khả năng
thuyết
trình
trước đám đông.

IV. HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP

1. Câu hỏi nhận biết.
Câu 1: Quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì?
Câu 2:Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ như thế
nào?

Câu 3- Âm mưu xâm lược Đại Việt của quân Nguyên trong lần thứ hai.Sau khi
biết tin quân Nguyên có ý định xâm lược Đại Việt, vua tôi nhà Trần đã làm gì?
Câu 4-Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ 2
(1258)?
Câu 5- Hãy nêu một số dân chứng về việc nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt
lần thứ ba ?
Câu 6-Tường thuật diễn biến trận Vân Đồn trên lược đồ?
Câu 7-Dựa vào lược đồ tường thuật diễn biến trận Bạch Đằng 1288?
2. Câu hỏi thông hiểu.
Câu 1-Hãy nêu những sự kiện cụ thể biểu hiện tinh thần quyết tâm chống giặc của
quân dân ta trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất ?
Câu 2-Nhà Nguyên chủ trương xâm lược Chăm pa và Đại Việt nhằm mục đích gì?
Câu 3-Sự chuẩn bị của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần hai đó có tác dụng
như thế nào ?
Câu 4-Cho biết cách đánh quân Nguyên của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần
thứ hai ?
Câu 5- Âm mưu xâm lược đại Việt lần thứ ba của nhà Nguyên ?
Câu 6- Nêu 1 số dẫn chứng để thấy rằng các tầng lớp nhân dân đều nhiệt tình tham
gia kháng chiến?
Câu 7-Nhà Trần đã làm gì để phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc và chuẩn bị
mọi mặt cho cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên ?
Câu 8-Nêu một số dẫn chứng nói lên tinh thần chiến đấu quả cảm, sãn sàng hi sinh
vì Tổ quốc của quân và dân nhà Trần?
3. Câu hỏi vận dụng.
Câu 1:Em có nhận xét gì về cách đánh giặc của quân và dân nhà Trần trong cuộc
kháng chiến lần thứ nhất?
Câu 2:Cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ ba có gì giống
và khác so với lần thứ hai?
Câu 3:Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống
quân xâm lược Mông Nguyên ?

Câu 4:Nêu một số đóng góp lớn của Trần Quốc Tuấn cho cuộc kháng chiến chống
quân xâm lược Mông- Nguyên?


Câu 5 : Từ nghệ thuật đánh giặc của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông
–Nguyên đã rút ra được bài học kinh nghiệm gì cho công cuộc xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc ngày nay ở Việt Nam?
V. TỔ CHỨC DẠY HỌC CHỦ ĐỀ
Tuần 11
Ngày soạn: 1/11/2019
Tiết 21
Ngày dạy: 8/11/2019
CHỦ ĐỀ: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG
NGUYÊN (THẾ KỈ XIII)
I – CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ NHẤT CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG CỔ (1258)
DUYỆT CỦA BAN GIÁM HIỆU
Thay mặt nhóm Lịch sử

I. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258)
A. Mục tiêu bài học
1. Về kiến thức:
- HS biết: diễn biến cơ bản nhất cuộc kháng chiến chống quân xâm lược
Mông Cổ thời Trần.
- HS hiểu: Cuộc kháng chiến diễn ra trong điều kiện hết sức khó khăn, thử
thách to lớn. Sự chuẩn bị kháng chiến của ta.
- HS vaanjd ụng: Tường thuật diễn biến trên lược đồ
2. Về kỹ năng : Biết sử dụng bản đổ, biết phân tích, so sánh, đối chiếu các sự
kiện lịch sử.
3. Về thái độ: Bồi dưỡng cho học sinh lòng căm thù quân xâm lược, lòng yêu
nước, niềm tự hào và tự cường dân tộc. Biết ơn các anh hùng dân tộc.

4. Định hướng năng lực được hình thành
- Năng lực chung:Năng lực tự học. Năng lực sáng tạo học sinh có thể so sánh,
phân tích, khái quát hóa
- Năng lực chuyên biệt:
+ Năng lực tái hiện sự kiện lịch sử.
+ Năng lực thực hành bộ môn: quan sát tranh ảnh và sử dụng lược đồ lịch sử.
+ Biết thể hiện chính kiến của mình về nhân vật lịch sử
B. Thiết bị, đồ dùng
- Lược đồ kháng chiến lần thứ nhất (1258) chống quân Mông Cổ xâm lược.
Máy chiếu
C. Nội dung bài học
I- Kiểm tra bài cũ
- Nền kinh tế thời Trần được phục hồi và phát triển như thế nào?
II- Dạy và học bài mới:
* Nêu vấn đề: Kể từ khi nước ta giành được độc lập và xây dựng quốc gia
phong kiến tự chủ (thế kỉ X) đến thời Trần, nước ta đã trải qua hai lần kháng chiến
chống quân xâm lược Tống (lần thứ nhất vào thời Tiền Lê, lần thứ hai vào thời
Lý), cả hai lần ấy dân tộc ta đều chiến thắng. Thế kỉ XIII, vó ngựa của quân xâm
lược Mông-Nguyên tung hoành gần khắp thế giới, nhưng đến Đại Việt thì cả ba lần
chúng đềi chuốc lấy thất bại.
Bài học hôm nay sẽ giúp ta tìm hiểu về cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống
quân xâm lược Mông Cổ.
* Tổ chức các hoạt động dạy học:


Hoạt động của GV - HS
Hoạt động 1. Nêu vấn đề
- GV giới thiệu: Trước thế kỉ XIII người
Mông Cổ sống thành các bộ lạc hay liên
minh bộ lạc ở vùng thảo nguyên châu Á.

Phía bắc hồ Bai-can, phía Nam qua sa
mạc Gô-bi đến gần Trường Thành. Đại
bộ phận là các bộ lạc chăn nuôi và du mục.
Họ lớn lên trên yên ngựa, tự luyện tập, chiến đấu
suốt từ mùa xuân đến mùa đông.
- GV chiếu hình 29 trang 55: Hình vẽ quân
Mông Cổ.
- Em có nhận xét gì về quân Mông Cổ?
- Tại sao vua Mông Cổ cho quân đánh
Đại Việt trước?
- Trước khi kéo quân vào xâm lược
nước ta tướng Mông Cổ đã làm gì? Tại
sao?
- Vua Trần đã làm gì khi sứ giả Mông
Cổ đến?
- Việc làm đó của vua Trần nói lên điều
gì?
Hoạt động 2. Đàm thoại
- Khi được tin quân Mông Cổ xâm lược
nước ta, vua Trần đã làm gì?
- GV chiếu lược đồ để tường thuật diễn
biến
- Kế sách “vườn không nhà trống” của
ta dồn địch vào khó khăn như thế nào?
- GV chiếu: Trước thế giặc mạnh và tàn
bạo như vậy quân dân ta vẫn có niềm tin
chiến thắng như thế nào?
- Em có nhận xét gì về cách đánh giặc của quân
dân ta thời Trần?
- GV chiếu, giải thích: Lúc đầu, ý chí

xâm lược của quân giặc đang hung
hăng, lực lượng chưa sứt mẻ, trước thế
giặc mạnh ban đầu của giặc, quân dân
nhà Trần chủ trương không dốc ngay lực
lượng để đối phó mà khôn khéo giữ gìn
lực lượng nhử chúng vào sâu trong nội
địa, tiến hành đánh lâu dài. Khi đó
những nhược điểm của quân thù mới
bộc lộ rõ Bấy giờ ta mới phản công
giành thắng lợi đó là kế sách lấy ít địch

Nội dung kiến thức
1. Âm mưu xâm lược
Đại Việt của Mông
Cổ
- Năm 1257, vua
Mông Cổ cho quân
xâm lược Đại Việt để
đánh lên phía nam
Nam Tống tạo thế
gọng kìm tiêu diệt
Nam Tống.
2. Nhà Trần chuẩn bị
và tiến hành kháng
chiến chống quân
Mông Cổ
* Nhà Trần chuẩn bị
kháng chiến:
- Cả nước sắm sửa vũ
khí.

- Các đội dân binh
được thành lập ngày
đêm luyện tập võ
nghệ.
* Cuộc kháng chiến
chống quân xâm lược
Mông Cổ:
- Tháng 1.1258, ba vạn
quân Mông Cổ tiến
vào nước ta.
- Chúng theo đường
sông Thao qua Bạch
Hạc đến Bình Lệ
Nguyên bị chặn lại.
Quân Mông Cổ tiến
vào Thăng Long.
- Nhân dân Thăng
Long thực hiện chủ
trương “vườn không
nhà trống” khiến cho
giặc thiếu lương thực,
thực phẩm.
- Ta phản công ở Đông
Bộ Đầu.

HSHN
1. Âm mưu
xâm lược
Đại
Việt

của Mông
Cổ
- Năm 1257,
vua Mông
Cổ cho quân
xâm
lược
Đại Việt
2. Nhà Trần
chuẩn bị và
tiến hành
kháng
chiến chống
quân Mông
Cổ
* Nhà Trần
chuẩn
bị
kháng
chiến: Các
đội dân binh
được thành
lập
ngày
đêm luyện
tập võ nghệ.
*
Cuộc
kháng
chiến

chống quân
xâm lược
Mông Cổ:
Tháng
1.1258, ba
vạn
quân
Mông
Cổ
tiến
vào
nước ta.
Chúng
theo đường
sông Thao
qua
Bạch
Hạc
đến
Bình
Lệ


nhiều, lấy yếu đánh mạnh, tránh lúc ban - Quân Mông Cổ phải Nguyên bị
mai đánh vào buổi xế tà, kết hợp với kế rút về nước.
chặn
lại.
“vườn không nhà trống” dồn địch vào
Quân Mông
thế bí.

Cổ tiến vào
- Cuộc kháng chiến chỉ diễn ra trong
Thăng
vòng chưa đầy một tháng đã kết thúc
Long.
thắng lợi. Vì sao quân Mông Cổ mạnh
mà vẫn bị đánh bại?
- Cuộc kháng chiến chống quân xâm
lược Mông Cổ có ý nghĩa gì?
* Củng cố
- Thái độ kiên quyết chống giặc của nhà Trần?
- Trình bày diễn biến cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ?
* Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc bài theo SGK.
- Làm bài tập 1, 2 trang 37.
- Đọc trước bài 14: II. Cuộc kháng chiến lần hai chống quân xâm lược
Nguyên (1285)
Tuần 11
Ngày soạn: 27/10/2016
Tiết 22
Ngày dạy: 3/11/2016
Bài 14. BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC
MÔNG - NGUYÊN (THẾ KỈ XIII)
II. Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285)
A. Mục tiêu bài học
1. Về kiến thức:
- HS biết: Nét chính của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên
- HS hiểu: Việc chuẩn bị cho cuộc xâm lược Đại Việt lần thứ hai của nhà
Nguyên chu đáo hơn so với lần một. Nhờ sự chuẩn bị chu đáo, đường lối đúng đắn
và quyết tâm cao, quân dân Đại Việt đã giành thắng lợi vẻ vang.

- HS vận dụng: Nhận xét nghệ thuật đánh giặc của nhà Trần
2. Về kỹ năng: Rèn luyện kĩ năng sử dụng lược đồ để thuật lại các sự kiện
lịch sử.
3. Về thái độ: Bồi dưỡng cho học sinh lòng căm thù giặc ngoại xâm, niềm tự
hào dân tộc và lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ chủ quyền đất
nước.
4. Định hướng năng lực được hình thành
- Năng lực chung:Năng lực tự học. Năng lực sáng tạo học sinh có thể so sánh,
phân tích, khái quát hóa
- Năng lực chuyên biệt:
+ Năng lực tái hiện sự kiện lịch sử.
+ Năng lực thực hành bộ môn: quan sát tranh ảnh và sử dụng lược đồ lịch sử.
+ Biết thể hiện chính kiến của mình về nhân vật Trần Hưng Đạo, Trần Quốc Toản,
Hội nghị Diên Hồng


B. Thiết bị, đồ dùng
- Bản đồ kháng chiến lần II chống quân xâm lược Nguyên 1285
C. Nội dung bài học
I- Kiểm tra bài cũ
- Trình bày cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ?
II- Dạy và học bài mới:
* Nêu vấn đề: Để rửa nhục cho cuộc xâm lược Đại Việt bị thất bại lần trước
và để thực hiện tham vọng dùng Đại Việt đánh chiếm các nước phía Nam Trung
Quốc, mở rộng lãnh thổ, đế chế Mông-Nguyên tiến hành xâm lược Đại Việt lần thứ
hai. Diễn biến cuộc kháng chiến ra sao ? Chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hôm
nay.
* Tổ chức các hoạt động dạy học:
Hoạt động của GV - HS
Nội dung kiến

HSHN
thức
Hoạt động 1. Nêu vấn đề
1. Âm mưu xâm 1. Âm mưu
- Trước âm mưu xâm lược nhà Nguyên thì lược Cham pa và xâm lược
quân dân Đại Việt đứng trước khó khăn to Đại Việt của nhà Cham pa
lớn gì?
Nguyên
và Đại Việt
- Vua Nguyên cho quân xâm lược Đại Việt - Sau khi thống trị của
nhà
và Cham- pa nhằm mục đích gì?
toàn bộ Trung Nguyên
- Tại sao quân Nguyên lại đánh Cham-pa Quốc, vua Nguyên - Năm 1283
trước?
ráo riết chuẩn bị tướng Toa
- HS thảo luận: Do thua trận lần trước ở Đại xâm lược Đại Việt Đô
cho
Việt nên không dám đánh Đại Việt ngay. và Cham-pa.
quân xâm
Chúng tưởng rằng có thể bóp chết Cham-pa - Năm 1283 tướng lược Chamtrong thời gian ngắn.
Toa Đô cho quân pa nhưng bị
- Cuộc kháng chiến của nhân dân Cham-pa thắng lợi xâm lược Cham- thất bại.
có ý nghĩa gì?
pa nhưng bị thất
Hoạt động 2. Đàm thoại
bại.
2. Nhà Trần
- Sau khi biết tin quân Nguyên có ý định 2.
Nhà Trần chuẩn

bị
xâm lược Đại Việt, vua Trần đã làm gì?
chuẩn bị kháng kháng
- Hội nghị Bình Than có ý nghĩa rất quan chiến
chiến
trọng đối với cuộc kháng chiến sắp tới? Vì - Vua Trần triệu - Vua Trần
sao?
tập hội nghị ở triệu tập hội
- GV: Hội nghị đã thống nhất hành động của Bình Than (Chí nghị ở Bình
bộ phận lãnh đạo cao nhất nước để từ đó có Linh - Hải Dương) Than (Chí
cơ sở thống nhất ý chí hành động trong toàn bàn kế chống giặc. Linh - Hải
dân.
- Năm 1285 vua Dương) bàn
- Với những hành động của Trần Quốc Toản Trần mở hội nghị kế
chống
em có suy nghĩ gì về tuổi trẻ ngày ấy ?
Diên Hồng.
giặc.
- GV: Rất giàu lòng yêu nước, dũng cảm, - Tổ chức tập trận - Năm 1285
căm thù giặc cao độ, kiên quyết đứng lên lớn và duyệt binh vua Trần mở
chống giặc cứu nước, giành độc lập dân tộc. ở Đông Bộ Đầu.
hội
nghị
- Em hãy nêu cảm nghĩ của em khi nghe - Cả nước được Diên Hồng.
Hịch tướng sĩ của Trần Hưng Đạo ?
lệnh sẵn sàng đánh - Cả nước


- Hội nghị Diên Hồng có tác dụng như thế
nào đến việc chuẩn bị cho cuộc kháng

chiến ?
- HS thảo luận: ý chí quyết chiến quyết
thắng của các cụ truyền đi khắp nước. Đây
là hội nghị thể hiện ý chí trung kiên của
nhân dân Đại Việt.
- Việc các chiến sĩ thích lên tay hai chữ “Sát Thát” có
ý nghĩa gì?
- GV: Thể hiện quyết tâm cao độ của quân sĩ
thà chết chứ không chịu mất nước.
Hoạt động 3. Thảo luận
- Em có nhận xét gì về so sánh lực lượng giữa ta và
địch?
- Qua phần vừa nghe bạn đọc có gợi cho em suy
nghĩ gì ?
- HS: Vua Trần rất lo lắng cho vận mệnh
dân tộc và cuộc sống của nhân dân. Câu trả
lời của Trần Quốc Tuấn khẳng định quyết
tâm đánh giặc của tổng chỉ huy cũng như
của toàn dân. Câu nói này còn gợi cho ta
nhớ lại câu nói của Thái sư Trần Thủ Độ.
Những câu nói bất hủ của các chủ tướng
chính là ý chí, niềm tin của cả dân tộc, nó cũng
góp phần tạo nên chiến thắng.
- Kế sách "Vườn không nhà trống" làm cho
quân giặc khó khăn như thế nào?
- Thời gian đầu của cuộc chiến quân
Nguyên có cách đánh như thế nào?
- Không thực hiện được âm mưu Thoát Hoan đã làm
gì?
- GV: Sau gần hai tháng phản công (tháng 5

và tháng 6) quân dân nhà Trần đã đánh tan
tành hơn 50 vạn quân Nguyên, một đạo
quân hùng mạnh nhất thế giới hồi đó. Đất
nước sạch bóng quân xâm lược, cả dân tộc
ca khúc khải hoàn: “Chương Dương cướp
giáo giặc
Hàm Tử bắt quân thù
Thái bình nên gắng sức
Non nước ấy ngàn thu.
- Em có nhận xét gì về kết quả cuộc kháng
chiến ?
- Em hãy nêu cách đánh giặc Nguyên của quân dân
ta thời Trần ?

giặc.
được lệnh
- Quân sĩ đều thích sẵn
sàng
lên tay hai chữ đánh giặc.
"Sát thát ".

3. Diễn biến và
kết quả của cuộc
kháng chiến
Cuối
tháng
1.1285, khoảng 50
vạn quân Nguyên
tràn vào nước ta.
- Quân ta sau một

vài trận chặn đánh
địch ở biên giới đã
rút về Vạn Kiếp
rồi rút về Thiên
Trường để bảo
toàn lực lượng.
- Nhân dân Thăng
Long thực hiện
"vườn không nhà
trống".
- Toa Đô từ Champa đánh ra Nghệ
An, Thanh Hoá.
Quân Thoát Hoan
tấn công xuống
phía Nam tạo thế
gọng kìm để tiêu
diệt quân ta,
- Quân giặc vào
Thăng Long chúng
thiếu lương thực
trầm trọng.
- Ta phản công
đánh bại quân giặc
ở nhiều nơi. Quân

3. Diễn biến
và kết quả
của
cuộc
kháng

chiến
- Cuối tháng
1.1285,
khoảng 50
vạn
quân
Nguyên tràn
vào nước ta.
- Quân ta
sau một vài
trận
chặn
đánh địch ở
biên giới đã
rút về Vạn
Kiếp rồi rút
về
Thiên
Trường để
bảo toàn lực
lượng.
- Quân giặc
vào Thăng
Long chúng
thiếu lương
thực
trầm
trọng

- GV phân tích: Khi quân giặc kéo vào lực giặc phải bỏ chạy
lượng đang mạnh, ý chí xâm lược đang về nước.
hung hăng, nhà Trần không dốc toàn bộ lực
lượng sống mái với kẻ thù mà vừa cản giặc,
vừa rút quân, tránh thế mạnh ban đầu của
giặc để bảo toàn lực lượng chờ thời cơ tiêu
diệt giặc. Thực hiện "vườn không nhà trống"
để quân Nguyên gặp khó khăn về lương
thực.
- Cuộc kháng chiến thắng lợi có ý nghĩa quan trọng
như thế nào ?
* Củng cố
- Cách đánh quân xâm lược Nguyên lần thứ hai của quân dân nhà Trần?
- Tường thuật trên bản đồ cuộc xâm lược lần thứ hai chống quân xâm lược
Nguyên của quân dân Đại Việt?
* Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc bài theo SGK.
- Làm bài tập 3, 4, trang 38- 39.
- Đọc trước bài 14: III. Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược
Nguyên (1287-1288).
Tuần 12
Ngày soạn: 4/11/2016
Tiết 23
Ngày dạy: 8/11/2016
Bài 14. BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC
MÔNG - NGUYÊN (THẾ KỈ XIII)
A. Mục tiêu bài học
1 - VỀ KIẾN THỨC:
- HS biết: Nét chính của cuộc kháng chiến chống quân xâm ược Nguyên.
- HS hiểu: Âm mưu, quyết tâm xâm lược Đại Việt lần thứ ba của quân

Nguyên. Vua tôi nhà Trần quyết tâm tiến hành kháng chiến chống lại nhà Nguyên
với những trận đánh lớn: Vân Đồn, Bạch Đằng và giành thắng lợi vẻ vang.
- HS vận dụng: Sử dụng lược đồ để nhận xét cách đánh của quân ta trong trân Bạch Đằng. So
sánh cách đánh giặc trên sông Bạch Đằng 938
2 - Về kỹ năng: Kĩ năng sử dụng lược đồ để tóm tắt các sự kiện lịch sử.
3- Về thái độ: Bồi dưỡng cho học sinh lũng căm thù giặc và niềm tự hào về
truyền thống hào hựng của dõn tộc trong cuộc khỏng chiến chống giặc Mụng- Nguyờn.
4. Định hướng năng lực được hình thành
- Năng lực chung:Năng lực tự học. Năng lực sáng tạo học sinh có thể so sánh,
phân tích, khái quát hóa
- Năng lực chuyên biệt:
+ Năng lực tái hiện sự kiện lịch sử.
+ Năng lực thực hành bộ môn: quan sát tranh ảnh và sử dụng lược đồ lịch sử.
+ Biết thể hiện chính kiến của mình về sự kiện vật lịch sử
B. Thiết bị, đồ dùng
- Lược đồ kháng chiến lần thứ ba chống quân Nguyên.
- Sưu tầm các tài liệu về cuộc khỏng chiến lần ba.


C. Nội dung bài học
I- Kiểm tra bài cũ
- Trỡnh bày diễn biến, kết quả cuộc khỏng chiến lần thứ hai chống quõn xõm
lược Nguyên?
II- Dạy và học bài mới:
* Nêu vấn đề: Sau hai lần thất bại, nhà Nguyên vẫn chưa từ bỏ âm mưu xâm
lược nước ta, chúng tiếp tục chuẩn bị cho cuộc xâm lược mới. Âm mưu xâm lược
của nhà Nguyên ra sao ? nhà Trần đã chuẩn bị kháng chiến chống quân Nguyên và
diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ ba diễn ra như thế nào ? chúng ta cùng tìm hiểu
nội dung bài học hôm nay.
* Tổ chức các hoạt động dạy học:

Hoạt động của GV - HS
Nội dung KT
HSHN
Hoạt động 1. Nêu vấn đề
1. Nhà Nguyên 1.
Nhà
- Hai lần xâm lược Đại Việt đều thất bại, xâm lược Đại Việt Nguyên
vua Nguyên đó làm gỡ?
* Hoàn cảnh
xâm lược
- GV: Quyết tâm đánh chiếm Đại Việt lần - Vua Nguyên Đại Việt
nữa. Vua Nguyên khi nghe tin con trai là quyết tâm cho *
Hoàn
Thoát Hoan phải chui vào ống đồng về nước quân xâm lược Đại cảnh
đó quyết tõm xõm lược nước ta lần ba. Lần Việt lần thứ ba.
Vua
này nhà Nguyờn rất thận trọng, chuẩn bị chu đáo.
- Nhà Nguyên Nguyên
- Nêu những dẫn chứng về việc quân chuẩn bị rất thận quyết tâm
Nguyên chuẩn bị chu đáo cho cuộc xâm trọng và chu đáo
cho
quân
lược?
- Nhà Trần khẩn xâm lược
- HS trỡnh bày: Đỡnh chỉ cuộc xõm lược trương chuẩn bị Đại Việt lần
Nhật Bản, tập trung hơn 30 vạn quân, hàng kháng chiến, cử thứ ba.
trăm chiến thuyền, một đoàn thuyền lương Trần Quốc Tuấn Nhà
chở hàng chục vạn thạch lương do tướng làm tổng chỉ huy.
Nguyên
Trương Văn Hổ chỉ huy.

* Diễn biến:
chuẩn bị rất
- GV: Mặc dù chuẩn bị rất chu đáo nhưng - Tháng 12.1287, thận trọng
chúng đó bắt đầu run sợ. Vua Nguyên là Hốt quân Nguyên ồ ạt và chu đáo
Tất Liệt đó dặn Thoỏt Hoan: “Không được tấn công Đại Việt. *
Diễn
cho Giao Chỉ là nước nhỏ mà khinh - Đầu năm 1288 biến:
thường”.
Thoát Hoan cho Tháng
- Trước nguy cơ đó vua tôi nhà Trần đó làm quân chiếm đóng 12.1287,
gỡ?
Vạn Kiếp để xây quân
- GV: Tường thuật trên lược đồ
dựng căn cứ.
Nguyên ồ ạt
+ Quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy vượt biên - Cựng lỳc đú, ễ tấn
công
giới đánh vào Lạng Sơn, Bắc Giang.
Mó Nhi chỉ huy Đại Việt.
+ Đường thuỷ do Ô Mó Nhi chỉ huy ngược theo đường biển - Đầu năm
sông Bạch Đằng hội quân với Thoát Hoan.
tiến vào nước ta, 1288 Thoát
- Đầu năm 1288 Thoát Hoan cho quân ngược lờn sụng Hoan cho
chiếm đóng Vạn Kiếp.
Bạch Đằng kộo quân chiếm
- Về phớa ta: Sau một vài trận chặn giặc ở đến Vạn Kiếp hội đóng Vạn
cửa ải, Trần Quốc Tuấn đó cho quõn rỳt khỏ quõn với quõn Kiếp để xây
về vựng sụng Đuống để chặn giặc ở Thăng Thoỏt Hoan
dựng căn

Long.
Hoạt động 2. Thảo luận
- ễ Mó Nhi được giao bảo vệ đoàn thuyền
lương nhưng tại sao lại tiến về Vạn Kiếp với
Thoát Hoan?
- HS thảo luận: ễ Mó Nhi được giao bảo vệ
đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ
nhưng cho rằng quõn ta yếu khụng thể ngăn
cản được đoàn thuyền lương này nờn ễ Mó
Nhi đó khụng bảo vệ đoàn thuyền lương nên
đó tiến về hội quõn ở Vạn Kiếp.
- GV giảng: Trần Khánh Dư là một viên
tướng có tài, sau thất bại, ông đó chịu tội
với vua Trần, ụng xin nhà vua cho lập cụng
chuộc tội. Vỡ vậy, Trần Khỏnh Dư dự đoán
khi đoàn thuyền của Ô Mó Nhi đi qua cú thể
đỏnh được đoàn thuyền lương nờn ta đó bố
trớ một trận địa mai phục. Đỳng như dự
đoỏn, mấy ngày sau khi đoàn thuyền lương
của Trương Văn Hổ nặng nề, chậm chạp tiến
qua Vân Đồn (Vân Hải - Quảng Ninh). Trần
Khánh Dư cho quân từ nhiều phía đổ ra
đánh dữ dội. Số lương thực của giặc phần
lớn bị đắm, số cũn lại quõn ta chiếm.
- Chiến thắng Vân Đồn có ý nghĩa gỡ?
- HS thảo luận rỳt ra kết luận: Làm cho quân
giặc rơi vào tỡnh trạng khốn đốn, tinh thần
của giặc hoang mang.
Hoạt động 3. Nêu vấn đề

- Sau trận Vân đồn tỡnh thế của quõn
Nguyờn như thế nào?
- Đợi mói khụng thấy đoàn thuyền lương
đến, Thoát Hoan đó làm gỡ?
- Chỉ ra những việc làm của quõn Nguyờn?
- GV: Binh lớnh tàn phỏ dõn chỳng, đốt phá,
cướp bóc lương thực của dân. Cho quật lăng
mộ vua Trần Thái Tông ở phủ Long Hưng
(Thỏi Bỡnh).
- Quõn Nguyờn khụng tiờu diệt được lực
lượng khỏng chiến của nhà Trần, trong khi
đú nhiều nơi xung yếu bị quõn ta tấn cụng
chiếm lại. Quõn giặc ra sức càn quột cướp
lương thực nhưng đều bị nhõn dõn ta đỏnh
đuổi, đẩy chỳng vào thế bị động, cạn kiệt
lương thực. Thoỏt Hoan đúng quõn ở Thăng

2. Trận Vân Đồn
tiêu diệt đoàn
thuyền lương của
Trương Văn Hổ
- Trần Khánh Dư
cho quân mai phục
ở Vân Đồn đợi
đoàn thuyền lương
của địch.
- Khi đoàn thuyền
lương quan Vân
Đồn bị quân của
Trần Khánh Dư từ

nhiều phía đánh ra
dữ dội.
- Phần lớn số
thuyền lương bị
đắm, số cũn lại bị
quõn ta chiếm.

3. Chiến thắng
Bạch Đằng
- Tháng 1.1288,
Thoát Hoan cho
quân chiếm đóng
Thăng Long.
- Kế hoạch “vườn
không nhà trống”
của triều đỡnh làm
quõn Nguyờn tuyệt
vọng.
- Nhà Trần quyết
định chọn sông
Bạch Đằng làm
trận quyết chiến.
* Diễn biến:
- Tháng 4.1288,
đoàn thuyền của Ô
Mó Nhi rỳt theo
đường sông Bạch
Đằng.
- Khi nước dâng

cứ.
- Cựng lỳc
đú, ễ Mó
Nhi chỉ huy
theo đường
biển
tiến
vào nước
ta, ngược
lờn
sụng
Bạch Đằng
kộo
đến
Vạn Kiếp
hội
quõn
với
quõn
Thoỏt Hoan
2.
Trận
Vân Đồn
tiêu
diệt
đoàn
thuyền
lương của
Trương
Văn Hổ

Trần
Khánh Dư
cho
quân
mai phục ở
Vân
Đồn
đợi
đoàn
thuyền
lương của
địch.
- Khi đoàn
thuyền
lương quan
Vân Đồn bị
quân
của
Trần Khánh
Dư từ nhiều
phía đánh
ra dữ dội.
Nước
triều rút ta
phản công,


long cú nguy cơ bị cụ lập, tinh thần quõn cao, ta nhử địch thuyền địch
lớnh bị hoang mang, tuyệt vọng. Trước tỡnh vào sâu trong trận xô
vào

thế nguy khốn, Thoỏt Hoan quyết định rỳt địa.
nhau,
xô
quõn về Vạn Kiếp và từ đây rút về nước theo hai - Nước triều rút ta vào cọc.
đường thuỷ, bộ.
phản công, thuyền - Nhiều tờn
- Trước tỡnh thế đó vua tôi nhà Trần đó làm địch xô vào nhau, giặc bị giết,
gỡ?
xô vào cọc.
ễ Ma Nhi bị
- Tại sao nhà Trần lại chọn sông Bạch Đằng - Nhiều tờn giặc bị bắt sống.
làm trận địa quyết chiến?
giết, ễ Ma Nhi bị
- GV tạo biểu tượng: Bạch Đằng là một bắt sống.
sụng lớn do sụng Đỏ Bạc, sụng Giỏ và
nhiều sụng khỏc đổ vào. Dũng sụng rộng
khoảng 1km (khi nước thuỷ triều lờn), chạy - Cuộc khỏng
qua địa phận huyện Yờn Hưng (quảng Ninh) chiến lần thứ ba
và Thuỷ Nguyờn (Hải Phũng), rồi đổ ra chống
quõn
biển. Trần Quốc Tuấn cho tỡm hiểu con Nguyờn đó kết
nước thuỷ triều lờn xuống hàng ngày và cắm thỳc thắng lợi vẻ
cọc trờn sụng, bố trớ cỏc đạo quõn mai phục.
vang.
- GV: Tường thuật bằng lược đồ.
- Nờu ý nghĩa của trận Bạch Đằng năm
1288?
- HS trao đổi nhóm, trỡnh bày: Đập tan
mộng xâm lăng của giặc Nguyờn.
* Củng cố

- Trỡnh bày diễn biến chiến thắng Võn Đồn và chiến thắng Bạch Đằng trên bản đồ?
* Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc bài theo SGK. Làm bài tập trong vở bài tập. tập tường thuật diễn biến
trên lược đồ.
- Đọc trước bài 14: VI. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần khỏng
chiến chống quõn xõm lược Mông- Nguyên.
Tuần 12
Ngày soạn: 3/11/2016
Tiết 24
Ngày dạy: 10/11/2016
Bài 14. BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC
MÔNG - NGUYÊN (THẾ KỈ XIII)
A. Mục tiêu bài học
1-Về kiến thức:
- HS biết nét chính về nguyên nhân, ý nghĩa lịch sử. - HS hiểu được vỡ sao ở
thế kỉ XIII trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên quân
dân Đại Việt đều giành thắng lợi. í nghĩa lịch sử của ba lần khỏng chiến chống quõn xõm
lược Mông- Nguyên.
- HS vận dụng: Viết đoạn văn về Trần Hưng Đạo, liên hệ với các cuộc khỏng chiến.
2-Về kỹ năng : Phân tích, so sánh sự kiện, nhân vật lịch sử qua ba lần kháng
chiến để rút ra nhận xét chung.


3-Về thái độ : Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống đánh giặc giữ nước của
dân tộc. Bài học kinh nghiệm về tinh thần đoàn kết dân tộc.
4. Định hướng năng lực được hình thành
- Năng lực chung:Năng lực tự học. Năng lực sáng tạo học sinh có thể so sánh,
phân tích, khái quát hóa
- Năng lực chuyên biệt:
+ Năng lực tái hiện sự kiện lịch sử.

+ Năng lực thực hành bộ môn: quan sát tranh ảnh và sử dụng lược đồ lịch sử.
+ Biết thể hiện chính kiến của mình về nhân vật lịch sử
B. Thiết bị, đồ dùng
- Bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, một số tư liệu về các tướng tài
trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ.
C. Nội dung bài học
I- Kiểm tra bài cũ
- Chiến thắng Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ như thế nào?
- TRỠNH Bày diễn biến trận Bạch Đằng trên lược đồ?
II- Dạy và học bài mới:
* Nêu vấn đề: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên của
quân dân Đại Việt diễn ra vô cùng gian khó nhưng đó giành thắng lợi. Vỡ sao cú
những thắng lợi đó?
* Tổ chức các hoạt động dạy học:
Hoạt động của GV - HS
Nội dung KT
HSHN
Hoạt động 1. Đàm thoại
1. Nguyờn nhõn 1. Nguyờn
- Những nguyên nhân nào làm cho cả ba lần thắng lợi
nhõn
kháng chiến chống quân Nguyên của dân - Tất cả các tầng thắng lợi
tộc ta đều giành thắng lợi?
lớp nhân dân đều - Tất cả các
- Em hóy nờu những sự kiện chứng minh tất tham gia đánh tầng
lớp
cả cỏc tầng lớp nhõn dõn đều tham gia đánh giặc.
nhân dân
giặc?
- Nhà Trần đó đều tham

- HS chứng minh: Nhân dân thực hiện vườn chuẩn bị chu đáo gia
đánh
không nhà trống, cất giấu lương thảo, của tiềm lực về mọi giặc.
cải. Tự vũ trang đánh giặc. Hăng hái tổ chức mặt cho cuộc - Nhà Trần
các đội dân binh phối hợp với quân triều đỡnh.
kháng chiến.
đó chuẩn bị
- Nhà Trần đó chuẩn bị chu đáo cho cuộc - Xây dựng mối chu
đáo
kháng chiến của cả dân tộc như thế nào?
đoàn kết dân tộc.
tiềm lực về
- GV giảng: Vua Trần thường nói với các - Có tổng chỉ huy mọi
mặt
quan trong triều: “Trẫm muốn ra ngoài để Trần Quốc Tuấn là cho cuộc
được nghe tiếng nói của dân và xem lũng người yêu nước kháng
dõn, biết tỡnh trạng khú khăn của nhân thiết tha, căm thù chiến.
dân”.
giặc
cao
độ, - Xây dựng
- Nhà Trần đó xõy dựng mối đoàn kết dân thương yêu nhân mối đoàn
tộc như thế nào?
dân, quân lính hết kết dân tộc.
- HS: Quí tộc, vương hầu nhà Trần chủ động lũng, là nhà lý luận - Cú tổng
giải quyết những bất hoà trong nội bộ vương quõn sự tài ba.
chỉ
huy
triều tạo nên hạt nhân của mối đoàn kết dân - Nhờ cú tinh thần Trần Quốc

tộc mà Trần Quốc Tuấn là tiêu biểu.
hi sinh, quyết Tuấn
là
- Em hóy trỡnh bày những đóng góp của chiến quyết thắng người yêu
Trần Quốc Tuấn trong ba lần kháng chiến của toàn dõn ta mà nước thiết
chống xâm lược Mông- Nguyên?
nũng cốt là quõn tha,
căm
- GV phõn tớch: Trần Quốc Tuấn là hạt đồi nhà Trần.
thù
giặc
nhân của khối đoàn kết dân tộc. Ông yêu - Có chiến lược, cao
độ,
nước thiết tha, căm thù giặc cao độ, thương chiến thuật đúng thương yêu
yêu nhân dân, quân lính hết lũng. ễng cũn là đắn, sáng tạo của nhân dân,
nhà lớ luận, quõn sự tài ba. Tỏc giả của vương triều nhà quân lính
những bộ binh thư nổi tiếng: Binh thư yếu Trần.
hết lũng, là
lược, Vạn Kiếp tông bí truyền thư, Hịch tướng sĩ.
2. í nghĩa lịch sử
nhà lý luận
- Em hóy chỉ rừ những chiến lược, chiến
quõn sự tài
thuật đúng đắn của quân đội Trần?
- Đập tan tham ba.
- HS thảo luận: Rút lui để bảo toàn lực vọng và ý chớ xõm 2. í nghĩa
lượng khi quân thù đang mạnh; Chớp thời lược Đại Việt của lịch sử
cơ thuận lợi phản cụng quyết liệt; Thực hiện đế chế Nguyên,
“vườn không nhà trống”; Cú sự lónh đạo tài bảo vệ độc lập dõn - Đập tan

tỡnh của vua Trần Nhõn Tụng và một số tộc và toàn vẹn tham vọng
danh tướng: Trần Quốc Tuấn, Trần Quang lónh thổ.
và ý chớ
Khải, Trần Khánh Dư…
- Thắng lợi đó gúp xõm lược
- Em hóy kể một số câu chuyện về các danh tướng phần xõy đắp Đại
Việt
nhà Trần?
truyền thống quân của đế chế
Hoạt động 2. Nêu vấn đề
sự Việt Nam.
Nguyên,
- Năm 1257, vua Mông Cổ đưa ba vạn quân - Để lại bài học vô bảo vệ độc
sang xâm lược Đại Việt. Đến lần thứ hai lực cùng quý giỏ:
lập dân tộc
lượng của chúng lên tới 50 vạn quân và đến + Củng cố khối và toàn vẹn
năm 1288 Hốt Tất Liệt phải đỡnh chỉ cuộc đoàn kết toàn dân. lónh thổ.
xõm lược Nhật Bản và đưa 30 vạn quân + Sự quan tâm của - Thắng lợi
sang xâm lược nước ta. Với lực lượng mạnh nhà nước tới nhân đó
gúp
như vậy nhưng sau ba lần xâm lược quân dân.
phần xõy
Nguyên đều thất bại.
+ Dựa vào dân để đắp truyền
- Những thắng lợi của quân ta trong hoàn đánh giặc.
thống quân
cảnh như vậy có ý nghĩa gỡ?
- Ngăn chặn những sự
Việt
- Gv giảng: Quân Nguyên lúc bấy giờ là một cuộc xâm lược của Nam

đạo quân hùng mạnh lần đầu tiên xâm lược quân Nguyên đối
Đại Việt, chúng chỉ nhằm mục đích đánh lên với các nước khác.
phía Nam Tống nhưng đến lần thứ ba vua
Nguyên phải nói rằng: “Không coi Giao Chỉ
là nước nhỏ mà khinh thường”, sức mạnh
của Đại Việt được khẳng định rừ rệt.
- Thắng lợi này đó để lại những bài học quý
giỏ gỡ?
* Củng Bài tập: Khoanh trũn chữ cỏi đứng đầu nội dung em cho là đúng:
Nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược MôngNguyên:


A. Cú cỏc tầng lớp nhõn dõn tham gia. B. Nhà Trần chuẩn bị chu đáo về mọi mặt.
C. Cú sự hi sinh anh dũng của toàn quõn dõn. D. Có chiến lược, chiến thuật đúng đắn.
E. Xõy dựng khối đoàn kết toàn dõn.
* Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc bài theo SGK. Nắm được nguyên nhân, ý nghĩa, bài học của ba lần
khỏng chiến chống quõn Mụng Nguyờn.
- Làm bài tập 3,4 trong vở bài tập.
- Chuẩn bị chủ đề: Kinh tế, văn húa, xã hội thời Lý-Trần (Sưu tầm tư liệu thuộc
chủ đề, lập bảng thống kê các thành tựu kinh tế theo lĩnh vực nông nghiệp, thủ
công nghiệp, thương nghiệp...)
Câu 1: Âm mưu của Mông Cổ trong chiến tranh xâm lược Đại Việt lần 1 là gì?
A. Xâm lược Đại Việt để giải quyết những khó khăn trong nước.
B. Xâm lược Đại Việt để làm bàn đạp tấn công Nam Tống.
C. Xâm lược Đại Việt để làm bàn đạp tấn công Cham-pa.
D. Xâm lược Đại Việt để làm bàn đạp tấn công các nước phía nam Đại Việt.
Hiển thị đáp án
Câu 2: Khi Mông Cổ cho sứ giả đến đưa thư đe dọa và dụ hàng vua Trần, thái độ
vua Trần như thế nào?

A. Trả lại thư ngay.
B. Vội vàng xin giảng hòa.
C. Bắt giam sứ giả vào ngục.
D. Chém đầu sứ giả ngay tại chỗ.
Hiển thị đáp án
Câu 3: Trước nguy cơ bị quân Mông xâm lược, triều đình nhà Trần đã có thái độ
như thế nào?
A. Kiên quyết chống giặc và tích cực chuẩn bị kháng chiến.
B. Chấp nhận đầu hàng khi sứ giả quân Mông Cổ đến.
C. Cho sứ giả của mình sang giảng hòa.
D. Đưa quân đón đánh giặc ngay tại cửa ải.
Hiển thị đáp án
Câu 4: Câu nói “Nếu bệ hạ muốn hàng giặc thì trước hãy chém đầu thần rồi hãy
hàng” là của ai?
A. Trần Quốc Toản.
B. Trần Thủ Độ.
C. Trần Quang Khải.
D. Trần Quốc Tuấn.
Hiển thị đáp án
Câu 5: Chủ trương đánh giặc nào được nhà Trần thực hiện trong cả ba lần kháng
chiến chống quân Mông – Nguyên.
A. Tiêu diệt đoàn thuyền lương của giặc.
B. Chặn đánh ngay từ khi quân giặc vừa tiến vào nước ta.
C. Thực hiện “vườn không nhà trống”
D. Kiên quyết giữ Thăng Long, đào chiến lũy để chống giặc.


Hiển thị đáp án
Câu 6: Trận đánh lớn nhất trong cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên lần thứ
nhất là:

A. Trận Quy Hóa (Yên Bái, Lào Cai).
B. Trận Thiên Mạc (Duy Tiên, Hà Nam).
C. Trận Đông Bộ Đầu (bến sông Hồng, ở phố Hàng Than – Hà Nội).
D. Trận Bạch Đằng.
Hiển thị đáp án
Câu 7: Ai là người được giao trọng trách Quốc công tiết chế chỉ huy cuộc kháng
chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên?
A. Trần Quốc Tuấn
B. Trần Quốc Toản
C. Trần Quang Khải
D. Trần Khánh Dư
Hiển thị đáp án
Câu 8: Địa danh nào gắn liền với những chiến công hiển hách của quân dân nhà
Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên?
A. Bình Than, Đông Bộ Đầu, Vạn Kiếp.
B. Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương.
C. Thiên Trường, Thăng Long.
D. Bạch Đằng.
Hiển thị đáp án
Câu 9: Ý nào dưới đây không phải nguyên nhân thắng lợi của ba lần kháng chiến
chống quân Mông-Nguyên?
A. Nhân dân ta có lòng yêu nước nồng nàn và luôn tích cực, chủ động tham gia
kháng chiến.
B. Nội bộ tầng lớp lãnh đạo nhà Trần đoàn kết và có sự chuẩn bị rất chu đáo
tiềm lực về mọi mặt cho mỗi cuộc kháng chiến.
C. Nhà Trần có đường lối chiến lược, chiến thuật đsung đắn, sáng tạo và có
những danh tướng tài ba.
D. Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên của nhà Trần đều
được nhân dân Cham-pa giúp sức.
Hiển thị đáp án

Câu 10 : Ý nào dưới đây không phải ý nghĩa lịch sử của thắng lợi ba lần kháng
chiến chống Mông - Nguyên?
A. Đưa nước ta trở thành nước hùng mạnh nhất thế giới.
B. Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược của quân Mông - Nguyên, bảo vệ nền
độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
C. Nâng cao lòng tự hào, tự cường của dân tộc.
D. Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quí giá trong nghệ thuật đánh giặc.