Bài giảng Vật lí 10 - Bài 14: Lực hướng tâm (Trịnh Trung Nhật)

Kính chào quý thầy cô về dự 
giờ cùng lớp 10C
GV: Trịnh Trung Nhật
ĐT: 0984484555


Kiểm tra bài cũ
1. Nêu đặc điểm của lực ma sát 
trượt? Hệ số ma sát trượt là gì? 
Nó phụ thuộc vào những yếu 
tố nào? Viết biểu thức tính của 
lực ma sát trượt?

­ Đặc điểm của lực ma sát trượt:

­Chuyển động tròn đều là 
+ không ph
ộc vào di
n tích 
chuyển đụộ thu
ng có qu
ỹ đệạ
o là 
mđặườ
t tiế
p xúc và tốc đ
ộ cộủ trung bình
a vật
ng tròn và t
ốc đ
trên m

i cung tròn là nh
+ t
ỷ lệ vọ
ới đ
ộ lớn của áp lựcư nhau

+ph
ộc vào v
ật liệu và tình 
­Vụậ thu
n tố
c trong chuy
ển động 
trtròn đ
ạng củềa hai m
ếp xúc
u là đặ
ạt ti
i lượ
ng có độ lớn

­Hkhông thay đ
i và h
ệ số ma sát trổ
ượ
t là tỷướ
 lệng luôn 
 giữa độ 
2. Chuyển động tròn đều là 
n  lựếc ma sát tr

t và đỹộ đ
 lớ
p tuyến cượ
ủa qu
ạn c
o  ủa 
chuyển động như thế nào? Vận  lớlà ti
áp l
ực ển động
chuy
tốc trong chuyển động tròn đều 
­ Hệ số ma sát trượt phụ thuộc vào 
là đại lượng như thế nào?
vật liệu và tình trạng của hai mặt 
tiếp xúc

­ Công thức tính ma sát trượt:
t

Fmst
N


Tại sao đường ở những đoạn cong 
thường phải làm nghiêng ?


Ý TƯỞNG CỦA NIU­TƠN

A

B
C

Việc phóng vệ tinh nhân tạo của Trái 
Đất dựa trên cơ sở khoa học nào?


Bài 14:

LỰC HƯỚNG TÂM

I. LỰC HƯỚNG TÂM
1. Định nghĩa
Lực (hay hợp lực của các lực) tác
dụng vào một vật chuyển động tròn
đều và gây ra cho vật gia tốc hướng
tâm gọi là lực hướng tâm.

2. Công thức
2

mv
2
Fht = maht =
= mω r
r

Hãy
nhắc
biểu

Để
gây
ralại
giađộng
tốc thức
Vật
chuyển
Hãy
nêu
định
nghĩa
của
của
định
luật
II
Niu-tơn
hướng
tâm
cho
trònlực
đều
có giatâm?
tốc
hướng
và
thức
củacó
gia
tốc

vậtbiểu
ta cần
phải
Nếu
có hãy
Từhay
haikhông?
biểu thức
trên
hướng
tâm?
điều
kiện
nào?
thì
gia
tốc
này
đặc
suy ra biểu thứccó
của
lực
điểm gì?
hướng tâm?

uur
uur a
ht
Fht

O


Bài 14:
I. LỰC HƯỚNG TÂM
1. Định nghĩa
2. Công thức
3. Ví dụ

LỰC HƯỚNG TÂM
Trái đất chuyển động tròn
Lực quanh
hấp dẫn
giữa
Trái
đều
Mặt
Trời
thì Đất
lực
và Mặt
Trời
nào
đóng
vaiđóng
trò làvai
lựctrò
làhướng
lực hướng
tâm? tâm

Bài 14:

LỰC HƯỚNG TÂM

I. LỰC HƯỚNG TÂM
1. Định nghĩa
2. Công thức
3. Ví dụ

Vệ
tinh
nhân
tạo
Lực
nào
đóng
vaichuyển
trò là
động tròn
đều quanh
lực hướng
tâm?trái đất

a. Lực hấp dẫn giữa Trái Đất và vệ
tinh nhân tạo đóng vai trò là lực
hướng tâm.
h

R


Bài 14:

LỰC HƯỚNG TÂM

I. LỰC HƯỚNG TÂM

1. Định nghĩa
2. Hệ thức
3. Ví dụ

a. Lực hấp dẫn giữa Trái Đất và
vệ tinh nhân tạo đóng vai trò là lực
hướng tâm
b. Lực ma sát nghỉ giữa vật và bàn
quay đóng vai trò là lực hướng tâm.
Lực nào đóng vai trò
là lực hướng tâm?

uur
N

ur
P

r
Fmsn

ur
F msn


Bài 14:

LỰC HƯỚNG TÂM
r
N

I. LỰC HƯỚNG TÂM
Khi xe
chuyển
động trên
sao
ở những
1. Định nghĩa Tại
mặt đường
nghiêng
đoạn
đường
conglực
2. Hệ thức:
nào đường
đóng vaiphải
trò là
lực
mặt
làm
3. Ví dụ

hướng tâm?
nghiêng?

r
P

a. Lực hấp dẫn giữa Trái Đất và
vệ tinh nhân tạo đóng vai trò là lực
hướng tâm
b. Lực ma sát nghỉ giữa vật và bàn
quay đóng vai trò là lực hướng tâm.
c. Hợp lực của phản lực N và trọng
lực P khi xe qua đường cong đóng
vai trò là lực hướng tâm.

r
F

r
N

r
F

r
P

r
N

r
P

r
F


Bài 14:

LỰC HƯỚNG TÂM

I. LỰC HƯỚNG TÂM
1. Định nghĩa
2. Hệ thức:
3. Ví dụ
Lưu ý: Lực hướng tâm không phải là loại 
lực mới thêm vào các lực đã biết như 
trọng lực, lực ma sát, lực đàn hồi, mà chỉ 
là một trong các lực đó hay hợp lực của 
các lực đó. Và nó gây ra gia tốc hướng 
tâm nên gọi là lực hướng tâm.

Vậy lực hướng tâm có 
phải là một lực lạ không?


Bài 11:

LỰC HƯỚNG TÂM

I. LỰC HƯỚNG TÂM
1. Định nghĩa
2. Hệ thức
3. Ví dụ
II. CHUYỂN ĐỘNG LI TÂM
1. Định nghĩa
Chuyển động li tâm là chuyển động
lệch ra khỏi quỹ đạo tròn theo phương
tiếp tuyến với quỹ đạo của vật.

Hãy nêu định nghĩa
chuyển động li tâm?


Bài 11:

LỰC HƯỚNG TÂM

I. LỰC HƯỚNG TÂM
1. Định nghĩa
2. Hệ thức
3. Ví dụ
II. CHUYỂN ĐỘNG LI TÂM
1. Định nghĩa
2. Ứng dụng
Máy vắt li tâm.


Bài 11:

LỰC HƯỚNG TÂM

I. LỰC HƯỚNG TÂM
1. Định nghĩa
2. Hệ thức
3. Ví dụ
II. CHUYỂN ĐỘNG LI TÂM
1. Định nghĩa
2. Ứng dụng
3. Cần tránh
Để tránh trượt li tâm nên giảm
tốc độ khi đi qua đường cong.

Xe qua chỗ rẽ mà chạy nhanh
quá sẽ bị trượt li tâm dễ gây tai
nạn.

Hạn chế
tốc độ


HÌNH ẢNH VỀ NHỮNG MẶT ĐƯỜNG CONG ĐƯỢC
LÀM NGHIÊNG TRONG THỰC TẾ.


CŨNG CỐ
Lực hướng tâm

Chuyển động li tâm

Câu 4: Thế nào là chuyển động li
tâm
Chuyển động li tâm là chuyển động
lệch ra khỏi quỹ đạo tròn theo
phương tiếp tuyến với quỹ đạo của
Câu 2 Viết biểu thức tính lực vật
Câu 5: Nêu ứng dụng của chuyển
hướng tâm
2
mv
động li tâm
2
Fht = maht =
= mω r
Máy vắt li tâm
r
Câu 1: Định nghĩa lực hướng tâm
Lực (hợp lực) tác dụng vào một
vật chuyển động tròn đều và gây
ra cho vật gia tốc hướng tâm gọi
là lực hướng tâm

Câu 3: Trong chuyển động của Câu 6: Để tránh trượt li tâm khi
Mặt Trăng quanh Trái Đất lực nào lái xe qua đường cong ta làm
đóng vai trò là lực hướng tâm? như thế nào
Giảm tốc độ xe khi đi qua đường
Lực hấp dẫn giữa Mặt Trăng và cong
Trái Đất.

VẬN DỤNG
Tìm vận tốc của vệ tinh nhân tạo chuyển động tròn đều quanh
Trái Đất? (Biết vệ tinh nhân tạo được phóng ở gần mặt đất và lấy
g = 9,8 m/s2, bán kính Trái Đất R = 6,4.106 m).
Tóm tắt:
Giải:
Khi vệ tinh chuyển động tròn đều quanh Trái Đất, lực
h << R
hấp dẫn của Trái Đất đóng vai trò là lực hướng tâm
GmM
mv 2
GM
g = 9,8 m/s2
R = 6,4.106 m
Tìm:
v=?

Fhd = Fht �

( R + h)

2

=

R+h

�v =

R+h

Vì vệ tinh nhân tạo được phóng ở gần mặt đất nên
h << R
GM

�v =

Mà:

GM
g= 2
R

R

�v =

gR = 9,8.6, 4.106

= 7919, 6( m / h )

Đây là vận tốc vũ trụ cấp I

7, 9m / s


NHIỆM VỤ VỀ NHÀ
 Học bài và làm bài tập sách giáo khoa trang 82 – 83.

TRÂN TRỌNG CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ 

VÀ CÁC EM HỌC SINH