BÀI 15 CÁCH LÀM VĂN NGHỊ LUẬN DÀN Ý VÀ BÀI LÀM THAM KHẢO THỂ LOẠI : VĂN NGHỊ LẬN

Ngày soạn: 13/12/2013
Ngày giảng:17/12/2013
BÀI 15 CÁCH LÀM VĂN NGHỊ LUẬN
DÀN Ý VÀ BÀI LÀM THAM KHẢO THỂ LOẠI : VĂN NGHỊ LẬN
Hãy chứng minh rằng bảo vệ rừng là bảo vệ cuộc sống của chúng ta
Bài tham khảo 1
Suốt chiếu dài Tổ quốc không đâu là không có rừng. Rừng có ở khắp nơi trên mảnh đất
hình chữ S này cho thấy tầm quan trọng to lớn của rừng đến nhường nào. Bảo vệ rừng là
bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta.
Rừng vô cùng quan trọng đối với đời sống con người. Rừng được chia làm hai loại : rừng
nguyên sinh và rừng nhân tạo. Rừng nguyên sinh là do thiên nhiên tạo ra còn rừng nhân
tạo là rừng được hình thành nên bởi con người.Cỏ cây, hoa lá, động vật hoang dã... đều là
các yếu tố hình thành nên rừng. Rừng có mối lien quan mật thiết đến đời sống con người,
rừng là lá phổi xanh của Trái Đất, lá máy lọc khí khổng lồ của con người. Chính vì điều
đó, rừng là một yếu tố thiên nhiên hữu dụng và lợi ích.
Rừng đem lại bao lợi ích cho con người. Ô xi chúng ta hít vào hang ngày một phần là
từ rừng. Cây cối trong rừng ban ngày quang hợp, lấy khí các bon níc và thải ra khí ô xi
cho con người hô hấp. Rừng còn cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp trong
nước và xuất khẩu, cho cuộc sống hang ngày. Rừng chè, rừng cà phê,… cho con người
nguyên liệu để tiêu dung trong nước cũng như xuất khẩu ra toàn thế giới. Rừng tre, rừng
trúc cống hiến than mình cho con người làm cơm lam, làm đôi đũa,… Vai trò to lớn hơn cả
của rừng là ngăn chặn lũ lụt, bảo vệ cuộc sống của con người. Có biết bao nhiêu trận lũ đã
giảm bớt được sức tàn phá khi vào tới khu vuecj dân sinh là nhờ có rừng. Những cánh
rừng phòng hộ đầu nguồn luôn ngày đêm đứng vững trên mảnh đất để bảo vệ cuộc sống
của người dân trong phố. Có cây, có rừng nên đất mới không bị sói lở. Nếu không có sự
xuất hiện của rừng thì bao nhiêu người dân đã bị chết vì đất lở. Những khu rừng ngập mặn
đóng vai trò chắn sống từ ngoài biển khơi, ngăn chặn dòng nước mặn từ biển đổ vào thành
phố. Rừng không những đóng vai trò to lớn trong hiện tại mà trước kia, rừng cũng là mồ
chon quân giặc. Những anh lính bộ đội cụ Hồ cần đến rừng để làm nơi ẩn náu, phục vụ
kháng chiến. Có biết bao nhiêu nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ lấy rừng làm đề tài cho tác phẩm
của mình. Ca khúc “Nhạc rừng” mang đậm nét thoáng đạt của rừng, bài thơ “Rừng Việt

Bắc” đã nâng cao ý nghĩa của rừng trong kháng chiến,… và bao nhiêu tác phẩm thơ văn
khác nữa
Hiện nay, nhiều khu rừng ở Viêt Nam đang đi xuống một cách trầm trọng. Người dân thì
cử thẳng tay chặt phá rừng mà không nghĩ đến tương lai sau này. Rừng đầu nguôn thì bị
xóa sổ. Chính vì rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ bị xóa sổ mà gây ra biết bao nhiêu trận lũ
quét. Việc khai thác rừng trái phép đã trở thành chuyện thường tình ở khắp mọi nơi, khắp
mọi khu rừng trên đất nước. Hiện tượng lâm tặc hoành hành ngày càng nhiều ở các cánh
rừng. Cứ vào mùa hanh khô, chì cần đốt một cái cây trong rừng cũng có thể gây cháy toàn
bộ khu rừng. Người dân đốt phá rừng không có kế hoạch, không chịu trồng lại rừng. Chặt
hết rừng này thì vẫn còn rừng khác, có lẽ, người dân nào cũng nghĩ như vậy. Sâu trong
rừng là một mỏ khoáng sản khổng lồ, chính vì điều đó mà long tham của con người mới
nổi lên, con người mới đi khai thác khoáng sản trái phép. Chỉ vì mục đích bảo vệ rừng mà
nhiều nhân viên làm ở khu quản lí lâm nghiệp đã phải hi sinh cả tính mạng của mình. Lâm
tặc chỉ yêu mỗi tiền của, coi tính mạng con người như cỏ rác, thẳng tay mà giết người để
bịt đầu mối. Không những chặt cây lấy gỗ, người dân còn săn bắt động vật hoang dã để
thu nguồn lợi nhuận trái phép.
Chính vì việc phá hoại rừng của người dân mà đã để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng.

1


Cuộc sống của người dân vùng miền Trung Việt Nam nói riêng và toàn thế giới nói chung
đang phải gánh chịu những cơn bão, những cơn song thần vào sâu trong đất liền là do
không có rừng chắn. Hàng năm, có biết bao nhiêu trận lũ đổ về đất liền, cứ thế mà “tự
nhiên xông thẳng” vào khu vực dân sinh vì không có rừng che chở. Bao nhiêu người thiệt
mạng, mất nhà cửa vì lũ lụt. Qủa thật là “gậy ông đập lưng ông”, chính người dân chặt phá
rừng cho nên bây giờ có lũ, lấy đâu ra rừng mà chắn nước lũ. Có những nơi thì đất trống
đồi trọc, đất cứ thế mà trơ ra, chả có cây cối gì vì do bị khai thác bừa bãi. Động vật do bị
săn bắn quá nhiều nên nhiều loài đang được ghi tên trong sách đỏ vì mang nguy cơ tuyệt
chủng, loài ít, loài nhiều gây mất cân bằng sinh thái.Loài này tuyệt chủng thì còn loài kia,

cứ thế mà chẳng mấy chốc trên Trái Đất này sẽ chẳng còn sự sống của muông thú. Nhiều
khu vực hạ tầng cơ sở đã bị phá hủy. Ở miền Trung, hiện tượng sa mạc hóa đã xuất hiện và
đe dọa người dân ở nơi đây. “Hiệu ứng nhà kính”, biến đổi khí hậu toàn cầu là do không
có rừng điều hòa khí hậu, lọc không khí. Môi trường không khí đã bị ô nhiễm mà rừng thì
không còn thì việc nhiệt độ Trái Đất tăng cao là vô cùng dễ dàng. Một số khu rừng nguyên
sinh, thắng cảnh đã mất sạch. Để ngăn chặn việc lâm tặc hoành hành, nhà nước đã phải bỏ
ra hang chục tỷ đồng để khắc phục sự cố này. Không có rừng, nước mưa từ trên trời cứ xối
xuống đất, làm đất đai cứ thế mà sạt lở. Các khu rừng ngập mặn bị phá hủy, đi liền với nó
là lượng nước mặn từ biển tràn ngập khắp các đồng ruộng làm thu hẹp diện tích canh tác.
Mất rừng cho nên một số thú dữ đã tấn công cuộc sống của con người. Động vật mất nơi ở
là rừng cho nên nó đành phải di cư, đến phá hoạt cuộc sống của con người. Tự dưng tự
bịa, đang ngồi trong nhà thì voi trong rừng kéo đến, đạp phá nhà cửa thì chẳng có một ai
chịu đựng nổi. Và mối lo ngại lớn nhất của con người đang tiến dần đến, đó là lượng ô xi
giảm. Ô xi giảm thì coi như Trái Đất này sẽ trở về thời nguyên thủy, không có sự sống.
Để ngăn chặn việc số lượng rừng đang ngày một giảm, nhà nước, chính quyền địa
phương hay mỗi cá nhân nên có những biện pháp nhất định. Tốt nhất là không nên chặt
phá rừng, còn nếu có phá rừng thì nên có ý thức trông lại. Những loài động vật trong rừng
đang kêu cứu, cần sự giúp đỡ của con người đó. Hãy đừng bắn giết chúng nữa, đã là rừng
thì phải có động thực vật, nếu chúng ta giết động vật thì còn gọi gì là rừng nữa. Hiện nay,
nhiều quan chức cấp cao cũng đã huy động lực lưỡng tổ chức tuyên truyền cho con em
kiến thức về rừng. Chương trình ti vi, các cuộc vận động,… đều đã được mở ra để con
người có ý thức bảo vệ rừng hơn. Các cô, các chú kiểm lâm cũng đã bỏ ra hết sức mình để
bảo vệ rừng, ngăn chặn lâm tặc.
Rừng có một vai trò rất quan trọng đối với đời sống con người. Vì vậy, mỗi con người
chúng, hãy góp một chút ít sức lực của mình để bảo vệ rừng, cũng như là bảo vệ cuộc
sống của chính chúng ta.
Bài tham khảo 2
Năm cũ đã qua, năm mới lại sang. Đất nước Vn lại thêm 1 tuổi mới, 1
mùa xuân mới. Trong sự tràn ngập của mùa xuân thiên nhiên bao la đất
trời, của niềm vui bao trẻ thơ , của sự đầm ấm sum họp mọi nhà.Riêng

tôi đã đón 1 mùa xuân thật hạnh phúc bên cha mẹ, người thân.Có thể
nói đó là 1 mùa xuân ấm áp của những người may mắn như tôi, nhưng
bên cạnh đó vẫn là nỗi lo canh cánh của của người dân Bắc Bộ về sự
bất thường của thời tiết và khí hậu . Ở đây , từ người già đến trẻ nhỏ fải
vui Tết trong rét đậm, rét hại cùng khô hạn mà nguyên nhân đó là hiện
tượng La Nina của thời tiết. Miền Trung còn đó hậu quả của những đợt
“lũ chồng thêm lũ”. Cuối năm ngóai, miền Nam sạt lở đất và triều
cường. Còn thế giới, cùng sự nóng lên của khí hậu toàn cầu, lũ lụt khủng
khiếp là những đợt giá lạnh hiếm thấy xảy ra khắp nơi. Thiên tai hoành
hành dữ dội và rộng khắp như thế đều liên quan đến vấn đề môi trường

2


sống, nhất là rừng bị hủy hoại. Trồng rừng, bảo vệ rừng để giữ gìn môi
trường sống đã trở thành vấn đề có tính toàn cầu, cực kỳ hệ trọng mà
mỗi quốc gia riêng rẽ không làm nổi.
Việt Nam có niềm tự hào về truyền thống trồng cây gây rừng. Đã thành
tập quán tốt đẹp gần nửa thế kỷ qua, cứ mỗi độ xuân về, cả nước lại sôi
nổi bước vào Tết trồng cây theo lời Bác Hồ dạy. Tết trồng cây mở đầu
cho năm sản xuất mới, tạo ra phong trào xây dựng và bảo vệ vốn rừng
rộng lớn trong cả nước, đem lại những lợi ích thiết thực về kinh tế, xã
hội và môi trường ở từng vùng miền và trong cả nước.
Cây rừng là lá phổi xanh của trái đất. Cây cung cấp cho chúng ta oxi và
hút cacbonic do chúng ta thải ra. Ngày nay, dân số ngày càng tăng cao,
lượng oxi càng ngày càng bị mất đi do nhu cầu hô hấp của con người.
Thiếu cây rừng, thiếu oxi thì làm sao chúng ta tồn tại?
Hơn thế nữa, cây rừng còn là "ngôi nhà xanh" của những loài thú hoang
dã. Thú sống trong "ngôi nhà" của chúng thì điều kiện sống sẽ tốt hơn.
Hiện nay, nhiều loài thú hoang dã có nguy cơ bị tuyệt chủng cao. Một

phần của việc đó cũng chính là vì nơi sống của chúng đang bị tàn phá.
Chúng ta có thể khẳng định một điều: Đối với con người và động vật thì
cây rừng giữ vai trò quan trọng tất yếu.
Thế nhưng, tệ nạn phá rừng ngày càng nghiêm trọng trên phạm vi toàn
cầu. Có thể nói, rừng là nước cho đời sống của thực vật và cho sản xuất
của xã hội, là không khí trong lành, rừng là năng suất mùa màng, và có
khả năng điều hòa khí hậu… Rừng đóng vai trò quan trọng như thế,
nhưng hiện nạy rừng trên thé giới đang kêu cứu, cứ mỗi phút trôi qua có
tới hơn 22 ha rừng nhiệt đới bị phá huỷ. Sự mất mát quá lớn của rừng
tất yếu dẫn đến nghèo kiệt của đất đai và sự biến mất dần những sinh
vật quý hiếm, sự tăng hàm lượng CO2 trong khí quyển - một trong
những chất khí quan trọng nhất gây nên “hiệu ứng nhà kính”, làm tăng
nhiệt độ trung bình của trái đất…
Đối với Việt Nam , tuy là một nước nông nghiệp, hơn nữa sự phát triển
của xã hội ta hiện nay vẫn chưa vượt ra khỏi trình độ của nền văn minh
công nghiệp, thế nhưng điều đó không có nghĩa là không có hiểm hoạ
môi trường đe doạ.
Ở các nước phát triển, hiểm hoạ môi trường là do sự phát triển của kỹ
thuật công nghệ, do sự phát triển tự phát của nền văn minh công
nghiệp, thì ở Việt Nam, hiểm hoạ sinh thái là do sự kết hợp giữa phát
triển và lạc hậu, do ảnh hưởng còn nặng nề của nếp suy nghĩ, nếp làm
của người sản xuất nhỏ và lối sống công nghiệp còn chưa ổn định, chưa
hoàn thiện.
Thiên nhiên nước ta trước đây bị phá hoại bởi những cuộc chiến tranh
kéo dài, còn bây giờ bị phá hoại bởi những hoạt động vô ý thức, bởi thái
độ tuỳ tiện vô trách nhiệm, thiếu kế hoạch trong việc khai thác và sử
dụng các nguồn thiên nhiên. Diện tích đất trồng đồi trọc đang bị xói

3

mòn mạnh. Nguyên nhân chính là do du canh du cư, lấy gỗ, củi, mở
mang giao thông, xây dựng thuỷ điện.
Ô nhiễm môi trường cũng đang là vấn đề nan giải, chất thải công
nghiệp, sinh hoạt, chất độc hại của quá trình sản xuất không được xử lý
nghiêm túc mà đưa trực tiếp vào môi trường, gây bệnh tật và ô nhiễm
môi trường sinh thái. Nồng độ bụi ở các đô thị vượt quá nhiều lần chỉ
tiêu cho phép. Như chúng ta đã biết, khí bụi, hạt NIX, hàm lượng CO2
xuất hiện ngày càng dày đặc trong các thành phố, tạo thành một làn
sương đen dày đặc ,những khí ấy rất độc và mang lại cho con người
nhiều bệnh tật và nó đã trở thành vấn đề thời sự ngày nay.
Sự nóng lên của trái đất, hiện tượng biến đổi khí hậu, sa mạc hóa ngày
càng mở rộng, kéo theo đó là những hậu quả khôn lường đang trở thành
mối đe doạ đối với tất cả chúng ta. Và những “chủ nhân tương lai của
đất nước” không thể thờ ơ và phải có sự chủ động để đối phó. Môi
trường có tầm quan trọng đặc biệt đối với đời sống con người, tạo điều
kiện cho con người sinh sống và fát triển bền vững, Môi trường là toàn
bộ các điều kiện tự nhiên, nhân tạo bao quanh con người có tác động
tới đời sống, sự tồn tại và phát triển của con người và thiên nhiên.
Những điều kiện đó hoặc đã có sẵn trong tự nhiên (rừng cây, đồi, núi,
sông, hồ…) hoặc do con người tạo ra (nhà máy, đường sá, công trình
thủy lợi, khói bụi, rác, chất thải…). Bên cạnh lợi ích của môi trường
thiên nhiên cũng là tác hại môi trường do chính con người mang lại. Vì
thế, chúng ta fải tự ý thức về lợi ích môi trường, và việc cấp bách của
chúng ta lúc này là vận động tuyên truyền mọi người cùng nhau trồng
rừng, bảo vệ, khôi phục và phát triển các khu sinh thái, vườn quốc gia,
các khu bảo tồn thiên nhiên.v.v…
Bảo vệ môi trường – có thể rất nhiều người nghĩ đó là những hoạt động
mang tính quy mô, tốn kém, và fải tốn nhiều thời gian . Điều đó đúng,
song nó cũng có thể bắt đầu từ những việc làm hết sức nhỏ bé hàng

ngày. Từ bậc Tiểu học đến THPT, chắc chắn trong chúng ta, ai ai cũng
đã tham gia các phong trào do Đoàn,Đội phát động vì “Trường em Xanh
- Sạch - Đẹp”. Từ những công việc của “tuổi nhỏ” như tưới nước, tỉa
cành, thu gom rác... nhưng nó đã góp phần hình thành một thói quen,
một nếp sống tốt trong thiếu nhi đó là tình yêu thiên nhiên, sự thân
thiện và ý thức bảo vệ môi trường. Ở 64 tỉnh, thành phố, mỗi tỉnh,
thành phố lại có những đặc thù riêng về điều kiện tự nhiên, tình hình
phát triển kinh tế - xã hội cũng như những vấn đề đặt ra với môi trường
và ở đó, các cấp bộ Đoàn đã đi tiên phong, sáng tạo trong việc triển
khai các mô hình không ngoài mục đích giải quyết các “bức xúc” về môi
trường tại các địa phương. Phải kể đến ở đây, đó là các mô hình: “Cánh
rừng thanh niên”, “Câu lạc bộ bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản, lâm sản”, “Câu
lạc bộ thanh niên với môi trường và phát triển bền vững”... Trong các
đợt bão, lũ, thiên tai, ở đâu, chúng ta cũng bắt gặp sự có mặt kịp thời
của lực lượng đoàn viên, thanh niên tham gia, khắc phục hậu quả của
những cơn giận dữ mà “bà mẹ thiên nhiên” mang lại.

4


Chúng ta luôn nhắc nhở nhau : “Con người hãy cứu lấy cái nôi của
chúng ta” – đó là hành động thiết thực của cuộc sống. Bảo vệ môi
trường và tài nguyên thiên nhiên là nhiệm vụ trọng yếu, cấp bách của
Quốc gia ,là sự nghiệp của toàn dân. Các tổ chức, cá nhân phải có trách
nhiệm bảo vệ môi trường. Nghiêm cấm mọi hoạt động làm suy kiệt
nguồn tài nguyên thiên nhiên, huỷ hoại môi trường. Bảo vệ tốt môi
trường thì con người mới có thể tạo ra một cuộc sống tốt đẹp, bền vững,
lâu dài.
Để bảo vệ môi trường tốt, giáo dục con người ngay từ “thuở còn thơ”
đóng một vai trò quan trọng. Hơn nữa, không có cách gì tốt hơn để giáo

dục ý thức của người dân bằng cách cho họ thấy những lợi ích thiết thực
của việc bảo vệ môi trường trong từng khía cạnh của cuộc sống.
Lời cuối cùng xin nhắn nhủ mọi người “Chúng ta hãy cùng chung tay
góp sức bảo vệ môi trường để đất nước ta mãi thắm tươi và hành tinh ta
mãi mãi 1 màu xanh bạn nhé!
________________________________________________________________

Ngày soạn: 21/12/2013
Ngày giảng:24/12/2013
BÀI 16 CÁCH LÀM VĂN NGHỊ LUẬN
Ít lâu nay , trong lớp có một số bạn lơ là học tập . Em hãy viết 1 bài văn để thuyết
phục bạn : Nếu khi còn trẻ , ta không chịu khó học tập thì lớn lên chẳng làm được
việc gì có ích !
DÀN BÀI THAM KHẢO
I/MB:
- Luận điểm: Việc học tập trong cuộc sống là vô cùng quan trọng. Đây là việc cần thực hiện
khi còn trẻ và trong suốt cuộc đời sau này. Ít lâu nay, một số bạn trong lớp em có phần lơ là
học tập. Em đã cố gắng thuyết phục các bạn và cũng như tự nhắc nhở mình: Nếu khi ta còn
trẻ ta không chịu khó học tập thì lớn lên sẽ chẳng làm được việc gì có ích!
II/TB:
- Luận cứ:
1)Lí lẽ:
- Lí lẽ 1: Giải thích từ học tập là vừa tiếp thu kiến thứ dưới sự hướng dẫn của thầy cô vừa
luyện tập...(liên hệ với từ "học hỏi","học hành"...)
- Lí lẽ 2: Kiến thức củan hân loại bao la, mênh mông như biển cả, còn sự hiểu biết của mỗi
người chúng ta chỉ như giọt nước...
2) Dẫn chứng:
- Dẫn chứng 1: Dẫn chứng xưa: Trần Minh khố chuối (bạn hãy tìm những giai thọai, mẫu
chuyện về Trần Minh, để thấy sự nghèo khó, cực khổ của ông nhưng ông vẫn thành công
trong việc học và đã thành Trạng Nguyên)

- Dẫn chứng 2: Dẫn chứng ngày nay: Tấm gương Bác Hồ

5


- Dẫn chứng 3: Học tập giúp người ta vượt qua những khó khăn tưởng chừ không thể vượt
qua được: Thầy Nguyễn Ngọc Kí bị liệt hai tay, học viết bằng chân...
- Dẫn chứng 4: Dẫn chứng thơ văn:
"Một rương vàng không bằng một nang chữ"
"Học tập là hạt giống của kiến thức, khiến thức là hạt giống của hạnh phúc".
III/KB:
- Luận điểm: Khuyên các bạn trong lớp không nên lơ là học tập mà phải chịu khó học khi còn
trẻ thì lớn lên mới làm được việc có ích, làm được việc lớn
Bài tham khảo 1
Học hành có tầm quan trọng rất lớn đối với cuộc đời của mỗi con người. Người xưa đã
nhắc nhở con cháu rằng : “Nếu còn trẻ mà không chịu học hành thì khi lớn lên sẽ chẳng
thể làm được việc gì có ích”. Bên cạnh đó còn có những câu : “Có học thì như lúa như
nếp, không học thì như rơm như cỏ”. Hoặc : “Bất học bất tri lí” (Không học thì không biết
lí lẽ, lẽ phải).
Suốt lịch sử phát triển mấy ngàn năm, nhân loại đã tích lũy được một kho tàng tri thức
khổng lồ về tự nhiên và xã hội. Những tri thức ấy được lưu truyền từ đời này sang đời
khác qua hình thức truyền miệng và chữ viết (sách). Muốn tiếp thu tinh hoa trí tuệ, con
người chỉ có một con đường duy nhất là học, học suốt đời.
Nói đến học là nói đến trí lực, một năng lực suy nghĩ, một trực quan nhạy bén, một tư duy
hợp lí. Điều ấy hết sức cần thiết cho tất cả mọi người. Chính vì vậy, ngay từ lúc nhỏ, bất kì
ai cũng phải được học hành.
Trong mười hai năm ở trường THCS, học sinh được cung cấp những kiến thức sơ đẳng
của một số bộ môn cơ bản như Toán, Lý, Hoá Sinh, Văn, Sử, Địa, Ngoại ngữ… Tuy thế,
học sinh phải chăm chỉ học hành thì mới hiểu và nắm vững kiến thức một cách có hệ
thống. Nếu lơ là, chểnh mảng, thiếu nghiêm túc trong việc học hành thì rốt cuộc là tốn thời

gian, tiền bạc mà kết quả thu được chẳng đáng là bao.
Thực tế cho thấy là có học có hơn. Mục đích của việc học là nhằm phục vụ cho mọi công
việc đạt hiệu quả cao. Nếu ta đơn thuần làm việc theo thói quen hoặc kinh nghiệm có sẵn
thì công việc sẽ tiến triển chậm và chất lượng không tốt. Cách làm như trên chỉ thích hợp
với các công việc giản đơn, không cần nhiều đến trí tuệ. Còn đối với những công việc
phức tạp liên quan đến khoa học kĩ thuật thì cung cách làm việc ấy là lạc hậu, lỗi thời.
Muốn đạt hiệu quả tốt trong mọi lĩnh vực, chúng ta bắt buộc phải học, phải được đào tạo
chính quy theo từng chuyên ngành và trong suốt quá trình làm việc vẫn phải học tập
không ngừng, bằng mọi hình thức khác nhau.
Trong thời đại khoa học kĩ thuật phát triển với tốc độ nhanh như hiện nay thì tri thức (chất
xám) của con người là tiền đề vô cùng quan trọng. Có nắm vững lí thuyết, chúng ta mới
làm được những công việc phức tạp. Có nắm vững lí thuyết, chúng ta mới làm được
những công việc phức tạp. Lí thuyết khoa học có tác dụng soi sáng, dẫn đường cho kĩ
năng thực hành, con người sẽ rút ngắn được thời gian mò mẫm, tìm hiểu thực tiễn, do đó
sẽ tránh được những sai lầm đáng tiếc.
Học không chỉ là quá trình rèn luyện tri thức mà còn là quá trình rèn luyện tình cảm và
đạo đức. Con người ngoài cái trí còn cần có cái tâm. Học là để thấu hiểu những lẽ huyền

6


bí của cuộc đời, của vũ trụ chứa đựng trong những công thức toán đơn giản hoặc trong
những quy luật thịnh suy của một xã hội. Không hòa cái tâm của mình vào trong cuộc đời,
vào vũ trụ để lắng tìm và cảm nhận thì làm sao có được những tín hiệu mách bảo cho trí
tuệ con đường đi tới những lẽ huyền diệu và bí ẩn kia ?. Như vậy là có biết bao kién thức
mới, nhận thức mới về cuộc đời, về thế giới mà chúng ta tìm kiếm được không chỉ bằng lí
trí mà còn bằng cả tâm hồn.
Học cần có cái trí và cũng có cần có cái tâm là vì thế. Học cũng là để sáng thêm cái trí,
lành thêm cái tâm và để đóng góp tài đức của mình cho sự nghiệp xây dựng đất nước
mạnh giàu.

Điều quan trọng là đã học thì phải học đều các môn khoa học tự nhiên và khoa học xã hội.
Văn, Sử là những môn học cần thiết, nếu không nói là đặc biệt quan trọng để tạo nên nhân
cách. Nếu chúng ta không coi trọng các môn này thì tâm hồn sẽ khô cứng, vô cảm trước
con người và cuộc đời mà dẫn đến thái độ dửng dưng trước vẻ đẹp phong phú và sự giàu
có của lịch sử văn hóa dân tộc.
Sẽ không ai trách chúng ta khi chỉ thích học Tin học, Kinh tế, Ngoại ngữ… Nhưng nếu chỉ
giỏi chữ số mà quên chữ viết, giỏi kĩ thuật mà kém văn hóa thì sẽ là thiệt thòi lớn cho mỗi
con người.
Việc học hành quan trọng như vậy, do đó chúng ta không thể coi nhẹ vai trò của việc học
hành. Đúng là : “Nếu không có học hành đến nơi đến chốn thì lớn lên, chúng ta sẽ chẳng
làm được việc gì có ích”.
Hiện nay, một số bạn trẻ không nhận thức được tầm quan trọng của việc học đối với sự
thành công hay thất bại của đời người. Nhận thức lệch lạc thường dẫn đến hành động sai
lầm. Bỏ học đi chơi, giao du với những thành phần bất hảo để rồi bị rủ rê, sa ngã vào con
đường cờ bạc, chơi bời, hút chích… dần dần những người đó sẽ đánh mất nhân cách, mất
khả năng làm việc và trở thành gánh nặng cho gia đình, xã hội. Một cuộc sống như thế
không đáng gọi là cuộc sống của một con người chân chính. Đến lúc nào đó tỉnh ngộ, dẫu
có ăn năn, hối hận thì cũng đã muộn màng.
Những kiến thức mà chúng ta tiếp thu được từ nhà trường, sách vở và cuộc đời nếu đem
áp dụng vào thực tiễn sẽ mang lại nhiều thành quả tinh thần, vật chất cho cuộc sống của
bản thân, gia đình và xã hội.
Tri thức loài người mênh mông như biển cả (“Bể học vô bờ”). Dẫu chúng ta có miệt mài
học suốt cuộc đời thì cũng chỉ là tiếp thu được một phần rất nhỏ. Bác Hồ dạy : “Học ở
trường, học trong sách vở; học lẫn nhau và học ở dân”. Lenin cũng từng khuyên thanh
niên : “Học ! Học nữa ! Học mãi !”. Đó là những lời khuyên chí lí, có giá trị đối với mọi
thời đại. Nếu không coi trọng việc họ thì chúng ta sẽ không thể đáp ứng được nhu cầu
ngày càng cao của đất nước trong giai đoạn mới.
Bài tham khảo 2
Việc học tập trong cuộc sống là vô cùng quan trọng. Đây là việc cần thực hiện khi còn trẻ
và trong suốt cuộc đời sau này. Ít lâu nay, một số bạn trong lớp tôi có phần lơ là học tập.

Tôi đã cố gắng thuyết phục các bạn và cũng như tự nhắc nhở mình rằng nếu khi ta còn trẻ
ta không chịu khó học tập thì lớn lên sẽ chẳng làm được việc gì có ích!

7


Có ai biết từ “học hành” mang nghĩa gì không? “Học hành” có nghĩa là tiếp thu kiến thức
của người cô, người thầy, nhưng lí thuyết vẫn chưa đủ, chúng ta phải được thực hành để
nâng cao tầm hiểu biết. Còn “học hỏi” là sao? Học hỏi là sự chuyên cần trong học tập
không bất chấp khó khăn, song để kiến thức được bổ sung, ngoài việc học ở trường lớp, ta
phải học tập những tấm gương hoặc đi đây đó tìm thêm kiến thức mình chưa biết trong
thiên hạ vì kiến thức của nhân loại bao la, mênh mông như biển cả, còn sự hiểu biết của
mỗi người chúng ta chỉ như giọt nước
Chắc các bạn cũng đã biết về Bác Hồ rồi phải không? Bác Hồ không những giỏi giang
việc nước, yêu thương dân lành mà còn rất thông minh. Bác Hồ thông minh như vậy
không phải là do Bác chi tiền để đi học, cũng không phải nhờ ai chỉ bảo trước, lại càng
không phải là có tài năng bẩm sinh. Bác Hồ thông minh nhờ sợ chịu khó, kiên trì, nhẫn
nại. Bác tự học lấy mà không cần ai giúp cả. Tiêu biểu trong thời kì mà Bác ra đi để tim
đường cứu nước, trước mỗi lần dọn dẹp boong tàu, Bác luôn luôn ghi trên tay mình mười
chữ cái tiếng Anh. Bác không biết thì Bác tra cứu tài liệu, học cho thuộc lòng, vượt chỉ
tiêu đặt ra thì mới chịu thôi. Cứ như thế, ngày qua ngày, Bác trở nên thành đạt, thông thạo
ngoại ngữ chẳng khác chi so với một người nước ngoài cả.
Chắc bạn chưa biết rằng học tập giúp người ta vượt qua những khó khăn tưởng chừng như
không thể vượt qua được. Một ví dụ điển hình cho chúng ta một bài học rất hay chính là
thầy Nguyễn Ngọc Kí. Thầy ấy bị liệt hai tay từ nhỏ, mọi người ai cũng nghĩ rằng: “Chắc
tàn đời rồi còn đâu mà học nữa” nhưng thật sự không phải như thế. Dù thầy liệt hai tay
nhưng thầy vẫn còn yêu việc học tha thiết. “Thua keo này, bày keo khác” - mọi người
cũng hay nói thế. Thầy viết chữ bằng tay không được, quyết không nản chí, thầy liền học
cách để viết được chữ bằng chân. Nét chữ đúng là có xấu, nhưng thầy vẫn không nản ý chí
học tập của mình mà vẫn kiên trì khổ luyện. Nên kết quả đạt được của thầy chính là trở

thành một người thầy được mọi người quý trọng, có nét chữ thật đẹp.
Ông bà ta cũng hay có câu: "Một rương vàng không bằng một nang chữ" để nói cho con
cháu hiểu rằng tiền bạc không là gì nếu thiếu một cái đầu thông minh… Quả đúng là thế:
“tiền bạc, công việc có thể kết thúc một ngày nào đó, nhưng sự học vấn thì không bao giờ”
- Đó là câu nói của một danh nhân nổi tiếng có ý bảo ta rằng, tiền bạc ngày qua ngày cứ
mất dần, nhưng kiến thức sẽ giúp ta có việc làm nên kiến thức vẫn quý hơn ngàn lần tiền
bạc: "Học tập là hạt giống của kiến thức, khiến thức là hạt giống của hạnh phúc"
Để các bạn không lơ là trong việc học, tôi sẽ chủ động khuyên các bạn trong lớp không
nên lơ là mà phải tập trung trong học tập hơn. Ta phải chịu khó học khi còn trẻ thì lớn lên
mới làm được việc có ích, làm được việc lớn được.
Bài tham khảo 3
Trải qua gần một trăm năm dưới ách nô lệ của thực dân Pháp, hai mươi năm chống
đế quốc Mĩ, nhân dân Việt Nam đã bỏ biết bao công sức, trí tuệ cho sự nghiệp độc lập, tự
do của Tổ quốc, và hôm nay, trên con đường hội nhập với thế giới, Việt Nam đã trở thành
một nước công nghiệp hoá, đang trên đà phát triển. Chúng ta có quyền tự hào bởi ta là
người Việt Nam, được sinh ra trên mảnh đất anh hùng, luôn tồn tại những con người kiên
cường, bất khuất, đầy trí tuệ, thông minh và sáng tạo. Thế nhưng có khi nào thế hệ tuổi trẻ
Việt Nam chúng ta, những người thanh niên sắp là chủ nhân tương lai của đất nước trong
thời đại mới nghĩ đến những tiến bộ, những mặt còn hạn chế của chính mình, để từ đó có

8


những kết luận đúng đắn giúp đất nước ngày càng đi lên, hướng tới một tương lai tốt đẹp
hơn.
Qua thực tế, ta nhận thấy vẫn còn rất nhiều bạn còn mải chơi, bỏ học coi việc học là
nghĩa vụ nặng nề mà bố mẹ giao cho, chẳng nghiêm túc và tự giác trong học tập,… Đó là
những con người lười nhác, chỉ hưởng không công, những người còn đang ngủ quên trên
chiến thắng của dân tộc,chưa xác định được lí tưởng sống đúng đắn. Đó là những biểu
hiện thật hổ thẹn với quá khứ hào hùng của cha anh, một vấn đề mà hiện nay ta cần phải

quan tâm và xem xét bởi vì “nếu khi còn trẻ ta không chịu khó học tập thì lớn lên sẽ chẳng
làm được việc gì có ích”. Trong những năm học phổ thông, học sinh được cung cấp những
kiến thức hết sức căn bản, nhưng nếu chúng ta không chăm chỉ học hành, lơ là, chểnh
mảng thì sẽ không nắm vững được kiến thức một cách có hệ thống mà còn tốn thời gian,
tiền bạc và kết quả thu được cũng chẳng đáng là bao, huống chi là cả một kho tàng tri thức
khổng lồ về tự nhiên và xã hội mà nhân loại đã tích lũy suốt mấy ngàn năm lịch sử và
những kiến thức tân tiến, hiện đại của khoa học kĩ thuật bây giờ mà nếu chúng ta không
học thì sẽ trở thành những con người lạc hậu và chậm tiến. Vì thế, việc làm trước tiên của
thanh niên trong thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước là phải học tập, trang bị
thật tốt cho mình vốn kiến thức, hiểu biết về thế giới, khoa học và con người... Học tập tốt
không chỉ giúp ta góp phần xây dựng một đất nước vững mạnh, phát triển và phồn vinh
mà còn là con đường tốt nhất giúp ta đi đến một tương lai tương sáng và tốt đẹp.
“Học tập là hạt giống của kiến thức
Kiến thức là hạt giống của hạnh phúc”.
Không chỉ dừng lại ở việc học, thanh niên, học sinh còn phải hoàn thiện bản thân, tu
dưỡng và rèn luyện về đạo đức. Có lòng thương người và đối xử với người theo lẽ phải, đó
là nhân nghĩa, là truyền thống cao đẹp của người Việt Nam mà chúng ta cần duy trì và
phát triển và thiết thực nhất đó là sự kính trọng, biết ơn, hiếu thảo với cha mẹ, ông bà…,
quan tâm, chia sẻ, nhường nhịn với những người xung quanh, cảm thông và sẵn sàng giúp
đỡ mọi người khi gặp khó khăn, hoạn nạn, luôn có thái độ kính trọng và biết ơn với những
người đã có công với đất nước…Đặc biệt, thanh niên cần tích cực rèn luyện một lối sống
trong sáng, lành mạnh, tránh xa các tệ nạn xã hội như cờ bạc, thuốc lá, ma tuý… và những
thói hư tật xấu, lối sống lai căng, thực dụng, xa rời các truyền thống văn hóa của xã hội
bởi chúng có tác hại ghê gớm cho bản thân, gia đình, xã hội về tư tưởng đạo đức, sức
khỏe, kinh tế, nòi giống…
“Gạo đem vào giã bao đau đớn,
Gạo giã xong rồi trắng tựa bông;
Sống ở trên đời người cũng vậy,
Gian nan rèn luyện mới thành công.”
(Hồ Chí Minh)

Mỗi người chúng ta đều có những mặt mạnh, yếu khác nhau, không ai là hoàn mĩ cả,
mặt khác, xã hội luôn không ngừng phát triển, vì vậy, thanh niên phải luôn tự hoàn thiện
bản thân mình, biết vượt lên mọi khó khăn, trở ngại, biết phát huy ưu điểm, khắc phục, sửa
chữa khuyết điểm, học hỏi những điều hay, điều tốt của người khác. Có như thế thì bản
thân, gia đình, cộng đồng sẽ ngày một phát triển tốt hơn, tiến bộ hơn.
“Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh,
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình?”
(Tố Hữu)

9


Tóm lại, thanh niên chúng ta cần phải phấn đấu học tập, xác định mục tiêu học tập
đúng đắn, coi việc học tập khoa học kĩ thuật là then chốt, trở thành những nhà khoa học trẻ
tuổi tương lai, những thanh niên xung phong tronhg thời đại mới, có kích thích sáng tạo,
tìm tòi cái mới, ứng dụng lí thuyết vào đời sống thực tế, học hỏi không ngừng, có tình yêu
quê hương đất nước, nhận lãnh trách nhiệm là người chủ nhân tương lai của đất nước, là
thành viên ưu tú của xã hội. Song song đó, chúng ta cần tránh xa những cạm bẫy của thói
hư tật xấu, của tệ nạn xã hội, luôn có ý thức bảo vệ môi trường sống, bảo vệ phẩm cách
trong sáng, bảo vệ gia đình, xã hội, truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc.
Những hành động trên là vô cùng thiết thực trong thời đại công nghiệp hóa, hiện
đại hóa này, những điều mà ai trong chúng ta cũng có thể làm được để đất nước ngày càng
phát triển và có thể sánh đôi với các cường quốc khác, góp phần bảo vệ, xây dựng đất
nước Việt Nam ngày một giàu đẹp hơn.
________________________________________________________________________
Ngày soạn: 4/1/2014
Ngày giảng:7/1/2014
BÀI 17 CÁCH LÀM VĂN NGHỊ LUẬN

HÃY TRÌNH BÀY NỔI BẬT LỐI SỐNG VÔ CÙNG GIẢN DỊ , THANH BẠCH
CỦA BÁC HỒ
Dàn bài:
I/Mở bài
- Giới thiệu vấn đề: Lối sống vô cùng giản dị, thanh bạch của Bác Hồ.
- Hoàn cảnh: Thời chống Pháp, Mỹ, trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc...
II/Thân bài
1. Lí lẽ: Điều rất quan trọng cần phải làm nổi bật là sự nhất quán giữa đời hoạt động chính
trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thừơng vô cùng giản dị và khiêm tốn của Hồ Chủ
tịch
2. Dẫn chứng:
a) Dẫn chứng 1: Con người của Bác, đời sống của Bác giản dị như thế nào, mọi người
chúng ta đều biết: bữa cơm, đồ dùng, cái nhà, lối sống. Bữa cơm chỉ có vài ba món rất đơn
giản, lúc ăn Bác không để rơi vãi một hột cơm, ăn xong, cái bát bao giờ cũng sạch và thức
ăn còn lại thì được sắp xếp tươm tất. Ở việc làm nhỏ đó, chúng ta càng thấy Bác quý trọng
biết bao kết quả sản xuất của con người và kính trọng như thế nào người phục vụ...
b) Dẫn chứng 2: Cái nhà sàn của Bác vẻn vẹn chỉ có vài ba phòng và trong lúc tâm hồn
của Bác lộng gío thời đại, thì cái nhà nhỏ đó luôn luôn lộng gió và ánh sáng, phảng phất
hương thơm của hoa vườn, một đời sống như vậy thanh bạch và tao nhã biết bao!...
c) Dẫn chứng 3: Trong đời sống của mình, việc gì Bác tự làm được thì không cần người
giúp, cho nên bên cạnh Bác người giúp việ và phục vụ có thể đếm trên đầu ngón tay, và
Bác đã đặt cho số đồng chí đ1o những cái tên mà gộp lại là ý chí chiến đấu và chiến thắng:
Trường, Kì, Kháng, Chiến, Nhất, Định, Thắng, Lợi!...
d)Dẫn chứng 4: Những câu ca ngợi lối sống vô cùng giản dị của Bác Hồ:
"Nhà Bác đơn sơ mộ góc vườn
Gỗ thường mộc mạc chẳng mùi sơn
Giườing mây chiếu cói đơn chăn gối
Tủ nhỏ vừa treo mấy áo sờn
... ... ...
Bác để tình thương cho chúng con

Một đời thanh bạch chẳng vàng son
Mong manh áo vải hồn muôn trượng

10


Hơn tượng đồng phơi những lới mòn"
Trong thơ của mình, Bác cũng nhiều lần nói lên quan niệm và cách sống giản dị như thế:
" Sống quen thanh đạm nhẹ người
Việc làm tháng ruộng ngày dài ung dung".
III/Kết bài
- Nêu nhận xét chung vấn đề: Lối sống vô cùng giản dị, thanh bạch của Bác Hồ.
- Rút ra bài họic (họăc mở rộng): Kính yêu và sống theo tấm gương của Bác...
Bài tham khảo 1
Theo lời kể của những người từng được sống gần Bác hoặc qua những tư liệu còn lưu
trữ được, chúng ta thấy việc ăn, mặc, ở cũng như sinh hoạt, chi tiêu hàng ngày Bác đều hết
sức tiết kiệm. Mỗi bữa ăn, Bác quy định không quá 3 món và thường là các món dân tộc
như: tương cà, dưa, cá kho... Bác bảo ăn món gì phải hết món ấy, không được để lãng phí.
Có quả chuối hơi “nẫu”, nhiều người ngại không ăn, Bác bảo lấy dao gọt phần nẫu đi để
ăn. Khi đi công tác các địa phương, Bác thường bảo các đồng chí phục vụ chuẩn bị cơm
nắm, thức ăn từ nhà mang đi. Chỉ khi nào công tác ở đâu lâu, Bác mới chịu ăn cơm, nhưng
trước khi ăn, bao giờ Bác cũng dặn “chủ nhà” là: Đoàn đi có từng này người, nếu được,
chỉ ăn từng này, từng này...
Có thể dẫn ra nhiều câu chuyện về cách ăn uống chắt chiu, tiết kiệm của Bác. Thậm
chí liên hoan chào mừng Ngày thành lập Đảng cũng chỉ có bát cơm, món xào, tô canh và
đĩa cá. Khi tiếp đãi khách, Bác thường nói: “Chủ yếu là thật lòng với nhau”. Chiêu đãi
đồng chí Lý Bội Quần, người Trung Quốc đã giúp Bác mua chiếc máy chữ từ Hải Phòng
mang về, Bác cũng chỉ “khao” một món canh và hai đĩa thức ăn, có thêm chén rượu gạo,
tổng cộng chưa hết một đồng bạc, thế mà vẫn đậm đà tình cảm giữa chủ và khách.
Bác nói: Ở đời ai chẳng thích ăn ngon, mặc đẹp, nhưng nếu miếng ngon đó lại đánh

đổi bằng sự mệt nhọc, phiền hà của người khác thì không nên. Hơn nữa, Bác luôn nghĩ
đến người khác, có món gì ngon không bao giờ Bác ăn một mình. Bác sẻ cho người này,
sẻ cho người kia rồi sau cùng mới đến phần mình và phần Bác thường là ít nhất.
Trong trang phục hàng ngày, Bác chỉ có bộ quần áo dạ màu đen mặc khi đi ra nước
ngoài; chiếc mũ cát Bác đội khi đi ra ngoài trời; chiếc áo bông, áo len Bác mặc trong mùa
lạnh và một vài bộ quần áo gụ Bác mặc làm việc mùa hè. Nói về sự giản dị trong cách ăn
mặc của Bác, có lẽ ấn tượng nhất phải kể đến đôi dép cao su và bộ quần áo ka-ki. Đôi dép
cao su được Bác dùng hơn 20 năm đến khi mòn gót phải lấy một miếng cao su khác vá
vào, các quai hay bị tuột phải đóng đinh giữ. Còn bộ quần áo ka-ki Bác mặc đến khi bạc
màu, sờn cổ áo. Những người giúp việc xin Bác thay bộ quần áo mới thì Bác bảo: “Bác
mặc như thế phù hợp với hoàn cảnh của dân, của nước, không cần phải thay”.
Về chỗ ở, khi Bác mới về nước là một hang đá thuộc Pắc Pó, Cao Bằng. Sau này vì bí
mật nên Bác phải ở nhà riêng nhưng rất đơn giản. Nhà làm nhỏ, bốn bề với tay được vì tiết
kiệm nguyên vật liệu. Đến năm 1954, Chính phủ chuyển về thủ đô Hà Nội, nhiều người đề
nghị Bác ở Phủ Toàn quyền Đông Dương tráng lệ, nhưng Bác đã từ chối và chỉ chọn căn
phòng nhỏ của người thợ điện đơn sơ bên ao cá để ở. Mãi đến ngày 17-5-1958, Bác mới
chuyển về ở căn nhà sàn chỉ vẻn vẹn có 23,14 m2 cho đến lúc qua đời.
Nhận xét về nếp sống giản dị của Bác, một tờ báo nước Pháp đã viết: “Sự ăn ở giản
dị đến cực độ, như một nhà ẩn sĩ, đó là một đức tính rõ rệt nhất của Chủ tịch Hồ Chí
Minh. Một tuần lễ ông nhịn ăn một bữa, không phải là để hạ mình cho khổ sở, mà là để
nêu một tấm gương dè xẻn gạo cho đồng bào đặng làm giảm bớt nạn đói trong nước. Hết
thảy mọi người xung quanh đều bắt chước hành động đó của ông...”.
Bài tham khảo 2

11


Mùa hè nóng lắm, Hà Nội là vào nơi nóng bậc nhất ở đồng bằng Bắc Bộ. Nhưng như đã
nói, Bác không cho lắp máy điều hòa không khí. Còn quạt máy thì cho đến năm 78,79
tuổi, Bác vẫn không chịu dùng quạt trần và quạt để bàn

Có một lẽ Bác không nói ra và đây mới là sẽ chính sâu xa ở trong lòng. Số đông
người Việt Nam ta ngày ấy chưa có quạt máy để dùng, cho nên từ trong lòng, Bác HỒ
không muốn dùng quạt máy . Những ngày hè nóng nực nhất, Bác HỒ chỉ dùng quạt giấy
và quạt nan thôi
Đấy là mùa hè. Còn về mùa đông, Bác HỒ có một cái áo bông của đồng bào biếu. Bác
dùng nhiều năm rồi. Mới đầu bông xốp còn dày, ấm. Sau dùng mãi nó lép kẹp xuống
không ấm lắm nữa. Nhưng chưa ai dám nghĩ đến việc xin Bác bỏ cả mền bông đâu, chỉ
nghĩ đến thay cái vỏ ngoài. Lúc đầu cái vỏ bằng vải mới, dần dần nó phai màu, đứt chỉ ở
khủyu tay và ở cổ. Bác bảo mạng lại. Nó rách ở vai thì Bác bảo vá vai. Mùa rét tháng 21969, nó rách một miếng nữa ở vai, những đồng chí chuyên săn sóc sức khỏe của Bác
nhân dịp ấy mới nhắc một đề nghị đã nhiều lần: Xin Bác cho thay vỏ ngoài, nó lại rách
một lần thứ hai ở vai rồi. Đây là một người bạn chiến đấu mấy chục năm nay của Bác, cho
nên Bác nói thẳng, thân tình lắm. Bác quay lại bảo đồng chí ấy thế này: "Này chú ạ, Chủ
tịch Đảng, Chủ tịch nước mặc áo vá vai thế này là cái phúc cho dân đấy. Đừng bỏ cái phúc
ấy đi". Và nhất định Bác không cho thay cái vỏ mới. Bây giờ trong bảo tàng vẫn là cái áo
bông vá vai như thế. Bác còn có lò sưởi điện. Bác có mấy cái, nhưng Bác lại càng ít dùng
lò sưởi điện. Cũng vì lẽ không muốn phụ thuộc vào lò sưởi điện, và nhất là vì lẽ số đông
người Việt Nam không có sưởi điện hàng ngày sưởi về mùa đông
Ở đây cũng rõ một nét trong đời sống hàng ngày của Bác. Bất kỳ cái gì có tí lãng phí
cũng quyết không để lãng phí. Nhưng đã cần thì dùng cho đủ mức cần.[/JUSTIFY]
Về việc tiết kiệm điện, không biết bao nhiêu lần, tự tay Bác tắt những cái đèn, cái quạt
và cái đài đang tiêu điện mà không ai dùng cả. Ở nước ta thế mà khi ra nước ngoài cũng
thế. Đi lướt qua một hành lang trên con đường đến nơi nào đó bạn tiếp khách hay trong
nhà khách của bạn, thấy có một bóng đèn điện để đấy không cần là Bác tìm xem chỗ tắt
bật ở đâu, Bác tắt đi. Có đồng chí ở với Bác khá nhiều năm đã nói:[/JUSTIFY]
- Tất cả các năm mình ở với Bác, luôn luôn mình là cán bộ tắt đèn. Bác cứ thấy xa xa
có những bóng đèn đang sáng, Bác bảo xem lại có ai ở đấy không, có cần để ánh sáng để
bảo vệ không? Nếu không thì tắt đi
Suốt thơì gian 15 năm từ ngày về Hà Nội, Bác nhận một ô tô loại trung bình chứ
không phải loại sang nhất và Bác cứ dùng thế mãi cho đến khi qua đời.[/JUSTIFY]
Theo lời kể của đồng chí Việt Phương, nguyên thứ ký của

Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng.
Trích từ sách: Học tập tấm gương đạo đức Bác Hồ.
Nxb. Thanh niên, Hà Nội, 2006, tr. 408-409.
Bài tham khảo 3
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng vì nước, vì dân, dù ở bất kỳ
cương vị nào, từ một người phụ bếp trên con tàu Amiran Latouche Tre
ville lúc ra đi tìm đường cứu nước, cho đến khi trở thành Chủ tịch Đảng,
Chủ tịch Nước, Bác Hồ vẫn giữ một nếp sống vô cùng giản dị. Đó cũng
chính là điểm nổi bật trong phong cách, đạo đức của Người.
Theo lời kể của những người từng được sống gần Bác hoặc qua những
tư liệu còn lưu trữ được, chúng ta thấy việc ăn, mặc, ở cũng như sinh
hoạt, chi tiêu hàng ngày Bác đều hết sức tiết kiệm. Có thể dẫn ra nhiều
câu chuyện về cách ăn uống chắt chiu, tiết kiệm của Bác

12


Theo chuyện kể của những người giúp việc Bác Hồ: Bác ăn thanh đạm
và vẫn giữ khẩu vị quê hương: tương cà, dưa, cá quả kho đường khô và
chắc. Mỗi tuần Bác nhịn ăn chiều thứ năm. Không ai hỏi Bác tại sao,
nhưng anh em đoán Bác muốn đồng cam cộng khổ với nhân dân đang
sống khó khăn. Bữa sáng Bác ăn cháo hoặc phở. Buổi trưa Bác ăn hai
miệng bát cơm với dưa và vài quả cà, một đĩa nhỏ thịt xào và một bát
canh. Khi dọn mâm mời Bác thường phải để thêm một bát con thừa. Vào
ăn Bác dự liệu không ăn hết thứ nào thì san sang bát con ấy để về sau
người khác còn dùng được. Ăn xong tự Bác sắp xếp lại và để gọn trong
mâm, đậy lồng bàn lại. Đồng chí phục vụ chỉ còn việc bê cả mâm đi.
Bữa cơm nào cũng tương tự như vậy.
Ở Việt Bắc, có một buổi Bác đi công tác về muộn, về qua văn phòng,
Bác nghỉ lại một lát vì mệt. Đồng chí Hoàng Hữu Kháng, bảo vệ của Bác

nói với bà Nguyễn Thị Liên, nguyên cán bộ VP Phủ Chủ tịch: Bác mệt
không ăn được cơm. Cô nấu cho Bác bát cháo. Bác đang nằm nghỉ nghe
thấy thế liền nhỏm dậy bảo bà: Cô nấu cháo cho Bác bằng cơm nguội
ấy, vừa chóng chín, vừa tiết kiệm được gạo, khỏi bỏ phí cơm thừa. Câu
chuyện bà kể khiến cho ai cũng xúc động và thương Bác quá chừng.
Bác thật giản dị và tiết kiệm, chắt chiu như người cha lo cho một gia
đình lớn, như cảnh nhà đông con mà còn túng thiếu .Thậm chí liên hoan
chào mừng ngày thành lập Đảng cũng chỉ có bát cơm, món xào, tô canh
và đĩa cá. Khi tiếp đãi khách, Bác thường nói: “Chủ yếu là thật lòng với
nhau”.
Chiêu đãi đồng chí Lý Bội Quần, người TQ đã giúp Bác mua chiếc máy
chữ từ Hải Phòng mang về, Bác cũng chỉ khao một món canh và hai đĩa
thức ăn, có thêm chén rượu gạo, tổng cộng chưa hết một đồng bạc, thế
mà vẫn đậm đà tình cảm giữa chủ và khách.
Bác nói: Ở đời ai chẳng thích ăn ngon, mặc đẹp, nhưng nếu miếng
ngon đó lại đánh đổi bằng sự mệt nhọc, phiền hà của người khác thì
không nên
Hơn nữa, bác luôn nghĩ đến người khác, có món gì ngon không bao
giờ Bác ăn một mình. Bác sẻ cho người này, sẻ cho người kia rồi sau
cùng mới đến phần mình và phần Bác thường là ít nhất
- Trong trang phục hàng ngày, Bác chỉ có bộ quần áo dạ màu đen mặc
khi đi ra nước ngoài; chiếc mũ cát Bác đội khi đi ra ngoài trời; chiếc áo
bông, áo len Bác mặc trong mùa lạnh và một vài bộ quần áo gụ Bác
mặc làm việc mùa hè. Nói về sự giản dị trong cách ăn mặc của Bác, có
lẻ ấn tượng nhất phải kể đến đôi dép cao su và bộ quần áo kaki, Đôi
dép cao su được Bác dùng hơn 20 năm đến khi mòn gót phải lấy một
miếng cao su khác vá vào, các quai bị tuột phải đóng đinh giữ. Còn bộ
quần áo kaki Bác mặc đến khi bạc màu, sờn cổ áo. Những người giúp
việc xin Bác thay bộ quần áo mới thì Bác bảo: Bác mặc như thế phù hợp
với hoàn cảnh của dân, của nước, không cần phải thay. Bà Nguyễn Thị

Liên, nguyên cán bộ VP Phủ Chủ tịch, kể lại rằng: Khi làm việc ở VP Bác,
đôi khi bà còn đảm nhận việc khâu, vá quần áo, chăn, màn, áo gối cho
Bác. Công việc này giúp bà có điều kiện được gần Bác và học tập được
rất nhiều. Học tập Bác đức tính giản dị, tiết kiệm.
Chiếc áo gối màu xanh hòa bình của Bác, được ông Cần (người phục

13


vụ Bác) đưa bà vá đi vá lại. Cầm chiếc áo Áo bác rách, có khi vá đi vá
lại, bác mới cho thay. gối của Bác, bà rưng rưng nước mắt, bà nói với
ông Cần thay áo gối khác cho Bác dùng nhưng Bác chưa đồng ý. Người
vẫn dùng chiếc áo gối vá. Bà nói: những năm tháng giúp việc ở VP Bác
tôi có những kỷ niệm không bao giờ quên.
1941 khi Bác mới về nước là một hang đá thuộc Pắc Pó, Cao Bằng.
Sau này vì bí mật nên bác phải ở nhà riêng nhưng rất đơn giản. Nhà làm
nhỏ, bốn bề với tay được vì tiết kiệm nguyên vật liệu. Đến năm 1954,
Chính phủ chuyển về Thủ đô Hà Nội, nhiều người đề nghị Bác chuyển về
ở Phủ Toàn quyền Đông Dương tráng lệ, nhưng Bác đã từ chối và chỉ
chọn căn phòng nhỏ của người thợ điện đơn sơ bên ao cá để ở. Mãi cho
đến ngày 17/5/1958, Bác mới chuyển về ở căn nhà sàn chỉ vẻn vẹn có
23,14 m2 cho đến lúc qua đời.
Cả cuộc đời của Bác chỉ có mấy nếp áo vải, đôi dép giản đơn và sách.
Bác hằng ước ao khi sự nghiệp dân tộc hoàn thành, được lui về mái nhà
tranh nơi phong cảnh đẹp, đọc sách, trồng cây, sáng xuống suối câu cá,
chiều lên đồi chơi với trẻ. Suốt đời Bác chỉ có một ham muốn, ham
muốn tột bậc là giành độc lập về cho đất nước, mang tự do hạnh phúc
đến nhân dân. Ngay cả đến khi sắp từ biệt thế giới này, Bác vẫn còn
căn dặn: “Sau khi tôi đã qua đời, chớ nên tổ chức điếu phúng linh đình,
để khỏi lãng phí thì giờ và tiền bạc của nhân dân”.

Kính phục và thương tiếc Bác, trong bài thơ “ Bác ơi” Nhà thơ Tố Hữu
đã viết: Bác ơi! Tim bác mông mênh thế; Ôm cả non sông, mọi kiếp
người
Đức độ ấy khiến không chỉ các thế hệ người Việt chúng ta, mà hàng
chục, hàng trăm triệu người trên thế giới ngưỡng mộ Hồ Chí Minh, tìm
thấy ở Bác tấm gương phấn đấu, hy sinh trọn vẹn vì Tổ quốc, không
màng công danh phú quý. Tuy Bác đã đi xa rồi nhưng niềm hãnh diện
của chúng ta về Bác, qua tấm gương Bác để lại, vẫn góp phần thăng
hoa dân tộc trong bạn bè bốn biển năm châu…
Nhận xét về nếp sống giản dị của Bác, một tờ báo nước Pháp đã viết:
“Sự ăn ở giản dị đến cực độ, như một nhà ẩn sĩ, đó là một đức tính rõ
rệt nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Một tuần lễ ông nhịn ăn một bữa,
không phải là để hạ mình cho khổ sở, mà là để nêu một tấm gương dè
xẻn gạo cho đồng bào đặng làm giảm bớt nạn đói trong nước. Hết thảy
mọi người xung quanh đều bắt chước hành động đó của ông…”.
Như vậy, nếp sống giản dị của Bác không chỉ đơn thuần là tiết kiệm
mà mang ý nghĩa rất cao đẹp. Người tiết kiệm nhưng không ki bo, kiệt
xỉ, không lãng phí, phô trương.
Noi gương Người, học tập, làm theo tấm gương đạo đức của Người,
thiết nghĩ mỗi cán bộ, đảng viên cần rèn luyện, tu dưỡng mình theo Chỉ
thị 06 của Bộ Chính trị (khóa X). Điều này tưởng dễ nhưng lại rất khó.
Dễ vì nếp sống của Bác rất bình thường, đơn giản nếu quyết tâm thì ai
cũng có thể làm được. Còn khó vì nếu không có tâm trong sáng, không
có chí hướng, có lý tưởng, không có lòng yêu thương con người thực sự
thì không thể làm được.
Xã hội phát triển, chúng ta đang bước vào thời kỳ hội nhập, một VN
có thể phát triển và sánh ngang với các quốc gia trong khu vực và trên

14

thế giới hay không đều phụ thuộc rất nhiều vào cách sống, cách nghĩ
của chúng ta. Hẳn không khó để thấy các quốc gia phát triển đều nêu
cao tinh thần tiết kiệm, các cán bộ quan chức của họ có cách sống giản
dị. Còn ta, hẳn không ít câu chuyện cán bộ, đảng viên có lối sống hưởng
thụ, xa hoa, lãng phí mà báo chí nhiều lần đã đưa tin chẳng hạn. Cần
phải phê phán gay gắt, bởi nếu không có sự giản dị, chúng ta sẽ đánh
mất “hồn dân tộc”, đánh mất chính “tương lai” của chúng ta bằng sự
lãng phí, cầu kỳ, hình thức
Tôi tin, sống giản dị như Bác, học tập và làm theo tấm gương đạo đức
của Bác để thấy một Việt Nam vũng vàng phát triển ở ngày mai. Học
tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác – Đó không chỉ là trách
nhiệm của cá nhân tôi, cá nhân chúng ta, mà còn vì vận mệnh của đất
nước Việt Nam. Sống giản dị như Bác còn là để trả ơn cuộc đời, trả ơn
những máu và nước mắt của các thế hệ cha anh đã ngã xuống cho tự
do, độc lập hôm nay :
Ôi Tổ quốc ta yêu như máu thịt
Như mẹ cha ta, như vợ như chồng
Ôi Tổ quốc nếu cần ta chết
Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông
(Chế Lan Viên)
---------------------------------------------------------------------------------------------------Ngày soạn: 11/1/2014
Ngày giảng:14/1/2014
BÀI 18 CÁCH LÀM VĂN NGHỊ LUẬN
Hãy chứng minh lời dạỵ “Có công mài sắt có ngày nên kim”
Tục ngữ là túi khôn muôn đời của nhân dân. Mỗi câu tục ngữ là một bài học lớn. Một
trong những bài học ấy được đúc kết trong câu tục ngữ hàm súc : Có công mài sắt có ngày
nên kim.
Câu tục ngữ đã nêu lên một chân lí lớn bằng những hình ảnh tượng trưng đầy sức thuyết
phục. Sắt là một thứ kim loại cũng thế nhưng mài mãi cũng sẽ thành cây kim nhỏ. Đó là

một sự kiên trì, cố gắng phi thường. Từ một thỏi sắt to trở thành cái kim nhỏ phải tốn bao
công sức, mồ hôi mới có được. Mới nghĩ đến, ta đã thấy ngại ngùng. Chẳng ai hơi đau
ngồi kì công mài sắt thành kim như thế. Công việc này tưởng trừng như khó khăn không
thể làm nổi. Thế mà vẫn có người không quản gian nao, không sá công phu, vẫn gắng sức
làm cho kì được. Cho nên cây kim dù rất nhoe bé, không đáng gì nhưng nó là thành quả
của biết bao sự cố gắng, kiên trì nhẫn nại. Nghĩa đen của câu tục ngữ chỉ là việc mài sắt
thành kim, nhưng nếu suy ra nghĩa bóng thì thật là rộng. đó là một lời khuyên, một bài học
mà ông cha ta đã đúc kết từ ngàn đời truyền lại cho con cháu hôm nay và mai sau. Đó là
lời răn dạy : Có sịư kiên trì nhẫn lại và quyết tâm lớn thì việc gì cũng làm xong cho dù
việc đó rất khó khăn, tưởng như không thể hoàn thành được.
Bác Hồ đã từng dạy: ( trích câu ở đề 2)
Cũng là nói về tinh thần không ngại khó. Qua lời dạy của Bác ta càng hiểu thêm về sức
mạnh của lòng kiên trì, bền bỉ. Có quyết tâm lớn thì việc gì cũng làm được, cho dù đó là
việc đào núi và lấp biển. Trong cuộc sống của chúng ta có biết bao tấm gương tiêu biểu đã
"mài sắt" để có ngày nên kim.
Tấm gương không đâu xa đó chính là BH _ người Cha của dân tộc. Đất nước được hoà
bình tự do như ngày hôm nay chính là một phần nhờ vào lòng kiên tri bền vững trí của
Bác. Khi còn là chàng thanh nên trẻ tuổi, Bác đã từ biệt mọi người ra đi tìm đường cứu

15


nước. Ở nơi đất khách quê người Bác đã làm mọi việc để kiếm sống : làm phụ bếp trên
tàu, làm người cào tuyết giữa mùa đông giá lạnh ở chân Âu....
“Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba Lê
Một viên gạch hồng BÁc chống lại cả một mùa băng giá
Và sương mù thành Luân Đôn, người có nhớ
Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya.”
Biết bao vất vả cực nhọc, Bác chẳng sờn lòng, Bác kiên trì nhẫn lại đi đến tất cả các
nước, các dân tộc trên thế giới để tìm hiểu con đưòng giải phóng dân tộc của họ. Cuối

cùng sự kiên nhẫn của Bác đã được đền đáp xứng đáng. Người đã tìm thấy con đường cho
dân tộc thoát khỏi cảnh no lệ lầm than.
Tấm gương Bác Hồ chói sáng rực rỡ , trước hết là ở chỗ :Có công mài sắt có ngày nên
kim.
Gần gũi với chúng ta không ít nhưng tấm gương sáng đang khâm phục, như Nguyễn
Ngọc Ký. Anh bị liệt cả hai tay nhưng mong ước đến trường vẫn luôn thôi thúc anh. Thế là
anh bắt đầu tập viết bằng hai chân. Những nét chữ đầu tiên thâth là khó nhưng anh không
chịu nản lòng và bây giờ anh đã trở thành một nhà giáo ưu tú, được các em học sinh yêu
quý, kính trọng. Anh còn là một cây bút quen thuộc với chúng ta.
Trong lao động, tấm gương của nhà bác học Trương Định Của đúng là một bằng chứng
hùng hồn. Để lai tạo một giống lúa mới có năng suất cao, có khả năng chống rầy tốt, ông
phải làm việc vô cùng vất vả, khó nhọc. Hàng ngày từ tờ mờ đất, ông ra ruộng lội bì bõm
nghiên cứu, thử nghiệm đến tối mịt mới về. Qua vài vụ lúa, một giống lúa mới được ra
đời.
Chính sự kiên nhẫn bền bỉ của ông đã đem no ấm đến cho đời. Rồi Mai An Tiêm, rõ ràng
nhời chăm chỉ, kiên trì đã làm chủ cuộc sống nơi đảo hoang không một bóng người.
Trên thế giới, không ai là không biết nhà bác học người Pháp Pie Quyri và Mari Quyri. Họ
đã kì công trong bốn năm trời lọc đi lọc lại tám tấn bã quặng để tìm một phần mười gam
chất phóng xạ radium.
Không chỉ có học tập những con người nổi tiếng mà tấm gương của những người lao
động xung quanh mình cũng rất đáng tuyên dương.
Lời khuyên răn của ông cha ta luôn đúng đắn, thiết thực. Nó sẽ có ý nghĩa to lớn hơn khi
ta thực hiện tốt lời dạy đó.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------Ngày soạn: 19/1/2014
Ngày giảng:21/1/2014
BÀI 19 CÁCH LÀM VĂN NGHỊ LUẬN
Chứng minh lời dạy trong câu tục ngữ”gần mực thì đen gần đèn thì sang” là đúng
Từ xưa,trong cuộc sống lao động và chiến đấu của mình,nhân dân ta đã rút được biết bao
bài học quý giá.Đó là những kinh nghiệm trong sản xuất,chiến đấu và cách ứng xử trong xã
hội.Đó là cách nhìn nhận mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách của

mỗi người.
Câu tục ngữ : “Gần mực thì đen,gần đen thì rạng” đã nói lên kinh nghiệm đó.
Để nêu lên một bài học,một kinh nghiệm trong cuộc sống,ông cha ta thường mượn hình ảnh một
sự vật có liên quan đến con người để thể hiện ý của mình.Mực màu đen,tượng trưng cho những
cái xấu xa,những cái không tốt đẹp.Đèn là vật phát ra ánh sáng,soi tỏ mọi vật xung quanh,tượng
trưng cho những cái tốt đẹp,sáng sủa.Từ hai hình ảnh tương phản nhau “mực và đèn”,câu tục ngữ
đã đưa ra kết luận : “Gần mực thì đen,gần đèn thì rạng”.Đó là quy luật của sự vật.Dựa vào thực tế
cuộc sống của con người,ta thấy câu tục ngữ hoàn toàn đúng khi xét trong mối quan hệ giữa môi
trường xã hội với việc hình thành nhân cách mỗi người.Nhưng trong vài trường hợp đặc biệt,có

16


th gn mc m khụng en,gn ốn m khụng rng.Vỡ con ngi cú kh nng vt khi hon
cnh,ch ng mụi trng xung quanh.
Trong thc t,hai mt kh nng ny khụng loi tr nhau m chỳng b sung cho nhau,giỳp chỳng
ta hiu mt cỏch y v mi quan h gia mụi trng xó hi vi vic hỡnh thnh nhõn cỏch.
Trong kho tng vn hc dõn gian,nhõn dõn ta cú cõu tng t :
bu thỡ trũn, ng thỡ di
V :Thúi thng gn mc thỡ en
Anh em bn hu phi nờn chn ngi.
Nhng cõu ca dao,tc ng ú ó khng nh nh hng quyt nh ca mụi trng xó hi i vi
vic hỡnh thnh nhõn cỏch.Trong thc t cuc sng,nh trng lm cụng tỏc giỏo dc tt vỡ nh
trng ó chỳ ý n quang cnh s phm v xõy dng mụi trng xó hi tt. gia ỡnh cng
vy,cha m l nhng tm gng sỏng,anh ch em hũa thun,thỡ gia ỡnh s cú nhng ngi con
ngoan. lp hc cng th,lp no bit quan tõm xõy dng tp th tt,quan h gia thy v trũ,bn
bố ỳng n,thõn ỏi on kt,thỡ lp ú cú nhiu hc sinh gii,o c tt.Gn gi hn,trong
quan h bn bố,nu ta chi vi mt ngi bn tt,chm ngoan,hc gii,thỡ chỳng ta s hc tp
c nhng c tớnh tt y v s tr thnh ngi tt.Ngc li,trong mt gia ỡnh,nu cha m
khụng quan tõm n con cỏi,anh em khụng nhng nhn nhau,thỡ con cỏi trong gia ỡnh cng d

li bing,n chi,ua ũi.
nhng mụi trng xó hi phc tp cng d sinh ra nhng hnh vi phm phỏp.
Trong thc t,khú m to ra mt mụi trng hon ton lnh mnh v tt p.Trong xó hi c
cng nh trong xó hi chỳng ta ngy nay,nhng yu t lnh mnh v cha lnh mnh,tt p v
xu xa thng xen k vo nhau cựng tn ti v phỏt trin.Cú lỳc,cú ni,cỏi cha lnh mnh,cỏi
cha tt p li ln ỏt cỏi p,cỏi lnh mnh.ú l lỳc mụi trng xó hi khụng thun li cho vic
hỡnh thnh nhõn cỏch.Nhng chớnh trong mụi trng khụng thun li y,vn cú nhng con ngi
cú phm cht cao p,cú tỡnh cm o c tt p,cú nhng hnh ng cao c.Chớnh trong mụi
trng khụng thun li ú vn n r nhng bụng sen thm ngỏt t chn bựn en hụi tanh.ú l
nhng con ngi bit vt lờn trờn mi cỏm d thp hốn,lm c nhng vic cú ớch cho t
nc v cho chớnh bn thõn mỡnh.
Ngy nay,trờn t nc ta cũn nhiu hin tng tiờu cc,mc dự ch ta v c bn l tt p.Do
ú,bt c lỳc no,vn cú nhng trng hp gn mc m khụng en,gn ốn m vn ti tm.
Sng trong mụi trng tt p,nhng chỳng ta vn phi tip xỳc vi nhng hin tng khụng
lnh mnh,nhng hin tng tiờu cc trong xó hi.
Cõu tc ng l mt li khuyờn bo sõu sc,ó mang n cho chỳng ta mt bi hc b ớch,cú cỏch
nhỡn ỳng n v mi quan h gia mụi trng xó hi vi vic hỡnh thnh nhõn cỏch ca bn
thõn.Cõu tc ng giỳp chỳng ta xỏc lp mt th ng vng chc trc nhng tỏc ng tiờu cc
ngoi xó hi v nu b ri vo mt hon cnh khụng thun li,y ry nhng tiờu cc thỡ chỳng ta
nờn cú quyt tõm vt qua.Nú giỳp chỳng ta cú tinh thn cnh giỏc trc nhng tỏc ng tiờu cc
ca mụi trng xung quanh luụn luụn gn mc mó vn khụng en v chỳng ta nờn cú ý chớ
quyt tõm tr thnh mt ngn ốn luụn luụn ta sỏng.

II. DN í V BI LM THAM KHO TH LOI VN GII THCH
Giải thích câu tục ngữ: Tốt gỗ hơn tốt nớc sơn.
DN í 1
I. Mở bài.

17

thức.

- Những phơng diện làm nên giá trị con ngời: phẩm chất, hình

- Đề cao giá trị phẩm chất, tục ngữ đã có câu: Tốt gỗ ....
II. Thân bài:
* Em hiểu vấn đề trong câu tục ngữ ntn?
- Gỗ: chất liệu làm nên đồ vật; phẩm chất của con ngời.
- Nớc sơn: lớp phủ làm bề mặt đồ vật thêm đẹp; hình thức, vẻ
bên ngoài của con ngời.
-> Nớc sơn đẹp nhng gỗ khụng tốt thì đồ vật vẫn nhanh hỏng; Con ngời cũng cần cái nết, phẩm chất chứ ko phải chỉ cần cái đẹp bên ngoài.
* Vì sao nhân dân lại nói nh vậy?
- Hình thức sẽ phai tàn, nhng phẩm chất, nhân cách còn mãi,
thậm chí còn ngày càng đợc khẳng định theo thời gian.
- Nội dung bao giờ cũng giá trị hơn hình thức. Ngời có phẩm chất
tốt luôn đợc mọi ngời yêu mến, kính trọng.
* Cần hành động ntn?
- Chăm chỉ học tập, tu dỡng đạo đức.
- Tham gia hoạt động thể thao để rèn luyện thể chất, giúp đỡ gia
đình.
* Liên hệ: Cái nết đánh chết cái đẹp.
III. Kết bài:
- Câu tục ngữ vẫn còn nguyên giá trị trong đời sống hiện tại.
- Cần hài hoà 2 mặt nội dung, hình thức.

DN í 2
Tìm hiểu đề
1. Thể loại: Bình luận một vấn đề hoàn toàn đúng.
2. Nội dung: Một sự đánh giá, một sự lựa chọn cho rằng nội dung

quan trọng hơn hình thức. Hình thức biểu hiện nội dung và góp phần
nâng cao giá trị của nội dung.
3.T liệu: Thực tế đời sống.
I. Mở bài:
Trong cuộc sống chúng ta nên theo nguyên tắc nào để đánh giá
một vật thể, một con ngời ?
Vấn đề này, ông cha ta đã đúc kết đợc kinh nghiệm quý báu qua
câu tục ngữ: Tốt gỗ hơn tốt nớc sơn.
II. Thân bài:

18


1. Giải thích ý nghĩa của câu tục ngữ:
Nghĩa đen: Gỗ là chất liệu bên trong.
Nớc sơn là chất liệu quét thêm lên đồ vật để làm cho đồ vâth ấy
thêm đẹp, thêm bền. Đó là cái vỏ bên ngoài.
Đánh giá một vật thể bằng gỗ chúng ta cần chú ý đến chất gỗ của
vật thể đó. Chất gỗ là quan trọng nhất quyết định giá trị của vật thể
chứ không phải là lớp sơn màu mè rực rỡ phết bên ngoài nó.
Nghĩa bóng: Nên coi trọng cái thực chất bên trong đừng bị lóa mắt
bởi vẻ hào nhoáng bên ngoài.
Nên sống bằng thực chất của mình đừng sống bằng vẻ giả tạo
hình thức bên ngoài.
2. Khẳng định câu tục ngữ là hoàn toàn đúng.
Câu tục ngữ là môt đúc kết đúng đắn sâu sắc từ những kinh
nghiệm trong thực tế đời sống. Gỗ là chất liệu làm nên vật thể: gỗ tốt
tì vật thể sẽ bền, dùng đợc lâu dài. Gỗ tạp, gỗ xấu thì vật thể chóng
h, thời gian sử dụng sẽ ngắn đi. Nớc sơn dẫu đẹp thì cũng chỉ là lớp
vỏ phủ ngoài nằm trang trí, làm đẹp thêm chứ không thể nào cứu vãn

đợc vật thể nếu vật thể ấy bị h hỏng do chất liệu bỗ bên trong quá
xấu.
Khi xem xét một con ngời cũng vậy, chúng ta cần xem xét nội dung
(phẩm chất đạo đức và năng lực) là chính còn hình thức bên ngoài
(cử chỉ, ngôn ngữ, đầu tóc, trang phục...) là thứ yếu.
Tuy nhiên, trong khi đánh giá vật thể và con ngời, chúng ta không
đợc bỏ qua hoặc quá xem nhẹ hình thức.
3. Bàn bạc, mở rộng.
Câu tục ngữ thể hiện một quan niệm sống đẹp: chú ý rèn luyện,
tu dỡng đạo đức, trí tuệ và tài năng, những yếu tố thực chất của con
ngời.
Ngoài ra, câu tục ngữ cũng cho ta một quan niện đúng đắn: cái
đẹp lí tởng và sự kết hợp hài hòa giữa nội dung tốt và hình thức
đẹp.
III. Kết bài:
Khẳng định giá trị của câu tục ngữ và nêu khái quát tác dụng của
nó cho thấy nội dung và hình thức có mối quan hệ khăng khít, trong
đó nội dung quyết định hình thức và hình thức biểu hiện nội dung
có tác dụng góp phần nâng cao nội dung. Từ đó rút ra bài học đánh
giá xem xét con ngời: đạo đức tài năng là quyết định.
_Bài làm_
Trong cuộc sống hằng ngày, để đánh giá một đồ vật, một con ngời
đạt đợc mức độ chính xác, chúng ta nên dựa trên nguyên tắc hay cách
thức nào? Đây cũng là vấn đề xa nay nhiều ngời quan tâm. Cha ông
cũng từng có ý kiến hớng dẫn việc ấy trong câu tục ngữ:
Tốt gỗ hơn tốt nớc sơn
Ta nên hiểu câu này nh thế nào và đánh giá nó ra sao? Phải chăng
đây chính là kinh nghiệm quý báu mà ông cha của chúng ta từ nghìn
xa đã để lại cho con cháu suy ngẫm và học hỏi.

19


Câu tục ngữ dùng hai sự vật gỗ và nớc sơn để làm một phép
so sánh. Gỗ là chất liệu để làm nên đồ dùng nh tủ, bàn, ghế... còn
nớc sơn là vật liệu để quét lên thêm lớp bên ngoài cho các đồ dùng ấy
thêm đẹp và thêm bền. Nhiều ngời chỉ chú ý đến lớp sơn bóng
nhoáng bề ngoài mà đã mua phải một đồ dùng bằng gỗ xấu hoặc gỗ
mọt. Ông cha ta với kinh nghiệm sống của mình đã kết luận : Tốt gỗ
hơn tốt nớc sơn là nh vây.
Đó là hiểu theo nghĩa đen. Còn nghĩa bóng câu tục ngữ này thì
rộng lớn hơn nhiều. Câu này bao hàm một lời khuyên về cách nhìn
nhận, đánh giá một sự vật, một con ngời, đừng nên để cái vỏ hình
thức hào nhoáng bên ngoài mê hoặc mà phải coi trọng cái thực chất bên
trong. Ngoài ra, câu này còn bao hàm một lời khuyên về cách sống: hãy
sống chân thật bằng thực chất của mình, chân thành trong cách đối
nhân xử thế, đừng ba hoa, khoác lác, lòe đời bằng cái vỏ hình thức
giả tạo, đừng khéo đem cái vỏ bề ngoài để che đậy cái sơ sài bên
trong.
Nh mọi câu tục ngữ khác, câu tục ngữ này cũng là sự đúc rút kinh
nghiệm của cha ông chúng ta trải qua biết bao thế hệ con ngời, với bao
thành bại, nên h, vấp váp mới đúc rút thành chân lí: Tốt gỗ hơn tốt nớc
sơn. Khi nhìn nhận đánh giá một sự vật, ta phải thấy rằng giữa hình
thức bên ngoài và nội dung bên trong nói cách khác là thực chất, không
phải lúc nào cũng thống nhất mà thông thờng thì những sự vật có
thực chất kém cỏi lại một hình thức lôi cuốn hấp dẫn. Một vật dụng nh
chiếc tủ, chiếc bàn bằng gỗ tạp lại đợc sơn phết, tô điểm với nớc sơn
bóng nhoáng màu mè. Một kẻ vô tài thờng làm ra vẻ lịch duyệt, hiểu
biết. Một kẻ miệng nam mô bụng một bồ dao găm. Đó là một sự việc
rất phổ biến. Do đó, trong tiếp xúc hằng ngày với mọi sự vật, vào vẻ

đẹp tâm hồn của con ngời chứ đừng bóng sắc hấp dẫn bên ngoài mà
quên đi cái mục rỗng, thối nát, xấu xa và vô vị bên trong. Bởi vì nghĩ
cho kĩ, suy cho cùng, nếu chân giá trị của vật dụng là chất gỗ thì
chân giá trị của con ngời chính là đạo đức tài năng và trí tuệ.
Nhng trong thực tế cuộc sống, cũng không thể chỉ xem trọng nội
dung mà lãng quên đi mặt hình thức. Một vật dụng, một món hàng đã
có chất lợng tốt, gỗ tốt quý lại có bao bì, hay nớc sơn xinh xắn tô
điểm, trang trí đẹp đẽ thì giá trị vật dụng ấy, món hàng ấy càng đợc nâng thêm. Hình thức bên goài nh thế đã góp phần làm tăng thêm
cho giá trị bên trong. Một cái tủ, một chiếc bàn làm bằng gỗ đỏ hay
bằng lăng mà lại còn đợc sơn sơn bóng nhoáng hẳn sẽ làm vừa ý vừa
lòng ngời mua. Một con ngời cũng vậy, có học vấn, đạo đức lại nói năng
lịch sự, thanh nhã, ăn mặc gọn gàng, sạch đẹp dễ làm ta thêm quý
trọng hơn hẳn ngời tuy cũng có tài năng, đạo đức nhng ăn nói thô lỗ,
cục cằn, áo quần xộc xệch. Đúng là cái đẹp lí tởng là phải hài hòa giữa
nội dung và hình thức.
Vậy để đánh giá và nhận xét một vật dụng, một con ngời chúng ta
phải dựa trên cơ sở cả nội dung và hình thức. Hai mặt này kết hợp và
bổ sung nhau làm nên giá trị của vật dụng ấy, con ngời ấy tuy là nội
dung giữ vai trò quyết định. Khi đánh giá ta cần coi trọng chất lợng
của sự vật cũng nh đạo đức, tài năng trí tuệ của con ngời.

20


Tóm lại, Tốt gỗ hơn tốt nớc sơn không những chỉ giúp ta một phơng châm đúng đắn trong việc nhìn nhận, đánh giá chọn lọc ở đời
mà còn giúp ta một phơng châm trong cách đối nhân xử thế. Không
nên dựa dẫm vào cái hình thức bên ngoài vay mợn, không phải của
mình để vênh vang tự phụ với mọi ngời rồi không chịu rèn luyện, tu dỡng. Cũng đừng nên quá chú trọng hình thức bên ngoài, trang điểm
mặt mày, chng diện quần áo mà quên đi cái trân giá trị của con ngời
là đạo đức, trí tuệ và tài năng. Bài học mà câu tục ngữ này dạy ta

thật là đúng và sâu sắc.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Khiờm tn - mt nhõn t ca thnh cụng
Khi trũ truyn vi ngi khiờm tn, bn luụn cm thy thoi mỏi, d chu v rt thỳ v.
Ngi khiờm tn khụng bao gi thi phng hoc ỏnh giỏ cao v mỡnh, trong suy ngh ln
hnh ng. Cng mun to n tng, khoe khoang lụi kộo s chỳ ý ca ngi khỏc,
chỳng ta ch cng nhn li mt kt qu trỏi ngc. Vỡ tht ra, chớnh s khiờm nhng ỏng
quý ca bn mi to c n tng tt p hn l thúi kiờu cng, hm hnh, thớch t ra
hn ngi.
Mt ngi con gỏi i ngang qua li mựi hng nh nhng nhng quyn r v sang
trng. Mi ngi xung quanh d nhn ra, cụ gỏi y bit cỏch chn nc hoa v ú l mt
loi nc hoa t tin. Nhng cng cú nhng bn gỏi mun chng t mỡnh giu cú v snh
iu, c tỡm cỏch bng li núi v iu b cho mi ngi bit, loi nc hoa cụ ang dựng
l hng hiu, t mua t nc ngoi vi giỏ rt cao.
Cựng dựng mt loi nc hoa cao cp nhng tớnh cỏch hai cụ gỏi hon ton khỏc nhau.
Mt ngi kớn ỏo, khiờm tn cũn ngi kia khoe khoang v cú phn l bch. Mt cụ gỏi
may mn cú c nhan sc xinh p hp dn hoc thụng minh ti gii, thỡ hóy mi
ngi nhn thy ch ng t mỡnh núi ra, bi vỡ hu x t nhiờn hng nh ngi xa
tng núi. Cho nờn, ó khụng ớt ngi nhn xột: Ngi con gỏi p nht chớnh l ngi
khụng bit mỡnh p.
Nguyờn, mt chng trai tr, trớ thc v lch lóm ó cm thy ht hng, tht vng v bn gỏi
vỡ nhng li núi ca nng. S l trong bui hp mt bn bố cui nm, mi ngi t chc
mt bui tic thõn mt v Nguyờn ó dn Mai ra mt bn bố. Mai bit cỏch n mc, trang
im nờn ngy hụm y trong tht ni bt. Khụng ch phỏi nam m ngay c nhng bn n
cng thm ngng m.
Nguyờn khụng khi hónh din khi cỏc cu bn t ra ganh t vi cụ bn gỏi xinh p ca
mỡnh. Th nhng, nim vui y khụng c bao lõu vỡ cui bui tic, Mai hn h núi vi
Nguyờn :Anh sng nhộ ! Hụm nay õu ai p hn em, my ụng bn ca anh c nhỡn em
hoi. iu ú hon ton ỳng s tht, nhng Nguyờn thy mt mỏt mt th gỡ ú. Nu
Mai khụng núi ra cõu y cú l cụ s p hn nhiu trong mt Nguyờn.
Lũng khiờm tn d a mi ngi n gn nhau, lm lan ta mi thõn thin gia mụi

trng lm vic cng nh trong quan h bng hu, tỡnh yờu. Tớnh khiờm tn khụng th
ng hnh cựng tớnh t cao t i, lỳc no cng xem mỡnh l cỏi rn ca v tr. Hóy
luụn xem trng vic t rốn luyn v khụng ngi hc hi t mi ngi xung quanh. gõy
thin cm vi mi ngi, bớ quyt chớnh l lũng khiờm tn.

21


Trong một buổi hội thảo khoa học, mọi người rất có thiện cảm với một nữ khoa học trẻ,
xinh đẹp. Thế nhưng khi phát biểu, trong phần tự giới thiệu về mình cô nói rất nhiều về
những thành tích, bằng cấp mình có được khiến ai cũng tiếc rằng một phụ nữ trẻ đẹp, trí
thức mà lại kém duyên. Ngày nay, các bạn gái cần tự tin nhưng không có nghĩa là thiếu
khiêm tốn, vô tư khoe khoang về mình. Thành ngữ có câu :”Một lần khiêm tốn bằng bốn
lần tự kiêu”, càng ít nói về bản thân mọi người sẽ dành nhiều cảm tình với bạn hơn, vì
thông thường người ta hay tìm điều ngược lại những gì bạn nói về mình.
Người kiêu ngạo luôn ghi nhớ những lời khen của người khác về mình, trong khi người
khiêm tốn thì nhớ đến những điều tốt lành, mà họ may mắn nhận được từ cuộc sống.
Khiêm tốn còn là một thuộc tính tích cực của lòng tự trọng. Người tự trọng đánh giá đúng
bản thân cũng như công việc của mình, biết tự chủ, tôn trọng người khác. Thế nên, những
tính chất tốt đẹp do lòng khiêm tốn đem lại sẽ là hành trang cần thiết cùng bạn đi đến
thành công.
Theo - Thế giới Phụ nữ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Đề: Hãy giải thích nội dung lời khuyên của Lê - nin : “Học, học nữa, học mãi ”.
* Dàn ý:
I/Mở bài:
1. Cách 1: - Dẫn vào đề: Phong trào học tập hiện nay.
- Giới thiệu câu nói của Lênin:"Học, học nữa, học mãi"
2. Cách 2: - Dẫn vào đề: Giới thiệu về Lênin
- Giới thiệu câu nói của Lênin
II/Thân bài:

A. Giải thích ý nghĩa lời khuyên:"Học, học nữa, học mãi"
1. - Học (nghĩa đen) là hoạt động thu nhận kiến thức và tái hiện kiến thức của học sinh
dưới sự hứơng dẫn và truyền đạt của giáo viên trong nhà trường...
- Học (nghĩa bóng) là người múôn theo kịp đà phát triển của xã hội thì phải học tập, học
không ngừng nghỉ, học tập súôt đời, không chỉ học trong trường học mà cần học mọi lúc,
mọi nơi...
2. Học nữa: học thêm, nâng cao, bổ sung thêm vào những điều đã học được
3. Học mãi: học không ngừng, học súôt đời
B. Tại sao ta cần phải "Học, học nữa, học mãi"
1. Kiến thức nhân loại phát triển từng ngày, khoa học kĩ thuật ngày càng cao, nếu không
học sẽ bị lạc hậu, không phù hợp với sự phát triển của xã hội.
2. Học tập để nâng cao trình độ hiểu biết, nâng cao chuyên môn để làm việc có hiệu quả
hơn...
C. Ta phải học tập như thế nào để đạt kết quả?
1. Phải xác định đựơc mục đích học tập, nội dung học tập và phương pháp học tập...
2. "Học, học nữa, học mãi" là mục đích của tất cả mọi người, đặc biệt là đối với thanh
niên, học sinh...
3. Ta phải học tập trong sách vở, nhà trường, trong thực tế cuộc sống...
III/Kết bài:
- Khẳng định sự sâu sắc và đúng đắn của câu nói:"Học, học nữa, học mãi"
- Rút ra bài học cho bản thân.
* Bài làm mẫu

22


Trong cuộc sống này, tất cả mọi thứ đều phải thông qua sự ham mê, tìm hiểu, nhận
thức thì nó mới trở thành một định lí, một khái niệm hay nói một cách khác là kiến thức.
Từ xưa đến nay, con người qua lao động sản xuất đã tiếp nhận được bao nhiêu điều thú vị
trên thế giới. Đó cũng là một cách tích luỹ kiến thức. Chẳng những vậy, những kiến thức

được lưu truyền từ đời này sang đời khác bằng rất nhiều hình thức như truyền miệng hay
sách vở v.v... Vai trò của việc học tập đã được khẳng định từ xa xưa. Chính vì vậy, Lê-nin,
một vị lãnh tụ vĩ đại đã có một câu nói rất nổi tiếng. Đó chính là :”Học, học nữa, học
mãi”.
Câu nói trên chính là một lời khuyên, một định hướng đúng đắn trong cuộc
sống. Có học mới có được kiến thức, có được kiến thức mới có thể có hành trang để bước
vào đời. Cái “học” ở đây không đơn thuần là tiếp nhận kiến thức khoa học mà nó còn là
tiếp nhận kiến thức đạo đức, lí lẽ, biết phân biệt tốt xấu. Nó còn thể hiện cần học ở mọi
lúc, mọi nơi, mọi phương diện, từ thầy cô đến bạn bè, từ người lớn tới trẻ nhỏ, bất kì ai
cũng đều có những ưu điểm. Chúng ta hãy biết tiếp nhận nó hoàn thiện nó để trở thành ưu
điểm của riêng ta. Trong cuộc sống, đạo đức giúp ta có thể giao tiếp chan hoà với mọi
người, biết sử dụng ngôn từ nhuần nhuyễn, thành thạo, đầy sức gợi cảm để chiếm được
tình cảm mọi người xung quanh. Để đạt được điều đó chúng ta cũng cần sự hỗ trợ về kiến
thức khoa học, xã hội. Kiến thức này giúp chúng ta có thể vận dụng trong cuộc sống, từ
chữa bệnh đến tính toán, từ xây dựng đến làm mộc. Mỗi loại kiến thức đều giúp ta mở
rộng hiểu biết về một lĩnh vực riêng. Như kiến thức toán học giúp chúng ta tính toán dễ
dàng, kiến thức văn học giúp ta có thể bay bổng, lãng mạn trong những vần thơ câu văn
hay uyển chuyển trong cách dùng từ, kiến thức địa lí giúp chúng ta biết thêm về những
miền đất mới, con người mới. Còn rất nhiều lĩnh vực khác nữa với nhiều điều thú vị, hấp
dẫn. Dường như hai loại kiến thức này đều bổ trợ tương xứng cho nhau. Chính vì vậy
chúng ta cần tiếp nhận kiến thức trong mọi lúc. Trong mỗi một câu chuyện hay mỗi một
lời nói đều ẩn chứa một phần của kiến thức, chúng ta chỉ cần biết hợp những điều mà mắt
thấy tai nghe, sự hiểu biết của chúng ta lại thì sẽ có được một khái niệm, một chân lí, một
định lí nào đó rồi hãy khắc ghi lại, sẽ có lúc chúng ta cần vận dụng đến. Chính những vốn
kiến thức từ bé, tu luyện bồi dưỡng dần cùng thời gian, nó sẽ kết lại thành một khối kiến
thức giúp ích cho ta về hiện tại và cả về sau, nó giúp chúng có thể thành đạt trong cuộc
sống. Một người nổi tiếng có câu rằng: “Kẻ dốt nát không có nghĩa là kẻ kém trí thông
minh mà là kẻ không biết học hỏi, tìm tòi, khám phá, và sẽ mãi là kẻ không có tự do vì
trước mặt anh ta mãi luôn là một thế giới xa lạ”.Chính vì vậy, chúng ta cần phải hiểu rõ
được thế nào là học, học nữa, và học mãi. Đó là những dẫn chứng khá rõ nét phần nào đã

thấy được ích lợi, mục đích, giá trị của việc học. Trong thời đại khoa học bây giờ thì nhu
cầu về học tập là rất cấp thiết. Và để theo kịp xã hội và cách thích nghi với đời sống văn
minh thì lại càng cấp thiết hơn. Cứ mỗi giờ trôi qua, mỗi ngày trôi qua thì lượng kiến thức
lại càng nhiều, do đó chúng ta cần phải luôn luôn học. Đó chính là ý nghĩa của ý thứ hai
“học nữa”. Còn “học mãi”. Thế giới kiến thức là rất rộng lớn, để tiếp thu, tìm hiểu được
hết mọi kiến thức thì chắc hẳn là không thể, thậm chí cả đời người cũng không xong.
“Mãi” ở đây là mãi mãi, là liên tục, không dứt. Câu nói trên của Lê-nin-sử dụng cả biện
pháp tăng cấp để thể hiện được giá trị việc học tập. Hơn thế nữa, con người đang sống
trong kỉ nguyên mới, bên cạnh những quyền lợi khác thì “học tập” cũng là một quyền lợi,
đồng thời cũng là nghĩa vụ của mỗi người dân, là mục tiêu, yêu cầu mà bất cứ chính quyền
nào cũng đặt ra đầu tiên và quan tâm hàng đầu. Và nhiệm vụ của chúng ta là học tập để
phục vụ đất nước, vì tương lai của mình gắn liền với tương lai toàn dân tộc nói chung. Một
người bác sĩ muốn chữa bệnh cũng phải học tập, kể cả kinh nghiệm lẫn kiến thức. Một
người nông dân muốn cày cấy cũng phải học hỏi cách thức từ những người đi trước, có thể

23


là không qua sách vở. Nói cho cùng thì trình độ văn hoá của mỗi con người là rất quan
trọng trong cuộc sống và học tập – một lí tưởng cao đẹp lại là nền tảng cho mục tiêu quan
trọng ấy. Cuộc sống sẽ luôn thay đổi theo những chiều hướng tốt đẹp hơn, hoàn thiện hơn
nếu mỗi con người biết học tập một cách đúng đắn. Như Bác Hồ, một con người gắn liền
với nền độc lập nước ta và cũng là con người gần gũi với chúng ta nhất cũng khẳng định
rằng học tập là nền tảng cho một đất nước hùng mạnh. Tuy vậy, hiện nay vẫn có một số
người vẫn chưa thấm thía được ích lợi từ học tập, họ vẫn cho rằng học chỉ là phương tiện
của nhiều mục đích khác nhau. Có người cho là vì tiền, có người lại cho là vì chức quyền.
Nhưng không, mục đích của việc học tập là đổi mới con người, xã hội bởi kiến thức,
khoác lên cho dân tộc, thế giới một bộ áo văn minh, hiện đại mà
mỗi chúng ta chính là người được hưởng thành quả ấy.
Thấm hiểu những ý nghĩa sâu sắc trong câu nói nổi tiếng của Lê-nin ấy cũng chính là đã

nhận ra được chân lí của học tập. Chúng ta cần biết học hỏi cho đúng, cho phải, biết chọn
lựa mà học, hãy biết chắt lọc những gì tinh hoa nhất mà cảm nhận để những tiêu cực sẽ bị
thay thế, tinh cầu này sẽ sống trong văn minh, và mỗi chúng ta sẽ là con người lịch sự, là
con người có ích cho xã hội hay chính là tâm điểm sáng suốt trong mọi thời đại.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------Giải thích câu tục ngữ: "Không thầy đố mày làm nên"
Đề bài: Ông cha ta có câu: “Không thầy đố mày làm nên”. Bằng
hiểu biết của mình, em hãy làm sáng tỏ câu tục ngữ đó.
Bài làm
Trong xã hội, người thầy mang một vai trò rất quan trọng trong việc tu
dưỡng, rèn luyện, hình thành, phát triển, hoàn thiện nhân cách của lứa
tuổi học sinh. Điều đó cũng được ông cha ta quan niệm, khẳng định từ
hàng nghìn đời nay. Chính vì vậy trong kho tàng tục ngữ, ca dao dân ca
Việt Nam có câu: “Không thầy đố mày làm nên” để bộc lộ rõ nét điều
đó.
Câu tục ngữ trên mang hình thức thách đố nhưng bản chất lại là câu
khẳng định, nó còn mang cấu trúc kiểu phủ định, thuộc loại câu hỏi tu
từ. Hai từ: “thầy” – “mày”, từ “mày” không có ý nghĩa hạ thấp giá trị
học sinh mà để đi liền với chữ “thầy” cho vần và dễ nhớ. Câu tục ngữ
này nêu lên vai trò quan trọng của người thầy đối với nền giáo dục và
học sinh, đồng thời cũng nhắc nhở chúng ta phải biết ơn, kính trọng
thầy cô giáo. Không chỉ vậy, câu tục ngữ này còn mang giá trị truyền
thống tôn sư trọng đạo của dân tộc Việt Nam từ rất lâu đời.
Thầy không chỉ là người dạy dỗ chúng ta về kiến thức mà còn là người
dạy ta đạo đức, phẩm chất, giá trị mỗi con người. Học chữ, học làm
việc, tất cả mọi cái học đều phải có thầy. Có thể nói thầy như thế hệ đi
trước, trải qua biết bao kinh nghiệm trong cuộc sống, nay truyền thụ lại
kiến thức cho học sinh, mở đường chỉ lối, giúp ta có con đường đúng
đắn nhất để đi. Công lao đó không gì sánh nổi. Những ngày đầu tiên
bước vào lớp, thầy đã dìu dắt, dạy dỗ, chỉ bảo. Thầy dạy học đếm, học
viết, học đánh vần. Lên lớp cao, thầy dạy cho chúng ta những điều sâu

sắc. Suốt quá trình học tập thì thầy là người luôn sát cánh bên ta, trợ
giúp, nâng đỡ , chắp cánh cho ta bay vào tương lai. Không một người
học sinh nào có thể thành đạt vào đời mà không có sự kèm cặp của
thầy. Tất nhiên là nếu thầy dạy cho chúng ta mà chúng ta không biết

24


tiếp nhận, không biết vận dụng thì công sức của thầy cũng chỉ là không.
Chính vì vậy chúng ta cần phải biết rằng tâm huyết của thầy dành cho
chúng ta là hết mình nên chúng ta cũng phải nỗ lực, cố gắng, chịu khó
để không phụ lòng những công ơn đó. Công lao của thầy đối với sự
nghiệp sau này của học sinh là vô cùng lớn, nó chính là mầm mống của
sự thành đạt. Khi một người thầy hết lòng vì học sinh thì đó chính là
niềm đam mê yêu nghề của thầy và cũng là tư tưởng lớn trong nền giáo
dục.
Chúng ta có được ngày hôm nay cũng chính là do sự dìu dắt của thầy.
Thầy đã truyền thụ kiến thức, rèn giũa những phẩm chất cao quý tốt
đẹp trong mỗi con người chúng ta để chúng ta trở thành những viên kim
cương sắc bén, đã được gọt giũa, luôn toả sáng trong đường đời, và
cũng chính điều đó nhắc nhở chúng ta hãy biết kính trọng người thầy ở
mọi lúc mọi nơi, hình ảnh của người thầy phải đi vào sự tôn kính trong
mỗi chúng ta. Hãy biết vận dụng vốn kiến thức của thầy đã truyền thụ
kết hợp với khả năng vốn có của bản thân để tạo nên một sự thành đạt
rực rỡ trong cuộc đời của mình. Đó chính là những gì thầy mong muốn,
gửi gắm niềm tin ở ta. Và nó cũng thể hiện lòng tôn kính một cách sắc
nét nhất đối với thầy. Câu tục ngữ này mang giá trị trường tồn cùng thời
gian và trong bất kì hoàn cảnh nào thì nghĩa của nó cũng luôn được
chấp nhận, khẳng định. Không chỉ vậy, câu tục ngữ còn mang hình thức
giản dị, âm điệu vui nhộn, nhưng ẩn chứa trong đó là biết bao nỗi niềm,

tâm sự của ông cha ta.
Nói tóm lại câu tục ngữ này muốn nói với chúng ta một điều sâu sắc
nhất. Đó chính là hãy hiểu được vai trò giá trị của người thầy, hãy biết
suy nghĩ một cách toàn diện nhất để có những thái độ bộc lộ sự kính
trọng đối với thầy, không chỉ là lời nói, mà còn bằng hành động. Hãy thể
hiện rằng, chúng ta là những con người văn minh, biết đạo lí làm người
và xứng đáng là người con đất Việt.
Giải thích câu tục ngữ "Người ta là hoa đất"
Đề bài: Dân gian ta có câu “Người ta là hoa đất”. Bằng hiểu biết
của mình, em hãy làm sáng tỏ câu tục ngữ trên.
Bài làm
“Giá trị của con người”. Khái niệm đó đã được người xưa hiểu từ rất lâu
đời. Những nhà trí thức thời xưa thì đã có óc nhận xét, phân tích sâu sắc
và thể hiện dưới những lời ca, truyền từ đời này sang đời khác.
Trong kho tàng văn học Việt Nam, để thể hiện giá trị của con người thì
có vô số tục ngữ, ca dao. Nhưng có một câu tục ngữ thể hiện điều đó lại
mang một hình thức ẩn dụ, rất sâu sắc khiến người đọc phải tò mò mà
ngẫm nghĩ, nhẹ nhàng mà thấm thía các ý sâu xa. Đó chính là câu tục
ngữ “Người ta là hoa đất”.
Câu tục ngữ có 5 chữ nhưng mang nhiều điều hàm ẩn, hình ảnh hoa là
một thứ đẹp đẽ, thuần tuý, là kết tinh tạo hoá ban tặng mang một
hương thơm nồng nàn, một vẻ đẹp kiều diễm. Vậy thì hoa đất là gì? Hoa
đất chính là mạch sống của đất trời, cũng có thể nói hoa đất chính là
con người. Tại sao vậy? Con người là một sinh vật hoàn hảo của vũ trụ.
Con người có hình thể, bản năng và trí tuệ - đó chính là thứ vũ khí mạnh

25