Đề cương chi tiết học phần: Khoa học gỗ

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
KHOA LÂM NGHIỆP
BỘ MÔN NÔNG LÂM KẾT HỢP

THS. NGUYỄN VIỆT HƢNG
TS. NGUYỄN VĂN THÁI

ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN
Học phần: KHOA HỌC GỖ
Số tín chỉ: 02
Mã số: WSC221

Thái Nguyên, 2017

1


ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN

1. Tên học phần: Khoa học gỗ
- Mã số học phần: WSC221
- Số tín chỉ: 02
- Tính chất của học phần: Bổ trợ
- Học phần thay thế, tương đương:
- Ngành (chuyên ngành) đào tạo: Lâm nghiệp, Quản lý tài nguyên rừng
2. Phân bổ thời gian học tập:
- Số tiết học lý thuyết trên lớp:
22 tiết
- Số tiết làm bài tập, thảo luận trên lớp: 4
tiết
- Số tiết thí nghiệm, thực hành:

4
tiết
- Số tiết sinh viên tự học:
60 tiết
3. Đánh giá học phần
- Điểm thứ 1: 20% (0,2) điểm chuyên cần
- Điểm thứ 2: 30% (0,3) điểm kiểm tra giữa kỳ
- Điểm thứ 3: 50% (0,5) điểm thi kết thúc học phần
4. Điều kiện học
- Học phần học trước:
- Học phần song hành:
5. Mục tiêu đạt đƣợc sau khi kết thúc học phần:
5.1. Kiến thức:
- Nắm bắt được các ưu nhược điểm của gỗ
- Biết được cấu tạo của gỗ, từ đó có thể nhật biết được một số loại gỗ thông
dụng ở Việt Nam
- Biết được một số tính chất của gỗ vật lý, cơ học, hóa học gỗ và các khuyết
tật của gỗ, từ đó sử dụng gỗ hợp lý trong thực tế.
5.2. Kỹ năng:
- Vận dụng kiến thức đã học áp dụng vào thực tế việc nhận biết gỗ, giải
thích và khắc phục các hiện tượng xảy ra trong quá trình sử dụng và chế biến gỗ
trong thực tế.
6. Nội dung kiến thức và phƣơng thức giảng dạy:
Phƣơng pháp giảng
TT
Nội dung kiến thức
Số tiết
dạy
Bài mở đầu
1,5

1
Lĩnh vực sử dụng gỗ
Phát vấn, thuyết trình,
0,5
hình ảnh minh họa
2
Ƣu nhƣợc điểm của gỗ và
1,0
Phát vấn, thuyết trình,
2


phƣơng pháp khắc phục nhƣợc
điểm gỗ

1.1
1.2
1.3

hình ảnh minh họa

Chƣơng 1. CẤU TẠO GỖ
Các cấp độ khảo sát cấu tạo gỗ

8

Các mặt cắt trong khảo sát cấu
tạo gỗ
Những hiểu biết chung

0,5

Tế bào thực vật – cấu trúc vách tế
bào - các đặc trng trên vách tế
bào
1.3.1.1 Tế bào thực vật
1.3.1.2 Cấu trúc của vách tế bào
1.3.1.3 Những đặc trưng trên vách tế bào
1.3.2 Vòng tăng trưởng hàng năm
(vòng năm) – gỗ sớm và gỗ muộn
1.3.3 Gỗ giác – gỗ lõi
1.3.4 Cấu tạo thân cây
1.4
Cấu tạo gỗ lá kim

2,5

Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa
Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa
Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa

1.3.1

1.4.1
1.4.2
1.4.3
1.4.4

1.5

Quản bào dọc
Tế bào mô mềm
Tia gỗ
Ống dẫn nhựa
Cấu tạo gỗ cây lá rộng

1,0

0,5
1
2

Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa

1
1
2

1.5.1 Mạch gỗ
1.5.1.1 Hình dạng và kích thước mạch gỗ
1.5.1.2 Các hình thức phân bố và tụ tập
của mạch gỗ
1.5.1.3 Lỗ xuyên mạch
1.5.1.4 Hình thức sắp xếp của lỗ thông
ngang trên vách tế bào mạch gỗ
1.5.1.5 Thể bít
1.5.1.6 Vai trò của mạch gỗ

1.5.2 Quản bào
1.5.3 Sợi gỗ
3

1

1

Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa


1.5.4
1.5.5
1.5.6
1.5.7
1.5.8
1.5.9

2.1

Tế bào mô mềm xếp dọc thân cây
Tia gỗ
ống dẫn nhựa
Cấu tạo lớp
Tế bào chứa tinh dầu, chất kết
tinh
Vết tuỷ

0,5

Chƣơng 2. TÍNH CHẤT VẬT
LÝ CỦA GỖ

6

Nƣớc trong gỗ

3

Các hình thức tồn tại của nước
trong gỗ
2.1.2 Độ ẩm tương đối và độ ẩm tuyệt
đối
2.1.3 Phương pháp xác định độ ẩm gỗ
2.1.4 Sự biến đổi của độ ẩm trong gỗ
2.1.5 Điểm bão hoà thớ gỗ
2.1.6 Độ ẩm thăng bằng của gỗ
2.1.7 Tính chất hút nước và thấu nước
của gỗ.
2.1.7.1 Tính hút nước của gỗ
2.1.7.2 Tính chất thấu nước
2.2
sự co rút và giãn nở của gỗ

Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa
Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa

2.1.1

2.2.1
2.2.2
2.2.2.1

2.2.2.2
2.2.2.3

2.2.3
2.2.3.1

Quá trình co, dãn
Hiện tượng co, giãn không đều
theo các chiều ở gỗ
Nguyên nhân dẫn đến sự khác
nhau theo 2 chiều dọc và chiều
ngang
Nguyên nhân Tỷ lệ co, giãn theo
chiều dọc thân cây nhỏ hơn 1%
Nguyên nhẫn dẫn đến co, giãn
chiều xuyên tâm thường chỉ bằng
1/2 co, giãn chiều tiếp tuyến
Nhân tố ảnh hưởng đến sức co
giãn của gỗ.
Khối lượng thể tích
4

1

1

1

3

1

1

Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa


2.2.3.2 Tỷ lệ gỗ sớm – gỗ muộn
2.2.3.3 Phương pháp phơi sấy
2.2.4 Phương pháp làm giảm bớt sức
co, giãn của gỗ
2.3
Khối lƣợng thể tích
2.3.1
2.3.2
2.3.3
2.3.3.1
2.3.3.2
2.3.3.3
2.3.3.4
2.3.3.5
2.4
2.4.1

2.4.2
2.4.3
2.5
2.6
2.6.1
2.6.2
2.6.3
2.7
2.7.1
2.7.2
2.7.3

2

Khái niệm
Phương pháp xác định khối lượng
thể tích
Các nhân tố ảnh hưởng đến khối
lượng thể tích gỗ.
Loài cây
Tỷ lệ gỗ sớm – gỗ muộn
Độ ẩm
Vị trí khác nhau trong thân cây
Vòng tăng trưởng hàng năm
Tính chất dẫn nhiệt của gỗ
Tính chất truyền nhiệt
Tính chất toả nhiệt
Giãn nở đo nhiệt
Tính chất dẫn điện của gỗ
Tính chất truyền âm của gỗ

Tốc độ truyền âm
Cường độ truyền âm
Năng lực cộng hưởng
Màu sắc, mùi vị và sự phản
quang của gỗ
Màu sắc gỗ
Sự phản quang của gỗ
Mùi vị của gỗ

Chƣơng 3. TÍNH CHẤT CƠ
HỌC CỦA GỖ
3.1
3.1.1
3.1.2
3.1.3
3.2

Khái niệm cơ bản về tính chất
cơ học của gỗ
Ứng lực
Ứng suất
Biến dạng
Tính chất không đồng nhất của
gỗ
5

Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa

1

1

Tự học

Tự học
Tự học

Tự học

5

Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa
Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa

0,5

1

Phát vấn, thuyết trình,
hình ảnh minh họa


3.3
3.3.1
3.3.1.1
3.3.1.2
3.3.2

3.3.2.1
3.3.2.2
3.3.3
3.3.4
3.3.5
3.3.6
3.3.7
3.3.8
3.3.8.1
3.3.8.2
3.4

3.4.1
3.4.2
3.4.3
3.4.3.1

3.4.3.2
3.4.3.3
3.4.3.4
3.4.3.5
3.4.3.6
3.4.3.7
3.4.4
3.4.5
3.4.6
3.4.7

Cỏc Tớnh cht c hc ca g

2,5

Sc chu ộp nộn ca g
ộp dc th
ộp ngang th
Sc chu kộo
Kộo dc th
Kộo ngang th
Sc chu trt
Lc un tnh
Sc chu un xung kớch
Sc chu xon
cng
Sc chu tỏch v lc bỏm inh
Sc chu tỏch
Lc bỏm inh
Các nhân tố ảnh h-ởng
đến tính chất cơ học
của gỗ
Khi lng th tớch
m
nh hng ca cu to
nh hng ca s sp xp cỏc t
bo trong thõn cõy v cu trỳc
vỏch t bo (s sp xp cỏc
mixen)
nh hng ca tia g
nh hng ca g sm g
mun
T thnh t bo trong cõy

T l gia 3 t chc
T l thnh phn xenlulo v
lignin
G giỏc g lừi
nh hng ca cỏc nhõn t vt lý,
hoỏ hc v nh hng ca sy
nh hng ca nhit cao
nh hng ca hp luc g
nh hng ca nc sụng v
6

Phỏt vn, thuyt trỡnh,
hỡnh nh minh ha

Phỏt vn, thuyt trỡnh,
hỡnh nh minh ha
1

1

1


4.1
4.2
4.2.1
4.2.1.1
4.2.1.2
4.2.1.3
4.2.2

4.3

nc bin
Chng 4. THNH PHN
HểA HC CA G
Thành phần nguyên tố
hoá học của gỗ
Thnh phn hoỏ hc ca g

1

Thnh phn cu to nờn vỏch t bo
Xenlulụ (C6H10O5)n
Hờmixenlulụ
Linhin
Các chất chứa trong
ruột tế bào
nh hng ca thnh phn húa
hc n quỏ trỡnh ch bin v
s dng g

Chng 5. KHUYT TT
G
5.1
5.1.1
5.1.1.1
5.1.1.2
5.1.2
5.1.2.1
5.1.2.2

5.1.3
5.1.3.1
5.1.3.2
5.1.4
5.1.4.1
5.4.1.2
5.1.5
5.1.5.1
5.1.5.2
5.1.6

1
Phỏt vn, thuyt trỡnh,
hỡnh nh minh ha
4,5

Khuyt tt t nhiờn
Mt g
Phõn loi mt g
nh hng ca mt
Th nghiờng, th chộo, th lon
v th chựn
Nguyờn nhõn
nh hng
G lch tõm v vũng nm rng
hp khụng u
Nguyờn nhõn
nh hng
G hai tõm v nhiu tõm
Nguyờn nhõn

nh hng
U tich nha trong thõn, vựng tớch
nha khụng thm
U tớch nha
Vựng tớch nha khụng thm
G khụ trong thõn, ln v
7

Phỏt vn, thuyt trỡnh,
hỡnh nh minh ha
Phỏt vn, thuyt trỡnh,
hỡnh nh minh ha
Phỏt vn, thuyt trỡnh,
hỡnh nh minh ha

1

1

Phỏt vn, thuyt trỡnh,
hỡnh nh minh ha
Phỏt vn, thuyt trỡnh,
hỡnh nh minh ha


5.1.6.1
5.1.6.2
5.1.7
5.1.7.1
5.1.7.2

5.1.8
5.1.8.1
5.1.8.2
5.1.9
5.1.9.1
5.1.9.2
5.1.9.3
5.1.10
5.2

Nguyên nhân
Ảnh hưởng
Thân cong
Nguyên nhân
Ảnh hưởng
Thót ngọn
Nguyên nhân
Ảnh hưởng
Bạnh vè, u bướu
Bạnh
Vè
U bướu
Thân không tròn nhẵn

5.2.1
5.2.1.1
5.2.1.2
5.2.4

Gỗ biến màu và mục

Gỗ biến màu
Gỗ mục
Khuyết tật do sâu (côn trùng) gây
nên
Khuyết tật tạo nên trong quá
trình chế biến gỗ
Nứt nẻ
Nứt đầu gỗ
Nứt mặt ván
Cong vênh
Cong hình lòng máng
Cong hình cung
Cong theo bìa ván
Vênh
Các khuyết tật trong cưa xẻ
Lẹm cạnh
Vết cờm
Đầu to - đầu nhỏ, đầu dày - đầu
mỏng
Lượn sóng
Các khuyết tật trong quá trình
bóc, lạng
Thực hành

5.3
5.3.1
5.3.2
5.3.3
5.3.4
5.3.4.1

5.3.4.2
5.3.4.3
5.3.4.4
5.3.5
5.3.5.1
5.3.5.2
5.3.5.3
5.3.5.4
5.3.6

1

Khuyết tật do sâu, nấm phá
hoại

1

8

1,5

1

0,5

4

Tự học

Phát vấn, thuyết trình,

hình ảnh minh họa


Bài 1. Quan sát, xác định cấu tạo
1
thô đại của gỗ lá kim
Bài 2. Quan sát, xác định cấu tạo
3
thô đại của gỗ lá rộng
7. Tài liệu học tập :
7.1. Nguyễn Việt Hưng (2008), Bài giảng khoa học gỗ, ĐH Nông lâm TN
8. Tài liệu tham khảo:
8.1. Lª Xu©n T×nh (1998), Giáo trình Khoa häc gç. NXB N«ng
nghiÖp Hµ Néi
9. Cán bộ giảng dạy:
STT
Họ và tên giảng viên
1 Nguyễn Việt Hưng
2 Nguyễn Văn Thái
Trƣởng khoa

Thuộc đơn vị quản lý Học vị, học hàm
Khoa Lâm nghiệp
Thạc sỹ
Phòng Đào tạo
Tiến sỹ
Thái Nguyên, ngày tháng
năm 2017
Trƣởng Bộ môn
Giảng viên

ThS. Nguyễn Việt Hƣng

9