Vitamin C: Có phòng chữa được cúm mùa hay cúm A/H1N1?

Vitamin C: Có phòng chữa được cúm
mùa hay cúm A/H1N1?

Nhiều loại thuốc có Vit C đã ăn theo dịch cúm.
Từ quảng cáo và do đồn thổi, một số người đã dùng vitamin (VIT) C
trong dạng viên thực phẩm chức năng có hàm lượt VIT thấp (60mg/viên), hay
dùng viên C sủi bọt (có hàm lượng VIT C cao (1.000mg/viên) để phòng cúm
A/H1N1.
Vit C không phòng chống được cúm mùa, cúm gây dịch A/H1N1
Để phòng được cúm thì phải dùng vắc-xin phòng cúm, vắc-xin chủ động
tạo ra miễn dịch đặc hiệu. Virus cúm luôn thay hình đổi dạng (biến thể) nên mỗi
năm, WHO phải dự tính týp cúm mùa chủ yếu xảy ra trên từng vùng khuyến cáo
tiêm loại vắc-xin cúm đặc hiệu tương thích với týp cúm ấy. Còn cúm gây dịch
A/H1N1 hiện chưa có vắc-xin tương thích với nó (theo các thông tin nghiên cứu
thì sớm nhất là phải 6 tháng nữa mới có vắc-xin phòng cúm A/H1N1 trên thị
trường).
Muốn chống cúm mùa hay cúm gây dịch A/H1N1 thì phải dùng thuốc
kháng lại virus đó (tamiflu, relenza, amantadin), đồng thời cơ thể phải có khả năng
tạo ra miễn dịch tự nhiên góp phần cùng với thuốc.
Có nhiều yếu tố nội sinh như interferon và các chất từ ngoài đưa vào Vit E,
kẽm, chất béo (DHA, ARA...) có vai trò tăng cường miễn dịch tự nhiên.
Cách đây khá lâu, một nhà sinh hóa học đưa ra giả thiết Vit C tăng cường
miễn dịch tự nhiên. Theo đó, Vit C tăng cường chức năng hoạt động bạch cầu,
tăng nồng độ interferon, tăng nồng độ và đáp ứng kháng thể, tăng tiết hormone
tuyến ức, bảo đảm sự toàn vẹn của chất nền. Lúc đầu nhiều người ủng hộ. Chính
do giả thiết này, cho đến nay một số thầy thuốc khi điều trị nhiễm khuẩn thường
cho thêm Vit C liều cao (1.000mg/ngày). Tuy nhiên, về sau nhiều người khác nghi
ngờ. Một nghiên cứu nhiễm khuẩn hô hấp bao gồm cả cúm tại Mascova (Liên Xô
cũ) cho biết: dùng Vit C với liều cao (1.000mg/ngày) không làm thay đổi tiến trình
nhiễm khuẩn; cụ thể: không giảm được số ngày mắc bệnh, không giảm được tỷ lệ
chuyển sang nặng, không làm nhanh hơn quá trình hồi phục. Như vậy, dùng Vit C

để tăng cường miễn dịch chỉ là một giả thiết còn tranh luận. Dùng Vit C để phòng
cúm theo như quảng cáo đồn thổi là không có cơ sở khoa học vững chắc. Thêm
đó, ngay cả theo giả thiết Vit C tăng cường miễn dịch chăng nữa thì cũng phải
dùng liều cao và phải dùng với nhiều chất khác (như nói trên) chứ dùng Vit C liều
thấp hay dùng liều cao đơn độc (Vit C sủi bọt) thì cũng không có ý nghĩa.
Những lạm dụng khác về Vit C
Lạm dùng Vit C để chữa nám, làm đẹp da
Collagen chiếm tới 45% thành phần protein cấu tạo da, cũng là một protein
quan trọng trong việc liên kết các cấu trúc cơ thể với nhau (mô liên kết, sụn khớp,
dây chằng). Vit C có vai trò xúc tác tạo ra collagen, đặc biệt là tạo ra liên kết
amino prolin để hình thành hydroxyprolin, làm cho collagen ổn định. Nhưng để
thực hiện chức năng này còn cần Vit A, E, B, các vi lượng (lưu huỳnh, selen, iod,
magie), các chất béo, các protein chứa nhiều collagen. Tất cả chúng được cung cấp
qua thức ăn, sau đó phải qua nhiều quá trình chuyển hóa. Như vậy muốn có hiệu
năng tái tạo, làm đẹp da, phải thực hiện chế độ ăn đầy đủ chất, chứ không thể chỉ
dùng mỹ phẩm bôi Vit C lên da, hay chỉ dùng Vit C đơn thuần là đủ. Khi ra nắng,
dưới tác dụng của tia tử ngoại, tế bào biểu bì tiết ra melanin làm cho da có màu
(xạm). Khi vào tối, melamin bị hủy trả lại màu ban đầu cho da (hết xạm) màu. Khi
dãi nắng nhiều (quá ngưỡng chịu đựng bình thường), da sẽ bị xạm. Phải chờ ít
nhất 80 ngày, tế bào biểu bì bị xạm tróc ra, hay muốn nhanh hơn thì lột lớp biểu bì
bị xạm đi (dễ bị tai biến), cơ thể sinh ra lớp tế bào mới (non), sẽ hết xạm. Lớp tế
bào non không có lớp bảo vệ, dễ bị tác động của tia tử ngoại, bị xạm lại nặng hơn,
nên phải kiêng nắng. Da cũng có thể xạm (màu đồng đen) do suy tuyến thượng
thận. Trong cả hai trường hợp, không thể dùng Vit C chữa được. Dùng Vit C
uống, tiêm tĩnh mạch kéo dài chữa xạm da là không có cơ sở khoa học.
Lạm dùng Vit C chống lão hóa
Do quá trình chuyển hóa (hô hấp tế bào) mà cơ thể tự sinh ra gốc tự do (nội
sinh). Mặt khác, do các chất độc hại từ môi trường (mỹ phẩm, dược phẩm, thuốc
trừ sâu hữu cơ, khói bụi…) xâm nhập vào cơ thể tương tác với nhau tạo ra gốc tự
do (ngoại nhập). Gốc tự do gây nên quá trình oxy hóa - khử, làm hư hỏng tế bào,

thúc đẩy quá trình lão hóa.
Cơ thể vốn có những chất chống oxy hóa nội sinh (như: glutathion
peroxidase, catalase, superoxid dismutase, coenzym 10...) và các chất từ ngoài đưa
vào (như Vit E, C, beta-caroten, selenium, kẽm…). Trong cơ thể, các chất này tạo
ra một “mạng lưới chống oxy hóa”, kích hoạt, làm tăng hiệu lực của nhau. Để có
tác dụng ấy, mỗi chất cần có một ngưỡng nồng độ nhất định. Ngoài ra, mỗi chất
còn có một vai trò riêng: Vit C tan trong nước chống lại gốc tự do ngay ở dịch
ngoại bào, Vit E tan trong lipid nên chống lại gốc tự do đã thâm nhập vào ở màng
tế bào.
Khi cơ thể bị bệnh hay suy nhược thì sẽ giảm sút sinh tổng hợp và hấp thu
các chất này, giảm khả năng chống oxy hóa nên cơ thể sẽ dễ bị lão hóa. Lúc đó
cần bổ sung các chất đó qua thức ăn hoặc qua dùng thuốc. Nếu dùng các chất trên
để làm chậm sự lão hóa thì phải phối hợp nhiều chất, liều mỗi chất phải đủ mức
cần thiết (ví dụ: Vit C = 500mg, Vit E = 400mg, selenium =
50µg, beta-carotten = 15mg, coenzym10 = 30 - 50mg). Nếu chỉ dùng thuần
túy Vit C thì dù với liều cao, hiệu năng này cũng rất kém. Hiện nay, một số người
dùng Vit C dưới dạng viên sủi hàm lượng cao (500 - 1.000mg) thường xuyên như
một thứ nước giải khát để bồi bổ, chống lão hóa là không đúng và không có hiệu
quả.
Tác hại khi dùng Vit C liều cao và/hoặc kéo dài
Tổ chức Nông lương thế giới (FAO) khuyến cáo: nhu cầu Vit C mỗi ngày
từ trẻ sơ sinh đến 3 tuổi 25 - 30mg, từ 4 - 18 tuổi 30 - 40mg, người lớn trung bình
45mg, trong thai kỳ 50mg, khi nuôi con bú 70mg. Cần cung cấp đủ, nhưng không
nên thừa, thừa sẽ có hại:
- Dùng Vit C kích thích thường xuyên, cơ thể quen đi, khi không dùng sẽ
thấy mỏi mệt.