Giải pháp phát triển thị trường cho thuê tài chính tại việt nam

BỘ

GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
−−−−−−

CHU HẢI SƠN
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CHO THUÊ
TÀI CHÍNH TẠI VIỆT NAM
Chuyên ngành: Tài Chính -Ngân Hàng
Mã số: 60340201
LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS BÙI KIM YẾN

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2014


DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH, BIỂU ĐỒ
Bảng 1.1: Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển thị trường cho thuê tài chính
Bảng 2.1: Quy mô vốn của các doanh nghiệp Việt Nam đến 31/12/2013
Bảng 2.2: Số lượng khách hàng của các công ty trong Hiệp hội cho thuê tài chính
Bảng 2.3: Dư nợ cho thuê tài chính theo thành phần kinh tế tại 31/12/2013
Bảng 2.4: Dư nợ cho thuê tài chính theo tài sản của các công ty thuộc Hiệp hội cho
thuê tài chính đến 31/12/2013
Hình 2.5: Tỷ trọng dư nợ cho thuê tài chính theo loại tài sản.
Bang 2.6: Cac công ty cho thuê tài chính tai Viêt Nam
Bảng 2.7: Dư nợ cho thuê tài chính trên toàn thị trường từ 1999 đến 2013
Bảng 2.8: Dư nợ cho thuê tài chính của các công ty trong Hiệp hội cho thuê tài chính
Bảng 2.9: Lợi nhuận các công ty cho thuê tài chính trong Hiệp hội cho thuê tài chính

Bảng 2.10: Tình hình nợ xấu tại các công ty cho thuê tài chính
Bảng 2.11: Cơ cấu nguồn vốn hoạt động của công ty SBL
Bảng 2.12: Số lượng và giá trị các hợp đồng cho thuê tài chính
Bảng 2.13: Tình hình kinh doanh của công ty SBL
Biểu đồ 2.14: Cơ cấu dư nợ theo ngành kinh tế của công ty SBL
Bảng 2.15: Cơ cấu dư nợ theo thành phần kinh tế của công ty SBL
Bảng 2.16: Một số chỉ tiêu hoạt động kinh doanh của công ty ALC II
Bảng 2.17: Số liệu GDP theo giá thực tế và dư nợ cho thuê tài chính
Biểu đồ 2.18: Xu hướng tăng trưởng GDP và dư nợ cho thuê tài chính
Bảng 2.19: Lãi suất cho vay trung dài hạn trung bình của các NHTM
Bảng 2.20: Dư nợ cho thuê tài chính
Bảng 2.21: So sánh dư nợ tín dụng của toàn nền kinh tế với dư nợ cho thuê tài chính
Biểu đồ 2.22: Tỷ trọng dư nợ cho thuê tài chính trong tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CTTC:

Cho thuê tài chính

NHTM:

Ngân hàng thương mại

TMCP:

Thương mại cổ phần

DANH MỤC VIẾT TẮT TÊN CÁC CÔNG TY CHO THUÊ TÀI CHÍNH
ACBL:

Công ty CTTC Ngân hàng TMCP Á Châu

ANZ-VITRACK:

Công ty CTTC liên doanh ANZ – VITRACK

ALC 1:

Công ty CTTC Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn
Việt Nam 1

ALC 2:

Công ty CTTC Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn
Việt Nam 2

BLC 1:

Công ty CTTC Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam 1

BLC 2:

Công ty CTTC Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam 2

ICBL:

Công ty CTTC Ngân hàng TMCP công thương Việt Nam

VCBL:

Công ty CTTC Ngân hàng TMCP ngoại thương Việt Nam

SBL:

Công ty CTCT Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín

KEXIM:

Công ty CTTC Kexim

VILC:

Công ty CTTC Quốc tế Việt Nam

Chialease:

Công ty CTTC Chialease


LỜI CAM ĐOAN


Tôi xin cam kết Luận văn Thạc sĩ Kinh tế với đề tài “Các giải pháp phát triển thị
trường cho thuê tài chính tại Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới
sự hướng dẫn của PGS.TS.Bùi Kim Yến.
Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất
kỳ công trình nào khác. Tôi sẽ chịu trách nhiệm về nội dung tôi đã trình bày trong luận
văn này.

TP HCM, ngày 30 tháng 06 năm 2014
Tác giả

Chu Hải Sơn


MỤC LỤC
Trang bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng, hình, biểu đồ
Mở đầu
Chương 1 – Tổng quan lý thuyết về thị trường cho thuê tài chính...................................... 1
1.1 Khái niệm và vai trò của thị trường cho thuê tài chính............................................................ 1
1.1.1 Khái niệm về cho thuê tài chính và thị trường cho thuê tài chính..................................... 1
1.1.1.1 Khái niệm về cho thuê tài chính.................................................................................................. 1
1.1.1.2 Khái niệm về thị trường cho thuê tài chính............................................................................ 2
1.1.2. Vai trò của thị trường cho thuê tài chính.................................................................................... 3
1.1.2.1 Góp phân thu hút vốn đâu tư cho nên kinh tê........................................................................ 3
1.1.2.2 Góp phân thúc đẩy đổi mới công nghê, thiêt bi.................................................................... 4
1.1.2.3 Hỗ trợ doanh nghiêp trong viêc cơ cấu nguôn vốn kinh doanh hợp ly........................ 4
1.2 Các chủ thể tham gia thị trường cho thuê tài chính..................................................................... 4
1.2.1 Bên cho thuê (Leasor)......................................................................................................................... 4
1.2.2 Bên thuê tài chính (Leasee).............................................................................................................. 5
1.2.3 Các chủ thể khác................................................................................................................................... 6
1.4. Các nhân tốố́ ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường cho thuê tài chính....................6
1.4.1 Các nhân tốố́ từ phía cầu – bên thuê................................................................................................ 6
1.4.1.1 Các nhân tốố́ liên quan đến sự quảng báo cho thu tài chính đến bên thuê....................7
1.4.1.2 Các nhân tốố́ nhân tốố́ nội tại CTTC.............................................................................................. 7

1.4.2. Các nhân tốố́ từ phía cung – bên cho thuê................................................................................... 8
1.4.2.1 Các nhân tốố́ về nguồn vốố́n hoạt động của các công ty cho thuê tài chính...................8


1.4.2.2 Nhân tốố́ về sản phẩẩ̉m dịch vụ các công ty cho thuê tài chính cung cấố́p....................... 9
1.4.2.3 Nguồn nhân lực của các công ty cho thuê tài chính.......................................................... 10
1.4.2.4 Nhân tốố́ liên quan đến quy trình hoạt động của các công ty cho thuê tài chính .....10
1.4.2.5 Nhân tốố́ liên quan đến chính sách quảng bá, tiếp thị sản phẩẩ̉m.................................... 10
1.4.3. Các nhân tốố́ thuộc về môi trường vĩ mô................................................................................... 11
1.4.3.1 Xu hướố́ng tăng trưởng và sự ổẩ̉n định của nền kinh tế...................................................... 11
1.4.3.2 Lãi suấố́t............................................................................................................................................... 11
1.4.3.3 Sự phát triển của các thị trường tín dụng ngân hàng........................................................ 11
1.4.3.4 Quy định pháp lyố́ của Nhà nướố́c về cho thuê tài chính.................................................... 12
1.5 Kinh nghiệm cho thuê tài chính của các nướố́c trên thế giớố́i.................................................. 13
1.5.1. Hoạt động cho thuê tài chính ở Pháp......................................................................................... 14
1.5.2 Hoạt động cho thuê tài chính ở Trung Quốố́c............................................................................ 16
1.5.3 Bài học kinh nghiệm từ các nướố́c vận dụng vào Việt Nam................................................ 18
Kết luận chương 1......................................................................................................................................... 19
Chương 2 – Thực trạng tình hình thị trường cho thuê tài chính tại Việt Nam và các
nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển thị trường cho thuê tài chính................................. 20
2.1. Thực trạng phát triển thị trường cho thuê tài chính................................................................ 20
2.1.1 Cầu cho thuê tài chính ở Việt Nam.............................................................................................. 20
2.1.1.1 Tiềm năng của cầu cho thuê tài chính ở Việt Nam............................................................ 20
2.1.1.2. Thực trạng cầu cho thuê tài chính ở Việt Nam những năm gần đây.......................... 22
2.1.2. Cung cho thuê tài chính ở Viêt Nam.......................................................................................... 25
2.1.2.1 Sốố́ lượợ̣ng và quy mô hoạt động của các công ty cho thuê tài chính............................25
2.1.2.2 Dư nợợ̣ cho thuê tài chính............................................................................................................. 28
2.1.2.3. Tình hình hoạt động của các công ty cho thuê tài chính................................................ 30
2.1.2.4 Hànghóố́a trên thị trường cho thuê tài chính.......................................................................... 32
2.1.3 Đánh giá thành quả, hạn chế của thị trường cho thuê tài chính ........................................ 33

2.1.3.1 Thành quả......................................................................................................................................... 33
2.1.3.2 Hạn chế............................................................................................................................................... 34
2.2 Phân tích các nhân tốố́ ảnh hưởng đến sự phát triển thị trường cho thuê tài chính .........35
2.2.1 Nghiên cứu tình huốố́ng từ bên thuê............................................................................................. 35
2.2.1.1 Khảo sát thực tế về dịch vụ CTTC từ bên thuê................................................................... 35
2.2.1.2 Phân tích, đánh giá kết quả rúố́t ra từ cuộc khảo sát........................................................... 36
2.2.2 Nghiên cứu tình huốố́ng bên cho thuê.......................................................................................... 37
2.2.2.1 Nghiên cứu tình huốố́ng công ty CTTC Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín.................37
2.2.2.2. Nghiên cứu tình huốố́ng Công ty CTTC II Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển
nông thôn Việt Nam...................................................................................................................................... 48
2.2.2.3 Bài học kinh nghiệm từ việc phân tích tình huốố́ng hai công ty CTTC...................... 50
2.2.3 Phân tích ảnh hưởng các nhân tốố́ vĩ mô đến sự phát triển của thị trường CTTC.......54
2.2.3.1 Xu hướố́ng tăng trưởng và sự ổẩ̉n định của nền kinh tế...................................................... 54
2.2.3.2 Lãi suấố́t............................................................................................................................................... 56
2.2.3.3 Sự phát triển của thị trường tín dụng ngân hàng................................................................ 59
2.2.3.4 Quy định pháp lyố́ của Nhà nướố́c về cho thuê tài chính.................................................... 61
Kết luận chương 2......................................................................................................................................... 66
Chương 3 - Giải pháp phát triển thị trường cho thuê tài chính trong thời gian tới . 68

3.1 Định hướố́ng phát triển thị trường cho thuê tài chính thời gian tớố́i...................................... 68
3.2 Nhóố́m giải pháp tác động lên phía cầu cho thuê tài chính – khách hàng thuê................69
3.2.1 Tăng cường công tác quảng bá sản phẩẩ̉m................................................................................. 69
3.2.2 Nâng cao chấố́t lượợ̣ng phục vụ khách hàng................................................................................ 70
3.2.3 Xây dựng chính sách lãi suấố́t trong cho thuê tài chính linh hoạt và cạnh tranh.........70
3.2.4 Khai thác lợợ̣i thế cạnh tranh của sản phẩẩ̉m cho thuê tài chính .......................................... 70
3.3. Nhóố́m giải pháp tác động lên bên cho thuê – công ty cho thuê tài chính........................71
3.3.1 Đa dạng hóố́a nguồn vốố́n hoạt động.............................................................................................. 71

3.3.1.1Phát hành trái phiếu dài hạn để huy động vốố́n...................................................................... 71
3.3.1.2 Tận dụng nguồn vốố́n từ các định chế tài chính ở nướố́c ngoài........................................ 72
3.3.1.3 Liên doanh, liên kết vớố́i các doanh nghiệp, các Tổẩ̉ chức tín dụng để thu hút thêm
nguồn vốố́n......................................................................................................................................................... 72
3.3.1.4 Duy trì tỷ lệ kyố́ quỹ hợợ̣p lyố́ để góố́p phần gia tăng nguồn vốố́n hoạt động...................73
3.3.2. Các giải pháp nhằm đa dạng hóố́a sản phẩẩ̉m cho thuê tài chính....................................... 73
3.3.2.1 Các công ty cho thuê tài chính cần đa dạng hóố́a các phương thức tài trợợ̣.................73
3.3.2.2 Các công ty cho thuê tài chính cần phát triển sản phẩẩ̉m Cho thuê vận hành...........73
3.3.2.3 Các công ty cho thuê tài chính cần nghiên cứu đưa ra sản phẩẩ̉m trọn góố́i cho
khách hàng....................................................................................................................................................... 74
3.3.3 Nghiên cứu đưa ra quy trình cho thuê tài chính đơn giản hợợ̣p lyố́..................................... 74
3.3.4 Mở rộng thị trường cho thuê.......................................................................................................... 74
3.3.5 Phát triển nguồn nhân lực............................................................................................................... 76
3.3.6 Hoàn thiện quy trình, nội dung, phương pháp thẩẩ̉m định dự án thuê............................. 77
3.3.7 Tham gia tích cực để nâng cao vị thế, phát huy vai trò của Hiệp hội cho thuê tài
chính................................................................................................................................................................... 77
3.4Nhóố́m giải pháp tác động lên các nhân tốố́ vĩ mô......................................................................... 77
3.4.1 Đốố́i vớố́i nhóố́m nhân tốố́: Sự biến động nền kinh tế, lãi suấố́t và sự phát triển của thị
trường tín dụng ngân hàng......................................................................................................................... 77
3.4.2 Hoàn thiện hệ thốố́ng luật liên quan đến cho thuê tài chính................................................ 78
3.4.3 Tạo môi trường bình đẳng để thị trường cho thuê tài chính phát triển.......................... 79
3.4.3.1 Về chính sách thuế......................................................................................................................... 79
3.4.3.2 Mở rộng danh mục tài sản đượợ̣c phép cho thuê tài chính............................................... 79
3.4.4 Cóố́ các chính sách thông thoáng hơn để tạo điều kiện hỗỗ̃ trợợ̣ cho hoạt động cho thuê
tài chính phát triển........................................................................................................................................ 79
3.4.4.1 Về chính sách thuế nhập khẩẩ̉u................................................................................................... 79
3.4.4.2 Quy định về chính sách khấố́u hao............................................................................................ 80

3.4.4.3 Quy định về nghiệp vụ cho thuê vận hành............................................................................ 80
3.4.4.4 Quy định về đăng kyố́ sở hữu phương tiện vận chuyển..................................................... 80
3.4.4.5 Quy định chế tài cụ thể trong trường hợợ̣p bên thuê vi phạm hợợ̣p đồng cho thuê tài
chính................................................................................................................................................................... 81
3.4.5 Phát triển thị trường máy móố́c thiết bị cũ................................................................................. 82
Kết luận chương 3......................................................................................................................................... 82
Tài liệu tham khảo


1

CHƯƠNG I: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VỀ THỊ TRƯỜNG CHO THUÊ
TÀI CHÍNH
1.1 Khái niệm và vai trò của thị trường cho thuê tài chính
1.1.1 Khái niệm về cho thuê tài chính và thị trường cho thuê tài chính
1.1.1.1 Khái niệm về cho thuê tài chính
Cho thuê tài chính (CTTC) xuất phát từ thuật ngữ tiếng Anh là financial
lease. Tùy theo từng thời kỳ và có thể tùy theo mục đích quản ly của từng nhà nước,
CTTC được định nghĩa dưới những khái niệm khác nhau. Có thể kể ra ở đây một số
định nghĩa sau:
Theo Chuẩn mực số 6 - Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam, “Thuê tài
chính là thuê tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích
gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Quyền sở hữu tài sản có thể chuyển
giao vào cuối thời hạn thuê.”
Theo Luật các tổ chức tín dụng Việt Nam, CTTC là hoạt động tín dụng trung,
dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài sản giữa bên cho thuê là tổ chức tín dụng
với khách hàng thuê. Khi kết thúc thời hạn thuê, khách hàng mua lại hoặc tiếp tục
thuê tài sản đó theo các điều kiện đã thỏa thuận trong hợp đồng thuê. Trong thời hạn
thuê, các bên không được đơn phương hủy bỏ hợp đồng.
Theo tiêu chuẩn kế toán Mỹ (Statement of Financial Accounting Standards

No.13 – FAS 13), CTTC là một giao dịch thuê tài sản thỏa mãn một trong các yếu tố
sau:
•

Thời hạn thuê lớn hơn 75% thời gian hữu dụng của tài sản.

•

Hợp đồng thuê chứa điều khoản thỏa thuận cho phép bên thuê được quyền
mua tài sản với giá thấp hơn so với giá trị thực của tài sản.

•

Quyền sở hữu tài sản được chuyển giao cho bên thuê vào cuối kỳ hạn thuê.

•

Giá trị của hợp đồng thuê lớn hơn 90% tổng giá trị của tài sản thuê.
Đây là bộ tiêu chuẩn căn bản đầu tiên của Mỹ quy định về hoạt động cho

thuê, bắt đầu có hiệu lực từ 01/01/1977 và hiện đang được thảo luận để sửa đổi.


2

Theo tiêu chuẩn kế toán của Australia (AASB 117 – complied standard), một
giao dịch được xem là giao dịch cho thuê tài chính khi:
•

Bên đi thuê chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên đi thuê khi kết thúc

thời hạn thuê.

•

Bên đi thuê được quyền chọn mua tài sản với giá tượng trưng (thường thấp
hơn giá thị trường của tài sản).

•

Thời gian thuê thường chiếm phần lớn đời sống kinh tế của tài sản.

•

Tại thời điểm bắt đầu thuê, tổng giá trị của tất cả các khoản tiền thuê nhỏ
nhất mà bên thuê trả hàng kỳ phải bằng giá thị trường của tài sản.

•

Bên đi thuê không được cải tạo tài sản thuê khi không có sự đồng y của bên
cho thuê.
Như vậy, tùy theo từng quốc gia cũng như tùy thuộc vào quản ly của Nhà

nước trong từng thời kỳ, các quy định về việc hình thành nên một giao dịch CTTC
có thể khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung đặc điểm của giao dịch CTTC sẽ luôn bao
gồm những nội dung sau:
•

Quyền sở hữu tài sản vẫn thuộc về bên cho thuê trong suốt thời gian hiệu lực
của hợp đồng CTTC.

•

Bên thuê có quyền sử dụng tài sản thuê và khai thác các giá trị sử dụng của
tài sản thuê này.

•

Bên thuê được quyền yêu cầu mua lại tài sản thuê với giá danh nghĩa và yêu
cầu bên cho thuê chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho mình khi hết hạn của
hợp đồng CTTC.

1.1.1.2 Khái niệm về thị trường cho thuê tài chính
Theo Giáo sư Kinh tế học Gregory Mankiw: “Thị trường là một nhóm người
bán và người mua một hàng hóa hoặc dịch vụ nhất định. Với tư cách là một nhóm,
người mua quyết định cầu về sản phẩm và với tư cách một nhóm, người bán quyết
định cung về sản phẩm”
Từ khái niệm về “thị trường” và “cho thuê tài chính” ở trên có thể định
nghĩa thị trường cho thuê tài chính như sau: Thị trường CTTC là nơi diễn ra các


3

hoạt động trao đổi mua bán quyền sử dụng các nguồn tài chính trung, dài hạn
thông qua những phương thức giao dịch nhất định. Trong đó, người cung vốn đóng
vai trò là người cho thuê tài sản, cam kết mua tài sản theo yêu cầu của bên đi thuê
(người sử dụng vốn) và nắm giữ quyền sở hữu đối với tài sản cho thuê. Bên đi thuê
được quyền sử dụng tài sản thuê trong thời gian thoả thuận của hợp đồng và thanh
toán tiền thuê đúng hạn cho bên thuê. Bên đi thuê được quyền mua lại tài sản với
giá tượng trưng khi kết thúc thời hạn thuê.
Như vậy, thị trường cho thuê tài chính cung ứng vốn cho các dự án đầu tư tài

sản cố định với thời gian đáo hạn thường lớn hơn một năm nên nó là một bộ phận
của thị trường vốn. Hàng hóa đem ra trao đổi trên thị trường này là quyền sử dụng
nguồn vốn từ bên cung ứng vốn là các công ty cho thuê tài chính. Quyền sử dụng
nguồn vốn này còn gọi là một công cụ tài chính mà lợi ích của nó là quyền được
hưởng các khoản tiền lãi trong tương lai. Những người đồng y thực hiện việc thanh
toán các dòng tiền đó là bên đi thuê.
Ngoài ra, để thị trường cho thuê tài chính phát triển cần có sự quản ly của
Nhà nước trong việc ban hành cơ sở pháp ly quy định hoạt động của thị trường này.
1.1.2. Vai trò của thị trường cho thuê tài chính
Thị trường cho thuê tài chính có vai trò:
1.1.2.1 Góp phần thu hút vốn đầu tư cho nên kinh tế
Là một bộ phận của thị trường vốn, thị trường CTTC thực hiện chức năng
huy động các nguồn tài chính trong và ngoài nước. Từ đó thực hiện tài trợ cho các
nhu cầu về vốn trong quá trình phát triển kinh tế xã hội. Chính vì vậy, thị trường
CTTC có vai trò quan trọng trong quá trình thúc đẩy hiệu quả của việc sử dụng các
nguồn tài chính trong nền kinh tế, khuyến khích tiết kiệm và đầu tư hợp ly.
Măt khac , trong điêu kiên giao lưu quôc tê ngay nay , CTTC con gop phân
thuc đây cac quôc gia thu hut nguôn vôn quôc tê cho nên kinh tê thông qua cac loai
may moc thiêt bi cho thuê ma quôc gia đo nhân đươc ma không lam gia tăng khoan
nơ nươc ngoai cua quôc gia nhân thiêt bi.


4

1.1.2.2 Góp phần thúc đẩy đổi mới công nghê, thiết bi
Thông qua hình thưc CTTC, cac loai may moc thiêt bi co trinh đô công nghê
tiên tiên đươc đưa vao cac doanh nghiêp tư đo gop phân nâng cao trinh đô công nghê
cua nên san xu ât trong nhưng điêu kiên kho khăn vê vôn đâu tư . Ngay ca đôi vơi cac
quôc gia co nên kinh tê phat t riên cao như My , Nhât Ban, Phap, Đưc,… thì CTTC vân
phat huy tac dung câp nhât hang hoa công nghê hiên đai cho nên kinh tê .

Đôi vơi cac quôc gia đang phat triên, nêu co nhưng biên phap đung đăn,
đông bô va toan diên th i vai tro nay cua hoat đông CTTC cang đươc phat huy manh
me hơn nhiêu. Nhât la trong điêu kiên ngay nay , viêc đâu tư vao công nghê môt
cach kip thơi, nhanh chong ơ cac nên kinh tê đang đươc đanh gia la châm phat triên
l a điêu kiên “cân” đê co thê hoa nhâp cung thê giơi.
1.1.2.3 Hỗ trợ doanh nghiêp trong viêc cơ cấu nguồn vốn kinh doanh hợp lý
Sư dung thuê mua tai chinh , doanh nghiêp hoan toan co thê danh vôn cho
kinh doanh ma vân đam bao đươ c yêu câu đâu tư vao tai san cô đinh . Hơn thê nưa,
thông qua nghiêp vu mua va cho thuê lai cua san phâm CTTC , cac doanh nghiêp co
thê nhanh chong chuyên đôi nguôn tai san cô đinh thanh tai san lưu đông hay
chuyên dich vô n đâu tư cho cac dư an kinh doanh khac co hiêu qua cao hơn trong
khi vân duy tri đươc hoat đông san xuât kinh doanh hiên hanh vi tai san vân đang
đươc sư dung tai chinh doanh nghiêp.
1.2 Các chủ thể tham gia thị trường cho thuê tài chính
1.2.1. Bên cho thuê (Leasor)
Là nhà tài trợ vốn cho bên thuê và là chủ sở hữu tài sản trong một giao dịch
CTTC. Bên cho thuê có trách nhiệm cùng với bên thuê thực hiện các thủ tục mua tài
sản, thanh toán toàn bộ giá trị của tài sản thuê và chuyển giao tài sản cho bên thuê
theo đúng các điều khoản đã thỏa thuận trong hợp đồng CTTC. Đồng thời, bên thuê
thông thường cũng là người thực hiện các thủ tục mua bảo hiểm và tiến hành các
thủ tục liên quan đến quy định của Pháp luật (như đăng ky Giao dịch đảm bảo) cho
dịch vụ CTTC.


5

Trên các thị trường phát triển, bên cho thuê có thể là các định chế tài chính,
các nhà sản xuất máy móc thiết bị… Có thể phân chia ra bốn loại hình công ty cho
thuê tài chính cơ bản sau:

•

Ngân hàng thương mại và các công ty liên kết với Ngân hàng thương mại:
Theo luật, các Ngân hàng thương mại (NHTM) được thực hiện nghiệp vụ
cho thuê tài chính.

•

Công ty CTTC độc lập: hoạt động độc lập với nhà cung ứng. Đa phần hợp
đồng CTTC này đều diễn ra dưới dạng thuê tài chính ba bên.

•

Công ty thuê mua phụ thuộc: do các nhà cung cấp lập ra để tài trợ cho sản
phẩm của họ. Ở những giao dịch này chỉ có hai bên tham gia. Ta có thể xem
đây là một phương thức xúc tiến bán hàng thông qua việc cung cấp cho
khách hàng một hình thức tài trợ đặc biệt.

•

Công ty thuê mua môi giới: Thường đóng vai trò trung gian quá trình thuê
mua thông qua việc tìm kiếm và chấp nối bên thuê, nhà cung cấp với công ty
thuê mua thực thụ hoặc các nguồn tài trợ khác. Công ty thuê mua môi giới
không sở hữu tài sản trong giao dịch thuê tài chính mà chỉ giới hạn trong việc
kết nối các chủ thể của một giao dịch cho thuê tài chính lại với nhau.

Riêng đối với Việt Nam, theo quy định “Luật các tổ chức tín dụng” của Việt Nam,
chỉ những công ty CTTC mới được thực hiện hoạt động CTTC. Theo Nghị định
16/2001/NĐ-CP, Công ty CTTC là một tổ chức phi ngân hàng, là pháp nhân Việt
Nam. Công ty CTTC được thành lập và hoạt động tại Việt Nam dưới các hình thức

sau: Công ty CTTC Nhà nước; Công ty CTTC cổ phần; Công ty CTTC trực thuộc tổ
chức tín dụng; Công ty CTTC liên doanh; Công ty CTTC 100% vốn nước ngoài.
Như vậy, tại Việt Nam, các công ty con trực thuộc nhà sản xuất… không phải là
công ty CTTC thì không được phép thực hiện nghiệp vụ này.
1.2.2. Bên thuê tài chính (Leasee)
Bên thuê là các tổ chức, cá nhân có năng lực pháp ly, dân sự và kinh tế,
có nhu cầu sử dụng tài sản.


6

Tại Việt Nam, theo quy định tại Nghị định 16 của Chính Phủ thì:“Bên thuê
là các tổ chức và cá nhân hoạt động tại Việt Nam, trực tiếp sử dụng tài sản thuê cho
mục đích họat động của mình”.
Chịu sự quản ly của Luật các tổ chức tín dụng, do đó các đối tượng khách
hàng của Công ty CTTC cũng là những đối tượng được tiếp cận vốn vay tại các tổ
chức tín dụng. Và như vậy, bên thuê tài chính cũng sẽ bị hạn chế khi rơi vào các
trường hợp chủ thể muốn sử dụng dịch vụ CTTC là các đối tượng thuộc Khoản 1,
điều 77 và điều 78 của Luật các tổ chức tín dụng.
1.2.3 Các chủ thể khác:
Ngoài hai chủ thể chính tham gia thị trường cho thuê tài chính, còn có nhà
cung cấp tài sản cho thuê tài chính, các cơ quan chức năng thuộc Nhà nước…Mỗi
chủ thể đều có những sự chi phối nhất định đến thị trường cho thuê tài chính.
1.4. Các nhân tốố́ ảnh hưởng đếố́n sự phát triển của thị trường cho thuê tài chính
Trên cơ sở ly thuyết về thị trường CTTC ở trên, người viết nhận thấy hai chủ
thể chính tham gia thị trường CTTC chính là những nhân tố chính ảnh hưởng đến sự
phát triển của thị trường CTTC. Ngoài ra, nền tảng cơ sở pháp ly quy định hoạt
động thị trường CTTC cũng là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của
thị trường.
1.4.1. Các nhân tốố́ từ phía cầầ̀u – bên thuê

Hoạt động cho thuê tài chính ra đời và phát triển là do nhu cầu vốn của các
doanh nghiệp trong việc đầu tư máy móc, thiết bị khi họ thiếu hụt nguồn vốn hoặc
muốn tập trung nguồn vốn của họ vào vốn lưu động. Vì vậy, nếu doanh nghiệp
(người sử dụng tài sản) không có nhu cầu thuê tài sản thì hoạt động cho thuê tài
chính cũng không thể nào thực hiện được. Vậy các nhân tố từ bên thuê là các nhân
tố đầu tiên ảnh hưởng đến việc hình thành và phát triển thị trường cho thuê tài
chính. Có thể chia thành hai nhóm nhân tố ảnh hưởng đến bên thuê là các nhân tố về
tiếp cận thông tin CTTC của bên thuê và các nhân tố nội tại của dịch vụ CTTC gồm
lãi suất CTTC, thủ tục CTTC.
1.4.1.1 Các nhân tốố́ về tiếố́p cận thông tin cho thuê tài chính của bên thuê.


7

Thứ nhất, hình thức CTTC còn khá mới lạ với bên thuê. Mặc dù đã xuất hiện
ở Việt Nam hơn 15 năm, CTTC vẫn là hình thức tín dụng không phổ biến đối với

nhiều cá nhân, doanh nghiệp. Các công ty CTTC chưa thành công trong việc giới
thiệu sản phẩm của mình đến khách hàng ở tất cả các tỉnh thành trong nước. Do đó,
cơ hội tiếp cận thông tin về nguồn vốn CTTC còn thấp. Đây chính là nhân tố đầu
tiên ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường CTTC.
Thứ hai, mạng lưới hoạt động của các công ty CTTC còn nhỏ hẹp trong khi
hệ thống ngân hàng với hàng ngàn chi nhánh, điểm giao dịch được đặt rộng khắp và
sâu đến các huyện, xã. Do đó, để thuận lợi trong giao dịch, khách hàng thuê đã tìm
đến hệ thống ngân hàng để thực hiện các nhu cầu vay vốn của mình mà không hề
biết đến sản phẩm dịch vụ của một công ty CTTC.
1.4.1.2 Các nhân tốố́ nội tại CTTC
Thứ nhấố́t, lãi suấố́t CTTC. Lãi suất CTTC đóng vai trò quan trọng hàng đầu
khi một doanh nghiệp tìm đến một hình thức tài trợ tín dụng. Do vậy để thị trường
CTTC phát triển, lãi suất CTTC phải cạnh tranh được với lãi suất cho vay trung dài

hạn từ các tổ chức tín dụng khác. Trên thực tế, ở Việt Nam, lãi suất cho thuê tài
chính thực sự không cạnh tranh. Điều này là nguyên nhân quan trọng hàng đầu ảnh
hưởng đến sự phát triển của thị trường CTTC.
Đứng về phía các công ty cho thuê tài chính, với nguồn huy động vốn kém đa
dạng, họ chỉ có thể huy động từ các tổ chức tín dụng và cho vay lại các doanh nghiệp.
Do đó mức lãi suất cho thuê tài chính cao hơn các ngân hàng là không tránh khỏi.
Ngoài ra hình thức cho thuê tài chính tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn tín dụng ngân hàng do
không có tài sản đảm bảo thế chấp nào khác, các công ty cho thuê tài chính cũng không
thể theo dõi được dòng tiền ra vào của doanh nghiệp. Để đảm bảo an toàn và nhằm
giảm thiểu rủi ro, thông thường các công ty cho thuê tài chính sẽ yêu cầu khách hàng
nộp một khoản tiền ky quỹ, thông thường khoản tiền này từ 3 – 10% giá trị tài sản. Các
công ty cho thuê tài chính sẽ giữ khoản tiền này đến suốt thời hạn thuê và trả lại khách
hàng khi kết thúc hợp đồng cho thuê tài chính. Một số công ty sẽ trả lãi suất không kỳ
hạn cho khoản tiền này, tuy nhiên đa số thì không. Như vậy


8

ngoài khoản vốn đối ứng tham gia, khoản tiền ky quỹ làm gia tăng chi phí sử dụng
vốn của các doanh nghiệp và làm giảm tính cạnh tranh của hình thức cho thuê tài
chính.
Ngoài ra, khi tham gia một giao dịch cho thuê tài chính, khách hàng phải nộp
một khoản phí, mỗi công ty cho thuê tài chính gọi khoản phí này một tên khác nhau
như phí quản ly tài sản, phí cam kết…
Kết thúc thời hạn thuê, khách hàng còn phải mua lại tài sản với giá tượng
trưng khoảng từ 0,1% – 0,5%/giá trị tài sản.
Tất cả các khoản chi phí mà khách hàng phải trả khi giao dịch với công ty
cho thuê tài chính thực sự cao hơn khi vay trung, dài hạn từ các ngân hàng. Đây là
nguyên nhân rất quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường cho thuê tài
chính ở Việt Nam.

Thứ hai, thủ tục CTTC. Một trong những tiêu chí quan trọng khi khách
hàng tìm đến một công ty là tính nhanh gọn và chất lượng của sản phẩm dịch vụ.
Khi thực hiện hình thức CTTC, tài sản thuê thuộc sở hữu của công ty CTTC trong
suốt thời hạn thuê, điều này kéo theo một số thủ tục khác về hạch toán tài sản. Đặc
biệt đối với tài sản là phương tiện vận chuyển yêu cầu đăng ky tại cơ quan công an,
việc công ty CTTC đứng tên chủ sở hữu tài sản sẽ kéo theo một số khó khăn cho
khách hàng trong quá trình lưu thông, sử dụng tài sản. Chính điểm này của hình
thức CTTC làm rất nhiều khách hàng không ưa thích tiếp cận nguồn vốn này.
1.4.2. Các nhân tốố́ từ phía cung – bên cho thuê
Để thị trường CTTC phát triển, các công ty CTTC phải phát triển được khách
hàng và dư nợ cũng như hoạt động hiệu quả và phát triển bền vững. Điều này phụ
thuộc vào các nhân tố sau:
1.4.2.1 Các nhân tốố́ về nguồầ̀n vốố́n hoạt động của các công ty cho thuê tài chính
Thứ nhất, quy mô vốn các công ty CTTC nhỏ nên khả năng tài trợ bị hạn
chế. Theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng 2010, các công ty cho thuê tài
chính chỉ tài trợ tối đa cho một khách hàng không vượt quá 25% vốn tự có. Điều
này làm hạn chế khả năng tài trợ của các công ty cho thuê tài chính.


9

Thứ hai, cơ cấu nguồn vốn đầu vào của các công ty CTTC hạn chế. Theo quy
định hiện hành, các công ty CTTC chỉ được huy động vốn từ các tổ chức tín dụng
khác hoặc phát hành trái phiếu. Việc phát hành trái phiếu dường như rất khó thực
hiện trong giai đoạn hiện nay do các công ty cho thuê tài chính chưa đủ uy tín và
tiềm lực. Trên thực tế, các công ty cho thuê tài chính chỉ có thể huy động vốn từ các
tổ chức tín dụng.
Thứ ba, chi phí huy động vốn cao là nguyên nhân làm lãi suất đầu ra của các
công ty CTTC cao. Do chỉ có thể huy động được nguồn vốn trung dài hạn từ các tổ
chức tín dụng khác nên chi phí huy động của các công ty CTTC rất cao.

1.4.2.2 Nhân tốố́ về sản phẩẩ̉m dịch vụ các công ty cho thuê tài chính cung cấố́p
Nhân tố thứ nhất là sự kém đa dạng trong sản phẩm dịch vụ của các công ty
CTTC cung cấp. Nếu một doanh nghiệp có thể cung cấp đa dạng các loại sản phẩm
và đáp ứng được tối đa nhu cầu của khách hàng thì số lượng khách hàng sẽ được mở
rộng hơn. Tai phân lơn các nươc , bên thuê có thể dùng nguồn vốn CTTC để đầu tư
vào các loại động sản và bất động sản phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh và tiêu
dùng. Trong khi đó, tại Việt Nam, CTTC chỉ dùng để đầu tư vào máy móc thiết bị
và phương tiện vận chuyển.
Do đó, sản phẩm dịch vụ của các công ty CTTC còn kém đa dạng, chưa đáp
ứng được nhu cầu của khách hàng. Điều này góp phần hạn chế sự phát triển của thị
trường cho thuê tài chính.
Nhân tố thứ hai là chất lượng của sản phẩm dịch vụ mà công ty CTTC cung
cấp. Đây là nhân tố rất quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của các công ty
CTTC. Chất lượng sản phẩm dịch vụ thể hiện ở thái độ phục vụ tận tâm của cán bộ
công ty CTTC, phong cách làm việc chuyên nghiệp, quy trình thủ tục nhanh gọn…
Trong giai đoạn hiện nay, để có thể thu hút được khách hàng, chất lượng sản phẩm
là nhân tố quan trọng hàng đầu đối với các công ty CTTC.
1.4.2.3 Nhân tốố́ về nguồầ̀n nhân lực của các công ty cho thuê tài chính
Nguồn nhân lực đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với bất kỳ một tổ chức
nào. Đối với nguồn lực của các công ty CTTC, có hai nhân tố quan trọng ảnh hưởng


10

đến sự phát triển của các công ty CTTC là năng lực và phẩm chất của cán bộ công
ty CTTC. Năng lực cán bộ thể hiện ở tầm nhìn chiến lược và khả năng quản ly của
Ban lãnh đạo; trình độ học vấn và khả năng nắm bắt công việc của cán bộ nhân
viên. Phẩm chất cán bộ công ty CTTC thể hiện trong việc tuân thủ các quy tắc đạo
đức, quy trình quy chế của công ty CTTC.
1.4.2.4 Nhân tốố́ về quy trình hoạt động của các công ty cho thuê tài chính

Quy trình thủ tục CTTC đóng vai trò rất quan trọng trong việc thu hút khách
hàng cũng như đảm bảo cho các công ty CTTC hoạt động hiệu quả và bền vững.
Điều này thể hiện ở các điểm sau:
Thứ nhất, quy trình thu thập, xử ly hồ sơ thuê tài chính phải linh hoạt và
nhanh gọn nhưng vẫn đảm bảo tính hợp pháp. Điều này góp phần nâng cao chất
lượng phục vụ khách hàng và thu hút được nhiều khách hàng của các công ty
CTTC. Tuy nhiên, dù quy trình linh hoạt đến đâu cũng phải đảm bảo hợp ly và tuân
thủ quy định chung về tín dụng.
Thứ hai, quy trình thẩm định dự án thuê tài chính cần chính xác và kỹ lưỡng
để có thể đánh giá được năng lực tài chính và thái độ trả nợ của khách hàng, tính
khả thi của dự án, khả năng thanh khoản của tài sản thuê.
Cuối cùng, công tác quản ly và kiểm tra khách hàng sau thuê cũng đóng vai
trò quan trọng không kém. Điều này giúp các công ty CTTC nắm được tình hình
hoạt động của khách hàng sau khi thuê tài chính và giúp giảm thiểu rủi ro trong
trường hợp tình hình hoạt động khách hàng gặp khó khăn.
1.4.2.5 Nhân tốố́ về chính sách quảng bá, tiếố́p thị dịch vụ CTTC
Chính sách quảng bá, tiếp thị sản phẩm dịch vụ là nhân tố góp phần đưa sản
phẩm CTTC trở nên phổ biến và gần gũi hơn với khách hàng. Đối với các công ty
CTTT, sản phẩm dịch vụ còn khá mới mẽ với nhiều doanh nghiệp, mạng lưới hoạt
động còn hạn chế thì vai trò của chính sách quảng bá càng quan trọng hơn.
1.4.3. Các nhân tốố́ về môi trường vĩ mô
Môi trường vĩ mô có ảnh hưởng lâu dài đến các doanh nghiệp và là nhân tố
khó có thể kiểm soát được. Môi trường vĩ mô bao gồm môi trường kinh tế, môi


11

trường chính trị và pháp luật, môi trường văn hóa xã hội, môi trường dân số và môi
trường tự nhiên, môi trường khoa học công nghệ…Tuy nhiên, trong các nhân tố này,
các nhân tố thuộc môi trường kinh tế vĩ mô và pháp luật có ảnh hưởng quan trọng

đến sự phát triển của thị trường CTTC.
1.4.3.1 Xu hướố́ng tăng trưởng và sự ổẩ̉n định của nền kinh tếố́
Tốc độ tăng trưởng của GDP và GNP hàng năm cho biết tốc độ tăng trưởng của
nền kinh tế, qua đó cho phép dự đoán tốc độ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận của từng
ngành kinh tế cũng như nhu cầu vốn đầu tư của doanh nghiệp. Điều này tác động trực
tiếp đến sự tăng trưởng của các công ty CTTC. Một khi nền kinh tế tăng trưởng và phát
triển ổn định thì các công ty CTTC mới có thể phát triển ổn định.

1.4.3.2 Lãi suấố́t
Lãi suất và xu hướng của lãi suất trong nền kinh tế có ảnh hưởng trực tiếp
đến chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp và của các tổ chức tín dụng. Khi
lãi suất tăng, các doanh nghiệp sẽ hạn chế việc vay vốn, điều này ảnh hưởng đến
việc tăng trưởng dư nợ của các công ty CTTC. Lãi suất tăng cũng khuyến khích
người dân và tổ chức gửi tiền vào ngân hàng nhiều hơn, nhu cầu tiêu dùng và đầu tư
đều giảm xuống.
1.4.3.3 Sự phát triển của các thị trường vốố́n
Thị trường CTTC là một bộ phận của thị trường vốn nên nó chịu tác động
của các thị trường khác trong thị trường vốn như thị trường tín dụng trung dài hạn
ngân hàng, thị trường chứng khoán…Doanh nghiệp thường tìm đến nguồn vốn
trung dài hạn thông qua thị trường tín dụng ngân hàng, thông qua việc phát hành cổ
phiếu, trái phiếu hoặc tìm đến các công ty CTTC. Do đó, khi một trong các loại thị
trường bị suy yếu, thì doanh nghiệp sẽ tìm đến các thị trường còn lại. Vì CTTC là
loại hình tín dụng ra đời sau các tín dụng ngân hàng, hiện các công ty CTTC luôn
chịu sự cạnh tranh mạnh mẽ từ thị trường tín dụng trung dài hạn của ngân hàng.
1.4.3.4 Quy định pháp lýố́ của Nhà nướố́c về cho thuê tài chính
Hoạt động cho thuê tài chính cần được thực hiện và phát triển dựa trên một
môi trường pháp ly hoàn thiện nhằm đảm bảo an toàn cho các bên tham gia hoạt


12

động cho thuê tài chính. Ngoài những luật cơ bản chung cho các hoạt động của nền
kinh tế thì liên quan đến hoạt động cho thuê tài chính còn có các luật khác điều
chỉnh như: Luật hợp đồng và sở hữu tài sản, Luật thuế, Luật về khuyến khích đầu tư
và kinh doanh…
Đây là các vấn đề cơ bản đối với việc phát triển ngành dịch vụ cho thuê tài
chính và chúng có tầm quan trọng chỉ xếp vào hàng thứ hai sau nhu cầu thực sự về
tài trợ cho máy móc, thiết bị của một thị trường nói chung. Kinh nghiệm cho thấy,
hoạt động cho thuê tài chính sẽ chỉ có thể phát triển được khi các vấn đề pháp ly và
toàn bộ cơ sở pháp luật cho phép hoạt động cho thuê tài chính trở thành biện pháp
tài trợ có hiệu quả và cạnh tranh được về mặt chi phí so với các phương thức tài trợ
vốn khác.
Có thể tóm tắt các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển thị trường CTTC
trong bảng sau:
Bảng 1.1: Các nhân tốố́ ảnh hưởng đếố́n sự phát triển thị trường CTTC
STT

Các nhân tốố́ ảnh hưởng

I

Các nhân tốố́ từ phía cầầ̀u – bên thuê

1

Sự tiếp cận thông tin CTTC

2

Mạng lưới hoạt động của các công ty

3

Lãi suất CTTC

4

Thủ tục CTTC

II

Các nhân tốố́ từ phía cung – bên cho

5

Nguồn vốn hoạt động

5.1

Quy mô vốn, khả năng tài trợ.

5.2

Cơ cấu nguồn vốn đầu vào của các cô

5.3

Chi phí huy động vốn

6

Sản phẩm dịch vụ các công ty CTTC

6.1

Sự đa dạng trong sản phẩm dịch vụ củ

6.2

Chất lượng của sản phẩm dịch vụ mà


13

7

Nguồn nhân lực của các công ty CTT

8

Quy trình hoạt động của các công ty c

8.1

Quy trình thu thập, xử ly hồ sơ thuê t

8.2

Quy trình thẩm định dự án thuê tài ch

8.3

Công tác quản ly và kiểm tra khách h

9

Chính sách quảng bá, tiếp thị sản phẩ

III

Các nhân tốố́ về môi trường vĩ mô
10

Xu hướng tăng trưởng và sự ổn định

11

Lãi suất thị trường

12

Sự phát triển của các thị trường vốn

13

Quy định pháp ly của Nhà nước về C

13.1

Hệ thống văn bản pháp luật

13.2

Nguồn lực quản ly và cơ chế giám sá

1.5 Kinh nghiệm cho thuê tài chính của các nướố́c trên thếố́ giớố́i
Hoa Kỳ là nơi hình thức cho thuê tài chính xuất hiện đầu tiên với sự ra đời
của công ty cho thuê tài chính Hoa Kỳ (U.S Leasing International Corporation) từ
những năm 1950. Sau đó, nhiều công ty cho thuê tài chính được thành lập và phát
triển mạnh mẽ vào những năm 1960.
Ở Châu Âu thì Anh, Pháp là những nước mà hoạt động cho thuê tài chính

đóng vai trò rất quan trọng trong hệ thống tài chính. Các sản phẩm cho thuê tài
chính phát triển rất mạnh mẽ và được chấp nhận rộng rãi. Các quy định pháp ly
dành cho hoạt động này cũng được Chính phủ các nước này quan tâm phát triển. Do
đó, hoạt động cho thuê tài chính ở những nước này thu hút được nhiều khách hàng.
Trong các nước Châu Á, Nhật Bản là nước có thị trường cho thuê tài chính
phát triển mạnh nhất. Ngoài ra còn có Trung Quốc, Singapore… Nghiên cứu sự phát
triển của hình thức cho thuê tài chính ở các nước này sẽ giúp đưa ra những giải pháp
đối với sự phát triển thị trường này ở Việt Nam
1.5.1. Hoạt động cho thuê tài chính ở Pháp.


14

Sản phẩm cho thuê tài chính phát triển mạnh mẽ ở Pháp. Thị phần tín dụng
của cho thuê tài chính chiếm tỷ trọng ngang ngửa với tín dụng ngân hàng. Sau đây
là một số quy định, đặc điểm chính về hoạt động cho thuê tàu chính ở Pháp.
Thứ nhất, các doanh nghiệp có hoạt động cho thuê tài chính thì đều phải chịu sự
kiểm soát của Ngân hàng Trung Ương (Uỷ ban ngân hàng hoặc Ngân hàng trung

ương). Theo luật cho thuê tài chính Pháp thì người cho thuê tài sản lại được phân
biệt thành hai nhóm (tuỳ thuộc vào nội dung hợp đồng cho thuê tài sản) và chịu sự
kiểm soát khác nhau. Nhóm một là nhóm người thuê có quyền mua lại tài sản đã
thuê khi kết thúc thời hạn thuê. Hành động này được coi là hoạt động tín dụng và
phải tuân theo các qui định của luật ngân hàng Pháp. Mục đích là kiểm soát cả về
nguồn vốn và sử dụng vốn.
Nhóm hai là nhóm mà trong hợp đồng thuê tài sản không qui định người thuê
tài sản được mua tài sản đã thuê và hành động này không được coi là hoạt động tín
dụng nên không phải tuân thủ theo các qui định của luật ngân hàng Pháp.
Ngoài ra, trong một số hợp đồng cho thuê tài sản có giá trị lớn được một tổ
chức có tư cách pháp nhân thực hiện hợp đồng này. Những tổ chức có tư cách pháp
nhân như vậy gọi là nhóm quyền lợi kinh tế. Nhóm này chỉ thực hiện một hoạt động
kinh doanh nào đó tương tự như hoạt động cho thuê tài chính nhưng không thường
xuyên tham gia vào hoạt động này. Vì vậy, hoạt động của họ nằm ngoài phạm vi
luật ngân hàng Pháp điều chỉnh.
Như vậy, hoạt động cho thuê tài sản mà người thuê sẽ mua lại tài sản khi hết
thời hạn hợp đồng thuê được coi là hoạt động tín dụng vì nó được tài trợ thông qua
hoạt động cho thuê tài chính, hoạt động này thuộc phạm vi luật ngân hàng điều
chỉnh. Còn hoạt động cho thuê vận hành không được coi là hoạt động tín dụng vì nó
không phải là phương thức tài trợ tài sản cho doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.
Thứ hai, theo luật cho thuê tài chính Pháp thì có bốn dạng hợp đồng thuê tài
sản, như sau:
1. Hợp đồng thuê động sản :


15

Hoạt động thuê động sản là hoạt động cho thuê tài sản là các động sản của
các công ty chủ quyền trong lĩnh vực hàng hoá cơ bản và thiết bị công cụ. Trong
hợp đồng có qui định: Khách hàng được quyền mua một phần hoặc toàn bộ tài sản

đã thuê trên cơ sở đã thanh toán tiền thuê theo giá thoả thuận trước. Đối với hàng
hoá sử dụng cho tiêu dùng cá nhân không áp dụng loại hợp đồng thuê tài sản này.
2. Hợp đồng thuê đơn giản:

Trong hợp đồng có qui định người đi thuê chỉ được quyền sử dụng tài sản
thuê trong một thời gian đã thoả thuận mà không được quyền mua tài sản đó khi hết
hạn hợp đồng.
3. Hợp đồng thuê tài sản có bảo hộ của luật pháp (LOA):

Hợp đồng này chỉ áp dụng cho các loại hàng hoá sử dụng cho tiêu dùng cá
nhân và nó bị chi phối bởi luật bảo vệ người tiêu dùng.
4.

Hợp đồng thuê bất động sản:

Thuê bất động sản là hoạt động mà các tổ chức tài chính cho khách hàng thuê
một toà nhà. Người đi thuê sẽ là chủ sở hữu của toà nhà đã thuê cho đến khi kết thúc
hợp đồng với thời hạn thuê khoảng 15 năm. Người đi thuê có quyền chọn loại hình
hợp đồng và từ đó sẽ quyết định việc áp dụng đạo luật nào, qui chế nào.
Trên đây là một số quy định pháp ly về hoạt động CTTC ở Pháp. Nhờ những
quy định khá chặt chẽ này, hoạt động CTTC ở Pháp đã phát triển sớm và hiện đã đạt
đến giai đoạn thuê mua đổi mới và dần đi đến hoàn thiện. Ở giai đoạn này, số công
ty cho thuê tài chính trên thị trường rất đông, các công ty cho thuê tìm cách làm nổi
bật dịch vụ của mình bằng cách đa dạng các hình thức cho thuê và hạ giá thành cho
thuê. Điều này dẫn đến lợi nhuận của các công ty này thấp dần. Các công ty lớn sẽ
có cơ hội tồn tại và phát triển mạnh thành các tập đoàn lớn. Hoạt động mua lại và
sát nhập cũng diễn ra nhằm loại bỏ dần những công ty hoạt động không hiệu quả.
1.5.2 Hoạt động cho thuê tài chính ở Trung Quốố́c
Hoạt động cho thuê trang thiết bị hiện đại đã được triển khai thực hiện từ đầu
thập niên 80. Tháng 02/1981, công ty cho thuê tài chính Phương Đông Trung Quốc

ra đời (China Orient Leasing Co., Ltd) là công ty liên doanh với công ty cho thuê tài


16

chính Phương Đông Nhật Bản. Cùng với chính sách mở cửa và phát huy nguồn lực
trong nước, hệ thống đầu tư Trung Quốc đã có những thay đổi lớn. Việc đa dạng hóa
nguồn vốn đầu tư đã tạo điều kiện để phát triển hoạt động cho thuê tài chính ở
Trung Quốc. Sau 10 năm, Trung Quốc đã có hơn 60 công ty cho thuê tài chính,
trong đó có hơn 25 công ty liên doanh với nước ngoài hoạt động và mở cơ sở tại
hơn 12 tỉnh, thành phố và khu tự trị. Doanh thu về hoạt động cho thuê tài chính của
cả Trung Quốc năm 1981 chỉ ở mức 13,2 triệu USD thì năm 1987 đã xấp xỉ 1 tỷ
USD. Ngoài ra, ở Trung Quốc còn cho phép hàng trăm công ty tài chính đầu tư,
công ty tài chính tư vấn được thực hiện hoạt động cho thuê như là một nghiệp vụ
phụ bên cạnh hoạt động kinh doanh chính của mình.
Hoạt động cho thuê tài chính ở Trung Quốc phát triển nhanh như vậy là do
những nguyên nhân sau:
Thứ nhất, nhu cầu rất lớn của các doanh nghiệp Trung Quốc trong việc đổi
mới kỹ thuật để tiếp tục duy trì, phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh và họ đã
tìm đến hình thức cho thuê tài chính. Hoạt động cho thuê tài chính đã được đón
nhận rộng rãi trong nhiều ngành, lĩnh vực như: giao thông vận tải, công nghiệp nhẹ,
điện tử, công nghiệp hóa chất, thiết bị xây dựng, luyện kim, y khoa, giáo dục, truyền
thông….Riêng cơ quan quản ly hàng không dân dụng Trung Quốc (CAAC) đã mở
rộng hoạt động kinh doanh của mình bằng cách đi thuê trên 65 máy bay từ các công
ty cho thuê tài chính. Trong vòng 10 năm, đã có hơn 400.000 xí nghiệp quốc doanh
có quy mô vừa và nhỏ cùng với hơn 1 triệu xí nghiệp cấp phường, xã tại Trung
Quốc có nhu cầu đổi mới công nghệ và một trong những phương thức để họ tiếp cận
với công nghệ mới đó là phương thức cho thuê tài chính.
Thứ hai, các thiết bị cho thuê được đưa vào danh mục quản ly của Nhà nước
hoặc kế hoạch của địa phương và là đối tượng phải được sự chấp thuận của Nhà

nước hoặc cơ quan quản ly. Điều này nhằm tránh được việc đầu tư vào những máy
móc thiết bị lạc hậu, lỗi thời và không phục vụ cho sự tăng trưởng kinh tế.
Thứ ba, tất cả các công ty cho thuê tài chính ngoài chức năng của mình, còn
thực hiện thêm chức năng như một công ty xuất nhập khẩu. Họ phải tìm kiếm nhà