bài 6: phản xạ sinh 8

PHẢN XẠ


Bài 6: PHẢN XẠ


Bài 6: PHẢN XẠ
MỤC TIÊU
*Chứng minh phản xạ là cơ sở của mọi hoạt động của cơ thể bằng ví dụ cụ thể.
- Nêu được cấu tạo và chức năng của nơron.
- Giải thích được thế nào là phản xạ và lấy ví dụ.
- Nêu được ý nghĩa của phản xạ.


1

CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA NƠRON

Gồm tế bào thần kinh (nơron) và tế bào thần kinh đệm.

Tế bào thần kinh ( nơron)


*Một nơron được cấu tạo: thân bào và các rễ

-

Thân: màng, tế bào chất và nhân
Các rễ gồm sợi trục và sợi nhánh

+ Các sợi nhánh ở quanh thân

Tiếp nhận các kích thích và phản ứng lại các kích thích bằng hình thức phát sinh
xung thần kinh (sợi cảm giác ,hướng tâm)

+ Sợi trục: có bao mielin bao bọc không liên tục tạo thành các eo Rangvie, tận cùng
có các cúc xinap.

Dẫn truyền xung thần kinh theo 1chiều nhất định từ nơi phát sinh hoặc tiếp nhận
về thân nơ ron và truyền dọc theo sợi trục tới cơ quan thừa hành cụ thể là tới cơ.

Bao mielin


1

CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA NƠRON

Nơron

*Cấu tạo: thân bào và các rễ

-

Thân: màng, tế bào chất và nhân
Các rễ gồm sợi trục và sợi nhánh

+ Các sợi nhánh ở quanh thân
+ Sợi trục: có bao mielin bao bọc không liên tục tạo thành các eo
Rangvie, tận cùng có các cúc xinap .

*Chức năng: Cảm ứng và dẫn truyền

Bao mielin


Mỗi năm não người sẽ mất đi 1,4 % trên tổng số nơron.
Sau khi thời kì phát triển sau phôi thai, các nơ ron ngừng phân chia và tồn tại ở giai đoạn liên phân bào trong
suốt cuộc đời


Có 3 loại Nơron

CÁC LOẠI NƠRON

VỊ TRÍ

CHỨC NĂNG

Nơron hướng tâm

Thân nằm ngoài trung ương

Truyền xung thần kinh về

(Nơron cảm giác)

thần kinh

trung ương thần kinh

Nơron trung gian

Nằm trong trung ương thần

Đảm bảo liên hệ giữa các

(Nơron liên lạc)

kinh

nơron

Nơron li tâm

Thân nằm trong trung ương

Truyền xung thần kinh đến các

(Nơron vận động)

thần kinh, sợi trục hướng ra cơ

cơ quan cảm ứng.

quan phản ứng


Nơron hướng tâm

Nơron li tâm

(nơron cảm giác)

(nơron vận động)

Tần số phát xung rất lớn

Tần số phát xung nhỏ

Mọi hoạt động của hệ thần kinh xảy ra 1 cách nhịp nhàng,
thông suốt.


2

CUNG PHẢN XẠ



Tay chạm vào vật nóng

Sẽ rụt tay lại

Phản xạ

Đèn sáng chiếu mào mắt
Thì đồng tử co

Tiết nước bọt khi nhìn thấy đồ chua

2

CUNG PHẢN XẠ



Phản xạ

- Phản xạ là phản ứng của cơ thể để trả lời kích thích của môi trường thông qua hệ thần kinh.

Hiện tượng cảm ứng ở thực vật có phải là phản xạ
hay không?




Cung phản xạ



Vòng phản xạ



- Cung

Cung phản xạ.

phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm qua trung ương thần kinh đến cơ

quan phản ứng

Cơ quan thụ cảm

Trung ương thần kinh

Cơ quan phản ứng





nơron trung gian

Cung phản xạ

nơron hướng tâm

nơron li tâm
Cơ quan thụ cảm (da)

Cơ quan phản ứng (bắp cơ)





Cung phản xạ.

- Cung

phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm qua

trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng

-

Cung phản xạ gồm 5 thành phần:

+ Cơ quan thụ cảm
+ Nơron hướng tâm
+ Nơron trung gian
+ Nơron li tâm
+ Cơ quan phản ứng




Vòng phản xạ.

Cho phản xạ: bị ngứa

Bị ngứa (kích thích)

Cơ quan thụ cảm ở da

đưa tay gãi

nơ ron hướng tâm

ngón tay

Tuỷ sống (phân tích)

nơ ron li tâm

Chỗ bị ngứa
Vậy theo em nhờ đâu mà trung ương thần kinh có thể biết được phản ứng của cơ thể đã đáp ứng được kích thích chưa?
động
tác gãi từ
lầncơđầu
chưa
ngứa
gãi nhẹ
nêncơ
ta quan
vẫn thấy
ứng tiếp
sẽ là gì?
- NhờNếu
có như
thông
tin ngược
quan
thụđúng
cảmchỗ
cũng
nhưhoặc
thụ quan
trong

phảnngứa.
ứng Vậy
theo phản
dây hướng
tâmtheo
về trung
ương
thần kinh.
Gãi tiếp nhưng sẽ mạnh hơn (cường độ và tần số co cơ) để gãi đúng chỗ.
- Nếu chưa đáp ứng được thì trung ương thần kinh tiếp túc phát lệnh để điều chỉnh phản ứng theo dây li tâm tới cơ quan trả
lời.




Vòng phản xạ.

Trung ương thần kinh
(4)

Xung

Xung
(1)

(3)

TK thông

(3)

TK

báo

li tâm điều

ngược

chỉnh

Cơ quan thụ cảm

(2)

Cơ quan phản ứng

Sơ đồ vòng phản xạ
Vòng phản xạ bao gồm cung phản xạ và đường phản hồi ngược về trung ương thần kinh nhằm chính xác hóa phản xạ

 Nhờ vậy mà cơ thể phản ứng chính xác đối với các kích thích.


Do tốc độ truyền xung trên dây thần kinh ở người rất lớn: có thể tới 100m/s nên các phản ứng xảy diễn ra rất nhanh.

Bao mielin


ĐVKXS khoảng 1m/s

ếch khoảng 30 m/s

động vật thuộc lớp thú khoảng 100 m/s


Bài 6: PHẢN XẠ
1. Nơron
*Cấu tạo: thân bào và các rễ

-

Thân: màng, tế bào chất và nhân
Các rễ gồm sợi trục và sợi nhánh

+ Các sợi nhánh ở quanh thân
+ Sợi trục: có bao mielin bao bọc không liên tục tạo thành các eo Rangvie, tận cùng có các cúc xinap.
2. Cung phản xạ
- Phản xạ là phản ứng của cơ thể để trả lời kích thích của môi trường thông qua hệ thần kinh.
- Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm qua trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng

-

Cung phản xạ gồm 5 thành phần:

+ Cơ quan thụ cảm

+ Nơron hướng tâm

+ Nơron li tâm

+ Cơ quan phản ứng

+ Nơron trung gian

3. Vòng phản xạ
Vòng phản xạ bao gồm cung phản xạ và đường phản hồi ngược về trung ương thần kinh nhằm chính xác hóa phản xạ


Phản xạ là phản ứng của cơ thể để trả lời kích thích của môi trường thông qua hệ
thần kinh.

Phản xạ là gì? Hãy lấy ví dụ



VÍ DỤ VỀ VÒNG PHẢN XẠ

Ví dụ: Khi bị kiến cắn ngứa (kích thích) sau lưng (cơ quan thụ cảm)  TWTK tay gãi (cơ quan phản ứng) lúc sau hết ngứa.
Phân tích: Cơ quan thụ cảm (dưới da ở lưng) nhận kích thích của môi trường (kiến cắn) sẽ phát xung TK theo dây hướng tâm về TWTK, từ trung ương phát đi xung TK theo dây li tâm tới cơ tay
(tay gãi). Có thể động tác gãi lần đầu chưa đúng chỗ ngứa và chưa hết ngứa. Kết quả của sự phản ứng được thông báo ngược về trung ương theo dây hướng tâm về tình trạng là vẫn ngứa. Trung
ương phát lệnh điều chỉnh, nhờ dây li tâm tới các cơ ở tay để điều chỉnh (về vị trí, cường độ, tần số co cơ) giúp tay gãi đúng chỗ ngứa và gãi cho hết ngứa. Như vậy, các xung thần kinh ở phản xạ
gãi đúng chỗ ngứa đã dẫn truyền theo các nơ ron tạo nên một vòng khép kín gọi là vòng phản xạ để điều chỉnh phản ứng cho chính xác.