Sự cần thiết và giải pháp tăng cường mối liên hệ giữa gia đình nhà trường xã hội với vấn đề giáo dục đạo đức cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay

VJE

Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59

SỰ CẦN THIẾT VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG MỐI LIÊN HỆ
GIỮA GIA ĐÌNH - NHÀ TRƯỜNG - XÃ HỘI VỚI VẤN ĐỀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
CHO SINH VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Nguyễn Thị Thanh Tùng - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Trần Ngọc Viên - Trường Đại học Bách khoa Hà Nội
Ngày nhận bài: 20/6/2019; ngày chỉnh sửa: 03/7/2019; ngày duyệt đăng: 08/7/2019.
Abstract: Vietnamese higher education in the early 21st century has been facing many challenges
in ensuring the quality of education and training for students, especially in the context of the laxness
in the triangular relationship between family education - school education - social education in the
formation of qualities and comprehensive competencies for students, which has been increasing.
From analyzing the concept of ethical education and the moral education forces for current
Vietnamese students, the article highlights the necessity to enhance the relationship between the
factors of family - school - society on ethical education for university and college students, meeting
the requirements of renovation and international integration. From there, we offer feasible
solutions in strengthening the relationship between Family - School - Society with moral education,
personality, bravery life for students.
Keywords: Moral education, family education, school education, social education, student.
1. Mở đầu
Sinh viên (SV) Việt Nam là bộ phận thanh niên ưu
tú, có tri thức, sáng tạo, sống có ước mơ, hoài bão, có lí
tưởng. Chăm lo giáo dục đạo đức cho SV là công tác
quan trọng, có ý nghĩa chiến lược lâu dài trong sự nghiệp
cách mạng bởi họ chính là lực lượng quan trọng, kế thừa,
phát huy những thành quả cách mạng của Đảng, của dân
tộc Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, những năm
qua, thế hệ SV Việt Nam được quan tâm chăm sóc và
giáo dục ngày một tốt hơn, có nhiều đóng góp quan trọng

trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tuy nhiên, công tác giáo dục lí tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ trong những năm gần
đây còn tồn tại nhiều hạn chế, yếu kém và một trong
những nguyên nhân cơ bản dẫn tới tình trạng này được
bắt nguồn bởi “sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường,
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể còn thiếu chặt chẽ” [1].
Xuất phát từ thực trạng trên đây, bài viết tập trung
nêu rõ những tác động của việc giáo dục toàn diện, đầy
đủ bởi các yếu tố gia đình - nhà trường - xã hội đối với
đảm bảo các chuẩn đầu ra, hình thành các phẩm chất,
năng lực của SV đại học, cao đẳng đáp ứng yêu cầu sự
nghiệp đổi mới, hội nhập quốc tế; trên cơ sở đó đề xuất
các giải pháp có tính khả thi trong việc tăng cường mối
liên hệ “trục tam giác” gia đình - nhà trường - xã hội với
việc giáo dục đạo đức, nhân cách, bản lĩnh sống cho SV
Việt Nam hiện nay.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Khái niệm giáo dục đạo đức và các lực lượng giáo
dục đạo đức cho sinh viên Việt Nam hiện nay

54

Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Hồ Chủ tịch
đã khẳng định vai trò quan trọng của đạo đức: “Người
cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài
giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” [2; tr
292]. Đối với thế hệ thanh niên Việt Nam mà SV là một
bộ phận trong đó, Người căn dặn: “Thanh niên phải có
đức, có tài” [3; tr 172]. Để bồi dưỡng thế hệ cách mạng

cho đời sau, giáo dục đạo đức cho SV là công tác quan
trọng, là việc làm đầu tiên.
Giáo dục đạo đức là quá trình chuyển văn hóa đạo
đức xã hội thành văn hóa đạo đức cá nhân [4; tr 165]. Đó
là quá trình chuyển những tri thức, kinh nghiệm, những
chuẩn mực và lí tưởng đạo đức xã hội thành những phẩm
chất đạo đức cá nhân, làm phát triển ý thức, năng lực
đánh giá, thực hiện hành vi đạo đức, năng lực tham gia
vào các quan hệ đạo đức xã hội. Mục tiêu của giáo dục
đạo đức là nhằm hình thành và phát triển ý thức đạo đức,
năng lực thực hiện hành vi đạo đức của con người.
Để thực hiện giáo dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện
nay phải cần đến các lực lượng, đó là gia đình của SV,
nhà trường nơi SV theo học và lực lượng xã hội. Muốn
công tác giáo dục đạo đức cho SV đạt kết quả tốt đẹp thì
nhất thiết phải kết hợp chặt chẽ giữa các lực lượng này
với nhau.
2.2. Sự cần thiết của việc kết hợp giữa gia đình - nhà
trường - xã hội trong giáo dục đạo đức cho sinh viên
Việt Nam hiện nay
Các Mác đã nêu lên luận đề nổi tiếng Luận cương về
Phoiơbắc: “Bản chất con người không phải là một cái
Email:


VJE

Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59

trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt. Trong tính hiện

thực của nó, bản chất con người là tổng hòa những quan
hệ xã hội” [5; tr 11]. Luận cương của C.Mác khẳng định
rằng: Không có con người trừu tượng, thoát li mọi điều
kiện, hoàn cảnh lịch sử xã hội. Con người luôn luôn cụ
thể, xác định, sống trong một điều kiện lịch sử cụ thể nhất
định, một thời đại nhất định. Trong điều kiện lịch sử đó,
bằng hoạt động thực tiễn của mình, con người tạo ra
những giá trị vật chất và tinh thần để tồn tại và phát triển
cả thể lực và tư duy trí tuệ. Chỉ trong toàn bộ các mối
quan hệ xã hội đó (quan hệ giai cấp, dân tộc, thời đại;
quan hệ chính trị, kinh tế, quan hệ cá nhân, gia đình, xã
hội,…), con người mới bộc lộ bản chất xã hội của mình.
Xét theo chiều dài lịch sử, đạo đức con người không
phải là “cái tự có” mà đó là kết quả của sự giáo dục đến
từ nhiều phía, đó là gia đình, nhà trường và xã hội. Do
đó, giáo dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay phải
đảm bảo sự liên hệ chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, xã
hội. Sinh thời, Hồ Chủ tịch căn dặn “Giáo dục trong nhà
trường dù tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và
ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn” [6; tr 29].

Giáo dục gia đình là một bộ phận của hệ thống giáo dục
xã hội diễn ra trong phạm vi gia đình, chủ yếu dựa vào
lời nói, việc làm mẫu mực của cha mẹ, tấm gương lao
động, làm việc chân chính, ăn ở có nghĩa tình; thái độ tôn
trọng mọi người, tôn trọng pháp luật, bảo vệ của công,…
thúc đẩy con cháu làm theo một cách tự giác.
Trong giáo dục gia đình, quan trọng nhất là giáo dục
đạo đức. Đạo đức là thành phần cốt lõi của nhân cách,
cho nên giáo dục đạo đức để hình thành nhân cách, tạo

nền tảng nhân cách cho con người bước vào cuộc sống
và làm người. Nội dung giáo dục gia đình chính là những
yếu tố của vấn đề văn hóa gia đình và văn hóa cộng đồng
nhằm tạo lập và phát triển nhân cách con người như đạo
đức, lối sống, cách ứng xử, tri thức lao động và khoa học.
Mục đích của giáo dục gia đình bị quy định bởi chế độ
KT-XH, mà cơ sở của nó là hệ tư tưởng, những chuẩn
mực đạo đức, hệ thống mối quan hệ qua lại trong gia
đình. Mục đích giáo dục gia đình và xã hội về cơ bản có
sự thống nhất căn bản với nhau. Như vậy, trong mối liên
hệ với nhà trường, rộng hơn nữa là xã hội, giáo dục gia
đình đối với mỗi SV được tiến hành sớm nhất từ khi họ

Gia đình

Xã hội

GIÁO DỤC
ĐẠO ĐỨC
CHO SV

Nhà trường

Sơ đồ mối liên hệ gia đình - nhà trường - xã hội trong giáo dục đạo đức cho SV

Trong mối liên hệ giữa 3 thành tố của quá trình giáo
dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay kể trên, mỗi
thành tố có vị trí quan trọng.
Gia đình là một thiết chế xã hội cơ bản, là tế bào cấu
thành xã hội, là hình thức tổ chức quan trọng nhất của đời

sống cá nhân, dựa trên quan hệ hôn nhân và các quan hệ
huyết thống, tức là quan hệ giữa chồng và vợ, giữa cha
mẹ và con cái, giữa anh chị, em và những người thân
thuộc khác [7; tr 14]. Giáo dục gia đình là sự tác động có
hệ thống của những thành viên lớn tuổi trong gia đình và
toàn bộ nếp sống của gia đình tới các thành viên nói
chung và đến mỗi SV nói riêng. Nói cách khác, giáo dục
gia đình là toàn bộ những tác động của gia đình đến sự
hình thành và phát triển nhân cách con người [7; tr 147].

55

mới chỉ là một bào thai cho tới khi họ được sinh ra, khôn
lớn. Do đó, giáo dục gia đình là khởi điểm đầu tiên tạo
nên những phẩm chất nhân cách đầu tiên của người SV
Việt Nam. Tất yếu trong bất cứ trạng thái xã hội nào, việc
xây dựng và bồi đắp các quan hệ gia đình, chăm lo vun
xới văn hóa gia đình cũng là một bộ phận không tách rời
của sự phát triển xã hội [8; tr 143]. Giáo dục đạo đức gia
đình làm nền tảng cho sự giáo dục đạo đức nhà trường
và giáo dục đạo đức xã hội.
Cả nước ta hiện nay có hơn 230 trường đại học [9; tr
715]. Xét về công tác giáo dục đạo đức, giáo dục đạo đức
trong nhà trường cao đẳng, đại học luôn có sự kế thừa
những nội dung giáo dục đạo đức gia đình và xã hội, đó
là những nội dung yêu nước thương nhà, sống nghĩa tình


VJE

Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59

và trách nhiệm, sống tự trọng và có lương tâm,… Nhà
trường cao đẳng, đại học cũng là một thiết chế xã hội,
trong đó lực lượng giáo dục đạo đức cho SV gồm cán bộ,
giảng viên, nhân viên cùng các tổ chức đoàn, hội trực
thuộc nhà trường. Nét nổi bật trong giáo dục đạo đức tại
nhà trường đó là việc thực hiện mục đích, nội dung giáo
dục đạo đức bằng các phương pháp khoa học dựa trên
tính kỉ luật chặt chẽ kết hợp với sự thuyết phục người học
bằng nhân cách đạo đức của người dạy, sự tổng kết lí
luận khoa học giáo dục đạo đức trong nước và quốc tế
gắn liền với công tác giáo dục nghề nghiệp,… đã có tác
động mạnh nhất giúp cho bản thân mỗi SV hình thành
năng lực nhận thức, ngăn ngừa và đấu tranh với những
ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường xung quanh. Kỉ cương,
tình thương và trách nhiệm là điểm nổi bật trong hoạt
động nghề nghiệp của nhà giáo, dưới sự giáo dục của nhà
trường nhất định giúp cho mỗi SV có được tính kỉ luật
cao, có phương pháp nhận thức khoa học và biết làm chủ
trong hoạt động của bản thân.
Đời sống sản sinh ra đạo đức, quyết định nội dung và
khuynh hướng phát triển của đạo đức. Con người là sản
phẩm của lịch sử, đồng thời là chủ thể của lịch sử. SV
sinh ra trong mỗi gia đình chẳng những chịu sự tác động
bởi nếp giáo dục đạo đức gia đình mà còn chịu tác động
mạnh mẽ bởi hệ thống đạo đức xã hội.
Hệ thống đạo đức xã hội được thể hiện thông qua
những quy định, những yêu cầu, chuẩn mực đạo đức của
xã hội đối với cá nhân trong mối quan hệ với gia đình,

cộng đồng, xã hội, trước hết thông qua phong tục tập
quán, thuần phong mĩ tục, hương ước làng văn hóa, quy
định của khu dân cư văn hóa, của xã/phường/thị trấn nơi
SV sinh ra và được lớn lên; là những quy định về quyền
và nghĩa vụ, trách nhiệm của công dân được ghi trong
Hiến pháp và các bộ luật do Quốc hội và Nhà nước ban
hành; những quy định của nhà trường, nội quy lớp học
đối với SV trong suốt quá trình học tập và rèn luyện,
những yêu cầu của chuẩn đầu ra đối với SV khi tốt
nghiệp khóa học, những quy định thuộc về trách nhiệm
và nghĩa vụ của mỗi đoàn viên, hội viên khi SV tham gia
Đoàn Thanh niên, Hội SV, các câu lạc bộ,… Hệ thống
đạo đức xã hội, môi trường đạo đức xã hội tác động đến
cá nhân SV bằng nhận thức đạo đức và thực tiễn đạo đức.
Nội dung giáo dục đạo đức đối với SV đến từ phía xã hội
là sự thống nhất với nội dung giáo dục đạo đức gia đình
và giáo dục đạo đức trong nhà trường nhằm hướng tới
mục đích giáo dục cho SV trở thành công dân tích cực,
có đầy đủ năng lực và phẩm chất đạo đức, làm chủ bản
thân, là thành viên tích cực trong công cuộc xây dựng gia
đình văn hóa, là lớp người có đầy đủ khả năng kế thừa và
phát huy sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa. Như vậy, giáo dục xã hội thông

56

qua các đoàn thể, các tổ chức nhà nước với thể chế chính
trị, pháp luật, văn hóa đạo đức, góp phần thúc đẩy quá
trình phát triển nhân cách toàn diện cho SV Việt Nam
hiện nay theo sự phát triển xã hội. Để thực hiện công tác

giáo dục đạo đức cho SV phải thông qua các lực lượng
xã hội đó là các đoàn thể chính trị - xã hội, như Mặt trận
Tổ quốc Việt Nam, Đoàn Thanh niên, Hội SV, ủy ban
nhân dân các cấp chính quyền địa phương nơi SV sinh
trưởng và thường trú, là toàn thể các ban ngành, đoàn thể,
các giới, nghiệp đoàn,… Đứng từ phía thành tố xã hội đặt
trong mối liên hệ với các thành tố gia đình và nhà trường
thì công tác giáo dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay
là sự nghiệp của toàn dân, nhằm phục vụ sự nghiệp cách
mạng toàn dân.
Như vậy, xét trong mối liên hệ giữa ba thành tố giáo
dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay, cả ba thành tố
gia đình - nhà trường - xã hội đều gặp nhau tại mục đích
là giáo dục nên thế hệ SV Việt Nam có phẩm chất và
năng lực đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và phát
triển đất nước, giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp
của dân tộc. Cả ba thành tố giáo dục đạo đức này cùng
tác động qua lại lẫn nhau một cách biện chứng, kế thừa
và bổ sung cho nhau trong suốt quá trình giáo dục đạo
đức cho SV Việt Nam hiện nay.
Phối hợp chặt chẽ giữa các thành tố gia đình - nhà
trường - xã hội trong mối liên hệ thống nhất là vấn đề cần
thiết, quan trọng của công tác giáo dục đạo đức cho SV
Việt Nam hiện nay, đó là việc làm góp phần tích cực
trong việc thực hiện nhiệm vụ mà nghị quyết Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ XII đã xác định: “Phát huy nhân
tố con người trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; tập
trung xây dựng con người về đạo đức, nhân cách, lối
sống, trí tuệ và năng lực làm việc; xây dựng môi trường
văn hoá lành mạnh” [10].

2.3. Các giải pháp tăng cường mối liên hệ gia đình nhà trường - xã hội với việc giáo dục đạo đức, nhân
cách, bản lĩnh sống cho sinh viên Việt Nam hiện nay
Để đảm bảo công tác giáo dục đạo đức cho SV Việt
Nam hiện nay thêm thiết thực và hiệu quả, rất cần thiết
sự thống nhất trong nhận thức và thực hành đạo đức của
các chủ thể trong mối liên hệ giữa gia đình - nhà trường
- xã hội. Với tinh thần đó, chúng tôi đề xuất các giải pháp
tăng cường mối liên hệ này trong việc giáo dục đạo đức,
nhân cách, bản lĩnh sống cho SV Việt Nam hiện nay.
Thứ nhất: Gia đình trong mối liên hệ với nhà trường
và xã hội
Để thực hiện tốt mối liên hệ giữa gia đình với nhà
trường và xã hội trong việc giáo dục đạo đức cho SV Việt
Nam hiện nay, trước hết gia đình của SV phải thực sự là
môi trường giáo dục đạo đức tốt nhất. Đạo đức của những


VJE

Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59

bậc làm cha, làm mẹ chính là tấm gương tốt đẹp và giàu
sức thuyết phục nhất đối với mỗi SV trong quá trình giáo
dục đạo đức SV. Việc thực hành đời sống đạo đức tốt đẹp
trong nếp sống gia đình, trong quan hệ đối xử giữa cha
mẹ với các thành viên trong gia đình là cách giáo dục đạo
đức trực tiếp, bền chặt đối với mỗi SV. Do đó, ông bà,
cha mẹ, những người thân trong gia đình phải thực sự là
tấm gương thực hiện lối sống đạo đức, thực hiện lối sống
tiến bộ, văn minh; đồng thời, gia đình phải thực sự là

người đồng hành cùng con em của mình, phải đưa ra lời
khuyên bảo đúng đắn, tư vấn cho con em mình đúng mực
trước mọi vấn đề của bản thân và trong đời sống,… Tình
trạng li dị, thiếu trách nhiệm của nhiều vợ chồng khiến
cho con cái thiếu đi sự quan tâm giáo dục đầy đủ là căn
nguyên của tình trạng nhiều thanh niên không tìm thấy
chỗ dựa ở gia đình, mất phương hướng, chán chường rồi
đi tới suy nghĩ cực đoan, bất chấp pháp lí,… là vấn đề
đáng báo động hiện nay.
- Gia đình trong mối liên hệ với nhà trường: Gia đình
phải là hậu thuẫn tích cực để nhà trường thực hiện công
tác giáo dục đạo đức SV, gia đình phải có trách nhiệm
“cùng nhà trường nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo
dục” [4]. Muốn vậy, gia đình của SV phải liên lạc với
nhà trường thông qua cố vấn học tập, Ban Chủ nhiệm
khoa, Ban Giám hiệu,… một cách thường xuyên để có
thông tin trực tiếp, chính xác về con em mình đang theo
học tại nhà trường; không che giấu khuyết điểm của con
em, phối hợp tích cực với nhà trường trong công tác giáo
dục con em mình; thông tin kịp thời, chính xác khi nhà
trường có nhu cầu nhằm phục vụ công tác giáo dục SV;
gia đình cần phản ánh, giải quyết mọi vấn đề thắc mắc
liên quan tới giáo dục con em một cách trực tiếp với nhà
trường, tránh sự kích động từ các đối tượng cực đoan, có
dụng ý xấu,…
- Gia đình trong mối liên hệ với xã hội: Gia đình là tế
bào của xã hội, vì thế mỗi gia đình tốt sẽ làm cho xã hội
thêm tốt đẹp. Để giáo dục đạo đức cho con em mình, gia
đình của SV cần: Thực hiện nghiêm túc đường lối, chủ
trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, những quy

định của chính quyền địa phương; tích cực tham gia cuộc
vận động xây dựng gia đình hạnh phúc, tiến bộ, bình
đẳng; mỗi thành viên trong gia đình phải tìm hiểu và học
tập về chủ trương, đường lối văn hóa, giáo dục, chính trị
để biết, hiểu và phối hợp với mặt trận Tổ quốc, Đoàn
Thanh niên, chính quyền địa phương trong công tác giáo
dục con em mình đúng đắn, tiến bộ. Điều quan trọng
trong giáo dục đạo đức SV hiện nay đối với gia đình là
không bao biện, che giấu hành vi xấu, phạm pháp nếu
con em vi phạm, tích cực phối hợp với cơ quan hữu quan,
nhà chức trách điều tra, giáo dục con em mình.

57

Thứ hai: Nhà trường trong mối liên hệ với gia đình
và xã hội
Mối liên hệ giữa nhà trường với gia đình và xã hội đã
được nhà nước ta ghi nhận trong điều 93, Luật Giáo dục:
“Nhà trường có trách nhiệm chủ động phối hợp với gia
đình và xã hội để thực hiện mục tiêu, nguyên lí giáo dục”
[4]. Trong quá trình giáo dục đạo đức cho SV, để làm tốt
vai trò của mình trong mối liên hệ với gia đình và xã hội
điều tất yếu trước tiên là nhà trường phải thực sự là mẫu
mực về đạo đức và thực hành đạo đức. Muốn vậy, nhà
trường phải đảm bảo:
1) Cán bộ quản lí nhà trường phải nghiêm túc thực
hiện chương trình giáo dục đạo đức, phẩm chất, rèn luyện
SV theo sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ, Bộ GD-ĐT;
2) Mỗi thầy giáo, cô giáo phải thực sự là một tấm
gương đạo đức và thực hành đạo đức trong suốt quá trình

công tác và đời sống, thể hiện thông qua quan hệ thầy trò, quá trình giao tiếp sư phạm, xử lí tình huống sư
phạm, có lối sống giản dị, phong cách gần gũi với người
học, giúp đỡ người học tiến bộ; nghiêm túc thực hiện kỉ
luật, đoàn kết với đồng nghiệp, tác phong chuẩn mực,…
3) Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm/
cố vấn học tập trong công tác giáo dục đạo đức cả về
trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức; từ đó, phát
huy vai trò của người giáo viên chủ nhiệm đối với quá
trình trưởng thành của SV cả về tư tưởng, phẩm chất đạo
đức tới chuyên môn, nghiệp vụ;
4) Đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất
lượng giờ giảng các môn học giáo dục chính trị nhằm
giúp SV nắm được tinh thần đạo đức cách mạng, tích cực
trong rèn đức luyện tài trở thành công dân tích cực của
đất nước;
5) Tăng cường chất lượng, hiệu quả hoạt động, nâng
cao trách nhiệm của đội ngũ ban cán sự, ban chấp hành
chi đoàn SV, bởi đây chính là hạt nhân cơ sở quan trọng
giúp nhà trường nắm bắt, cập nhật thông tin, theo dõi SV
trong quá trình học tập và phấn đấu tại nhà trường;
6) Phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên, Hội SV
trong công tác giáo dục đạo đức cho SV. Đoàn Thanh
niên, Hội SV phải có trách nhiệm theo dõi và giúp đỡ
đoàn viên, hội viên được rèn luyện và trưởng thành qua
phong trào đoàn, hội; kiên trì, kiên quyết đấu tranh chống
mọi sự thoái hóa tư tưởng, đạo đức, lối sống trong đoàn
viên, hội viên; nâng cao chất lượng sinh hoạt tập thể cho
SV trong trường học trong đó Đoàn Thanh niên, Hội SV
phải đóng vai trò nòng cốt, trực tiếp chỉ đạo và giám sát:
nội dung sinh hoạt phải cập nhật phù hợp với tình hình

thực tại của SV, thông qua sinh hoạt tập thể để giáo dục
ý thức và đạo đức tập thể cho đoàn viên, hội viên của
mình. Nội dung giáo dục đạo đức phải được chuẩn bị kĩ


VJE

Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59

lưỡng thành chủ điểm, chuyên để, được thể hiện dưới
nhiều hình thức, cách thức phong phú, sinh động phù hợp
với tâm lí SV;
7) Nâng cao dân chủ thực chất trong trường học nhằm
tạo điều kiện cho SV được bày tỏ quan điểm, tọa đàm
cùng lãnh đạo nhà trường, với thầy cô giáo, cán bộ nhân
viên trong trường nhằm giúp nhà trường nắm bắt thông
tin, kịp thời hiểu tâm tư, tình cảm, suy nghĩ của SV trong
công tác giáo dục, quản lí của mình. Từ đó, nhà trường
xác định phương hướng, cách thức tổ chức giáo dục SV
phù hợp, đúng đắn, hiệu quả.
- Nhà trường trong mối liên hệ với gia đình SV: Để
thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục đạo đức SV của nhà
trường thì việc liên hệ với gia đình SV là vấn đề rất cần
thiết. Để thực hiện mối liên hệ này, theo chúng tôi nhà
trường phải chủ động tiến hành một số giải pháp:
1) Nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan phụ
trách liên lạc với gia đình SV (phòng Chính trị học sinh
- SV; phòng Đào tạo; phòng Hành chính - Đối ngoại);
2) Nếu có điều kiện, nên tổ chức gặp mặt giữa ban
lãnh đạo trường, các khoa, lãnh đạo đoàn - hội với đại

diện gia đình SV thường niên nhằm cập nhật thông tin,
tạo mối liên kết chặt chẽ và đảm bảo tính thống nhất
giữa nhà trường với gia đình trong công tác giáo dục
đạo đức SV;
3) Phát huy năng lực của các cơ quan tham mưu,
giám sát về công tác giáo dục đạo đức cho SV, như:
Đoàn Thanh niên, Hội SV trường; Liên chi đoàn, hội
SV các khoa trong trường; các câu lạc bộ SV trường…
- Nhà trường trong mối liên hệ với xã hội. Nhà
trường cần:
1) Thực hiện nghiêm túc, đúng đắn đường lối, chủ
trương của Đảng, pháp luật nhà nước về GD-ĐT;
2) Quản lí, chịu trách nhiệm về quá trình, kết quả của
quá trình giáo dục đạo đức SV do mình đảm nhiệm;
3) Nâng cao về chất vai trò tuyên giáo đối với SV
trong việc tuyên truyền, vận động…, giúp SV nâng cao
hiểu biết về đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật
của Đảng và Nhà nước; tham gia các phong trào, cuộc
sinh hoạt chính trị nhằm nâng cao phẩm chất đạo đức cho
bản thân SV trong toàn trường;
4) Với tư cách là cơ quan GD-ĐT được đặt dưới sự
quản lí của nhà nước, nhà trường phải báo cáo kịp thời,
đầy đủ, chính xác về tình hình SV mình quản lí, phối hợp
với các cấp chính quyền địa phương, mặt trận Tổ quốc,
đoàn thanh niên chính quyền sở tại để giải quyết mọi vấn
đề liên quan tới SV, xác định phương hướng và cùng
thực hiện giáo dục SV. Trong phối hợp với các cơ quan
chức năng như: Ủy ban nhân dân xã/phường/thị trấn, tổ
dân phố, cơ quan công an khu vực tại địa điểm trường

58

học… Nhà trường không được thiếu trung thực, không
chạy theo “bệnh thành tích” mà giấu nhẹm, xử lí qua loa
những biểu hiện suy thoái đạo đức như tệ chạy điểm, gian
lận trong thi cử, mại dâm, nghiệm hút và các tệ nạn xã
hội khác.
Thứ ba: Xã hội trong mối liên hệ với gia đình và nhà
trường
Môi trường đạo đức xã hội tốt là điều kiện đảm bảo
công tác giáo dục đạo đức cho SV thuận lợi, phát triển,
đạt hiệu quả. Muốn có môi trường đạo đức xã hội tốt phải
đảm bảo một số vấn đề, cụ thể:
1) Người cán bộ làm công tác quản lí xã hội, chỉ đạo
công việc giáo dục đạo đức công dân phải có lối sống đạo
đức gương mẫu, là hạt nhân lan tỏa lối sống đạo đức,
phẩm chất tốt đẹp trong quần chúng nhân dân, được nhân
dân cảm mến, quý trọng;
2) Các cấp chính quyền và tổ chức đoàn thể chính trị
- xã hội phải chú trọng và đẩy mạnh thực hiện Hiến pháp,
pháp luật một cách nghiêm túc, gương mẫu đối với quần
chúng nhân dân;
3) Tổ chức tuyên truyền nâng cao hiểu biết, khích lệ
nhân dân trong thực hiện đời sống văn hóa; Thực hiện
đúng tinh thần Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp
hành Trung ương: “Đưa nội dung giáo dục đạo đức con
người, đạo đức công dân vào các hoạt động giáo dục của
xã hội” [12];
4) Kịp thời phát hiện, kịp thời tôn vinh và lan tỏa tấm
gương cá nhân, tổ chức trong việc thực hiện lối sống tích

cực, đạo đức tốt đẹp, rèn luyện bản thân trong tầng lớp
học sinh, SV; nghiêm khắc đối với hành vi lệch chuẩn,
lối sống lệch lạc của một bộ phận SV.
- Xã hội trong mối liên hệ với gia đình SV, xã hội cần:
+ Cơ quan quản lí xã hội thông các cấp chính quyền
phải nắm bắt cụ thể, chính xác tình hình của các hộ gia
đình SV trong việc thực hiện giáo dục con em, tổ chức
đời sống và có sự can thiệp phù hợp trong trường hợp
cần thiết theo quy định của luật pháp hiện hành;
+ Các tổ chức chính trị - xã hội, trước nhất là Mặt trận
tổ quốc và Đoàn Thanh niên đóng vai trò nòng cốt trong
việc vận động nhân dân xây dựng gia đình văn hóa, giáo
dục con em thực hiện đúng pháp luật. Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam và các đoàn thể giám sát, kịp thời nắm bắt
thông tin về gia đình những SV trên địa bàn địa phương
mình phụ trách trong việc thực hiện đường lối chủ
trương, chính sách, pháp luật, các quy định của địa
phương; phối hợp động viên/ giáo dục SV kịp thời;
+ Đẩy mạnh vận động toàn dân xây dựng gia đình
văn hóa; chú trọng lưu giữ và phát huy truyền thống tốt
đẹp của dân tộc: đoàn kết, hiếu học, hiếu thảo, yêu
thương nhau giữa các thành viên trong gia đình,… trong


VJE

Tạp chí Giáo dục, Số 463 (Kì 1 - 10/2019), tr 54-59

xây dựng và thực hiện nội quy, quy định của khu dân cư,
tổ dân phố nhằm lan tỏa giá trị đạo đức tốt đẹp trong mọi

gia đình, ngõ xóm, tổ dân phố, khu dân cư.
- Xã hội trong mối liên hệ với nhà trường. Xã hội liên
hệ thông qua:
+ Thực hiện tốt chức năng quản lí, giám sát công tác
giáo dục đạo cho đức SV trong nhà trường qua việc xem
xét tinh thần thực hiện chủ trương chỉ đạo tuyên truyền,
vận động công dân thực hiện nếp sống văn minh; học tập
và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh;
phòng chống tội phạm xã hội, bạo lực học đường;…
+ Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính
trị - xã hội, tổ chức kinh tế và công dân phải có trách
nhiệm giúp nhà trường trong việc tổ chức các hoạt động
giáo dục và nghiên cứu khoa học; giúp đỡ và tạo điều
kiện, hỗ trợ về tài lực và vật lực cho nhà giáo học tập,
nghiên cứu, sáng tạo, phát huy năng lực trong công tác
giáo dục đạo đức cho SV;
+ Phối hợp tích cực với nhà trường trong giáo dục
đạo đức SV: Thông qua Đoàn Thanh niên và các tổ chức
chính trị - xã hội địa phương tại nơi các nhà trường đóng
trụ sở, nơi SV tới thực tập, nơi SV tới tham gia hoạt động
tình nguyện, nơi SV trọ học,… kết hợp với Đoàn Thanh
niên, Hội SV và đoàn thể của nhà trường để tổ chức các
hoạt động như thắp nến tri ân các anh hùng liệt sĩ, thiện
nguyện giúp đỡ gia đình cách mạng, người neo đơn, trẻ
em mồ côi…, từ đó giáo dục tinh thần trách nhiệm, nâng
cao đạo lí uống nước nhớ nguồn cho SV;
+ Xã hội thông qua đoàn thể của mình: Đoàn Thanh
niên địa phương, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, ủy
ban nhân dân các cấp chính quyền địa phương thường
xuyên cập nhật thông tin về tình hình SV, định hướng,

tham mưu cho Ban Giám hiệu, lãnh đạo quản lí nhà
trường trong công tác giáo dục SV.
Duy trì, củng cố và làm tăng cường mối liên hệ mật
thiết giữa gia đình - nhà trường - xã hội trong quá trình
giáo dục đạo đức cho SV chẳng những thể hiện trách
nhiệm của gia đình - nhà trường - xã hội với thế hệ trẻ
Việt Nam hiện nay mà còn đảm bảo quyền được quan
tâm, tạo điều kiện phát triển của thế hệ trẻ đã được ghi
nhận trong Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam: “Thanh niên được Nhà nước, gia đình và xã
hội tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể
lực, trí tuệ, bồi dưỡng đạo đức, truyền thống dân tộc, ý
thức công dân” [13; tr 24]. Đó cũng là cơ sở quan trọng
góp phần làm cho công tác giáo dục đạo đức SV đạt
thành tựu bền vững.
3. Kết luận
Trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, đạo đức
vừa là mục tiêu đồng thời vừa là động lực của sự phát

59

triển xã hội. Giáo dục đạo đức làm lành mạnh đời sống
tinh thần xã hội là nhiệm vụ quan trọng trong công cuộc
đổi mới ở nước ta. Để đảm bảo sự thành công của công
tác giáo dục đạo đức cho SV Việt Nam hiện nay, cần thiết
phải có sự liên hệ chặt chẽ giữa ba thành tố gia đình - nhà
trường - xã hội. Mối liên hệ này sẽ trở thành lực lượng
quan trọng, có sức mạnh cảm hóa lớn lao đối với SV
trong công tác giáo dục đạo đức cho họ một khi giữa ba
thành tố giáo dục này có sự thống nhất chặt chẽ từ nhận

thức tới thực hành đạo đức. Đó cũng là cơ sở niềm tin
trong hành vi đạo đức của SV và hướng họ tới quá trình
tự giáo dục đạo đức bản thân.
Tài liệu tham khảo
[1] Ban Chấp hành Trung ương (2015). Chỉ thị số
42-CT/TW ngày 24/3/2015 về tăng cường sự lãnh
đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lí tưởng
cách mạng, đạo đức,lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ
giai đoạn 2015-2030.
[2] Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5 (2011). NXB Chính trị
Quốc gia - Sự thật.
[3] Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 9 (2002). NXB Chính trị
Quốc gia - Sự thật.
[4] Trần Đăng Sinh - Nguyễn Thị Thọ (2011). Giáo
trình Đạo đức học. NXB Đại học Sư phạm.
[5] C.Mác và Ph.Ăngghen toàn tập, tập 3 (1995). NXB
Chính trị Quốc gia - Sự thật.
[6] Một số ý kiến của các vị lãnh tụ về vấn đề giáo dục
(1959). Bài nói chuyện của Hồ Chủ tịch ở Hội nghị
cán bộ Đảng trong ngành giáo dục. NXB Giáo dục.
[7] Nguyễn Thị Phương Thủy - Nguyễn Thị Thọ
(2014). Gia đình và giáo dục gia đình. NXB Chính
trị Quốc gia - Sự thật.
[8] Lê Minh (1993). Văn hóa gia đình - tiền đề không
thể vắng thiếu của sự phát triển xã hội. Kỉ yếu hội
thảo khoa học Văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội,
Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn quốc gia,
Hà Nội, tr 143-147.
[9] Tổng cục Thống kê (2018). Niên giám thống kê
2017. NXB Thống kê.

[10] Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Nghị quyết Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII.
[11] Quốc hội (2005). Luật Giáo dục, Luật số
38/2005/QH11 ngày 14/06/2005.
[12] Đảng Cộng sản Việt Nam (2014). Nghị quyết Hội
nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng
(khoá XI).
[13] Quốc hội (2013). Hiến pháp nước Cộng hoà Xã hội
Chủ nghĩa Việt Nam. NXB Lao động.