Tài liệu ôn thi chứng chỉ tiếng HMông đỡ phải thi tiếng anh

Khung đề kiểm tra như sau:
PHẦN I: KĨ NĂNG NGHE HIỂU (30 phút)
Câu 1: Trắc nghiệm (5,0 điểm)
Câu 2: Điền từ còn thiếu hoạc phụ âm hoặc dấu thanh điệu vào các bài khóa đã
cho ở dưới.
PHẦN II: KĨ NĂNG VIẾT VÀ ĐỌC HIỂU (50 phút)
Câu 1(2,0 điểm): Anh (chị) đọc bài dưới đây và trả lời câu hỏi.
(Các bài đã cho dưới đây)
Câu 2(4,0 điểm): Anh (chị) hãy dịch đoạn văn sau sang Tiếng Việt
(Chú ý đoạn múa khèn đã bôi đen)
Câu 3 (4,0 điểm): Anh (chị) hãy viết một đoạn văn ngắn, khoảng 100 từ bằng

song ngữ nói về:
- Hoạt động sản xuất của nông dân hoặc về chăm sóc sức khỏe.
- Văn hóa dân tộc Mông.
- Phong tục tập quán.
- Gia đình và công việc gia đình.
- Giới thiệu về dân tộc Mông ở Lào Cai.
PHẦN III: KĨ NĂNG HỘI THOẠI (5-7 phút)
(Hv tham khảo 1 số câu hỏi cuối trang)


NỘI DUNG
ÔN TẬP KIỂM TRA CẤP CHỨNG CHỈ TIẾNG MÔNG
ĐỢT 2 , NĂM 2017
Chủ đề 1: CHUÔZ THÊNHX, XÊNHV CXƯX
(Gia đình, dòng tộc)
Jăng 1: PAOR CHUÔZ THÊNHX
Paor chuôz thênhx muôx câuv tul nênhs. Paor pus, zơưv tưz muôx shang châuv
ntâu shông. Paor yuôr tsiz tul cưr zâu tsuôs pâuz cơưv ntơưr, uô tsi tâul kôngz, tangz
khaov vangv nav haz txir aoz cxeik têl. Shông nor, Paor nav yangx six maoz gênhl, tsi

muôx nênhs uô lax, têz.
Tsưr jaol hu jênhx mênhx tuôx sangz langz pangz mangx Paor chuôz thênhx uô
lax, têz cuôk huv cheix. Paor lê chuôz thênhx tưz laok six uô tsâus. Môngl cơưv ntơưr lul,
Paor môngl zus nhux, hleik jâuz nênhl. Paor chaor cưr qêz tsêr, puz keiz, puz buô, uô
hmao.
Paor haz puôz cưr tưz tâu cxuô lênhx hluz nhav haz kruôk zaos nhuôs caz shuv
xênhz hênhr.
GIA ĐÌNH CỦA PÁO
Gia đình của Páo có 10 người. Ông bà của Páo đã hơn 70 mươi tuổi. Páo còn 5
đứa em nhỏ chỉ biết đi học hành, làm không nổi nương, chỉ nhờ vả vào 2 bàn tay của bố
mẹ. Năm nay, Mẹ của Páo thường xuyên bị ốm đau, không có người làm ruộng, nương.
Trưởng thôn gọi nhân dân đến bàn bạc giúp đỡ gia đình của Páo làm ruộng,
nương cho kịp thời vụ. Gia đình của Páo rất là cảm ơn. Đi học về Páo đi chăm trâu, cắt
cỏ ngựa. Các em của Páo quét nhà, cho gà, lợn ăn, nấu cơm tối.
Páo và các em đã được mọi người thương yêu và khen là con ngoan, trò giỏi.

.

Câu hỏi:
1. Paor pus, zơưv muôx pêk tsơưs shông ?
.....................................................................................................................................
2. Paor chuôz thênhx muôx câuv tul nênhs, zaos lênhx tưs ?
.....................................................................................................................................
3. Môngl cơưv ntơưr lul, Paor môngl uô tuv nuv đangz tsi ?
.....................................................................................................................................
4. Môngl cơưv ntơưr lul, Paor chaor cưr môngl uô tuv đangz tsi ?
.....................................................................................................................................
5. Paor nav tsuv uô changl ?
.....................................................................................................................................

Jăng 2: PUS NZIR XƯƠK KHÂUZ ĐUÔS
Paor pus tưz lâul lơưr, pus tsi môngl uô kôngz tangz nhaoz jur tsêr, uô maor, puz
keiz, buô, ... Têx thâuk tsi môngl uô đăngz tsi, pus tsas nzir xươk khâuz đuôs, uô lâus.


Pus nzir xươk khươk pus haz nzir tru puôz xênhz nzưl. Pus cê xươk cê hak lul
đruôl haz cxax mêv txưr tru puôz xênhz nzưl nôngs laok six laov jêv.
BÀ MAY VÁ QUẦN ÁO
Bà của Páo đã già rồi, Bà không đi làm nương chỉ ở trông nhà, nấu cơm, cho gà,
lợn ăn ... Những lúc không làm gì, bà lại may vá quần áo, thêu (thùa).
Bà may vá cho bà và may vá cho các cháu. Bà vừa may vá vừa kể chuyện cổ tích
và đố câu đố cho các cháu nghe rất là vui vẻ.
Câu hỏi:
1. Paor pus xưk lê changl ?
2. Paor nav pus tsi môngl uô kông, tangz sik nhaoz tsêr uô đăngz tsi ?
3. Paor nav pus uô đangz tsi tru nưl haz puôz xênhz nzưl ?
4. Pus hak đangz tsi tru puôz xênhz nzưl nôngs ?
Jăngx 3: PAOR ZƯƠV
Paor zươv hu Thaox Shaok Lênhx, Shông nor, zươv tưz tâu shang châuv shông
tangz hax tsênhv mênhx pêv, muôx jus, kraor muôs tsênhv puv cêr jông.
Zươv zaos txir kênhx, txir xeir, txir yôngz lâul. Yênhx hmao, baox tuz hluôk tuôx
cuôk Paor zươv kra kênhx, kra jăngx yôngz, kra cêr chei chôngz thêv.
Zươv yangx six kruôz kra baox hluôk tuz, hluôk nxeik tak: ”Zuôr sir jus cươv
ntươr, cươv côx chuôz cêr chei, phuôx lix, chênhz zênhv uô kôngz, uô lông cha taov
kangz nor cxiv tsang chuôz thênhx, têz qươ bluô nux jông gâux”.
ÔNG CỦA PÁO
Ông của Páo là Thào Seo Lềnh, Năm nay, ông đã được 70 tuổi nhưng ông vẫn còn
minh mẫn, có sức khỏe, mắt vẫn còn nhìn thấy rõ.
Ông là thầy khèn, thầy đám tang, thầy mai mối. Hằng đêm, các chàng trai thanh
niên đến nhờ ông dạy khèn, dạy bài mai mối, dạy đường lối chính sách đông lắm.

Ông thường xuyên dạy bảo các chàng trai, thiếu nữ là: ”Phải cố gắng học tập,
học đường lối, chính sách, pháp luật của nhà nước, học kinh nghiệm làm kinh tế để sau
này xây dựng gia đình, quê hương giàu, đẹp”.


Jăngx 4: PANGZ MANGX NAV, TXIR
Yênhx hnuz, đrâu six chênhz cươv shuv. Lưv haz Lir yangx six pangz mangx

nav txir. Lir nxuô tril yao, qêz tsêr, khươk tươl, đê jâuz buô. Lưv laov lil uô vêv
xênhz ndis laos taos vangx, taos tsêr cangx hur. Đhâu cao aoz cưr tix hax tsênhv
puz keiz, puz buô haz uô hmao taol nav txir lul.
Jêx jaol, lênhx tưs tưz kruôk aoz cưr tix zaos tuz caz, shuv xênhz hênhr.
GIÚP ĐỠ BỐ MẸ
Hằng ngày, ngoài thời gian học tập, Lử và Lí thường xuyên giúp đỡ bố mẹ. Lí giặc
quần áo, quét nhà, nhặt củi, hái rau lợn. Lử lo liệu làm vệ sinh xung quanh nhà cửa trong
sạch. Qua đó hai anh em còn cho gà, lợn ăn và nấu cơm tối đợi bố mẹ về.
Bản làng, ai cũng khen hai anh em là con ngoan, trò giỏi.
Chủ đề 2: JÊX JAOL, TÊZ QƯƠ
(Bản làng, quê hương)
Jăngx 1: MÊNHX CXƯX HMÔNGZ
Hmôngz zaos mênhx cxưx tsươs nênhs, hâur 54 zangv mênhx cxưx Viêx NangK.
Nênhs Hmôngz tsiz zangv: Hmôngz Lênhl, Hmôngz Đươz, Hmôngz Đuz, Hmôngz Siz,
Hmôngz Suô. Nênhs Hmôngz Viêx NangK muôx 1.068.189 tul nênhs (2009). Hmôngz
nax nhaoz chêx tsôngz ntươv trôngl trôngz taox saz xênhr Hôx Zangx, TuênhK CoangK,
Laol Caz, Ngangz Paiv, Leiv Tsươz, Xênhk Lak, Đênhv Bênhk, Thênhk Hoar...
Hmôngz lê tsênhv krâur naox zaos paoz cưk, blêx, chêx ... Nênhs Hmôngz zus
nhux, nênhl, yik, buô, keiz... Txir nêenhx uô tsưr tsêr haz uô têx zangv nuv hnhăngr. Pux
zus tsax uô ntuk, uô lâus, uô taz yao... Nênhs Hmôngz lê cangz cêr thôngx xênhv zaos cưr
tix, tsi zuôr uô pux zươs. Phênhv ntâu Hmôngz naox tsaz lươr zênhz lix, tuô buô, tuôr par
uô tsaz, ntâuk tux luz, grâu taox. Hmôngz lê tưx sênhr mak muôx ndăngk, trăngx, lưv

phưx, ntao bê zaos kênhx. Pux Hmôngz muôx têx thaov taz yao txeix đrâus, laos six jông
gâux.
Nênhs Hmôngz gruôs khưr, gruôs uô kôngz lông, nax thoangx chêx đruss cxuô
mênhx cxưx cxiv tsang, paor phưv côx chuôz.


DÂN TỘC MÔNG
Người Mông là dân tộc ít người trong 54 dân tộc Việt Nam. Người Mông có 5
ngành: Mông Hoa, Mông Trắng, Mông Đen, Mông Đỏ, Mông Xanh. Người Mông Việt
Nam có .1068.189 người (2009). NgưỜI Mông ở tập trung trên vùng đồi núi vùng cao
tỉnh Hà Giang, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu, Sơn La, Điện Biên, Thanh
Hóa...
Lương thực chính của người Mông là ngô, thóc, sèo... Người Mông nuôi trâu,
ngựa, dê gà, lợn... Đàn ông làm chủ gia đình và làm những việc nặng. Phụ nữ nuôi gia
súc, làm dệt, thêu thùa, làm váy áo... Tục lệ của người Mông cùng họ là anh em, không
lấy làm vợ chồng. Phần lớn người Mông ăn tết theo âm lịch, mổ lợn, giã bánh ăn tết,
đánh quay, đi hội say sán. Nhạc cụ của người Mông có kèm môi nhị, nổi tiếng là khèn.
Phụ nữ người mông có những bộ váy áo sạc sỡ rất là đẹp.
Người Mông chăm chỉ làm kinh tế, đoàn kết cùng các dân tộc xây dựng và bảo vệ
Tổ Quốc.
Jăngx 2: HMÔNGZ NHAOZ LAOL CAZ XÊNHZ
Laol Caz Xênhr muôx ziv luz shênhv haz iz luz nav caz langs. Pêz Hmôngz muôx
flu nhaoz cxuô luz shênhv. Laol Caz muôx txâuk iz huôv tsiz chês Hmôngz. Nhaoz kreir
tưs Hmôngz tưz zaos nhaoz chaor xar taox saz, pêl têx trôngz kruôr lax têz tsươs, nhaoz
yênhx jaol lak sik nhaoz sươk mênhx cxưx Langs, chu. Nhil nor, jênhx nhênhz chôngz
tuôx, têz qươ tsi txâuk uô naox. Hmôngz taox saz tưz tsir iz cxa grênhl tâu tru chaor
shênhv qươ kêl tênhv cênhz tênhv chuôz, sir jus cxiv tsang jêx jaol phuôv tsangr bluô
nux.
Pêz tsôngv baox Hmôngz yangx six shênhx jông Đangv haz côx chuôz lê tsênhv
cxươx, phuôx lix. Đrus uô cê cxiv tsang haz paor vêv tâu pêz siv nênhx, zis tưs tưz uô

jông nênhx.
NGƯỜI MÔNG Ở TỈNH LÀO CAI
Tỉnh Lào Cai có 8 huyện và một thành phố, người Mông có mặt ở tất cả các
huyện. Lào Cai có đủ tất cả ngành Mông. Ở đâu người Mông cũng ở các xã vùng cao, ở
trên đồi núi cao ruộng đất ít, ở thành từng bản hay ở xen kẽ với các dân tộc Nùng, Dao...
Bây giờ dân số tăng nhanh, ruộng đất không đủ làm ăn. Người Mông vùng cao đã di
chuyển 1 số xuống các huyện vùng thấp đinh canh, đinh cư. Tích cực xây dựng bản làng
phát triển, giàu đẹp...
Đồng bào người Mông thường thực hiện tốt chính sách, pháp luật của Đảng và
nhà nước. Cùng nhau xây dựng và bảo vệ đời sống gia đình hạnh phúc.


Jăngx 5: UÔ CÊR JÊX JAOL YAZ
- Zơưv Paor puôk nhaoz tsêr ax?
- Cur nhaoz tsêr max. Ôx, zaos Qix max!
- Zơưv tsi cxangz nduôz đrus pux tuz nhuôs uô cêr jêx jaol yaz lak.
- Ôx, cur tsi uô, puôz muôx yêz meir nak cha puôz uô laov lak.
- Tsi zaos lê, muôx cêr bêk tôngk mak pêz môngl chuôr fôngx zưl, chuôr cưr tix,
sâu kôngz lông tưz zôngx ziv đuô zơưv ax.
- Ơưx! Zaos tas cax? Cur txênhr tak uô cêr tangz cha chaor nhuôs hluôk chiex yêz
lê nak.
- Zơưv ax, muôx bêk tôngk mak muôx ntâu ôk tôk tuôx pêz jaol sâu muôl paoz
cưk, blêx, keiz buô, txir khơưz, txir juôx nênhs hâur pêz jaol lê bluô nux haok zơưv.
- Zaos lê tas, uô changl cur tưz xangr tsi tươv. Uô lê cur haz caox môngl đrus pux
tuz nhuôs uô cêr jêx jaol yaz lak.
LÀM ĐƯỜNG NÔNG THÔN MỚI
Câu 1: Ông Paor có ở nhà không ạ ?
Câu 2: Tôi ở nhà mà. ồ là Sì mà
Câu 3: Ông không tham gia cùng bà con làm đường nông thôn mới à
Câu 4: ồ, tôi không làm, họ có xe máy thì để họ làm thôi...

Câu 5: Không phải thế, có đường bê tông mà chúng ta đi thăm bạn bè, thăm anh em, thu
mùa màng cũng dễ dàng hơn ông ạ.
Câu 6: Vâng! Đúng thế nhỉ? Tôi cứ tưởng làm đường chỉ để bọn thanh niên trẻ ngồi cưỡi
xe mà thôi.
Câu 7: Ông à, có đường bê tông mà có nhiều ô tô đến thôn bản chúng ta thu mua ngô,
thóc lúa, gà lợn, quả mận, quả lê người trong thôn bản chúng ta thì mới giàu có chứ...
Câu 8: Là thế thật, tại sao tôi lại nghĩ không ra. Thế thì anh với tôi đi cùng bà con làm
đường nông thôn mới đi.

Chủ đề 3: VÊNHX HUÔV MÊNHX CXƯX HMÔNGZ
(Văn hóa dân tộc Mông)
Jăngx 1: CXUÔ ZANGV HMÔNGZ LI TSANGZ JANGV
Txênhr cangr zaos zangv Hmôngz tưs, nhaoz tưs, têz qươ tưs, hnuz naox tsaz naox
cxu, hâuk đêx hâuk chươr, cangr caz cangr taov, têx hluôk tuz hluôk nxeik tưz hnăngr
trôngl yao yaz. Chaox tsangz jangv xưk: Sươ nhax, hangv qinhz, pâus nhax, pâus bur,
mfleiz nhax, mfleiz tôngx, câux nhax, câux thir, krưk njêx nhax, cxuô zangv hlơưk ...


Cxênhx lâul yangx heik:
”Chaox pâus jông đrâus
Chaox mfleiz jông seiz”
Hnaor têx suôz tsangz jangv đraor đrir đrênhr laok six laov jêv.
Seiz têx hluôk tuz hluôk nxeik xưk gâuk iz pangz gâux njuôz, đrâuss nangz grêl lul
ntax têz nor.
ĐỒ TRANG SỨC CỦA NGƯỜI MÔNG
Mặt dù là loại người Mông nào, ở đâu, nơi nào, ngày lễ, ngày tết, đi chợ búa,
chàng trai nam nữ đều mặc quần áo mới, đeo trang sức như: Vòng dây bạc, vòng cổ,
vòng tay bạc, vòng tay nhựa, nhẫn bạc, nhẫn đồng, Khuyên tai bạc, vòng tai, các chuỗi
hạt cườm... Các cụ thường nói:
”Đeo vòng thì đẹp trai

Đeo nhẫn dễ nhìn”
Nghe âm thanh trang sức kêu leng keng rất là vui vẻ.
Xem các chàng trai nam nữ như một đàn nàng tiên, chàng thủy Long xuống trần
gian.
Jăngx 4: NAOX LÔNGX
Nhaoz đrôngl Hmôngz, têz qươ muôx jôngr lôngx sangz yangx tsưr tsưx Ntênhl
naox lôngx.
Hmôngz naox lôngx tưz thôngx xưk cxuô zangv mênhx cxưx langs, Chu, Suôr...
Yangx naox tru hnuz nênhl gâuv chuôx lak pêz châus luz iz hli (tsênhz zêv) Zênhz lix.
Zangv côngv đangz zaos hâur jaol cuiz tênhv zuôr buô lak sik keiz.
Qir têl txi đangz lôngx sangz mak tul txir lôngx hlươr shangz paor tru đangz lôngx
sangz, thưr tiv, xênhz hâur taox, xênhz hâur pêl, ... tuôx lênhl nhax txas, shangz ntươr haz
zuôr paor phưx, paor xưv tru tuôx cxix hâur jaol naox kangz nhaoz jông, tsi muôx maoz
tsi muôx gênhl, uô tâu naox tâu hâuk, ... Txi tangl lê tâu tuô buô, tuô keiz...
Hâur ntênhl naox lôngx cxuô lênhx cuiz tênhv tsi tâu txar ntông, hlươr jôngr, tsao
kuk nênhl, nhux ... Zaos lênhx tưs phangv trâus mak zuôr tsuv đangz lôngx sangz phuôv
haz tsuv phuôv keiz, buô chaox lul côngv đangz lôngx sangz.


ĂN CẤM RỪNG (ĂN CÚNG RỪNG)
Ở vùng người Mông, nơi có rừng cấm thường tổ chức lễ ăn cấm rừng.
Người Mông ăn cấm rừng cũng như các dân tộc Nùng, Dao, Hán... Thường ăn vào
ngày 29 hay 30 âm lịch. Loại thờ cúng do trong bản làng quy định lấy lợn hay gà...
Bắt đầu cúng ma, quỷ thần rừng thì ông thầy cúng đốt hương báo cho thần rừng,
Miếu rừng, thổ địa, thần núi... đến nhận tiền bạc, hương khói và phải bảo vệ, phù hộ cho
mọi người trong làng mạnh khỏe, không ốm đau bệnh tật, làm được ăn được uống, ...
cúng song mới được mổ lợn, mổ gà...
Trong lễ ăn cấm rừng mọi người quy định không được chặt cây, đốt rừng, thả dong
gia súc như ngựa, trâu... Nếu ai vi phạm thị bị thần rừng phạt và phạt gà, lợn mang về
cúng thần rừng.

Jăngx 5: ĐHA KÊNHX
Đha kênhx, zaos Hmôngz lê iz zangv đha uô si. Chêr kênhx tâu uô txix aoz sangz
ntông tâu khươz khôngz hâur plươr, phênhv sâu zâu, phênhv chêx lux haz muôx iz luz
tâuz xưk luz păngx tsươz. Muôx trâu luz trăngx shôngz tâu đraok bleik tôngx haz muôx
ntir puk. Păng yuôz đrâu têx luz trăngx nưl txươv đraor yênhx suôz lâul maol, sur uô
kâus saz cxuô lênhx nênhs.
Kênhx tâu yur haz đha hâur têx ntênhl tuôs, uô đangz uô kruô, Kênhx hax zaos iz
zangv tưx sênhr zôngv tru têx cêr vangx luôs uô si, cxuô luz ntênhl lak sik hâuk chơưr.
Chaor tôngv txux tangz zaos đha cu tươ, ndươk tươ,…
Đha kênhx nhaoz hâur taox mak tangz zaos đha puôs ndis tul ndêx nxêz ndêx
nxông. Puôz nênhs đha kênhx laok six cuz saz, tul nor đha tangl pêv tul tsak đha. Đha iz
taov tangl mak tul txir taox tsak trâu iz khaoz chơưr tru tul đha kênhx hâuk.
Đha kênhx zaos Hmôngz li iz zangv vênhx huôv vênhx ziv ntao bê, shix shênhx
Hmôngz lê chênhz sênhx tơư têl, iz zangv vênhx ziv tsi txơưx cuôk yuôr hâur Hmôngz
luz nênhx.
Nrar sâu: Vangx Lênhx
MÚA KHÈN
Múa khèn là một loại múa chơi của người Mông. Thân khèn được làm từ 2 nửa gỗ
chẻ đôi đẽo rỗng bên trong, phía trên bé, phía dưới lớn và có một cái bầu khèn giống như
hoa chuối. Có 6 cái ống chúc được lắp lưỡi đồng, có lỗ bịt. Hơi thổi qua các ống đó nó
kêu thành tiếng trầm, bỏng làm say đắm lòng người.


Khèn được thổi và múa trong lễ đám ma, làm ma khô. Khèn còn là một loại
nhạc cụ độc đáo dùng trong các cuộc vui chơi, các hội nghị hay đám cưới. Các
động tác chủ yếu là múa chân,, đá chân.
Múa khèn ở hội say sán thì chủ yếu múa xung quanh gốc cây nêu. Những
người múa khèn rất say sưa, người người nhảy nối tiếp nhau. Sau một điệu nhảy
thì ông chủ say sán lại rót một chén rượu mời người nhảy khèn uống.

Múa khèn là nét văn hóa độc đáo, thể hiện tinh thần thượng võ của dân tộc, một
món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống đồng bào Mông.

Anh (chị) chú ý đọc và dịch kỹ đoạn dưới đây
Kênhx zaos Hmôngz lê iz zangv tưx sênhr ntao bê. Kênhx tâu yur haz đha
hâur têx ntênhl tuôs, uô đangz uô kruô, vangx luôs uô si hâur ntênhl grâuk taox,
hâuk chơưr.
Đha kênhx nhaoz hâur taox mak tangz zaos đha puôs ndis tul ndêx nxêz ndêx
nxông. Puôz nênhs đha kênhx laok six cuz saz, tul nor đha tangl pêv tul tsak đha.
Đha iz taov tangl mak tul txir taox tsak trâu iz khaoz chơưr tru tul đha kênhx hâuk.
Đha kênhx zaos Hmôngz li iz zangv vênhx huôv vênhx ziv ntao bê, shix
shênhx Hmôngz lê chênhz sênhx tơư têl, iz zangv vênhx ziv tsi txơưx cuôk yuôr
hâur Hmôngz luz nênhx.
Nrar sâu: Vangx Lênhx

Dịch: MÚA KHÈN
Khèn là một loại nhạc cụ độc đáo của người Mông. Khèn thường được thổi
và múa trong đám ma, làm ma khô, văn nghệ trong lễ hội gầu tào, đám cưới.
Múa khèn ở hội say sán thì chủ yếu múa xung quanh gốc cây nêu. Những
người múa khèn rất say sưa, người người nhảy nối tiếp nhau. Sau một điệu nhảy thì
ông chủ say sán lại rót một chén rượu mời người nhảy khèn uống.
Múa khèn là nét văn hóa độc đáo, thể hiện tinh thần thượng võ của dân tộc,
một món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống đồng bào Mông.
Sưu tầm: Vàng Lềnh

Chủ đề 4: NTUX TXƯƠV, TÊNHX QƯƠ
Jăngx 7: TXÔNGR LUZ TSÊR


Txôngr luz tsêr nhaoz ntươv ntangr trôngz Pangv Fôz. Tsêr tuôr cxangx plâuz

châus phênhz tuôz. Kuô tsêr đangr, muôx txâuk kraor trôngx chei nav kraor trôngx, tsêr
khoangz thaov. Sâu kâuv tsêr chaos iz plangl shôngz trươv, ndis lênhl tsêr zaos têx hangx
txir khơuz, txir đuôx, txir juôx. Ntươv kangz tsi tâus zaos iz hangx păngx xêv haz iz
shangz păngx suô tươs laz vaos.
Hâur tsêr langx nzas, sâu trôngx reik trêr păngx suô laz phôngs. Pêz seiz txôngz
luz tsêr tsi txươx đruôr. Txôngr tak: ”Nhaoz nor ndê cir sei thêv, viv tênhx qươ nhaoz nor
hur si, naox maor cuôv kangz, pư xâur”.
NHÀ CỦA CHÚNG
Gia đình Chúng ở lưng đồi Bản Phố. Nhà trình tường dày bốn mươi phân. Nền
nhà rộng có đầy đủ cửa sổ, cửa lớn, nhà thoáng đãng. Phía sau nhà trồng một bãi tre,
xung quanh nhà là những hàng cây mận, cây đào, cây lê. Phía trước sân là một vườn hoa
cúc và một bên là hoa hồng nở đỏ rực.
Trong nhà mát mẻ, trên bàn cắm một lọ hoa hồng đỏ rực. Chúng tôi nhìn nhà của
Chúng mà không biết chán. Chúng bảo rằng: Ở đây tăng cân nhanh lắm, vì môi trường ở
đây rất trong lành, ăn mèn mén ngon, ngủ kĩ.

Chủ đề 5: UÔ KÔNGZ LÔNG HAZ CHUÔZ SÂU NJU
Jăngx 1: YUÔX ZÊX PUÔV HUÔR
Puôv Huôr li yuôx zêx nzur ntao bê, tiv zix zaos yuôx zêx Bu. Yuôx muôx ntâu
nhaoz Mangv Lênhx, Nak Phêv, Pangv Fôz…
Cheix ntux yaz njuôs yuôx hlangr maol nhôngk, đê chaox lul ciz tuôz jông. Faov
iz phưx, păng nqu tsư hang nzas. Lênhx tưs tưz tâu hâuk đuô iz jas mak ndu ntêr tsi
txơưx hnaor kangz .
Huôv nor, Puôv Huôr tưz chaos tâu ntâu ha yuôx zêx. Yuôx zêx tưz uô hlôngr yaz
nênhs Puôv Huôr luz nênhx. Muôx yuôx zêx txươv Muôx naox, Muôx tsês cha tuz nhuôs
tâu cươv shuv.
CHÈ BẮC HÀ
Chè Bắc Hà đã sớm nổi tiếng, đặc biệt là chè tuyết. Chè có nhiều ở Bản Liền, Na
Hối, Bản Phố...

Vào mùa xuân búp chè mọc non mơn mởn, hái về sao cẩn thận, pha một ấm, mùi
thơm p. Phức. Ai đã từng được uống một lần thì nhớ lâu không bao giờ quên.
Bây giờ Bắc Hà đã trồng được nhiều ha chè, Chè đã làm đổi mới đời sống của
người dân Bắc Hà. Có chè thì có ăn, có của để cho con cái học hành.
Jăngx 7: CHEIX UÔ LAX
Pêz Hmôngz yăngx nhaoz taox saz, têz qơư nxangz, lax têz tsơưs. Viv lê Hmôngz
khênhr krêz lax kêz nteir lơưv têx kraor hangr, ntangr taox, ntangr trôngz.
Lax nhaoz taox saz tangz uô tâu tuôz chiv tru luz kangz pêz hli, plâuz hli zinhz lix.
Hmôngz lê lax sâu tâu tsươs, yangx tsi txâuk naox. Huôv nor khaov muôx Đangv, côx
chuôz coangz shinhz nênhs Hmôngz tâu pangz txưv grê qir, nôngz blêx yaz. nênhs
Hmôngz tưz muôx maor blêx thươv shông, tsi tsuv naox maor cuôv xưk thâuk nzur.
Huôv nor, nênhs Hmôngz luz nênhx tưz muôx ntâu hlôngr yaz txâuk zôngv, tuz
nhuôs tâu môngl cươv ntươr phuôv tsangr haz ndê trux.
MÙA LÀM RUỘNG
Người Mông thường ở vùng cao, địa hình dốc, ruộng đất ít. Vì thế người Mông
hay mở ruộng bậc thang theo các thung lũng, sườn đồi, sườn núi.
Ruộng ở vùng cao chỉ làm được một vụ vào cuối tháng 3, 4 âm lịch. Ruộng của
người Mông năng suất thấp, thường không đủ ăn. Bây giờ nhờ có Đảng, nhà nước quan
tâm người Mông được giúp đỡ giá phân, giống lúa mới. Người Mông đã có cơm gạo ăn
quanh năm, không bị ăn mèn mén như ngày xưa.
Bây giờ, đời sống của người Mông đã có nhiều đổi thay, đủ dùng, con cái được
học hành, phát triển và tiến bộ.

Chủ đề 8: TSAOZ PHƯZ ĐANGL JUS
Jăngx 1: MAOZ UÔ NAO
Viêx Nangk tưz tăngr yênhx côngz maoz uô nao hâur shông 1980. Huôv nor, maoz
uô nao traor yưv tơưv. Nênhs tsuv maoz uô nao ndâux naox tsi kangz, flu đăngx, nênhs
nzâus tsi muôx jus.
Maoz uô nao zaos zangv zôngr Yangx Chux hâuk nênhs muôx maoz lê nyăngr cik

tru pêv tul. Viv lê, cxuô lênhx ndu njôngr thâuk môngl pư zuôr đei vêx tsangv, zuôr yangx
six uô vêv xênhz ndis laos vangx tsêr, thaoz thôngz cưx đêx cuôk zôngr tsi muôx qơư ntês
kei. Thâuk tsuv maoz zuôr hâuk yuôx phangx maoz lơưr I têr xar lê lul shik kra.
Nrar sâu : Hoangx Txôngr
BỆNH SỐT RÉT


Việt Nam đã khống chế thành công bệnh sốt rét trong những năm 1980. Bây giờ,
bệnh sốt rét lại xuất hiện. Người bị bệnh sốt rét miệng ăn không ngon, mặt vàng, người
gầy không có sức.
Bệnh sốt rét là loại muỗi A nô phen hút máu của người bệnh lây sang người khác.
Vì thế, mọi người nhớ kĩ khi đi ngủ phải mắc màn. Phải thường xuyên làm vệ sinh xung
quanh nhà cửa, khơi thông cống rãnh cho muỗi không có chỗ đẻ trứng. Lúc bị ốm phải
uống thuốc phòng bệnh theo chỉ dẫn của Y tế xã.

1. Shông 1980, Viêx Nangk tưz tăngr tâu zangv maoz đangz tsi ?
……………………………………………………………………………………
2. Nênhs tsuv maoz uô nao muôx chiv haov đangz tsi ?
……………………………………………………………………………………
3. Maoz uô nao zaos zangv zôngr tưs jêl tơưv ?
……………………………………………………………………………………
4. Thâuk môngl pư pêz zuôr uô đangz tsi cha phangx maoz ?
……………………………………………………………………………………
5. Thâuk tsuv maoz uô nao pêz zuôr uô tsi ?
…………………………………………………………………………………
Jăngx 7: CHAOS YUÔX NJUÔZ
Thâuk nzur,(1)Tsôngv baox Hmôngz muôx(2) yoangx thôngz chaos yuôx
njuôz zaos pus zơưv tsês cha. (3)Yuôx njuôz tâu sir zôngv(4) khu maoz tru jênhx
mênhx muôx đangl jus, (5) cxuôv yeiz tsơưs pluôs, paor vêv côx chuôz, (6) cxiv
tsang têz qơư (7) bluô nux, jông gâux.

Puôz (8)cưk yuôx xaor vangx chaos yuôx njuôz xưk: (9) Cuôz iz, yangz
shôngz,(10) muôx tsuôk, jâuz côx ntus, cuôz tsưk,...cha tâu khu cxuô zangv maoz.
TRỒNG THUỐC NAM
Ngày xưa, đồng bào Mông có truyền thống trồng thuốc nam do ông bà để lại.
Thuốc nam được sử dụng để chữa bệnh cho nhân dân có sức khỏe, xóa đói giảm nghèo,
bảo vệ Tổ Quốc, xây dựng quê hương giàu đẹp.


Các thầy thuốc rào vườn trồng thuốc nam như: Gấu tầu, xương khung, bạch
chuột, đương quy, tam thất rừng ... để được chữa các loại bệnh.
Giới thiệu về gia đình
- Cur chuôz thênhx muôx plâuz tul nênhs, zaos cur aoz nav txir haz aoz tul nhuôs nxeik.
- Cur tul zơưs môngl uô nuv pêl shênhv lơưv. Iz tai cil sơưr nzur uô yais naox tangl. Cur
tsas chaox chaor nhuôs môngl cơưv ntơưr.
- Cur môngl zus nhux, hleik jâuz nênhl. Txus tangr su cur muôz nhux khi tiv ntus têz.
- Tsâuk ntux, cur uô hmao taol chaor nhuôs lul.
- Cur shiz vangv tâu cur luz chuôz thênhx thâuk tưs tưz tsi muôx maoz, tsi muôx gênhl. Iz
huôv naox kangz nhaoz jông, uô nênhx shênhv phưx.

ĐỀ THI HỘI THOẠI
ĐỀ SỐ 1: Caox bê hu changl ? Caox muôx pêk tsơưs shông, caox uô nuv đangz tsi ?
Đáp án:
Học viên giới thiệu được tên, tuổi và công việc của bản thân đang làm (nói bằng
tiếng Mông)
ĐỀ SỐ 2: Xênhr Laol Caz muôx pêk tsơưs luz shênhv, zaos têx luz shênhv tưs ?
Caox nhav luz shênhv tưs đuô ?
Đáp án:
Xênhr Laol Caz muôx ziv luz shênhv, zaos shênhv Xênhz Muôl Caz, Puôv Huôr,
Môngl Khangz, Baov thăngr, Baov Ênh, Vangk Bangx, Suôz Puôv, Puôv Xuôr. Cur nhav
luz shênhv Xênhz Muôl Caz đuô...

ĐỀ SỐ 3: Tsưr jaol hu lênhx tưs tuôx pangz mangx Paor chuôz thênhx ? Viv lê uô
changl tsưr jaol tsak hu jênhx mênhx tuôx pangz mangx Paor chuôz thênhx ?
Đáp án:
Tsưr jaol hu jênhx mênhx tuôx pangz mangx paor chuôz thênhx, viv Paor Nav
yangx six maoz gênhl, tsi muôx nênhs uô lax, têz.
ĐỀ SỐ 4: Pêz zuôr uô tsi cha phangx maoz uô nao ? Tsuv maoz uô nao zaos tul tsi jêl
tơưv ?
Đáp án:
Cha tsi tsuv maoz uô nao pêz zuôr yangx six uô vêv xênhz ndis laos taos vangx
tsêr, thaoz thôngz cưx đêx, cha zôngr tsi muôx qơư ntês kei haz môngl pư zuôr đei vêx
tsangv, Zaos zangv zôngr Yangx Chux hâuk nênhs muôx maoz lê nyăngr cik tru pêv tul.


ĐỀ SỐ 5: Hmôngz taox saz, yangx chaos têx traoz đangz tsi cha uô tsênhv krâur
naox ?
Đáp án:
Yangx chaos têx tsaoz xưk: Paoz cưk, blêx, chêx, haz txir khơưz, txir đuôx, txir
tsơưz, Tâuv...
ĐỀ SỐ 6: Txôngr luz tsêr nhaoz tru kreir tưs ? Hâur tsêr jông xưk lê changl ?
Đáp án:
Txôngr luz tsêr nhaoz ntơưv ntangr trôngz Pangv Fôz, hâur tsêr tuôr cxangx plâuz
châus phênhz tuôz, langx nzas, sâu trôngx reik trêr pangx suô laz plôngs...
ĐỀ SỐ 7: Paor zơưv pâuz uô tul đangz tsi ? Yênhx hmao, baox tuz hluôk tuôx ntơưv
Paor zơưv uô tul đangz tsi ?
Đáp án:
Zơưv zaos txir kênhx, txir xeir, txir yôngz lâul. Yênhx hmao, baox tuz hluôk tuôx
cuôk Paor zơưv kra kênhx, kra jăngx yôngz, kra cêr chei chôngz thêv.
ĐỀ SỐ 8: Puôv Huôr jông chaos têx tsaoz đangz tsi ? Têx tsaoz chaos tưs ntao bê
đuô ?
Đáp án:

Puôv Huôr zaos qơư muôx angr têz, păng ntux nziv huv tru chaos têx traoz ntông
naox txir xưk: txir khơưz, txir đuôx, txir juôx... Tangz ntao bê cxuô qơư txơưv zaos txir
khơưz Xangz Huôz.
ĐỀ SỐ 9: Zaos cangr bôv uô nuv nhaoz taox saz, caox zuôr uô đangz tsi cha pangz
mangx tru jênhx mênhx uô tâu naox ?
Đáp án:
Pêz zuôr pangz mangx tru jênhx mênhx lul cir thuôx uô kôngz, uô naox xưk: kra
cir thuôx chaos txir khơưz, uô lax, têz, chaos tsơưz, chaos ntông, kra cir thuôx zus keiz,
buô, zus nhux, nênhl, chaos jâuz.............
ĐỀ SỐ 10: Zaos cangr bôv caox zuôr uô tsi cuôk jênhx mênhx tsi zus tul nhuôs tiv
pêz haz tsi tâu uô zangv luôv đangz tsi ?
Đáp án:
Zus tul nhuôs tiv 3 mak uô nênhx khêv nangx đuô haz phuôx lix côx chuôz cêr
chei tsi khơưk zus tul nhuôs tiv 3, tsi tâu uô zangv luôv xưk: uô luôv zangx zinhz, muôl
muôs tuôz nênhs, uô luôv faov ...