SKKN: Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả người

SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

PHẦN 1. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI:
La môt giao viên tr
̀ ̣
́
ực tiêp giang day trên l
́
̉
̣
ớp, tôi nhân thây răng cac em rât
̣
́ ̀
́
́ 
ngai hoc phân môn Tâp lam văn, nhât la khi lam bai văn viêt. Vì ky năng lam bai
̣
̣
̣
̀
́ ̀
̀
̀
́
̃
̀
̀ 
cua cac em con han chê, chât l
̉
́

̀ ̣
́
́ ượng bai lam ch
̀ ̀
ưa cao. Nhiêu em con ch
̀
̀ ưa hiêu
̉  
quan sat la gi? Măt khac do vôn t
́ ̀ ̀
̣
́
́ ừ cua cac em ch
̉
́
ưa phong phu nên cac em dung t
́
́
̀ ư ̀
chưa chinh xac, lung cung, lôn xôn,… Hâu hêt cac em ch
́
́ ̉
̉
̣
̣
̀ ́ ́
ưa biêt cach s
́ ́ ử  dung cac
̣
́ 

biên phap nghê thuât nh
̣
́
̣
̣
ư  nhân hoa, so sanh, điêp t
́
́
̣ ư, điêp ng
̀ ̣
ữ, từ lay,… nên bai
́
̀ 
văn cua cac em tuy đu y nh
̉
́
̉ ́ ưng rât khô khan.
́
Năm học 2017 – 2018, tôi chủ nhiệm lớp 5/5 với 30 học sinh, lớp có vài em  
tiếp thu chậm về văn miêu tả. Khi dạy đến dạng bài văn miêu tả tôi cho các em 
làm bài viết để nắm bắt tình hình viết bài văn miêu tả của học sinh lớp mình. 
Đê bai
̀ ̀: Ta môt ng
̉
̣
ười bạn ma em yêu thich. Kêt qua lam bai cua cac em thu
̀
́
́
̉ ̀

̀ ̉
́
 
được như sau:
Tông sô hoc sinh
̉
́ ̣

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

30 hoc sinh
̣
0 em
20 em =  66,6%
10 em = 33,3 %
Các em học sinh hoàn thành thì bài viết đủ  ba phần, các phần có đủ  ý 
nhưng nên bài văn ngắn chỉ từ  15 đến 20 câu. Còn học sinh chưa hoàn thành thì 
bài văn của các em ít ý, khô khan,... Có em làm lạc đề bài.
Qua kết quả trên, tôi nhận thấy là do những nguyên nhân:
Học sinh chưa biết xác định kĩ đề bài. Khả năng quan sát của các em chưa  
thấu đáo. Các em không có kỹ năng lập dàn ý bài trước khi viết bài văn. Vốn từ 
miêu tả của các em còn ít, sơ sài. 
Vì vậy tôi chọn đề  tài: “ Một số  kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học  
tốt kiểu bài tập làm văn tả người”. Áp dụng cho học sinh lớp 5/5 trường Tiểu  
học Huỳnh Văn Đảnh.     
PHẦN 2. NỘI DUNG CẦN GIẢI QUYẾT: 

      ­ Giup hoc sinh năm chăc yêu câu cua đê bai.
́ ̣
́
́
̀ ̉
̀ ̀
      ­ Hướng dẫn học sinh quan sát và tái hiện quan sát để tìm ý, lập dàn bài chi 
tiết.
      ­ Hướng dẫn học sinh ghi lại các nhận xét qua quá trình quan sát được.
      ­ Hướng dẫn học sinh tích lũy vốn từ ngữ khi miêu tả người và lựa chọn từ 
ngữ khi miêu tả.
      ­ Diễn đạt có nghệ thuật khi miêu tả người.
      ­ Viết văn có cảm xúc của mình qua bài viết.
Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 1


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

PHẦN 3. BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT:
Dựa theo phương pháp chung của thể  loại văn miêu tả, tôi lần lượt thực  
hiện các biện pháp sau:
1. Giup hoc sinh năm chăc yêu câu cua đê bai.
́ ̣
́
́
̀ ̉
̀ ̀

 
Đây la môt viêc lam rât quan trong, b
̀ ̣
̣ ̀
́
̣
ởi no giup hoc sinh đinh h
́ ́ ̣
̣
ướng được  
công viêc minh se lam: Đo la xac đinh đ
̣
̀
̃ ̀
́ ̀ ́ ̣
ược bai văn thuôc thê loai bai văn gi? Kiêu
̀
̣
̉ ̣ ̀
̀
̉  
bai gi? Đôi t
̀ ̀
́ ượng miêu ta la gi?... T
̉ ̀ ̀
ừ đo giup cac em không đi lac yêu câu cua đê.
́ ́ ́
̣
̀ ̉
̀ 

Sau khi nêu xong đê bai, tôi ghi lên bang rôi yêu câu 2 hoc sinh đoc lai.
̀ ̀
̉
̀
̀
̣
̣ ̣
Vi du
́ ̣:  Trong lớp em có rất nhiều bạn. Em hay 
̃ ta lai m
̉ ̣ ột bạn mà em yêu 
quý.
 Tôi hương dân cac em nh
́
̃ ́
ư sau:
+ Thao luân nhom đôi tra l
̉
̣
́
̉ ơi câu hoi: Đê bai thuôc thê loai văn gi? (miêu ta). 
̀
̉
̀ ̀
̣
̉ ̣
̀
̉
Kiêu bai nao? (ta ng
̉

̀ ̀
̉ ười). Đôi t
́ ượng miêu ta la gi? (b
̉ ̀ ̀ ạn trong lớp).
+ Goi hoc sinh trinh bay kêt qua th
̣
̣
̀
̀ ́
̉ ảo luân. Ca l
̣
̉ ớp nhân xet.
̣
́
 Sau khi hoc sinh tra l
̣
̉ ơi xong, tôi chôt lai yêu câu va dung phân mau gach
̀
́ ̣
̀ ̀ ̀
́
̀ ̣  
chân cac t
́ ư ng
̀ ư quan trong.
̃
̣
 * Ví dụ: Tả một người thân mà em yêu quý.
Tom lai:
́

̣  Theo tôi giao viên cung lam ro yêu câu nh
́
̃
̀
̃
̀
ư  vây thi chăc chăn se
̣
̀ ́
́ ̃ 
không co môt bai văn nao cua hoc sinh bi lac đê.
́ ̣ ̀
̀ ̉
̣
̣ ̣
̀
2. Hướng dẫn học sinh quan sát và tái hiện quan sát để  tìm ý, lập dàn  
bài chi tiết.
­ Lưu ý khi hướng dẫn học sinh quan sát:  Ở  lớp 5, quan sát tìm ý không  
tách thành một tiết được ghép chung với tiết tập làm văn miệng nên bước đầu 
học sinh và giáo viên gặp nhiều khó khăn. Nếu giáo viên bỏ  qua hoặc tái hiện 
quá sơ lược sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến nội dung bài văn của học sinh.Vì  
vậy tôi vẫn chú trọng bước này. Đây là mặt mạnh cũng là mặt yếu của học sinh. 
Do đó khi học sinh quan sát và tái hiện quan sát, tôi luôn nhắc nhở  học sinh sử 
dụng nhiều giác quan để quan sát như mắt nhìn, tai nghe,…
­ Mắt: Cho ta cảm giác về màu sắc như: Màu trắng của tóc bạc, màu muối 
tiêu của tóc hoa râm, đôi mắt sáng long lanh. 
­ Mắt còn cho ta cảm giác về hình dáng như: Dáng người mập mạp, cao 
lớn, gầy gò, mảnh khảnh, mảnh mai,….
­ Tai: Giúp ta cảm nhận về âm thanh như: giọng nói trầm bổng, trong trẻo, 

giọng cười giòn giã, giọng đọc truyền cảm,…tiếng bước chân lẹp xẹp.
­ Ví dụ 1: Bài ôn tập về tả người ( tuần 33 ­ tiết 65)
Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 2


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

Lập dàn ý chi tiết cho đề bài sau: Tả cô giáo (thầy giáo) đã từng dạy dỗ em 
và để lại cho em nhiều ấn tượng và tình cảm tốt đẹp.
2.1.Tìm ý cho bài văn:
a) Mở bài:
­ Người  được tả tên là gì? Em quen biết từ khi nào?
­ Người được tả đã để lại cho em những ấn tượng và tình cảm gì?
b) Thân bài:
­ Tả ngoại hình: Đặc điểm thứ nhất, thứ hai, thứ ba,….
Chú ý khi tìm ý: Mỗi đặc điểm thường gắn với một bộ  phận của ngoại hình 
như:
          ­ Khuôn mặt: ví dụ  khuôn mặt chữ điền,... 
          ­ Mái tóc: ví dụ mái tóc cắt ngắn. 
          ­ Đôi mắt: ví dụ đôi mắt tròn xoe sáng long lanh,...Các đặc điểm được tả 
có thể là đường nét, màu sắc, nét hấp dẫn nhất của bộ phận ngoại hình được tả. 
Nhiều khi đặc điểm ngoại hình gợi ra tính tình của người được tả.
­ Tả hoạt động: Hoạt  động thứ nhất, thứ hai, hoạt  động thứ ba,…
* Lưu ý : Có thể tả các hoạt động cụ thể của người được tả.
­ Ví dụ: Thầy cô dạy học hoặc chăm sóc học sinh, khuyên bảo học sinh từ 
đó nói lên tính tình của người được tả. Nên chọn bài văn miêu tả  sao cho thể 
hiện tình cảm, cảm xúc của em.

c) Kết bài: 
­ Nêu ảnh hưởng tốt của người được tả đối với em như: Cô hoặc thầy là 
tấm gương về lòng nhân hậu hoặc tấm gương về tinh thần học tập và làm việc 
tích cực em noi theo.
­ Tình cảm của em đối với người được tả.
­ Ví dụ: em mong muốn sau này sẽ trở thành người như thầy cô mong đợi, 
hoặc mong ước thầy cô sẽ có nhiều học trò ngoan,…
2.2. Tập nói theo dàn ý đã lập.
 
Sau khi tìm ra đặc điểm của từng người, các em có thể  chọn đặc điểm  
riêng biệt bỏ  qua đặc điểm chung không gây  ấn tượng như: khi tả  cô giáo của  
mình các em chọn tả đặc điểm tóc, da, khuôn mặt, mắt,...
Tóm lại: Cho dù làm bài tại lớp hay về nhà, tôi luôn nhắc nhở các em phải 
lập nhanh một dàn bài.
3. Hướng dẫn học sinh ghi nhận các nhận xét do quan sát mang lại.

Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 3


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

Khi trình bày kết quả quan sát để xây dựng dàn bài, tôi hướng dẫn học sinh 
trả lời bằng nhiều chi tiết để giúp nội dung bài văn của học sinh vừa đủ ý chính 
vừa phong phú.
         * Ví dụ: Bài tả người (tiết 39 ­ tuần 20)
Đề: Tả hình dáng và những nết tốt của một bạn trong lớp em và được nhiều  
người quý mến.

Tôi tổ chức cho các em quan sát bạn trên lớp tôi treo một số tranh ảnh bạn 
khác nhau để các em tiện nhớ lại. Sau đó tổ chức cho các em trình bày dàn ý  theo  
phương pháp toa xe lửa.
Mở
bài
Bạn 
Lan
      

Thân 
 bài
Hình 
dáng

Thân 
bài
Làn da

Thân 
bài
Mái tóc, 
khuôn 
mặt,…

Thân 
bài
Tính 
tình

Thân 

bài
Mối quan 
hệ với mọi 
người

Kết bài

Cảm nghĩ 
của em

Mở  bài: Em định tả  bạn nào trong lớp mình? Bạn tên gì? Nam hay nữ? Vì sao 
được cả lớp quý mến?
Thân bài: Tả hình dáng (tả bao quát, tả chi tiết)
­ Bạn đó có gì nổi bật, về  hình dáng làm em chú ý và gây  ấn tượng nhất 
với em ? 
­ Em thích đặc điểm nào về hình dáng của bạn?
Cùng tả  một bạn nhưng mỗi em đều có sự  lựa chọn để  tả  một số  đặc 
điểm khác nhau. Có em tả  nước da, dáng người, mắt, mũi, trán,…có em tả  cách 
ăn mặc, tuổi tác, gương mặt, tóc, mắt, giọng nói,…của bạn. Vậy mỗi em thấy  
đặc điểm khác nhau để tả khác nhau. 
­ Tôi gọi những em chọn tả  cùng một đặc điểm của đối tượng trình bày. 
Kết quả quan sát: Một em trả lời: “đôi mắt bạn Phương Quỳnh đen và sáng”. 
­ Tôi nhận xét:“ đó chỉ là nhận xét sơ lược. Em nào có nhận xét khác?” Một 
em khác trả  lời:“ Bạn Phương Quỳnh có đôi mắt đen huyền, tròn xoe và sáng 
long lanh”.
­ Tôi nhận xét:“ Đây là nhận xét chi tiết hơn và gợi hình ảnh hơn”.
­  Ở  mức độ  cao hơn, có thể  yêu cầu học sinh trình bày nhận xét tinh tế 
hơn để thấy được những đặc điểm riêng mà người khác chưa phát hiện ra.
­ Một em khác:“ Đôi mắt bạn Phương Quỳnh tròn xoe và sáng long lanh cứ 
chớp lia chớp lịa khi đứng trước lớp trả bài”.

Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 4


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

­ Một em khác bổ sung thêm:“ Phía trên đôi mắt bạn ấy còn có đôi hàng mi  
cong vút”.
­ Tả nết tốt: Thường các em chỉ thấy những biểu hiện trong học tập như 
chăm học, học giỏi nên tôi gợi thêm: “Ngoài biểu hiện trong học tập còn có 
những biểu hiện trong lao động, quan hệ với thầy cô, bạn bè, những người xung  
quanh”… Nhiều học sinh khi làm bài hay liệt kê, kể lể nhận xét về  tính nết của  
người  được tả, việc làm cụ  thể, tôi gợi hỏi : Vì sao em biết bạn lễ phép? (Khi  
gặp   người   lớn   bạn   luôn   chào   hỏi.   Khi   nói   chuyện   với   người   lớn   bạn   luôn 
“vâng”, “dạ”,…). Như  vậy phải nêu biểu hiện cụ  thể  của từng nết tốt thì mới  
thuyết phục người đọc, số bài văn có nội dung đầy đủ phong phú tăng lên.
­ Kết bài: Tình cảm của em đối với bạn.
4. Hướng dẫn học sinh tích lũy vốn từ  ngữ  khi miêu tả  người và lựa 
chọn từ ngữ khi miêu tả:
a) Tạo điều kiện để học sinh tích lũy vốn từ ngữ khi miêu tả người:
Qua tiết tập làm văn (tìm hiểu đề, làm dàn bài chi tiết) đầu tiên của kiểu  
bài tả  người tôi nhận thấy đa số  học sinh còn thiếu vốn từ  ngữ  miêu tả  người. 
Đại khái học sinh chỉ  tìm được những từ  đơn như: Cao, lùn,  ốm, mập,… để  tả 
dáng người hay các từ tròn, dài,… để tả khuôn mặt. Do đó tôi cho các em ghi vào  
tập chuẩn bị  bài  ở  nhà để  ghi lại một số  từ  ngữ  dùng để  miêu tả  người nhằm  
góp phần tăng thêm vốn từ cho các em, cụ thể:
­ Thông qua các bài tập đọc, tôi chỉ ra những từ ngữ hay có thể áp dụng tả 
người. 

­ Tôi yêu cầu học sinh đánh dấu rồi về nhà ghi vào tập chuẩn bị bài, sau đó  
tôi yêu cầu học sinh nộp lại tập để tôi kiểm tra lại.
­ Ví dụ: Bài “ Thư  gửi các học sinh”   tôi chỉ  ra các từ: “ vui vẻ, sung  
sướng, may mắn, siêng năng học tập, ngoan ngoãn, nghe thầy, yêu bạn”.
­ Ví dụ: Bài “ Lời khuyên của bố” thì có từ “ hăng say, phấn khởi”.
­ Ví dụ: Bài “ Bài học quý” thì có từ “ cẩn thận, xinh xắn”.
­ Thông qua dạy luyện từ và câu tôi mở rộng từ miêu tả người. 
­ Ví dụ: Bài “ Từ đơn, từ ghép, từ láy”  thông qua bài tập 2 tìm 3 từ ghép 
hoặc 3 từ  láy nói về  đức tính của người học sinh giỏi. Học sinh tìm từ  “ thông  
minh” tôi mở  rộng thêm “ sáng dạ”. Học sinh tìm từ  “ siêng năng” tôi mở  rộng 
thêm “chăm chỉ”. Học sinh tìm từ  “ vui tính” tôi mở  rộng thêm “ cởi mở”.  Mặt 
khác, tôi yêu cầu học sinh về  nhà tự  tìm từ  ngữ  tả  hình dáng, tính tình sự  hoạt 
động của người ghi ra nháp. Trong buổi phụ  đạo học sinh hàng tuần, tôi chọn 
Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 5


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

một buổi cho cả lớp tổng hợp các từ đã tìm. Tôi bổ sung và chốt lại cho học sinh  
ghi vào tập. 
­ Những từ ngữ tả hình dáng:
Tả   hình  dáng,  dáng  người:  Cao,   thấp,  gầy  gò,   ốm  yếu,  nhỏ   bé,  mảnh 
khảnh, dong dỏng, thon thả, lực lưỡng, vạm vỡ, trẻ trung, cường tráng, bụ bẫm, 
sổ sữa,…
Tả khuôn mặt, diện mạo: Bầu bĩnh hồng hào, rám nắng, xanh xao, không 
còn chút máu, trái xoan, sáng sủa, khôi ngô, xấu xí, tươi tỉnh, niềm nở, hớn hở, ủ 
rũ, thơ ngây, nhăn nheo, đăm chiêu, hiền hậu, dễ thương,…

  Tả  làn da: Trắng nõn, trắng trẻo, nõn nà, mịn màng, đỏ  thắm, đen sạm, 
ngăm ngăm, ngăm đen,…
Tả mắt: Đen huyền, đen láy, trong sáng, u buồn, thâm quầng, đỏ ngầu, một 
mí, bồ câu, ti hí,….
Những từ ngữ tả tính tình: 
Diễn tả tính cách: nóng nảy, khoác lác, hấp tấp, ít nói, nhã nhặn, thật thà,  
nhút nhát, siêng năng, ngoan ngoãn,…
Diễn tả thái độ: Vui sướng, hớn hở, khoái chí, vui thích, vui mừng,…
Hằng ngày vào giờ truy bài, tôi có phân công từng đôi học sinh kiểm tra bài lẫn  
nhau. 
­ Tôi kết hợp kiểm tra những từ  ngữ  trên trong vòng một tuần. miêu tả 
thường chỉ có 1­ 2 từ ngữ, hình ảnh thích hợp, có tác dụng gợi hình.
­ Nhờ  vậy mà học sinh nhớ  lâu và tích lũy vốn từ  ngày càng nhiều. Khi  
quên có thể xem lại, củng cố lại vốn từ ngữ miêu tả người.
b) Lựa chọn từ ngữ khi miêu tả người:
Có vốn từ nhưng phải biết dùng đúng lúc, đúng chỗ. Mỗi chi tiết miêu tả 
thường chỉ  có 1­ 2 từ  ngữ, hình  ảnh thích hợp, có tác dụng gợi hình gợi cảm 
nhất. Điều này không phải dễ, có khi học sinh xác định được ngay nhưng có khi  
phải trải qua quá trình tìm tòi chọn lọc.
   
 Ví dụ: Ôn tập tả người ( tuần 33 tiết 65)
Tả  hình dáng và nết tốt của của một bạn trong lớp em được nhiều người  
quý mến.
­ Em tả bạn nào trong lớp? (Thanh Ngọc, Phương Quỳnh,…)
­ Em nào tả cùng đối tượng với bạn?
Mời bạn Thanh Ngọc lên đứng trước lớp cho các bạn quan sát. Tôi hỏi vóc 
dáng bạn Ngọc như thế nào? 
­ Học sinh tìm: mập mạp, cao cao,…
Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 6


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

Tôi chốt lại: Chỉ có những từ trên là phù hợp vóc dáng bạn Ngọc. 
­ Học sinh tìm: cao lớn, thon thả,…
Tôi chốt lại: Chỉ  có những từ  trên là phù hợp vóc dáng của bạn Quỳnh. 
Chọn từ  ngữ  miêu tả  cần phù hợp về  lứa tuổi, giới tính, phù hợp về  đặc điểm  
của đối tượng mới phản ánh đúng đối tượng và có thể  lột tả  được những cái  
riêng, cái đặc sắc, dễ phân biệt được với đối tượng khác. Sau khi thực hiện giải  
pháp này, đa số học sinh đã biết sử  dụng những từ ngữ miêu tả  người đúng đối  
tượng và phản ánh chân thật đối tượng.
5. Diễn đạt có nghệ thuật khi miêu tả người:
Nếu bài văn diễn đạt không có hình ảnh và không có sử dụng biện pháp tu 
từ so sánh, nhân hóa thì bài văn đó thiếu sinh động. Do đó trong tiết tập làm văn 
miệng tôi gợi cho học sinh liên tưởng khi miêu tả kết hợp gợi hình ảnh miêu tả. 
Đối với kiểu bài tả người chủ yếu là dùng biện pháp so sánh.
Ví dụ: Bài luyện tập tiết 8 (tuần 35)
Đề bài: Em hãy tả cô giáo (hoặc thầy giáo) của em trong một giờ học mà em 
nhớ nhất.
Tôi hỏi: mái tóc, hàm răng, nước da,…tính nết của cô có thể miêu tả bằng 
câu văn có dùng biện pháp so sánh như thế nào?
Học sinh trả lời, tôi sửa lại như  sau: Mái tóc dài mượt mà buông thả  như 
dòng suối. Nước da trắng hồng. Hàm răng trắng đều như  hạt bắp. Cô hiền như 
cô tiên. Giọng nói cô êm dịu như lời mẹ hát.
Có thể dùng biện pháp nghệ thuật xen miêu tả hoặc lồng cảm xúc khi 
miêu tả cũng tăng chất lượng bài văn.
Tóm lại:  Thông qua môn học này, người giáo viên có thể  khéo léo khai 

thác để làm giàu vốn từ ngữ cho học sinh (từ ngữ miêu tả) và giúp học sinh biết  
cách sử dụng chúng một cách hợp lí.
6.  Viết văn có cảm xúc và cảm xúc chân thật.
Bài văn hay không thể thiếu cảm xúc người viết.
Thông thường học sinh không biết biểu lộ cảm xúc khi miêu tả mà chỉ  có 
cảm xúc ở kết luận và cảm xúc đó thường hay thiếu tự nhiên. Có lẽ điều đó các  
em chưa quen khi học ở những lớp dưới. Chúng ta cần giúp học sinh nắm rõ.
Cảm xúc thường thể hiện ở từng câu, đoạn của bài văn.Tôi gợi ý cho học 
sinh biểu lộ cảm xúc cụ thể trong từng đề bài.
Ví dụ: Đề bài tả người thân của em.
Tôi gợi ý: Nếu tả  ông (bà), lâu lâu gặp lại ông (bà) em có cảm giác gì? 
Sống với ông (bà) em thấy thế nào? (Bà gần gũi yêu thương, chăm sóc em rất chu 
Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 7


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

đáo,…). Được bà chăm sóc hằng ngày em nghĩ gì? Em thích điểm nào ở bà nhất? 
(Đôi mắt hiền từ nhìn em tràn đầy tình thương mến).
Muốn đạt được cảm xúc chân thật, tự  nhiên phải nuôi dưỡng  ở  học sinh 
tâm hồn trong sáng, cái nhìn hồn nhiên hơn.
Rèn kỹ năng tự kiểm tra đánh giá khả năng của mình và của bạn:
            Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học là tư duy cụ thể. Do đó trong 
giảng dạy, giáo viên cần đưa ra những ví dụ cụ thể để học sinh hình dung, hiểu  
rõ cách làm. Vì vậy trong các giờ trả bài viết, sau khi nhận xét và hướng dẫn học  
sinh chữa lỗi, tôi chọn những bài văn hay, đọc cho cả  lớp cùng nghe. Đọc xong,  
tôi đặt ra một số câu hỏi để các em trả lời. 

 
Ví dụ: Bài làm của bạn hay  ở chỗ nào? Sáng tạo ở  chỗ  nào? Em học tập 
được những gì từ  bài làm của bạn?...Trả lời đúng các câu hỏi của giáo viên đặt  
ra là học sinh đã học tập được chính bạn của mình.
Ngoài ra trong quá trình dạy học, tôi tích lũy được rất nhiều những bài văn 
hay của học sinh trong các năm học trước, tôi đọc cho các em nghe rồi cùng các  
em phân tích cái hay, cái cần học tập trong từng bài văn.
Ngoài các biện pháp trên, tôi khuyến khích các em lập sổ  tay văn học và 
hướng dẫn các em cách sử dụng. Sổ tay văn học để ghi những câu văn hay, giàu  
hình  ảnh, các câu văn sử  dụng các biện pháp nghệ  thuật đặc sắc… mà các em  
đọc được trong sách báo, sách tham khảo, trong cuộc sống hàng ngày và trên các  
phương tiện thông tin đại chúng. Cứ  như  vậy vốn từ  ngữ  của các em sẽ  ngày 
càng giàu lên. 
    Tóm lại: Việc giúp các em tự đánh giá các bài văn của mình của bạn và không 
ngừng tích lũy vốn từ  sẽ  giúp các em học tốt hơn phân môn Tập làm văn nói 
chung và kiểu bài miêu tả người nói riêng.
­ Sử dụng các hình thức hoạt động của học sinh trong giờ học:
Phân môn Tập làm văn là phân môn có tính tổng hợp, đòi hỏi học sinh phải 
bộc lộ cả năng lực trí tuệ  lẫn khả  năng cảm thụ, thái độ  cảm xúc của mình. Vì 
thế  đối với phân môn này yêu cầu phát huy tính tích cực, chủ  động, sáng tạo 
được đặt lên hàng đầu. 
Do đó, tôi vận dụng triệt  để  hình thức học tập  “Toa xe lửa”  tạo bầu 
không khí học tập sôi nổi nhằm kích thích tinh thần học tập, hướng dẫn cách đặt  
câu, đoạn văn của các em, đặc biệt là những em tiếp thu chậm. Bên cạnh đó, tôi 
không quên nhận xét khuyến khích học sinh theo thông tư 22 của Bộ giáo dục để 
động viên tinh thần, tạo động lực, say mê, hứng thú học tập cho học sinh.
Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 8

SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

PHẦN 4. KẾT QUẢ:
    
Sau một thời gian nghiên cứu đề  tài, áp dụng trực tiếp vào lớp 5/5 do tôi 
chủ nhiệm ở Trường Tiểu học Huỳnh Văn Đảnh , tôi nhận thấy các em bắt đầu 
có hứng thú và đam mê với phân môn Tập làm văn. Giờ học diễn ra nhẹ nhàng và  
sinh động hơn. Các em đã chủ động, tự giác trong việc hình thành kiến thức. Vốn 
từ  ngữ  miêu tả  của các em ngày càng phong phú hơn cả  về  số  lượng lẫn chất 
lượng. Cách  sử dụng từ của các em chính xác hơn. Trong khi viết văn các em đã  
biết cách sử dụng các biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa, các từ láy, các 
điệp từ…
       Điều này đã được chứng minh qua bài kiểm tra viết ngày một nâng cao về 
chất lượng. 
 Kết quả thu được ở các tiết củng cố kiến thức, qua các giai đoạn như sau: Giữa 
học kì 1; và tiết dạy chính khóa Học kì 1; Học kì 2.
Số học 
Giai đoạn
Hoàn thành tốt
Hoàn thành
Chưa hoàn thành
sinh
30
Giữa học kì 1
0 = 0%
20 em = 66.6 % 10 em = 33.3 %
30

Học kì 1

8 em = 26,6 %

22 em = 73.3 %

0 em = 0 %

30

Học kì 2

10 em = 33.3 %

20 em = 66.6 %

0 em = 0 %

        Kết quả trên cho thấy những biện pháp tác động giáo dục mà đề tài nêu đã 
giúp bài làm của học sinh đầy đủ hơn về nội dung. Hơn nữa các em biết lược bỏ 
bớt những chi tiết không cần thiết, không đặc sắc. Cụ thể như sau:
       + Số học sinh hoàn thành tốt, các em viết bài ý mạch lạc, có dùng nhiều biện  
pháp nghệ thuật nên câu văn miêu tả  giàu hình  ảnh. Vốn từ  miêu tả  của các em 
phong phú hơn, dùng từ chính xác hơn. Vì vậy giai đoạn giữa học kì 1 không có 
học sinh hoàn thành tốt, cuối học kì 1 đạt được 8 em, đến giữa học kì 2 đạt 10 
em.
      + Số học sinh hoàn thành, các em viết bài hay hơn trước, diễn đạt ý rõ ràng  
hơn, có sử dụng biện pháp so sánh khi miêu tả.
       + Số học sinh chưa hoàn thành giữa học kì 1 có 10 em, đến giai đoạn giữa  
học kì 2 không có học sinh chưa hoàn thành. Bài viết của các em không còn lạc 

đề, không còn mắc lỗi chính tả  nữa. Mặc dù những em này viết văn ý chưa 
phong phú nhưng đã có nhiều tiến bộ hơn, biết đặt dấu chấm, phẩy đúng nên câu 
văn trọn ý nghĩa hơn, biết sắp xếp các ý miêu tả  rõ ràng hơn, bài viết thể  hiện 
đủ ba phần.  
Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 9


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

Đặc biệt các em có một vốn từ ngữ miêu tả, biết dùng từ để so sánh, nhân 
hóa làm cho bài văn thêm sinh động hơn. 
Những biện pháp trên đã giúp bài làm của học sinh đầy đủ  hơn về  nội 
dung. Học sinh biết lược bỏ những chi tiết không cần thiết, không đặc sắc. Biết 
dùng từ tượng hình để cho bài văn thêm sinh động.
Tóm lại, các biện pháp trên đã hình thành ở học sinh những kĩ năng cần 
thiết  khi làm văn tả người: Biết làm bài đảm bảo nội dung, nghệ thuật, giàu 
cảm xúc.
PHẦN 5.  KẾT LUẬN:
I. TÓM LƯỢC GIẢI PHÁP:
Qua việc thực hiện đề  tài: “  Một số  kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5  
học tốt kiểu bài tập làm văn tả  người” tôi nhận thấy rằng kết quả  thu được 
không phải có ngay trong một sớm một chiều mà nó là cả  một quá trình. Để có 
hiệu quả  cao thì cả  giáo viên và học sinh đều phải nỗ  lực phấn đấu các yêu cầu  
sau:
­ Người giáo viên phải tổ chức cho học sinh nắm chắc yêu cầu đề bài, đưa  
những tình huống có vấn đề một cách nhẹ nhàng, khơi dậy và kích thích để học  
sinh chủ động một cách tích cực tham gia vào các hoạt động, học sinh tự tìm tòi, 

khám phá để lĩnh hội tri thức.
         ­ Khi tổ chức các hoạt động giáo viên phải tạo điều kiện cho tất cả  học  
sinh tham gia quan sát, tìm ý, lập dàn bài chi tiết, giúp đỡ  học sinh sửa chữa kịp  
thời những sai sót.
         ­ Giáo viên phải thường xuyên hướng dẫn học sinh ghi lại các nhận xét qua 
quá trình quan sát. Đồng thời dự giờ rút kinh nghiệm để tự đánh giá ưu ­ khuyết 
điểm của mình trong giảng dạy và học tập kinh nghiệm của đồng nghiệp để dạy 
tốt hơn.
         ­ Để hướng dẫn học sinh tích lũy vốn từ ngữ và chọn từ ngữ khi miêu tả. 
Giáo viên tự nghiên cứu, tự học để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ sư phạm.
         ­ Luôn kiểm tra đánh giá kiến thức đạt được của học sinh. Nhận xét đánh 
giá thường xuyên vào các tiết củng cố  buổi chiều. Những bài viết có sử  dụng  
nghệ thuật khi miêu tả. Cũng như cảm xúc của học sinh khi viết bài.
         ­ Giáo viên cần quan tâm đến mọi đối tượng học sinh trong giờ  học. Với  
học sinh tiếp thu chậm thì chỉ  yêu cầu các em viết đúng, đủ. Với học sinh năng 
khiếu thì khuyến khích và hướng các em viết câu văn hay, bài văn sinh động. 
Ngoài ra, học sinh có thể tìm thêm sách tham khảo, báo, truyện để  đọc, điều đó 
rất bổ ích cho việc học văn của các em.
Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 10


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

II. PHẠM VI ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG:
Tôi đã thường xuyên  áp dụng các biện pháp trên khi giảng dạy cho học  
sinh lớp mình, đặc biệt quan tâm nhiều đến các em tiếp thu chậm để giúp các em 
theo kịp các bạn trong lớp đồng thời giúp các em viết được mọi bài văn miêu tả 

và cuối năm đã đạt hiệu quả cao. Tôi nghĩ rằng với những biện pháp này có thể 
áp dụng cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Huỳnh Văn Đảnh, các trường khác 
trong huyện nhà.
Trên đây là một số  kinh nghiệm mà tôi đã nghiên cứu và vận dụng trong 
quá trình giảng dạy thực tế của lớp 5 mình chủ nhiệm. 
                                                                               
Người viết

                                                                             
 
      Bùi Thị Thủ Lĩnh

Bùi Thị Thủ Lĩnh

                                                           trang 11


SKKN:“Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 học tốt kiểu bài tập làm văn tả 
người”.

PHỤ LỤC

Phần 1: Thực trạng đề tài                            
Phần 2: Nội dung cần giải quyết                 
Phần 3: Biện pháp giải quyết                       
Phần 4: Kết quả
Phần 5: Kết luận

Bùi Thị Thủ Lĩnh

Trang 1
Trang 1­ 2
Trang 2­ 8
Trang 8 ­ 9
Trang 9 ­ 10

                                                           trang 12