Đề cương ôn tập học kì 1 môn Địa lí 10 năm 2019-2020 - Trường THPT Uông Bí

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ I
MÔN ĐỊA LÍ. LỚP 10
PHẦN I:  NỘI DUNG ÔN TẬP
BÀI 15: THUỶ QUYỂN. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ 
NƯỚC SÔNG. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT
I. Thuỷ quyển
1. Khái niệm
Thuỷ quyển là lớp nước trên Trái Đất, bao gồm nước trên các biển, các đại, nước trên 
lục địa và hơi nước trong khí quyển.
2. Tuần hoàn của nước trên Trái Đất
a. Vòng tuần hoàn nhỏ: Nươc t
́ ừ biên ( hoăc ao, hô, sông ngoi…) bôc h
̉
̣
̀
̀
́ ơi tao thanh mây
̣
̀
 
va m
̀ ưa, mưa rơi xuông , rôi lai bôc h
́
̀ ̣
́ ơi…
b. Vòng tuần hoàn lớn: nươc biên bôc h
́
̉
́ ơi tao thanh mây, mây đ
̣
̀

ược gio đ
́ ưa vao đât 
̀ ́
liên găp lanh tao thanh m
̀ ̣ ̣
̣
̀
ưa va tuyêt; m
̀
́ ưa rơi va tuyêt tan chay vao cac dong sông, hô va
̀
́
̉
̀ ́ ̀
̀ ̀ 
môt phân ngâm xuông đât thanh n
̣
̀
́
́
́ ̀ ước ngâm
̀ , nguồn nước từ lục địa lại chảy ra biển; 
rồi lại bốc hơi...
II.  Một số nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông
1. Chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm
   + Sông có nguồn tiếp nước chủ yếu là nước mưa: chế độ nước sông hoàn toàn phụ 
thuộc vào sự phân bố lượng mưa trong năm ở nơi đó.
   + Sông có nguồn tiếp nước chủ yếu là băng tuyết tan: mùa xuân đến, băng tuyết tan, 
sông được tiếp nước nhiều.
   + Nước ngầm phong phú, mực nước không sâu, sông được tiếp nước nhiều.

 2. Địa thế, thực vật và hồ đầm.
  + Địa thế: Ở miền núi, nước sông chảy nhanh hơn ở đồng bằng.
  + Thực vật: Rừng cây giúp điều hoà chế độ nước sông, giảm lũ lụt.
  + Hồ, đầm: điều hoà chế độ nước sông.
III. Một số sông lớn trên Trái Đất


Sông

Nơi bắt 
nguồn

Nin

Hồ 
Victoria

A­ma­dôn
I­ê­nít­
xây

Dãy An 
đét
Dãy 
Xaian

Diện tích 
lưu 
vực(km2)

Chiều 
dài 
(km)

2881000

6685

7170000

6437

2580000

4102

Vị trí
Khu vực xích đạo, 
cận xích đạo, cận 
nhiệt, châu Phi
Khu vực xích đạo; 
châu Mĩ
Khu   vực   ôn   đới 
lạnh; châu Á

Nguồn cung 
cấp nước chính
Mưa   và   nước 
ngầm
Mưa   và   nước 

ngầm.
Băng, tuyết tan

BÀI 16: SÓNG. THUỶ TRIỀU. DÒNG BIỂN
I. Sóng  biển
1. Khái niệm
Là hình thức dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng
2. Nguyên nhân
Chủ yếu là do gió
3. Song thân
́
̀ : la song th
̀ ́
ương co chiêu cao khoang 20­40m truyên theo chiêu ngang v
̀
́
̀
̉
̀
̀
ới tôc đô
́ ̣ 
khoang 400­800km.
̉
Nguyên nhân: do đông dât, nui l
̣
́ ́ ửa phun ngâm d
̀ ưới đay biên, ngoai ra con do bao
́
̉

̀
̀
̃.
II. Thuỷ triều
1. Khái niệm
Là hiện tượng chuyển động lên xuống thường xuyên và có chu kì của các khối nước trong 
biển và đại dương.
2. Nguyên nhân
Được hình thành chủ yếu do sức hút Mặt Trăng và Mặt Trời.
3. Đặc điểm
­ Khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất cùng nằm trên đường thẳng. thì dao động thuỷ triều 
lớn nhất. (Trăng tròn hoặc k trăng)
­ Khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất cùng nằm vuông góc với nhau thì dao động thuỷ triều 
nhỏ nhất. (Trăng khuyết)
III. Dòng biển
1. Phân loại:
Có 2 loại :   ­  Dòng nóng
               ­  Dòng lạnh
2. Phân bố:


­ Các dòng biển nóng thường phát sinh từ  Xích Đạo chảy về  hướng tây găp luc đia
̣
̣
̣  
chuyên h
̉ ương vê phia  c
́
̀ ́ ực
­ Các dòng biển lạnh thường phát sinh từ khoảng vĩ tuyến 30 ­> 40 0 chảy về phía Xích 

Đạo.
­ Ở vùng gió mùa thường xuất hiện dòng nước đổi theo mùa.
­ Các dòng biển nóng và lạnh chảy đối xứng qua  2 bờ của các đại dương.
BÀI 20: LỚP VỎ ĐỊA LÍ . QUY LUẬT THỐNG NHẤT VÀ HOÀN CHỈNH CỦA 
LỚP VỎ ĐỊA LÍ
I. Lớp vỏ địa lí
­ Là lớp bề  mặt của Trái Đất,  ở  đó có sự  xâm nhập và tác động lẫn nhau giữa các 
quyển.
­ Dày khoảng 30 – 35 km. 
­ Hình thành và phát triển theo các quy luật tự nhiên.
II. Quy luật thống nhất & hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí
1. Khái ni
 
ệm : 
  Là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phần & 
của mỗi bộ phận lãnh thổ nhỏ của lớp vỏ địa lí .
2. Bi
  ểu hiện : 
­ Trong tự nhiên bât c
́ ư lanh thô nao cung gôm nhiêu thanh phân t
́ ̃
̉ ̀ ̃
̀
̀
̀
̀ ự nhiên anh h
̉
ưởng 
qua lai va phu thuôc nhau
̣ ̀ ̣

̣
­ Chỉ cần một thành phần thay đổi, các thành phần khác sẽ thay đổi theo .
3. Nguyên nhân
­ Các thành phần đồng thời chịu tác động của nội lực và ngoại lực
­ Các thành phần trao đổi vật chất và năng lượng với nhau
4. Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm
­ Cần nghiên cứu kỹ trước khi sử dụng tự nhiên vào mục đích kinh tế – xã hội
­ Cần phải thực hiện khai thác và sử dụng hợp lí đi đôi với bảo vệ và tái tạo TNTN­ 
MT
BÀI 21: QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI VÀ QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI
I. Quy luật địa đới


1. Khái niệm:  Là sự  thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lý và cảnh 
quan địa lý theo vĩ độ.
2. Nguyên nhân: Góc chiếu của tia sáng Mặt Trời tới bề mặt đất nhỏ dần từ  Xích đạo 
về 2 cực ­> lượng bức xạ Mặt Trời cũng giảm theo
3. Biểu hiện: 
a. Sự phân bố của các vành đai nhiệt.
Trên thế giới có 7 vành đai nhiệt
b. Các đai áp và các đới gió trên Trái Đất
­ Có 7 đai áp
­ Có 6 loại  gió
c. Các đới khí hậu trên Trái Đất.
­ Có 7  đới khí hậu chính
d. Các đới đất và các thảm thực vật.
­ Có 10 kiểu thảm thực vật
­ Có 10 đới đất
II. Quy luật phi địa đới
1. Khái niệm

Là quy luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bố theo địa đới của các thành 
phần địa lý và cảnh quan.
2. Nguyên nhân
Do nguồn năng lượng bên trong lòng đất ­> phân chia bề mặt đất thành: lục địa, đại 
dương địa hình núi cao.
3. Biểu hiện
a. Quy luật địa ô.
­ Khái niệm: Là sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên & các cảnh quan 
theo kinh độ
­ Nguyên nhân: Do sự phân bố đất, biển và đại dương
­ Biểu hiện: Sự thay đổi của các thảm thực vật theo kinh độ 
b. Quy luật đai cao.
­ Khái niệm: Sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên và các cảnh quan địa 
lý theo độ cao của địa hình
­ Nguyên nhân: Do sự thay đổi nhiệt ẩm theo độ cao
­ Biểu hiện: Sự phân bố các vành đai thực vật theo độ cao.


BÀI 22:  DÂN SỐ VÀ SỰ GIA TĂNG DÂN SỐ
I. Dân số và tình hình phát triển dân số thế giới
1. Dân số thế giới
­ Dân số thế giới: 6,477 tỉ người (2005), năm 2018 là 7,7 tỉ người
­ Quy mô dân số giữa các nước, các vùng lãnh thổ rất khác nhau.
2. Tình hình phát triển dân số trên thế giới
­ Tốc độ gia tăng dân số nhanh
­ Quy mô dân số thế giới ngày càng lớn .
­ Thời gian dân số tăng thêm 1 tỉ người ngày càng rút ngắn. 
II. Gia tăng dân số
1. Gia tăng tự nhiên
a. Tỉ suất sinh thô 

* Khái niệm 
­ Tỉ suất sinh thô là tương quan giữa số trẻ em được sinh ra trong năm so với dân số 
trung bình ở cùng một thời điểm 
­ S = s  X 1000 / Dtb
* Tình hình 
­ Tỉ suất sinh thô toàn thế giới, các nước phát triển và các nước đang phát triển có xu 
hướng giảm nhanh song có sự khác biệt giữa hai nhóm nước 
* Yếu tố tác động 
­ Yếu tố Tn, sinh học, phong tục tập quán và tâm lí xã hội 
­ Trình độ phát triển kt xã hội 
­ Chính sách phát triển dân số 
b. Tỉ suất tử thô 
*  Khái niệm 
Là tương quan giữa số người chết trong năm so với dân số trung bình cùng thời điểm 
T= t x 1000/ Dtb
* Tình hình 
­ Tử suất tử thô toàn thế giới giảm nhanh đặc biệt các nước đang phát triển 
­ Ít có sự chênh lệch về tỉ suất tử thô ở các nước phát triển vầ các nước đang phát 
triển 
* Yếu tố tác động 
­ Mức sống, môi trường sống
­ Trình độ phát triển y tế và KHKT 


­ Thiên tai, chiến tranh, tệ nạn xã hội
c. Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên
Tg= S­ T (%)
­ Các nước trên thế giới tỉ xuất gia tăng dân số tự nhiên khác nhau, cao nhất là các 
nước châu phi thấp nhất là các nước châu Âu
d. Ảnh hưởng của tình hình tăng dân số đối với sự phát triển kinh tế­ xã hội

 Sức ép dân số đối với việc phát triển kinh tế ­  xã hội và môi trường
2. Gia tăng cơ học 
­ Gia tăng cơ học là sự chênh lệch giữa số người xuất cư và nhập cư 
G =  XC­ NC (%)
3. Gia tăng dân số
­ Tỉ suất gia tăng dân số được xác định bằng tổng số giữa tỉ suất gia tăng tự nhiên và tỉ 
suất gia tăng cơ học.
­ GTDS = Tg+ G (Đơn vị tính : %)
BÀI 23:  CƠ CẤU DÂN SỐ
I. Cơ cấu sinh học
1. Cơ cấu dân số theo giới
­ Cơ cấu dân số theo giới biểu thị tương quan giữa giới nam so với giới nữ hoặc so 
với tổng số dân.( đơn vi:%)
̣
­ CCDS theo giới có sự biến động theo thời  gian và có sự khác nhau giữa các nước, 
các khu vực.
­ Cơ câu dân s
́
ố theo giơi anh h
́ ̉
ưởng đên phân bô san xuât, tô ch
́
́ ̉
́ ̉ ức đời sông va hoach 
́
̀ ̣
đinh chiên l
̣
́ ược phat triên kinh tê­ xa hôi cua quôc gia
́

̉
́ ̃ ̣ ̉
́
2. Cơ cấu dân số theo tuổi
­ CCDS theo tuổi là sự tập hợp những nhóm người sắp xếp theo những nhóm tuổi 
nhất định.
­ Dân số thường phân chia thành 3 nhóm tuổi chính 
­ Sự phân chia CCDS già hay trẻ tùy thuộc vào tỷ lệ của từng nhóm tuổi trong CCDS.  
Các nước đang phát triển có CCDS trẻ, các nước phát triển có CCDS già.
* Tháp dân số là biểu đồ thể hiện CCDS theo tuổi và giới.
­ 3 kiểu tháp tuổi cơ bản 
* Tháp dân số cho biết những đặc trưng cơ bản về dân số như : Cơ cấu tuổi, giới, tỉ 
suất sinh, tử, gia tăng dân số, tuổi thọ trung bình.


II. Cơ cấu xã hội
1. Cơ cấu dân số theo lao động
a. Nguồn lao động.
­ Bao gồm bộ phận dân số trong độ tuổi từ 15 trở lên có khả năng tham gia lao động
­ Nguồn lao động được chia thành 2 nhóm: 
+ Nhóm dân số họat động kinh tế.  
+ Nhóm dân số không họat động kinh tế.
b. Dân số họat động theo khu vực kinh tế.
­ Dân số họat động theo khu vực kinh tế được phân chia dựa trên sự phân chia nền 
kinh tế theo 3 khu vực (SGK)
­ CCDS họat động kinh tế phản ánh trình độ phát triển KT­XH. 
­ Dân số họat động theo khu vực kinh tế có sự khác nhau giữa các nước.
­ Các nước đang phát triển tỉ lệ lao động ở khu vực I cao nhất.
­ Các nước phát triển tỉ lệ lao động chủ yếu phân bố khu vực III
2. Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa.

Phan anh trinh đô văn hoa, dân tri va hoc vân cua dân c
̉ ́
̀
̣
́
́ ̀ ̣
́ ̉
ư
BÀI 24: PHÂN BỐ DÂN CƯ.  CÁC LỌAI HÌNH QUẦN CƯ VÀ ĐÔ THỊ HÓA
I. Phân bố dân cư 
1. Khái niệm
Là sự sắp xếp dân số  một cách tự  phát hoặc tự giác trên một lãnh thổ  nhất định, phù  
hợp với điều kiện sống và các yêu cầu của  xã hội.
Mật độ dân số =Equation Chapter (Next) Section 1   
2. Đặc điểm 
a. Phân bố dân cư không đều trong không gian 
­Năm 2005 mật độ dân cư trung bình: 48người/ km2
+Tập trung đông: Tây Âu, Nam Â, 
Ca ri bê, Đông ÁĐNÁ,...
+ Thưa dân: Châu Đại Dương, Bắc Mĩ, Trung Phi, Bắc Phi...
b. Biến động về phân bố dân cư  theo thời gian
Phân bố dân cư có sự khác nhau qua các thời kì
+ Châu Mĩ, châu Á, châu Đại Dương tăng
+ Châu Âu, châu Phi giảm


3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phân bố dân cư 
+ Điều kiện tự  nhiên: Khí hậu, nước, địa hình, đất, khoáng sản, thuận lợi thu hút cư 
trú.
+ Điều kiện kinh tế ­ xã hội: Phương thức sản xuất (tính chất nền kinh tế), trình độ 

phát triển kinh tế, quyết định đến cư trú.
+ Lịch sử khai thác lãnh thổ lâu đời, cư trú đông, chuyển cư,..
II. Các loại hình quần cư ( giảm tải ct)
III. Đô thị hoá 
1. Khái niệm
Là quá trình kinh tế ­ xã hội mà biểu hiện của nó là sự tăng nhanh số lượng và quy mô 
của các điểm dân cư đô thị, sự tập trung dân cư trong các thành phố, nhất là các thành  
phố lớn và phổ biến rộng rãi lối sống thành thị. 
2. Đặc điểm: 3 đặc điểm
a. Dân cư thành thị có xu hướng tăng nhanh.
b. Dân cư tập trung vào các thành phố lớn và cực lớn.
c. Phổ biến rộng rãi lối sống thành thị.
3. Ảnh hưởng của đô thị hoá đến sự phát triển kinh tế­xã hội và môi trường.
­Tích cực: Thúc đẩy tốc độ phát triển kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thay đổi 
sự phân bố dân cư, thay đổi các quá trình sinh, tử và hôn nhân ở các đô thị. 
­Tiêu cực: Nếu không xuất phát từ CNH(tự phát) 
+ Nông thôn: mất đi một phần nhân lực(đất không ai sản xuất)
+ Thành phố: thất nghiệp, thiếu việc làm,  nghèo nàn, ô nhiễm môi trường dẫn đến 
nhiều tiêu cực khác.

PHẦN II: MỘT SỐ CÂU HỎI VẬN DỤNG
* TRẮC NGHIỆM
Chọn đáp án em cho là đúng nhất 
1. Quy luật địa đới là: 
A. Sự thay đổi các thành phần địa lí và cảnh quan ở phần lục địa. 
B. Sự thay đổi các thành phầnđịa lí theo vĩ độ có quy luật.
C. Sự thay đổi các thành phần địa lí theo đai cao. 
D. Sự thay đổi các thành phần địa lí theo kinh độ.  
2.  Nguyên nhân chính dẫn đến quy luật địa đới là 
A.  Sự thay đổi khi hậu. 

          B.  Sự tự quay của Trái Đất. 


C. Trai đất hình cầu và bức  xạ mặt trời.

         D.  Sự thay đổi của lượng ma. 

3.  Quy luật địa ô làm cho các thảm thực vật thay đổi:
A. Từ thấp lên cao.

B.Theo kinh độ. 

C. Theo vĩ độ. 

D.ý b và c. 

4. Nguyên nhân chính dẫn tới các kiểu thảm thực vật thay đổi theo độ cao là: 
A. thay đổi theo loại đấ.t
           C. lượng ma thay đổi. 

          B. khí hậu thay đổi.
         D.  ý a và b. 

5.  Dân số hoạt động kinh tế là
 A. Tất cả những người dân đều có khả năng làm kinh tế. 
B.  Những người trong độ tuổi lao động. 
C.Những người trong độ tuổi lao động có hoạt động kinh tế.
D. Những người lao động trong lĩnh vực sản xuất vật chất .
6. Hiện nay tỷ lệ lao động trong khu vực I chiếm khoảng: 

A. 30%
B.40%
C.50%
D. 60% 
7. Tỷ lệ người biết chữ được tính như thế nào? 
A. Từ 6 tuổi trở lên biết đọc, viết.
B. Từ 10 tuổi trở lên biết đọc, viết. 
C. Từ 20 tuổi trở lên biết đọc, viết.
 D. Từ 15 tuổi trở lên biết đọc, viết.
8. Đâu không phải là nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông ?
        A. Chế độ mưa.              B. Địa hình.                C. Chế dộ gió.             D. Thực vật.
9. Nguyên nhân sinh ra thủy triều là do ảnh hưởng ?
A. sức hút Mặt Trăng, Trái Đất.                 B. sức hút Mặt Trăng, Mặt Trời.
C. sức hút Trái Đất, Mặt Trăng.                 D. sức hút Mặt Trời, Trái Đất.
10. Các con sông ở miền nóng thì nước sông đều do
A. băng tuyết tan.          B. nước mưa.                  C. nước ngầm.               D. băng.
11. Một nước có tỉ lệ nhóm tuổi từ 0 – 14 tuổi là trên 35% nhóm tuổi trên 60 tuổi trở 
lên là dưới 10% thì được xếp là nước có
A. dân số trẻ.         B. dân số già.            C. dân số trung bình.              D. dân số cao.
12. Việc phá hoại rừng phòng hộ ở thượng nguồn sông sẽ dẫn tới hậu quả
A. mực nước sông quanh năm thấp, sông chảy chậm chạp.
B. mực nước sông quanh năm cao, sông chảy siết.
C. mùa lũ nước sông dâng cao đột ngột, mùa cạn mực nước cạn kiệt.
D. sông hầu như không còn nước, chảy quanh co uốn khúc.
13. Ảnh hưởng tích cực của đô thị hóa là


A. làm cho nông thôn mất đi nguồn nhân lực lớn.
B. tỉ lệ dân số thành thị tăng lên một cách tự phát.
C. tình trạng thất nghiệp ở thành thị ngày càng tăng.

D. góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động.
14. Vì sao nơi có dòng biển nóng đi qua thì mưa nhiều ?
A. Do không khí trên dòng biển bị nóng, hơi nước không bốc lên được.
B. Do không khí trên dòng biển nóng chứa nhiều hơi nước, gió mang hơi nước vào đất 
liền gây mưa.
C.  Do hơi nước không bốc hơi ít nên mưa nhiều.
D. Do dòng biển nóng nên hơi nước bốc lên được gây mưa nhiều.
15. Quy luật địa đới là
A. sự thay đổi của các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí theo kinh độ.
B. sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và các cảnh quan địa lí theo 
vĩ độ.
C. sự thay đổi có quy luật của các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí theo kinh độ.
D. sự thay đổi của khí hậu, các yếu tố  theo vĩ độ.
16.Nhóm dân số hoạt động kinh tế bao gồm những người
A. đang hoạt động trong các khu vực kinh tế nông­lâm­ngư nghiệp, công nghiệp và 
xây dựng.
B. đang là học sinh, sinh viên, những người nội trợ, những người có việc làm ổn định.
C. có nhu cầu lao động có việc làm, người nội trợ, có việc làm tạm thời.
D. có việc làm ổn định, tạm thời và những người có nhu cầu lao động nhưng chưa có việc làm
17.Vai trò của hồ, đầm là
A. điều hòa nguồn nước.                        B. điều hòa chế độ nước sông.
C. điều hòa chế độ nước.                         D. điều hòa dòng chảy.
18.Nguyên nhân sinh ra sóng thần là do
A. chuyển động của các hải lưu.
B. động đất, hoạt động của bão, gió.
C. động đất, núi lửa phun ngầm dưới đáy biển, bão.
D. hoạt động của núi lửa, động đất.
19.Thông thường, nhóm tuổi từ 60 tuổi trở lên được gọi là nhóm
A. trong độ tuổi lao động.                                         B. trên độ tuổi lao động.
C. dưới độ tuổi lao động.                                          D. không còn khả năng lao động.

20. Đâu là nguyên nhân dẫn đến quy luật đai cao ?
A. Do sự giảm nhanh nhiệt độ theo độ cao.
B. Do sự phân bố đất liền, biển và đại dương.
C. Do Trái Đất hình cầu và bức xạ Mặt Trời.
D. Do nguồn năng lượng bên trong của Trái Đất.


* TỰ LUẬN
1. Nhận dạng biểu đồ
2. Nhận xét bảng số liệu.
3. Giải thích bảng số liệu
­­­­­­­­­­­­­­­HẾT ­­­­­­­­­­­­­­