Những Giải Pháp Kinh Tế nhằm Phát Triển Hệ Thống Sản Xuất Vịt Giống ở các tỉnh Nam bộ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (7.58 MB, 180 trang )
BQ GIAO DlJC VA BAO TAO
BAI HOC QUOC GIA THANH PHO HO CHf MINH
TRUONG BAI HOC KINH TE
-------~·---------
DINH CONG TIEN
NHiJ'NG GIAI PHAP KINH TE
~
~
~
~
NHAM PHA T TRIEN HE. THONG SAN XUA T
VIT
. GIONG 0 CAC TINH NAM B·o.
~
.
~
?
"'
?
,
?
A
Chuyen ngimh :
Kinh te', qmln ly va KHH kinh te' quO'c dan
Ma sO'
5.02.05
Nguoihuong dftn khoa hQc:
·PGS Dao Cong Tie'n
D~i hQc quO'c gia Thanh PhO' H6 Chi Minh
PGS-TS Nguy~n QuO'c Te'
D~i hQc kinh tf
'
A,
~
~
THANH PHO HO CHI MINH - 1999
'
?
LOICAMON
E>~ ho~lll th~mh lu~rt an, tac ghl da nh~n du'qc sl)' hu'dng d~n, giup do
chi tlnh cua nhi~u ca nhan, ddn vi. Tac gia xin chan th~mh cam dn:
+Giao su'- Dao Cong Tie'n nguyen Ph6 Giam d6c D~i hQc Qu6c gia
tp.HCM, Ph6 · giao su'-ph6 ·tie'n si Nguy~n Qu6c Te' - Tru'dng phong khoa
hQc &hqp tac qu6c te' D~i hQc kinh te' tp.HCM da huang d~n t~n tlnh cho
tac gia hoan thanh lu~n an.
·+T~p th~ can b9 giao vi en Khoa sau d~i hQc, Khoa quan tri kinh
· doanh tru'ong D~i hQc Kinh te'.
+Ban: Giam d6c Vi<%n Chan Nuoi, Giam d6c Trung tam Nghien cll'u
va Chuy~n Giao TBKT Chan nuoi, Ban lanh d~o tr~i ViGOVA.+Cl;lc Khuy~n nong, Khuye'n lam b9 Nong Nghi<%p & Phat Tri~n
Nong Thon
Tac gia ciing chan thanh cam dn sl)' giup do cua cac cd sd san xua't
gi6ng ca'p 2, cling toan th~ d6ng nghi<%p, b~n be va ngu'oi than.
Thanhph6HCM rigay 22 thang 12 nam 1999
Tac gia lu~n an
Dinh Cong Tie'n
LCJI CAM DOAN
Toi xin cam doan day Ia cong trlnh nghien cll'u ciia toi. Cac s6 li~u
trong lu~n an la trung thlfc do toi khiio sat, di€u tra chua cong b6 trong cong
trlnh khoa hQC nao ho~C trich dftn tu nhii'ng ngu6n da cong b6.
Thanh phO'HCM ngay 22 thang 6 nam 1999
Tac giii lu~n an
E>inh Cong Tie'n
MTJCLVC
Trang
?
~
.
-
MOI>AU ........................................................................................................ 1
1. T'nh
K . b .. h
' . ..................................................................................... I
1 cap
ac cua d~eta1
2 . M lJ.C d'1ch ngh'"
' cua 1u<;~.n
" an
' ....................................................................... 3
1en cuu
3. E>"''
.. ............................................................................ 3
01 tu'qng ph <;~.m VI. ngh'"
1en cil'u
4. Phuong phap nghien cu'1I. .................................................................................... 4
•;; cua d~e ta1
'• ............................................................ 5
5 .y ngh""1a kh oa h QC va' th vc tten
?
?
?
~
A?
A
,._;'
?
~
~
CHU'ONG 1:TONG QUAN VE H:e THONG SAN XUAT VJT GIONG ............. 6
1.1. Ly thuye't h~ th6ng .......................... :................................................................ 6
1.1.1. Khai ni~m ............................................................................................... 6
1.1. 2. Tinh cha't ciia h~ thO'ng .......................................................................... 7
1.1.3. Thanh ph~n ciia h~ th6ng ...................................................................... ?
" ngh'"
" so"'h"~ th"'
1. 1.4· . M Qt
ong trong nong
1~p ...................................................... .. 9
h
A'
,,
A'
- h"'
,
1.2 . L y t uyet ta1 san xu at xa Q1 ...................................................................... .. IO
" • dung, quy 1u<;~.t
" cua ta1 san xuat
A'
1.2 . 1. N Ql
xa- h"Ql• ........................................ .. I1
1.2.2. Vai tro ciia tU' li~u san xua't voi tai san xua't ra ciia cai v~t cha't. ........ I2
1.3. l\16i quan h~ nghien cll'u kinh te' va ky thu~t- phU'ong phap chi sO' gia thanh
•, h'"
A'
•
• A'
, h gw
d an
1~u qua h"
~ th"'
ong san xuat
V!t
gwng
........................................... ;........ . I3
1.3.1. I>O'i tu'qng nghien cll'u ky thu~t va nghien cll'u kinh te'-san xua'tvit .... 13
1.3.2. MO'i quan h~ giua chi tieu k'i thu~t va chi tieu kinh te'- phu'ong phap chi
• , th'
soA' g1a
anh................................................................................................... . I4
1.3.3. Chi tieu danh gia hi~u qua ciia h~ thO'ng san xua't vit gi6ng ................ 18
1.4. Vi tri ciia san xua't vit giO'ng trong h~ thO'ng chan nuoi vit..: .......................... I9
I:'\~
d',;?
J,":" h "
A'
•
• A'.
1em k'm h teA' l\.1
t u<;~.t cua san xuat
V!t
gwng
........................................ .. 21
1.5 . v<;tc
A'
•
• A'
.
Vlt
g1ong
co, ch u k'1 d'a1•........................................................
.. 22
I .5 . I . S·an xuat
1.5 .2. San phffm ciia san xua't vit giO'ng la tll' li~u san xua't d~c bi~t.. ............ 22
1.5.3. San phffm kh6 danh gia duqc cha't lU'qng sau khi ra khoi qua trlnh san
xua't. ............................................................................................................... 23
, h ton
~ tru
- th"'
. . S an p h,;t
am co, t1n
ap ............................................................ .. 23
1.54
1.5 .5. San phffrn c6 kha nang luan chuy~n tu d<;tng ttt li~u san xua't thanh
d<;~.ng tll' li~u tieu dung onhung giai dQan nha't dinh ..................................... 24
1.5.6.Tieu thl;l vit con giO'ng c6 tinh thai Vl;l rn6i vung sinh thai ................. 24
I.6. M(>t sO' h~ thO'ng san xua't vit giO'ng ciia cac nU'oc trong khu vvc ................... 25
?
?
?
, •
?
?
?
?
?
?
o
• xu at
"' V!t
. gwng
.,.,. cua
• f)'"
161
. . H tt" th"'
ong san
at Loan ........................................... 25
. gwng
.,.,. cua
• Th at"1 and ........................................... 25
• xu at
"' V!t
1 .6 .2 . H tt" th"'
ong san
CHUdNG 2 .. :DIED K$N Tlj NHIEN, KINH TE XA HQI ANH HUcJNG TOI
'K
SAN XUAT VJT GIONG NAM BQ ................................................. :............. 29
1:'\~ d"~
21
. . v~c
tern tl,l' nh""
ten cua vung ........................................................................ .. 29
2.l.l.Vj tri di~ ly va thoi ti€'t khi h~u ............................................................ 29
2 . 1 .2 . f)~~c d"~
tern ve~ d"'
at d at.. ..........................._......................_........................... 30
2.1.3. D~c di€m h~ sinh thai ........................................................................... 32
I:'\~
22
. . v~c d'~
tern ki nh"'
te xa-h""
Qt cua vung .-.............................................................. .. 33
"'" tntong
'
·~ ki n h"'
221M
. . .
01
p h~tt
a nen
te va' thu nh"~p .......................................... .33
2.2.2. San xufft lua ........... ~ ........................... ;................................................. 34
"' d,__
'
.
" so"' va' c0 cau
an so"' vung
...........................................................
.36
2 .2 .3 . D an
~ d"tern
~
~ tnen
. ~ ch~annum
". V!"t trang vung
' ............................................. .. 37
2 .3 . f) ~c
p hat
2.3.1. Quy mo dan vjt .................................................................................... 3'8
2.3.2. Co cffu dan vjt ...................................................................................... 45
2.3.3. Phuong thuc chan nuoi ......................................................................... 47
2.3.4. Co sd v~t chfft, gi6ng- ki thu~t.. ........................................................ .48
-'
d~
. "" V!t.
. ..................................................
aura cua ch~annum
.. 52
2 . 3 .5 . Th!. tru'ong
2.3.6. Tinh mua VlJ. cua chan nuoi vjt ....... ,.................................................... 55
2.3.7. C~nh tranh va chuyen mon h6a trong nganh san xufft vjt .................. 57
2.3.8. Gia cii, gia thanh va l<;1i nhu~n ............................................................. 58
2.4. Vai tro san xufft vjt gi6ng voi ph at tri€n chan nuoi vjt trong vung .............. 60
?
,..,
A
?
'
?
'
?
"
,
,..,
,..,
?
,..,
.
,.!
CHUONG 3: DANHGIA THljC TRANG HI; THONG SAN XUAT VJT GIONG
(1 NAM BQ ............. -...................................................................................... 63
3.1. Giai do~n tru'oc nan11975 .............................................................................. 63
3.2. Giai do~n tu 1976-1989 .............. ~ ........................... :...................................... 64
3.3. Tu nam 1990 de'n nay .................................................................................... 65
3.3.1. Moi tru'ong cua h~ th6ng san xufft vjt gi6ng CJ Nam bQ ...................... 65
3.3.2. Cac ph~n ttl' (thanh ph~n) cua h~ th6ng san xufft vjt giO'ng CJ Nam b9.65
~ vao
'
• h"
• xua"'t VJ"t gwng
.,.,. vl-lN am b"<;> .......................... ·-'.;;i-J
G\~
cua
y th"'
ong san
3 .3 .3 . f) au
~
cua h"y th"'
ong san xuat VJt gwng vR N am t,;:"
uQ :.~ ................ ,......... .95
3 .3 .4 . f) aura
~ 5 • C"'
~ cua h"
; "' vR N am b"<;> ........................... . 99
au true
y th"'
ong san xua"'t VJ't gwng
3 •.:>.
3.3.6. Nhfi'ng xu hu'ong c6 tinh chfft quy lu~t cua h~ th6ng san xufft vjt gi6ng CJ
Nam bQ .............................................. ;·......................................................... 100
3. 3. 7. D9ng ll,l'c cua h~ th6ng san xufft vjt gi6ng CJ N am bQ ......................... 101
?
?
?
"'
?
•
• -,.,.
CHUONG 4 ............ : NHO'NG GIAI PHAP KINH TE NHAM PHAT TRIEN HE
K
,.t
.
K
THONG SAN XUAT VlTGIONG d CAC TINH NAM BQ .......................... 105
·.,:,
h~
·A'
41
. . Quan d1em p at tnen ................................................................................... 105
•AI ph at
~ tnen-t
•AI heo h"~ th""
4 . 1. 1. Q uan d1em
ong ................................................. . 105
4.1.2. Quan di~m da d~ng h6a cac hlnh thuc sd hiill ................................... 105
4.1.3. Quan di~m hit%n d~i h6a co sd v~t chfft ki thu~t va tieu chu~n h6a cac
co sd san xufft gio'ng .................................................................................... 106
4.1.4. Quan di~m bao hQ san xufft trong mtoc va hu'ong v~ xufft kh~u ........ 106
. AI h'"
4 . 1.5 . Quan d1em
Hfu qua ki nh te"" xa- h".
QI ................................................. . 107
. AI tr<;1 g1a
•~
?
""
•""
4 . 1.6 . Q uan d1em
va' b?ao tr<;1 san
xuat
gwng
................................... . 107
4.2. Cac giai phap kinh te' nh~m phat tri~n ht% tho'ng san xufft vit gio'ng (J Nam b9
?
?
""'
?
"'
-
•
?
....................................................................................... ;..................................... 107
4.2.1. Quy ho~ch t6ng th~ chan nuo.i vit va chan nuoi vit gio'ng khu vt;(c trong
m6i'quan ht% voi ht% tho'ng san xufft vit gio'ng ca mt6c ................................. 108
4.2.2. Roan thit%n hit%n d~i h6a ht% tho'ng san xufft gio'ng, ke't h<;1p ho~t d9ng
chuy~n giao tie'n b9 ki thu~t nh~m giam chi so' gia thanh san ph~m vjt.. ... 112
4.2.3 . .D6i moi quan ly chfft lu'<;1ng san ph5m ............................................... 117
4.2.4. Ung d\mg t6i uu kinh te' xac dinh t6 h<;1p Iai t6i u'u trong chan nuoi vit
................................................................................. ;................................... 1.18
~
tr~I. gwng
. ,.., cap
,.., 2 ............. ;.............. .. 124
o cua cac
4 .2 .5 . Bo,.., tn~ h <;1p 1y~ S\t p h"an b,..,
4.2.6 . .Di~u chinh quan ht% cung cffu ............................................................ 125
4.2. 7. Tim kie'm thi tnl'ong moi va khai thac thi tru'ong ti~m nang vjt gio'ng
thu'ong ph~m ...................................................... :.......................... ~ .............. 128 '4.2.8 . .Dffy m~nh vi~c tlm kie'm va khai thac thi tru'ong vit con thu'ong phffm
cac nu'oc trong khu yt;(c ................................................................................. 131
, 4.2.9. Hoan thit%n hlnh thuc tieu th\1 vjt thit (J thi tru'ong n9i dja, d~y m~nh tlm
'
,.., khA'au ............. _..........................................................................
.
/
131 -~t h~. tru'ong
xuat
4.2.10. Roan thit%n ho~t d9ng cua cac tr~i cffp 2 ......................................... 133
4.3. M9t s6 kie'n nghj ........................ ~-............................................................... 137
4.3.1. C:H each chinh sach dffu tu ................................................................ 137
4.3.2. Cai each chinh sach ngo~i thu'ong md r¢ng thi tru'ong xufft kh~u ..... 138
4.3.3. T~o thi tru'ong v6n, cai tie'n chinh sach tin dl,lng cho nong nghi~p .... 138
4.3.4. Cai tie'n chinh sach thuS .................. :................................................. 140
4.3.5. Roan thi~n chuang trlnh khuy€11 nong .............................................. 140
4.3.6 . .D~y m~nh qua trlnh c6 phffn hoa, chuy~n nhu'<;1ng doanh nghit%p sd hiill
" khong
" co" ' chuc
, nang
.., g1li'
. - gwng
.·,.., goc
,.., ............................................. .. 142
nha. . . nu'oc
?
4.3. 7. Cung c6 va tang cu'ong ho~t d9ng cua h~ t?6ng thu y ....................... 142
KET LU~N ................................................................................................ 145
'
A
?
DANH M{)C TAI Lit::U THAM KHA0 ........................................................ 148
PH{) L{)C
...............................................................................................................
153
1
?
~
MODAU
1. Tinh ca'p bach cua d~ tai
Xay dl,l'ng mqt nin nang nghi¢p chuyen mon h6a, kit h(Jp da dt;mg h6a, dU(Jc
phat triin w1i ttfc dq cao trong thai gian dili la h(Jp ph&n quan trQng trong chien
lU(JC cong nghi¢p h6a hi¢n d{,li h6a [43]. Can d6i giii'a tr6ng trQt va chan nuoi la
d~c tntng cua n~n nong nghi~p piu1t tri€n. Chan nuoi vit la ngh€ truy€n th6ng lau
doi cua cu' dan tr6ng lua nu'oc. Theo s6 li~u cua
t6
chuc nong Iuong the' gioi
(FAO), nam 1997 trong t
A
(Trung Qu6c, Vi~t Nam, Indonesia, Thailand, Bangladesh,. Malaysia,
Philippines) c6 dan vit nhi€u nha't 628.499.000 con, chie'm 84%[80]. d nU'oc ta
chan nuoi vit t~p trung chu ye'u (J cac tinh d6ng bAng song Cii'u Long, d6ng bAng
song H6ng, Thanh H6a va d6ng bAng ven bien mi€n Trung. Rieng dan vit cua
Nam b9 chie'm han 50% dan vit ca nU'oc. Day Ia m9t vung chan nuoi t~p trung,
san xua't hang h6a c6 quy mo IOn, c6 ty sua't hang h6a cao[32]. Vl v?y n6 g6p
ph~n nang cao thu nh~p cho ngll'oi nong dan, chuy€n d6i co ca'u kinh te' theo
. huang tang d~n ty trQng chan nuoi. Phat trlen chan nuoi vit g6p ph~n cai thi~ri co
ca'u bua an cho ngll'oi Vi~t Nam. Ph&n ll7n dan ta hi¢n nay, nhdt la nang dan
chiim 80% dan so' c6 ca cau hila an l¢ch vi phfa tinh bqt hay tinh bqt ·cung cap
80% calo trong khtlu phdn [26]. 1'h?t kh6 c6 the tlm dl,l'oc con gia sue gia c~m
nao c6 t6c d9 phat tri€n nhanh nhU' con vit - sau 7 de'n 8 tu~n trQng IU'
d1,mg Iua roi vai khi thu ho~ch va khai thac dl)ng v~t thuy sinh trong h~ sinh
thai Ilia nU'oc.
d nU'oc ta, d~c bi~t Ia (J Na~ b(),
vi tri cua chan nuoi vit trong chan
nuoi gia c~m khong thua kern gi vi tri cua chan nuoi ga. Theo s6 li~u th6ng ke
chan nuoi 1-10-1998 cua
Cl,IC
khuye'n nong thl (J Nam bQ c6 30 tri~u ga va 19.6
tri~u vit. Tuy nhien trong nhung nam qua, Sl,l' quan tam d~u tU' cua nha nU'oc va
2
CUa khoa hQC rnoi chi. 13. bUOC d~U - chua ttfdng XUng 'voi. Vl tri Va ti~rn nang CUa
n6 do'i voi kinh te' nong thon. Cac tinh -Narn b<) c6 ti~rn nang ra't Ion (3.472.800 ha
da't gieo tr6ng) d6 phat tri6n chan nuoi vit [64]. Trong tdng so' di~n tich da't tr6ng
Ilia ca nuoc 4.203.551 ha thl cac tinh Narn B<) chie'rn 2.178.615 ha (51.8%) [61].
Thlfc ti€n phat tri6n chan nuoi vit a day cho ta nh~n xet r~ng giii'a cac tinh
c6 rno'i quan h~ ra't ch~t che- noi san xua't, noi tieu th\1, noi san xua't vit gio'ng, noi
chan nuoi vit thuong phffrn. V). v~y khi nghien cll'u chung ta khong th6 tach roi
cac tinh Dong Nam b<) va cac tinh d6ng b~ng song CU'u Long. D6 phat tri6n chan
'
nuoi vita cac tinh Nam b<) c~n giai quye't nhieu va'n de ky thu~t, kinh te'. Gio'ng la
tien d~ trong chan nuoi, n6 quye't djnh quy rno va hi~u qua h~ tho'ng san xua't.
Ngay tu h<)i nghi 7 Ban cha'p hanh trung uong Dang thang 7 narn 1994 da kh~ng
dinh " Du'a cac cong ngh~ tie'n b<), d~c bi~t Ia cong ngh~ sinh hQC vao san xua't
nong nghi~p. truoc he't la khau gio'ng ... "[8]. Chi c6 Slf ke'th
nhlim phat triin hf thflng san
xuat vjt giflng
II cac tlnh Nam bQ ". Giai phap a
day duqc hi6u la tdng th6 cac qpye't djnh d6 giai quye't rn<)t va'n de [44]. Va'n de
du
phat tri6n h~ tho'ng theo chieu r<)ng va chieu sau. sa df chung ta chi d~t va'n de
phat tri€n la vl h~ tho'ng da duqc xay .dlfng tu 1990. Va'n de Ia khach quan va chi
du
cffp bach cua lu~n an th€ hi~n
(J vi~c
tlrn ra quy lu?t phat tri€n cho rn<)t h~ tho'ng
3
san xua't gi6ng trong nang nghi~p n6i chung khi chuy~n sang n€n kinh te' thi
tntong.
2. MQ.C dich nghien cuu cua lu~n an
Sau nam 1975 nha nuoc da buoc dffu quan tam toi phat tri~n chan nuoi vit (J
ca hai mi€n Nam, B~c. Sl! quan tam d6 duqc th~ hi~n
(J vi~c
cho nh~p m()t
s6
gi6ng vit c6 nang sua't cao, d6ng thai xay dvng cac trung tam nghien cliu v€ vit,
ca.c trg.i vit qu6c doanh. Vi~c nh~p gi6ng, xay. dl!ng cac trg.i qu6c doanh moi chi
t~p trung nghien cliu giai quye't cac va'n d€ ky thu~t: chQn gi6ng thich.hqp, lai tg.o
gi6ng va nghien cliu bi~n phap ky thu~t nhu quy trlnh nuo!' vit tham canh, nghien
CUu Slr d1,1ng thuc an, phong tru dich b~nh, nang cao ty 1~ ffp nd, cac Cong thuc lai,
chQn lQc nhan thuffn, t~o dong, ... [32]. C6 th~ nh~n dinh ding hffu he't cac nghien
CUu v€ san xua't vit la nhil'ng nghien CUu ki thu~t. Chi c6 m()t vai lu~n an nghien
cuu sinh la v€ kinh te' san xua't vit.
Rieng
.
.
(J
cac tinh phia Nam, sau giai
. ph6ng chi
duy nha't c6 lu~n an ph6 tie'n si (Truong dg.i hQC Kinh t€ Qu6c dan - Ha N()i 1994)·cua Nguy~n The' Blnh -"Nhil'ng va'n d€ kinh te' chti ye'u d~ phat tri~n chan
nuoi vit
(J
d6ng b~ng song Cll'u Long". Tac gia ctia lu~n an nay, trong phffn d€
nghi da d€ c~p toi vi~c ap dvng nhil'ng gi6ng moi vao san xua't [2]. Nhu v~y c6
th~ n6i r~ng cho de'n thai di~m 1998 chua c6 m()t cong trlnh nghien cliu cv th~
nao v€ h~ th6ng san xua't vit gi6ng.
Tren
C(/
si'J cac va'n di ki thuQ.t da dur;c gidi quylt; luQ.n an tQ.p trung phan t{ch
nhilng d?fc dilm, nhan to' dnh hui'Jng ttJi h? thong san xua't vjt giong,. danh gia
ltU
diim, hi?u qua, tzm ra nhctng can nguyen cua m(it hg.n cht i'J h? thdng ma tu d6 dua
ra cdc gidi phap phat triin phu hr;p. LuQ.n an khong di sau vao cac va'n di ki thuQ.t,
ne'u c6 chlla dua ra nhctng yeu cdu cho kY thuQ.t phai giai quytt theo mffc tieu kinh
te' crla h? thdng.
4
3. Dol tuQ'ng ph~m vi nghien cuu
- DO'i tu<;jng nghien CUu cua lu~n an la he$ thO'ng san xua't vjt giO'ng g6m cac
ta la nhung co sd san xua't vit giO'ng ong_ ba, vjt giO'ng bO' mtt, vit giO'ng
thuong pp~m va cac co sd dich V\1 khac. Lu~n an khong nghien CUu cac phffn ta
phffn
roi r~c rna d~t chung trong mO'i v~n d9ng tuong tac theo nhung quy lu~t vO'n c6
cua m9t h~ thO'ng. Khi phan tfch nhung va'n d€ kinh te' cua h~ thO'ng, lu~n an chu
ye'u
sa dt;tng nhung sO'li~u cua h~ thO'ng san xua't vit gio'ng huang thjt, tir d6 tim
ra nhung va'n d€ c6 tinh quy lu~t.
- Ph~m vi nghien cilll cua lu~n an : Xua't phat tir vi tri, ti€m nang phat tri€n
chan nuoi vit va quan h~ phan cong h
Phuoc, D6ng Nai, Tay Ninh, Ba Ria Vung Tau, t.p. H6 Chi Minh, Long an, Be'n
Tre, Ti€n Giang, D6ng Thap, Cffn Tho, An Giang, Kien Giang, Ca Mau, B~c
Lieu, Tra Vinh, VInh Long, Soc Trang.
4. Phudng phap nghien cuu
v oi
dO'i tu<;jng Ia h~ thO'ng san xua't vjt giO'ng, lu~n an se
sa
dt;tng phuong
phap tie'p c~n t6ng quat theo giac d9 cua ly thuye't h~ thO'ng. Cac phuong phap
nghien cliu h~ thO'ng (du
an
sa dt;tng. Kh~ di sau vao phan tich tung
phffn
ta cua h~ thO'ng, lu~n
sa dt;tng cac phuong phap ph6 bie'n trong khoa hQC nhu phuong phap thO'ng ke,
phuong phap so sanh dO'i chie'u, phuong phap mo hlnh h6a, phuong phap khao sat
thrfc ti~n. Khi phan tfch nhung va'n d€ dinh lu<;jng lu~n an
sa dt;tng thuong xuyen
cac phuong phap thO'ng ke toan (sO' trung blnh, phuong sai, h~ sO' bie'n di, ki€m
dinh st;t' sai khac giua cac sO' trung blnh va giuacac phuong sai, phan tich tuong
quan h6i quy ...) d€ tlm ra ban cha't cua cac mO'i lien h~. phuong phap ham sO' .
lu<;jng h6a anh hudng cac nhan tO', phuong phap toan quy ho~ch kinh te' - tlm
5
phuong an to'i U'u. Khi tie'p c~n va phan tich nhung va'n dS dinh tinh trong ho~t
d()ng san xua't kinh doanh cua tung ph~n til' hay ca h~ tho'ng, lu~n an sii' d\lng cac
cong C\1 CUa nghien CUu chie'n lU'<;jC Va chinh sach kinh doanh, cong C\1 nghien CUu
marketing, cong C\1 phan tich cung C~U, cong C\1 phan tich C~nh tranh ... CUa kinh te"
vi mo. Khi nghien CUu vS quan ly va diSu khi~n h~ tho'ng, lu~n an sii' dl:lng cong
C\1 phan tich cua kinh te' Vl mo, quan tq hQC, ngh~ thu~t lanh d~o ...
S.Y nghia khoa hQc va thlfc ti~n cua d~ tai
Y nghia khoa hQc: Ngoai y nghia vS phU'ong phap lu~n ling d1:1ng ly thuye't
h~ tho'ng trong nghien CUu h~ tho'ng kinh te", lu~n an con co nhfi'ng dong gop vS
phuang phap lur;ng h6a dnh hu?mg cua cac ytu t6 ki thwJ.t toi
hi~u
qua kinh ti cua
san xuat thong qua ham chi so' gia thanh, dong gop vao vi~c ring d?tng ttfi uu h6a
trong kinh tiki thugt cua nganh chan nuoi. BiSu nay giup cho kinh te' va ky thu~t
di chung m()t con duong toi vi~c thoa man nhu c~u xa h()i. Ngoai ra lu~n an con
co nhung dong gop cho ly
lu~n
chung cua qua trlnh
hi~n d~i
hoa nong
nghi~p
nong thon d nU'oc ta, nha't la hit%n d~i hoa cong nght% sinh hQc.
Y nghia thtjc ti~n: Vit%c dU'a ra cac giai phap nhiim phat tri~n h~ tho'ng
san
xua't vit gio'ng ca vs chiSu r()ng l~n chiSu sau, giup cho nganh san xua't vit cua
Nam b() co pi~u qua hdn, dap ling nhu c~u ngay cang cao ctia xa h()i va t~o ra lqi
the' c~nh tranh cho san phffm vit ctia Vit%t Nam tren thi trll'ong the' gioi va khu
vlfc. D?c bi~t lu~n an Ia co sCi ly lu~n cho vi~c diSu khi~n h~ tho'ng san xua't vit
gio'ng trong bo'i canh C~nh tranh khu VlfC va Slf xam nh~p CUa nhfi'ng ph~n til'
ngoai h~ tho'ng.
N gu6n so'li~u sii' d1:1ng trong lu~n an tu nien giam tho'ng ke va diSu tra
thlfc te' m()t so' tinh Nam b()
6
CHU'ONG
1
.;
,..?
~
TONG QUAN VE
A
~
?
•."" "'"
A.JI
""'
THONG SAN XUAT VfT GIONG
1.1. Ly thuye't h~ tho'ng
1.1.1. Khai ni~m
C6 nhi~u khai ni~rn khac nhau v~ h~ thO'ng, khi rna rn6i tac gia tie'p c~n theo
nhfi'ng giac de) khac nhau.
d day
chung toi xin dua ra rn()t khai ni~rn rna duqc
nhi~u nguC1i sii' d1,mg khi nghien cll'u kinh te' [29][42]. "H? th6ng la mqt tqp hc;p
cdc phdn ti't khac nhau duc;c xdp xe'p theo mqt thi th{lng nhdt, giua chung c6 moz
lien h¢ va tdc dqng qua lr;d theo mqt quy lwJt nhdt dfnh, c6 khd nang thT!c hi?n
nhilng chuc nang nhtft dfnh. "
Qua khai ni~rn nay chung ta thffy ding rn()t h~ thO'ng phai c6 cac d?c trung
sau:
- C6 cac ph~n til' khac nhau (khong ddng nhfft)
- Tdn t~i rnO'i quan h~ gifi'a cac ph~n til'.
- La m()t th6 thO'ng nha"t.
- C6 nhfi'ng chll'c nang nha"t dinh.
V oi khai ni~rn va d?c trung nhtt v~y, chung ta c6 th6 tlrn duqc ra"t nhi~u vf
I
dl,l vS h~ thO'ng trong kinh te'. H~ thO'ng ngan hang, h~ thO'ng san xu!t, h~ thO'ng
htu thong phan phO'i. Ngay ca rn6i nganh san xufft cua n~n kinh te' cling la rn()t
h~ thO'ng. Gifi'a cac h~ thO'ng cling t6n t~i nhfi'ng rnO'i quan h~. C6 th~ Ia rnO'i quan
h~ gifi'a cac h~ thO'ng ngang hang hay h~ thO'ng so c!p voi h~ thO'ng thll' c!p (con
gQi la h~ thO'ng con). MC)t h~ thO'ng so c!p c6 th6 c6 nhi~u h~ thO'ng thll' c!p va
rn6i h<$ thO'ng thll' c!p c6 th6 c6 nhi~u h~ thO'ng thu c!p tie'p theo.
7
1.1.2. Tinh cha't ciia h~ thO'ng
Ba't ky mQt h~ tho'ng nao d~u c6 3 tinh cha't
* Tinh cha't 1: Cac ph~n tfr trong mot h~ tho'ng c6 quan h~ tac d¢ng qua lqi, .
anh hudng lftn nhau (nhan qua).
* Tinh cha't 2:
Ba't ky m¢t slf. thay d6i nao v~ lu
ffiQt ph~n tfr d~u c6 th~ anh hudng toi cac ph~n tfr khac cua h~ tho'ng va
ca h~
. tho'ng , ngu
* Tinh chfft 3: Khi s~p x€p cac ph~n tll' cua h~ tho'ng theo m¢t each thuc na6
do, no tC;tO nen tinh tr6i, ~6 la kha nang moi CUa h~ tho'ng rna m6i ph~n tfr khi
dung rieng re khong th~ c6 du
Tu nhung tinh cha't nay rna khi:nghien CUu h~ tho'ng hay tung ph~n tfr cua h~
tho'ng chung ta phai chu
y toi mo'i quan
h~ giua cac ph~n tfr va phai phat hi~n
nhung kha nang moi (tinh tr6i) cua h~ th6ng rna m6i ph~n tfr rieng re khong th~
c6 du
1.1.3. Thanh philn ciia h~ thO'ng
Khi nghien cliu v~ cac thanh ph~n h<% th6'ng nguoi ta dua ra m¢t mo hlnh :
SCi d6 1- Thanh ph~n cua h<% tho'ng
1;1c tieu
Ph~ntfr
Ca'u true
8
* Phffn til' eua h~ thO'ng: La nhfi'ng thanh phffn nho nhfft effu thanh h~ th6ng
va n6 e6 tinh d9e l?p tu'dng dO'i. M6i phffn til' e6 tinh eha't rieng eua n6 va llll,le
tieu eua n6 e6 th8 khong d6ng nhfft Voi m1,1e tieu eua h~ thO'ng. Khi dung trong h~
thO'ng, m6i ph~n til' tht;(e hi~n nhfi'ng ehue nang ilhfft dinh.
* Bffu vao va dffu ra eua h~ thO'ng
B~u vao eua m9t h~ th6ng la ta't ea eae tae d9ng e6 th8 e6 eua moi tntong
len h~ thO'ng. BO'i voi mQt h~ thO'ng kinh te' thong thu'ong n6 la vO'n, may m6e
thie't bi, nguyen li~u, quy trlnh eong ngh~, lao d9ng, lu?t phap...
B~u ra eua h~ thdng
tru'ong.
v oi
Ia ta't ea phan ll'ng eua h~ thO'ng tae d9ng len moi
m9t h~ th6ng kinh te' thl d~l} ra quan trQng nha't cua n6 thu'ong la
~hung san phifm.
* Cffu true h~ th6ng:
st;( s~p
La hlnh thll'e effu t(;lo ben trong eua h~ thdng, bao g6m
xe'p tr?t tt;( eac bQ ph?n, eae phffn til' va eae quan h~ giua ehung theo nlQt
dffu hi~u nao d6. Thong thuong vi~e tlm hi8u ea'u trUe eua m9t h~ th6ng kh6
khan, vl v?y ngu'oi ta phai thong qua dffu Vao va dffu ra eua h~ th6ng rna phan
doan.-
* Hanh vi eua h~ th6ng: La t?p h
th6ng trong
y nghia quan
trQng voi vi~e nghien ell'u ea'u true eua h~ th6ng.
* Tr(;lng thai eua h~ th6ng: La kha nang ke't h
?
~
tht;(e tr(;lng cua no.
voi eae h~ th6ng kinh te' ehinh Ia
9
·* Qily d~o ciia h~ tho'ng: La chudi cac tr~ng thai cua h~ tho'ng, n6i til' tr~ng
thai d~u de'n tr~ng thai cuo'i (m1,1c tieu) trong m9t khming thai gian.
* Nhi€u cua h~
tho'ng: La cac tac d()ng ba't Iqi til' moi trttang, ho~c Sl,l' r6i
lo~n trong nQi bQ h~ tho'ng Jam l~ch qfiy d~o hay lam ch~m
SJ! bie'n dtSi cua
h~
'
tho'ng de'n m1,1c tieu.
* Chti'c nang
cua h~ -tho'ng: la kha nang cua h~ tho'ng trong vi~c bie'n d~u
vao thanh d~u ra. Chli'c nang cua h~ tho'ng la ly do t6n t~i ciia n6. Ne'u khong c6
chti'c nang thl h~ tho'ng khong thS t6n t~i. Nguyen ly nay c~n phai quan tri~t khi
xay dlfng cac h~ tho'ng.
* M1,1c tieu cua h~ tho'ng: La tr~ng thai mong dqi c~n c6 cua h~ tho'ng sau
m9t khoang thai gian nao da'y. M1,1c tieu ciia h~ tho'ng chinh Ia tr~ng thai can
b~ng cua n6 (n(>i can b~ng).Voi nhung sieu h~ tho'ng( h~ tho'ng cua nhung h~
tho'ng), m6i m9t h9 tho'ng con cling c6 nhung m1,1c tieu rit~ng va xu the' cua n6 tie'n
toi tr~ng thai can b~ng rieng. Va'n d~ d~t ra cho quan ly la phai giai quye't mo'i
quan h~ giua m1,1C tieu chung CUa h~ tho'ng VOi ml;lC tieu CUa cac h~ con sao cho
toan h~
ho~t
d(>ng hai hoa.
* B9ng hfc cua h~ tho'ng: 'La nhung kich th!ch du Ion dS gay ra cac bie'n dtSi
hanh vi cua cac ph~n til' ho~c ciia ca h~ tho'ng.
1.1.4. M()t s6 h~ tho'ng trong nong nghi~p
Cac h~ tho'ng kinh t~ la nhung h~ th6ng md va ra't phuc tliJ.p. ThttC1ng
dfiu ra cua h~ tho'ng nay la mQt phfin dffu vao cua ffiQ_t h~ tho'ng khac. Khi
nghien cll'u ba't ky m9t h~ th6ng nao chung ta cffn phai d~t n6 trong m6i lien
h~ voi nhung h~ tho'ng C1 ca'p tren n6 va dttoi n6. Ne'u chung ta quan ni~m
nganh nong nghi~p la m9t h~ th6ng thi chung ta c6 nhung h~ th6ng thu ca'p
d sd d6 2
10
So d6 2-H~ th6ng nong nghi~p
H~ th6ng nong nghi~p
...
/
-
H~ th6ng tr6ng trQt
..lr
...
--.
.
H~ th6ng chan nuoi
.
H~
th6ng nuoi
tr6ng thiiy san
.
H~ th6ng djch Vl,l,
.
l
che'bie'n
l
l
H~ th6ng chan
H~ tli6ng chan
H~ th6ng chan
nuoi d?i gia sue
nuoi gia dm
num tleu g1a
sue
A•
I
I
I
L 1-1
.L
.L
H~ th6ng chan
H~ th6'ng chan
nuoi vjt
nuoi ga
I
.....
, H~ th6ng chan nuoi ....vjt thu'ong phffm
H~ th6ng chan
nuoi vjt gi6ng
I
Tr?i gi6ng g6c
....-
..4
J,
..l.
1
•
.
.t.
0
•.:/
l
-
----
Tr?i ·Jit b6 m(f
1-+
Ngttoi Nuoi vit TP
+
Moi chi xet rieng nong nghi~p chung ta da tha'y h~ th6ng da ra't phuc t
nong nghi~p. Nganh chan nuoi nao cling c6 h~ th6ng san xua't gi6ng. Chung ta da
tha'y ph~n nao vi tri cua h~ th6ng gi6ng trong nong nghi~p.
1.2. Ly thuye't bii san xua't xa h()i
. Tai san xua't la di~u ki~n t6n t?i va phat tri~n cua xa h9i loai ngttoi. Ba't cu
m()t qua trinh san xua't nao ne'u xet theo tie'n trinh thai gian thi dSu Ia qua trinh tai
11
san xua't. Vt;ly tai scm xua't la qua tdnh san xudt dur;c lq,p lt;ti thuang xuyen va
khong ngung d6i mai. Qua trlnh tai san xua't bao g6m cac khau .cd ban: san xu{{t,
phan pho'i, trao d6i, tieu dung . Chung c6 mO'i quan ht% anh hll'dng lftn nhau, trong
d6 san xua't Ur khau dffu tien,
Cd
ban va quye"t dinh nha't.
1.2.1. N()i dung, quy lu~t cua bii san xua't xa h()i
Tai san xua't xa h9i cua xa h9i nao ciing bao g6m n~ii'ng n9i dung sau:
- Tai san xua't ra cua cai v~t cha't.
- Tai san xua't ra sue lao d()ng.
- Tai san xua't ra quan ht% san xua't.
- Tai san xua't ra moi trll'ong thien nhien.
Trong khuon
kh6 lien quan tOi
lu~n an chung toi chi phan tich m9t sO' quy lu~t
Ctla tai san xua't ra cua cai v~t cha't. TrU'oc he"t va quan trQng nha't la qua trlnh tai
san xuat ra· tll' lit%u san xua't, sau d6 la tai san xua't ra tll' lit%u tieu dung. Trong vi~c
tai san XUfft ra tU' li~u sc!m xu.ft thl tai san XUfft ra cong
C\}
lao d()ng
CO Vi
trf then
chO't voi mQi·thoi d<;ti. f>ay Ia, ly lu~n cd ban da dll'
phffm xa h()i trong tll'ng trll'ong hQp tai san xua't gian ddn va tai san xua't md r9ng.
Trong bO'i canh phat tri€n kinh te"hit%n nay, chung ta chu ye"u quail.·tam tOi tai san
xuat mo rQng.
I'('
?
"'
MwJ'n tai san xudt miJ rqng bznh thu(Jng thz tdng gia trj sue lao dqng cua
cong nhan ca, cong nhan ~ai_ tuyin d~ng va pha'n gid trj cua san phtlm.thq,ng du
di tieu dung cho xa hqi va cho ca nhan nguai chu sa hilu cua khu
VlfC
I phai bdng
t6ng gia trj tu li?u san xudt ca va pha'n tu li?u san xuat miJ rqng cua khu
[60].
VlfC
II
12
Sau nay khi nghien cll'u, Le Nin da dtta ra quy lu~t u'u tien phat tri6n ttl' li~u
san xua't. San xua't ra ttt li~u san xua't d~ san xua't ra tu' li~u san xua't tang nhanh
nhfft, tang nhanh tie'p theo la san xua't ra tu' li~u san xufft d6 san xua't ra tu' li~u
tieu dung, sau cling tang ch~rn bon la san xua't ra tu' li~u tieu dung. Nhu v~y chi
c6 u'u tien phat tri6n tu' li~u san xua't rnoi c6 th~ tai san xua't rnd r<)ng tren quy rno
Ion, voi t6c d<) cao. Ngay nay trong di€u ki~n ngm;ti thu'ong phat tri6n thl rn6i
nu'oc khi ap dl;lng quy lu~t u'u tien phat tri6n tu' li~u san xufft d€u phai tfnh de'n 1<;1i
the' so sanh, nhttng tren phu'ong di~n toan c~u thl y nghia ciia tai san xua't ra ttl'
. li~u san xua't khong thay d6i. Voi ly thuye't l<;1i the' so sanh ciia David Ricado
(1772-1823) thl rn9t nttoc khong nha't thie't ph;H uu tien phat tri6n tu' li~u san xua't
rna c6 th6 phat tri6n nhfi'ng hang h6a rna mlnh c6 l<;1i the' so sanh d6 d6i Iffy nhung
hang hoa c~n thie't cho rnlnh rna nu'oc khac c6 1<;1i the' so sanh. E>6i voi cac nu'oc
dang phat tri~n nhtt nu'oc ta tang tru'dng dang la va'n d€ ca'p bach. Khi du'a ra cac
giai ph a p chie'n lu'<;1c cho slf ph at tri6n c6 th6 tharn khao "ly thuye't ca"t canh" ciia
nha kinh 'te' h9c
My
W. W Rostow hay ly thuye't "n€n kinh te' nhi nguyen" ciia
Athur Levis ngu'oi J arnaica.
1.2.2. Vai tro cua tu' Ii~u san xua't vOi t~li san xua't ra cua cai v~t cha't
Trong qua trlnh lao d<)ng san xua't ra ciia cai v~t cha't giup cho xa h<)i loai
ngttoi t6n ti;li va phat tri6n, con ngttoi c~n phiH c6 tu' li~u san xua't rna bi6u hi~n la
toan bQ tu'· li~u va dO'i tu'<;1ng lao d<)ng .. Cong Cl;llao d<)ng, b9 ph~n ca'u thanh ciia
tu' li~u lao d<)ng dong vai tro quan trQng nha't va ke' de'n la d6i tu'<;1ng lao d<)ng.
Slf phat tri6n ciia cong Clf lao d<)ng va dO'i tu'<;1ng lao d<)ng n6i len trlnh d9. phat
tri~n cua tu' li~u san xua't ciia rn6i thai di;li[55]. Trong bu6i so khai, nhfi'ng cong
c1;1 va d6i tu'<;1ng lao d<)ng du'<;1c con ngttoi tlrn kie'rn trong thien nhien hay che' ti;lo ·
m9t each gian don. Chfnh qua tdnh lao d<)ng d6 con ngttoi da che' ti;lO ra nhung
cong ClJ. ngay cang tinh vi hon, phuc ti;lp bon, hi~n di;li bon. Slf phat tri6n ciia
13
cong c~ lao d<)ng vatU' li~u lao d<)ng da thuc dffy san xua't xa h<)i phc:lt tri~n. Qu:y
mo san xua't, nang sua't lao d<)ng tang, san phffm thc}ng dU' ctia xa h<)i khong
ngung tang len. Nhu v~y di~u ki~n d~ xa h<)i phat tri~n la nang sua'tlao d<)ng
khong ngung tang. V~y cai gl quye"t dinh nang sua't lao d<)ng xa h<)i? Ngoai ye"u
t6 con nguai, phai chang chi c6 th~ la d6i tll'qng va tU' li~u lao d<)ng - hai b<) ph~n
diu thanh ctia tu' Ii~u san xua't. Voi
y nghia nay,
vi~c tai san xua't ra tit li~u san
xua't quye"t dinh tai san xua't ra ctia cai v~t cha't cho xa h<)i. Vit gi6ng voi
vua la cong c~ lao d<)ng vua la d6i tu'qng lao d<)ng cang c6
y nghia
y nghia Ion voi ngu
chan nuoi.
Chan nuOi vtt gidng iJ Nam bq la mqt h~ thong va la mqt h~ thtfng phric tflp,
n6 san xufit ra vtt giong thurJng phdm cung ctfp cho tht truang khu
dlj,ng ly thuye't h~ thtfng va ly thuye't tdi scm xufit xii hqi
Vz vQy vQn
VlfC.
di nghien cuu la rc1t cdn
thie't.
1.3. MO'i quan h~ nghH~n CUll kinh te' va ky thll~t- phu'dng phap chi sff gia
thanh danh gia hi~ll qmi h~ thO'ng san Xllfft vjt giO'ng
1.3.1. Dffi tu'
ky thu~t san
xua't vit Ia m<)t khoa h<;>c t\1' nhien, Iffy con vit lam
d6i tll'qng nghien cll'u. N<)i dung ctia q6 bao g6m nhii'ng nghien cll'u v~ lai t'].o
gi6ng, moi trU'dng, dinh du'ong thll'c an, v~ sinh thu y, quy trlnh cham s6c nuoi
dU'ong, quy trlnh va may a'p ... Trong nhii'ng nam g~n day ngll'di ta da t'].O ra nhii'ng
· gi6ng vit c6 nang sua't thit~ trll'ng cao ga'p nhi~u l~n nhii'ng gi6ng vit c6 truy~n va
n6 duqc du nh~p vao h~u he"t cac nu'oc c6 ngh~ chan nuoi vit pbat tfi~n. Nhu' v~y
d6i tuqng ctia nghien cll'u ki thu~t san xua't vit la cd th~ sinh v~t.
Khac voi ngbien cll'u
ky thu~t san xua't vit,
nghien cll'u kinh te'san 'xua't vit
Iffy d6i tU'
V\l'C
chan nuoi vit.
Ho'].t d~ng san xua't ctia con nguai bao g6m cac khau san xua't , phan ph6i, trao
~---....:.__-·~·-
/ DM
116·1•··, ,.: ,~
. \Jl 0. Cr;\. ......
11 ·~~~~~h~r~~.;,·
I
q
TAIIJTJNC;
c'
t
.o!
hOC
~~fNi·;
'
r
f:
I
~
I)}
I
.
I!E.~ v~~/.~Au
liM JJf)CI
---·--····
"--......-., .. /
14
d6i, tieu dung. Cac nghien cU'u kinh te' c6 th~ d tung khau cua san xua't hay bao
g6m ta't ca cac khau
tu san xua't toi tieu dung. Nhii'ng nghien cU'u kinh te' san xua't
vit tren the' giOi it duqc ngU'oi ta cong b6. M<)t
m~t n6 la nhil'ng bi m?t doanh
nghi~p. m~t khac do san xua't vjt la m<)t nganh san xua't hyp va chi du'qc chu trqng
a m<)t s6 nude do t?p quan tieu dung. Nhung nghien cU'u v€ h~ th6ng gi6ng chu
ye'u th\fc hi~n (j cac nU'oc da c6 h~ th6ng gio'ng phat tri~n va n6 cang it dU'qc cong
b6 VI anh hu'dng toi Vj the' C(;lnh tranh cua cac hang.
1.3.2. Mo'i quan -h~ gifi'a chi tieu ki thu~it va chi tieu kinh te'- phudng phap chi
s6 gi~ thanh
·
Khi nghien cuu danh gia gia
tri kinh te' cac t6 hqp lai va hi~u qua cua cong
tac gi6ng, chung toi (nh6m tac gia do E>inh cong Tie'n chu trl) da dua ra m<)t
phU'ong phap - phU'ong phap chi s6 gia thanh tren co sd nhung m6i lien h~ giua
cac chi tieu kT thu?t voi chi tieu !Qnh te'. Phuong phap nay dU'qc ung dl;lng nhi€u
trong lu~n an d~ phan tfch nhil'ng chi tieu nhU' chi phi thuc an, gi~ thanh, lqi
nhu?n. N<)i dung cua phU'ong phap nay nhU' sau:
V oi S\1' phat tri~n cua khoa hQC chan nuoi, ngay nay CaC dan gia SUC, gia cfim
thu'ong ph~m d€u la ke't qua c.ua cac t6 hqp lai giua cac dong ho~c giil'a cac gi6ng
voi nhau. Vi~c danh gia va so sanh gia thanh san xua't giil'a cac t6 hqp lai voi
nhau d~ tlm ra m<)t t6 hqp lai thich hqp mang l<;1i hi~u qua kinh te' cao cho xa h<)i,
d6ng thoi danh gia hi~u qua cong tac gi6ng d nhung nU'oc khac nhau, nhil'ng vung
khac nhau, nhil'ng giai do(;ln khac nhau la vi~c lam he't sue c~n thie't d6i voi cac
nha san xuft"t, lai t~O COn gi6ng. f>6ng thai phai phan tich dU'QC lqi nhu?n CUa
nhung ngu'oi cling tham gia h~ th6ng san xua't gi6ng.
Trong thlfc ti@n nghien cU'u, m<)t so' nha khoa hqc da du'a ra nhung chi s6 san
xua't d1a gia cfim thjt, tuy nhien nhung chi s6 nay chua danh ghi dU'
15
chi phi anh httdng toi ghi th~mh cua m()t ddn vi san phffm. Trong phttdng phap
nay, chung toi nghien cU'u, tinh tmin va thie't l~p chi so'bao ham khong chi nhung
chi phi tr~l'C tie'p trong chan nuoi con thu'dng phffm, rna con ham chti'a ca nhung
chi phi d doi tru'oc (da sinh ra con thu'dng phffm) c6 anh hu'dng toi gia thanh cua
san ph£m.
Gia tri kinh te' cua m()t t6 hqp lai dttqc hi~u la l9i nhu~ri rna n6 dtta l~i cho
. ngu'oi san xua't, v€ ltt<;Jng n6 chinh la ph~n chenh l~ch giua chi phi d~u ttt san xua't
va gia ban san ph5m. £>€' nghien CUu ban chfft CUa vffn d€ va lo~i tru anh hu'dng
cua gia ban san phffm vo'n dao d()ng tha't thu'ong theo thoi di~m ban, chung toi
khong dtta vao chi
.
s6 cac du ki~n v€ gia ban san phffm. Nhtt v~y va"n d€ nghien
cU'u dtt<;ic h9i t1;1 t~i ye'u
t6 gia thanh. Ne'u gia thanh th!p thl hi~u qua kinh te' cao
va ngu'QC lqi. Bay chinh la thll'OC do hi~u qua kinh te' xa h()i.
Trong chan nuoi, nhfi'ng ye'u to' t~o nen chi phi gia thanh bao g6m: Thti'c an,
con giO'ng, thu6c thu y, v~t re mau hong, ti€n cong lao d()ng, kha'u hao chu6ng
tr~i va phu'dng ti~n ... trong d6 thU'c an la khoan m1;1c chie'm ph~n Ion chi phi, thong
thu'ong 80% chi phi gia thanh cua nganh chan nuoi. Ne'u quy trlnh chan nuoi 6n
dinh, thti'c an dtt<;ic tieu chuffn hoa v€ cha't lu'<;ing thl chi phi thU'c an cho m9t ddn
vi san ph£m ph1;1 thu()c vao d~c tinh sinh h9c cua con v~t. Nhu' v~y, chung ta c6
th~ dtt~ vao chi phi thU'c an d~ danh gia gia
tri
kinh te' cua cac
t6
h<;ip lai rna
khong s9 m~c phai nhun·g sai l~m nghiem tr9ng.
Nhtt tren chung ta da bie't vi~c gia djnh cd ca'u gia thanh chi c6
y nghia
nghien cU'u trong m()t tru'ong h<;Jp C\1 th~. Tinh ch!t Cl.l th€' d6 du'Qc thay bAng
nhfi'ng tham s6khac nhau trong nhung trttong h<;Jp C\1 th~ khac nhau.
f)~ ti~n cho vi~c khai quat hoa, chung tOi I!y m()t tru'Cing hqp c1;1 th~ trong
chan nuoi vit thit lam vi d1;1.
16
Chi phi ghi thanh ph\1 thu<)c vao h~ s6 chuy~n d6i thli'c an va thai gian nuoi
toi khi ,gie't thit. Chinh thai gian nuoi "t" anh httdng quye't dinh toi cac chi phi
khac nhu' tien cong lao d<)ng, kha'u hao chu6ng tr~i, v~t re mau hong, Hii sua't v6n
d~u ttt... Vl v~y chung toi, nghien cti'u, tinh toan va xay dlfng chi
s6 gia thanh
ham chli'a ca hai ye'u t6 thanh ph~n n6i tren. Chi s6 tinh nhtt sau:
I
= If + If (I -
k )(I + t - ts)
k
ts
Trong d6:
ty 1~ chi phi thli'c an trong t6ng chi phi
k
If= Cfi + Cf2- EnU[(I- Eh)+ Eh(I- Ef)] + Cfc
En. Eh. Ef. H. S. Ws
Voi
I la
chi s6 gia thanh
If
Chi s6 chi phi thli'c an
Cfl
Chi phi thli'c an blnh ·quan/1 vit mai (c6 ty 1~ tro'ng) trong su6t giai
do~n h~u
hi
Cf2
do~n· de
Chi phi thU'c ah blnh quan/1 vit mai ( c6 ty 1~ tr6ng) trong su6t giai
trung
En
San 1tt<;1ng trilng blnh quan/1 mai trong su6t chu ky de
Eh
Ty 1~ trli'ng gi6ng blnh quan
Ef
Ty 1~ trli'ng c6 phoi blnh quan
H
Ty 1~ a'p nd blnh quan
S
Ty 1~ nuoi so'ng blnh quan cua vit thu'dng ph£m
17
Ws
Kh6i ltt<;1ng gie't thit blnh quan
Cfc
Tieu t6n thuc an blnh quan/1 kg tang trQng d vjt thttdng phffm
t
Thai gian nuoi thlfc te'
ts
Tu6i gie't thit trung blnh.
U chi phi san xua't 1 qua trung thu'dng phffm (theo ddn vi tinh Cfl, Cf2)
Ne'u d~t P = En.Eh.Ef.H.S.Ws thl P chinh la t6ng san phffm cua m9t con mai
san xua't trong m9t chu ky kinh t€ (chu ky trong d6 con cai du'
theo) trong m9t chu ky kinh te'.
Ne'u d~t C=Cfl +Cf2 thl C chinh la t6ng chi phi thuc an cho m9t con mai ca
chu ky kinh te'
Ne'u ph an tich s6 h;;tng thu nha't cua chi s6 chi phi thuc an thl chung ta tha'y
ban cha't cua n6 Ia chi phi thuc an ve gi6ng cho 1 ki lo gam san phffm thjt. Nhtt
V~y
s6 h;;tng nay phan anh hi<$u qua CUa cong tac gi6ng thUQC khu VlfC san xua't
gi6ng. Khi phan tich chung ta se sit dl,mg chi tieu nay d~ danh gia Slf tie'n b9 cua
·khu VlfC san xua't gi6ng.
Vi<$c ap d\mg chi s6 gia thanh trong chan nuoi ga thjt va cac lo;;ti gia c~m
huang thit khac cling tu'dng tlf nhu' trong chan nuoi vit thjt, vl da
s6 cac con gia
dm hu'ong thit thu'dng phffm deu la san phffm cua cac t6 h
vi thuc an
ho~c
y Cfl ,Cf2,Cfc phai luon cilng ddn vj tinh, c6 th~ la ddn
la m9t ddn vj tu'dng thich nao d6
Chi s6 gia thanh c6 th~ ling dt;mg trong cac cong vi<$c: xac dinh gia tri kinh
te' cua cac t6 h
18
chfnh xac t va ts vl khi d6 t khong phai la thoi gian nuoi gie't thit rna n6 la thoi
gian nuoi cho thu t6ng san phffm. Ne'u voi gia cffm trung thl t la tu6i d~t du'cJc khi
he't chu ky khai thac .
Ngoai nhung ung-d1,mg v~ tinh chi
s6 gia
nhau (k4 ca t6 hcjp lai gi6ng cay tr6ng), chi
thanh cho nhung d6i tu'cJng khac
s6 gia thanh con du'cjc ung dl,mg vao
nhung nghien cll'u sau:
- La co sd xay dl).'ng h~
te' cua cac tfnh tr~ng khi xay dl).'ng chi
s6 kinh
s6
chQn lQc.
- La co Sd dlf bao 16, Hii cua m6i nganh chan nuoi tren quy mo nganh m6i
khi thay d6i ty gia.
- La co sd ki~m tra Slf xac dinh khoang each gia tri tinh tr~ng giua dong
b6
va dong illy trong vi~c t~o dong thu§n VOl ffil;IC dfch tlm t6 hcjp lai t6i u'u.
- La co sd dS phan tich lc;1i nhu~n sieu ng~ch cua cac khu Vl).'C chan nuoigi6ng
b6 illy - gi6ng thu'ong phffm.
- La co sC1 dS xac dinh dung chu
ky kinh
te' c6 hi~u qua (voi muc a'n dinh
tntoc v~ ty 1~ lcji nhu~n va quan h~ ty gia)
- La co sd danh gia hi~u qua cong tac gi6ng theo thoi gian hay giua cac qu6c
'
'
gta
1.3.3. Chi tieu danh gia hi~u qua cua h~ t~o'ng san xua't lit gio'ng
MQt h<% tho'ng kinh
tt bao gia cling c6 nhi8u Iu6ng ra khac nhau va ty
1<% gifi'a cac Iu6ng ra cling khac nhau. D6ng thai hi<%u qua m6i lu6ng ra cling
khac nhau. Vl v?y danh gia hi<%u qua mQt h<% tho'ng kinh
tt c~n phai htqng
h6a du'qc hi~u qua tung lu~ng ra va ty 1<% cua chung. DO"i voi h<% tho'ng san
xufft vit gio'ng, t~i mQt thai di~m thu'ang c6 nhi8u '1u6ng ra khac nhau. Cac
