Đề cương chi tiết học phần: Khai thác lâm sản

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
KHOA LÂM NGHIỆP
BỘ MÔN NÔNG LÂM KẾT HỢP

THS. NGUYỄN VIỆT HƢNG

ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN
Học phần: KHAI THÁC LÂM SẢN
Số tín chỉ: 02
Mã số: FPE321

Thái Nguyên, 2017

1


ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN

1. Tên học phần: Khai thác lâm sản
- Mã số học phần: FPE321
- Số tín chỉ: 02
- Tính chất của học phần: Bắt buộc
- Học phần thay thế, tương đương:
- Ngành (chuyên ngành) đào tạo: Lâm nghiệp, Quản lý tài nguyên rừng
2. Phân bổ thời gian học tập:
- Số tiết học lý thuyết trên lớp:
24 tiết
- Số tiết làm bài tập, thảo luận trên lớp: 6
tiết
- Số tiết thí nghiệm, thực hành:
0

tiết
- Số tiết sinh viên tự học:
60 tiết
3. Đánh giá học phần
- Điểm thứ 1: 20% (0,2) điểm chuyên cần
- Điểm thứ 2: 30% (0,3) điểm kiểm tra giữa kỳ
- Điểm thứ 3: 50% (0,5) điểm thi kết thúc học phần
4. Điều kiện học
- Học phần học trước:
- Học phần song hành: Khoa học gỗ
5. Mục tiêu đạt đƣợc sau khi kết thúc học phần:
5.1. Kiến thức:
- Biết được những khái niệm cơ bản về khai thác lâm sản
- Biết được các phương pháp trong khai thác, vận chuyển lâm sản
- Biết được các phương pháp trong bảo quản lâm sản
5.2. Kỹ năng:
- Vận dụng kiến thức đã học áp dụng vào thực tế việc khai thác, vận chuyển
lâm sản và bảo quản lâm sản.
6. Nội dung kiến thức và phƣơng thức giảng dạy:
Phƣơng pháp giảng
TT
Nội dung kiến thức
Số tiết
dạy
CHƢƠNG 1. KHAI THÁC
Thuyết trình, phát vấn
10
LÂM SẢN
+ hình ảnh
1.1

Các loại hình công nghệ khai thác
Thuyết trình, phát vấn
gỗ
+ hình ảnh
1.1.1
Dây chuyền công nghệ khai thác
1
gỗ
1.1.1.1 Khái niệm cơ bản về công nghệ
2


1.2

khai thác gỗ
Phuong pháp khai thác
Các khâu sản xuất chủ yếu trong
quá trình công nghệ khai thác gỗ
Đặc điểm của quá trình công nghệ
khai thác gỗ
Các hình thức công nghệ khai thác
gỗ
Hình thức công nghệ khai thác gỗ
ngắn
Hình thức công nghệ khai thác gỗ
dài
Hình thức công nghệ khai thác gỗ
nguyên cây
Nguyên tắc và phương pháp chọn
hình thức công nghệ khai thác

Nguyên tắc chọn hình thức công
nghệ khai thác
Phương pháp chọn hình thức công
nghệ khai thác
Chặt hạ gỗ và tre nứa

1.2.1

Lý thuyết cắt gỗ

1.1.1.2
1.1.1.3
1.1.1.4
1.1.2
1.1.2.1
1.1.2.2
1.1.2.3
1.1.3
1.1.3.1
1.1.3.2

1.2.1.1 Khái niệm chung
1.2.1.2 Cắt đơn giản
1.2.1.3 Tác dụng qua lại giữa lưỡi cắt và
gỗ - nhiệm vụ của cạnh cắt
1.2.1.4 Cắt phức tạp - Cưa gỗ
1.2.2
Công cụ và thiết bị chặt hạ
1.2.2.1 Rìu
1.2.2.2 Búa

1.2.2.3 Dao tạ
1.2.2.4 Cưa mang
1.2.2.5 Cưa đơn
1.2.2.6 Cưa xích
1.2.2.7 Các loại máy liên hợp trong khai
thác
1.2.3
Kỹ thuật hạ cây
3

1

1

5

1

1

1
1

Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh
Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh


1.2.3.1

1.2.3.2
1.2.3.3
1.2.3.4
1.2.4

Chọn hướng đổ
Công việc chuẩn bị
Hạ cây
Chặt hạ một số cây đặc biệt
Kỹ thuật cắt cành, ngọn - Cắt khúc

Kỹ thuật cắt cành, ngọn
Kỹ thuật cắt khúc
Kỹ thuật khai thác tre, nứa
Chuẩn bị rừng
Chặt hạ
Dụng cụ chặt hạ
Thao tác chặt tre bằng dao
Năng suất trong chặt hạ
Năng suất tính theo số lượng cây
chặt hạ
1.2.6.2 Năng suất tính theo khối lượng
1.2.7
An toàn lao động trong chặt hạ
1.2.8
Các tai nạn thường xảy ra trong
chặt hạ, cắt khúc, cắt cành
1.3
Kỹ thuật khai thác nhựa thông
1.2.4.1

1.2.4.2
1.2.5
1.2.5.1
1.2.5.2
1.2.5.3
1.2.5.4
1.2.6
1.2.6.1

2.1

Cơ sở khoa học trong việc khai
thác nhựa thông
Phương pháp khai thác nhựa thông
Kỹ thuật khai thác nhựa thông mã
vĩ
Kỹ thuật đẽo nhựa thông nhựa
Kỹ thuật khai thác vỏ quế
CHƢƠNG 2. VẬN XUẤT LÂM
SẢN
Khái niệm chung

2.2

Phân loại vận xuất

2.2.1

Căn cứ vào hiện trạng cây gỗ khi
vận xuất:

Căn cứ vào nguồn động lực
Vận xuất gỗ bằng súc vật

1.3.1
1.3.2
1.3.3
1.3.4
1.4

2.2.2
2.3

Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh

1

2
1

1

7

1

4

Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh

1

Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh
Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh
Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh

Thuyết trình, phát vấn


+ hỡnh nh
Các hình thức vận xuất
bằng súc vật
2.3.1.1 Kéo lết:
2.3.1.2 Kéo nửa lết:
2.3.1.3 Kéo xe:
2.3.2
Năng suất và biện pháp
tăng năng suất
2.4
Vận xuất gỗ bằng máng
lao
2.4.1
Nguyên lý làm việc của
máng lao
2.4.2
Phân loại máng lao

2.4.3
Ưu nh-ợc diểm của máng
lao
2.4.4
Cấu tạo
2.4.5
Các ph-ơng pháp điều
chỉnh tốc độ của gỗ
2.4.6
Năng suất và biện pháp
tăng năng suất
2.4.7
An toàn lao động trong
vận xuất gỗ bằng máng
lao
2.5
Vận xuất gỗ bằng máy kéo
2.3.1

2.5.1
2.5.2
2.5.3
2.5.4
2.5.5
2.5.6
2.6

Các loại máy kéo trong
vận xuất
Các ph-ơng pháp vận

xuất gỗ bằng máy kéo
Sơ đồ vận xuất gỗ bằng
máy kéo
Năng suất và biện pháp
tăng năng suất
Ưu nh-ợc điểm
An toàn lao động trong
vật xuất gỗ bằng máy kéo
Vận xuất gỗ bằng tời

Thuyt trỡnh, phỏt vn
+ hỡnh nh

2

Thuyt trỡnh, phỏt vn
+ hỡnh nh

1

1
2.6.1

Khái niệm
5

Thuyt trỡnh, phỏt vn
+ hỡnh nh

2.6.2
2.6.3
2.6.4
2.6.5
2.6.6
2.7
2.7.1
2.7.2
2.7.3
2.7.4

2.8
2.8.1
2.8.2
2.8.3

3.1
3.1.1
3.1.2
3.1.3
3.1.4
3.1.5
3.2
3.2.1

Cấu tạo
Phân loại
Sơ đồ công nghệ vận
xuất gỗ bằng tời
Năng suất và biện pháp

tăng năng suất
An toàn lao động trong
vận xuất gỗ bằng tời
Vận xuất gỗ bằng đ-ờng
dây cáp
Các kiểu đ-ờng dây cáp
vận xuất gỗ
Tính toán cáp mang
Ưu nh-ợc điểm
An toàn lao động trong
vận xuất gỗ bằng dây
cáp
Tiờu chun k thut v quy trỡnh
thit k ng vn xut
ng vn xut bng sỳc vt
ng mỏy kộo
ng mỏng lao
CHNG 3. VN CHUYN
LM SN
Vn chuyn lõm sn ng b
Nhng khỏi nim c bn v vn
chuyn hng húa
Nhng c im ca ng ụ tụ
lõm nghip
Cỏc loi ng ụ tụ lõm nghip
Yờu cu k thut ca ng ụ tụ
lõm nghip
An ton lao ng trong vn chuyn
lõm sn bng ụ tụ
Vn chuyn lõm sn bng ng

thy
Nhng khỏi nim c bn v vn
chuyn lõm sn bng ng thy
6

Thuyt trỡnh, phỏt vn
+ hỡnh nh

1

4

Phỏt vn, thuyt trỡnh
Phỏt vn, thuyt trỡnh

Phỏt vn, thuyt trỡnh
Phỏt vn, thuyt trỡnh
Thuyt trỡnh, phỏt vn
+ hỡnh nh

1

1

Thuyt trỡnh, phỏt vn
+ hỡnh nh


3.2.1.1 Đường thủy vận chuyển lâm sản
3.2.1.2 Sông và hệ thống sông ngòi – lưu

vực sông
3.2.1.3 Phân loại đường sông
3.2.1.4 Các chướng ngại vật trên luồng
vận chuyển
3.2.1.5 Sơ đồ công nghệ vận chuyển lâm
sản bằng đường thủy
3.2.2
Công nghệ và kỹ thuật vận
chuyển lâm sản bằng đƣờng thủy
3.2.2.1 Yêu cầu kỹ thuật của các tuyến vận
chuyển đường thuỷ
3.2.2.2 Vận chuyển thả trôi tự do
3.2.2.3 Vận chuyển lâm sản bằng bè mảng
3.2.2.4 Vận chuyển lâm sản bằng tàu
thuyền
3.2.2.5 An toàn lao động trong vận chuyển
lâm sản bằng đường thủy
3.2.2.6 Những tai nạn thường gặp trong
vận chuyển gỗ
CHƢƠNG 4. KHO GỖ VÀ LÂM
SẢN
4.1
Khái niệm về kho lâm sản
4.1.1
4.1.2
4.1.3
4.2

Bãi bốc gỗ
Kho gỗ I

Kho gỗ II
Phân loại kho gỗ

2

3
1

1

Các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của
kho lâm sản
4.4
Công nghệ sản xuất trên kho lâm
sản
4.4.1
Đặc điểm công nghệ sản xuất trên
kho lâm sản
4.4.2
Các khâu sản xuất trên kho gỗ
4.4.2.1 Các khâu sản xuất trên kho gỗ I
4.4.2.2 Các khâu sản xuất trên kho gỗ II
4.5
Thiết kế mặt bằng kho lâm sản
4.3

7

1

Phát vấn, thuyết trình

Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh
Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh

Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh
Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh

Phát vấn, thuyết trình
Phát vấn, thuyết trình


5.1
5.2.
5.3
5.4
5.4.1
5.4.2
5.4.3
5.4.4
5.4.5

6.1
6.1.2
6.1.3
6.1.4

6.1.5
6.1.6
6.1.7
6.1.8
6.1.9
6.1.10
6.1.11
6.1.12
6.2
6.2.1
6.2.2
6.2.3

CHƢƠNG 5. THIẾT KẾ CÔNG
NGHỆ KHAI THÁC LÂM SẢN
Khái niệm chung
Nguyên tắc thiết kế
Các phương pháp lựa chọn dây
chuyền công nghệ khai thác
Nội dung thiết kế công nghệ khai
thác
Khảo sát thiết kế, thu thập các số
liệu cần thiết
Săp xếp và lựa chọn dây chuyền
công nghệ khai thác
Thiết kế công trình sản xuất và
phục vụ sản xuất khu khai thác
Tổ chức sản xuất
Tính toán giá thành sản phẩm của
khu khai thác

CHƢƠNG 6. BẢO QUẢN VÀ
CHẾ BIẾN LẤM SẢN
Các phƣơng pháp bảo quản lâm
sản tại kho gỗ
Phương pháp bóc vỏ cây
Phương pháp phơi và sấy gỗ
Phương pháp hun khói và ngâm
Phương pháp tẩm cây đứng
Phương pháp thay thế nhựa
Phương pháp phun, quét
Phương pháp khuếch tán
Phương pháp ngâm thường
Phương pháp tẩm nóng lạnh
Phương pháp áp lực chân không
An toàn lao động trong bảo quản
lâm sản
Công nghệ chế biến tận dụng tại
kho gỗ
Công nghệ xẻ gỗ
Công nghệ sản xuất ván ghép
thanh
Công nghệ sản xuất ván dán
8

4

Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh

2

2

6
3

3

Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh
Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh

Thuyết trình, phát vấn
+ hình ảnh


6.2.4
6.2.5

Công nghệ sản xuất ván dăm
An toàn lao động trong chế biến
lâm sản

7. Tài liệu học tập :
7.1. Nguyễn Việt Hưng (2010), Bài giảng khai thác lâm sản, Trường Đại học nông
lâm thái nguyên
8. Tài liệu tham khảo:
8.1. Nguyễn Thị Bích Ngọc, Nguyễn Chí Thanh, Lê Văn Nông (2006). Bảo Quản
lâm sản. NXB Nông nghiệp, Hà Nội

8.2. Trần Công Hoan, Nguyễn Kính Thảo, Nguyễn Nhật Chiêu, Nguyễn Thanh
Quế, Vũ Nguyên Huy (1982), Công cụ và máy lâm nghiệp. Trường Đại học Lâm
nghiệp, Hà Nội
8.3. Chu Đình Quang, Cao Chí Công, Dương Văn Tài, Bùi Hữu Ái (2006), Cẩm
nang ngành lâm nghiệp (Chương khai thác và vận chuyển lâm sản). Bộ nông
nghiệp và PTNT.
8.4. Trịnh Hữu Trọng, Nguyễn Kim, Ngô Văn Chỉnh, Trần Mỹ Thắng, Nguyễn
Văn Quân, Dương Văn Tài (2001), Khai thác vận chuyển lâm sản. NXB Nông
nghiệp, Hà Nội.
9. Cán bộ giảng dạy:
STT
Họ và tên giảng viên
Thuộc đơn vị quản lý Học vị, học hàm
1
Nguyễn Việt Hưng
Khoa Lâm nghiệp
Thạc sỹ
2
Nguyễn Văn Mạn
Khoa Lâm nghiệp
Thạc sỹ
Thái Nguyên, ngày tháng
năm 2017
Trƣởng khoa
Trƣởng Bộ môn
Giảng viên

ThS. Nguyễn Việt Hƣng

9