Cảm nhận vẻ đẹp độc đáo, mới lạ của hình tượng người lính trong bài thơ Tây Tiến

Đề bài: Cảm nhận vẻ đẹp độc đáo, mới lạ của hình tượng người lính trong bài thơ 
Tây Tiến
Bài làm
Để  làm nổi bật vẻ  đẹp độc đáo của hình tượng người lính trong bài thơ  Tây Tiến, khi 
chọn dẫn chứng, người viết cần chú ý: những nét tả  người và tả  cảnh không tách rời 
nhau. Nói cảnh là để  nói người, cảnh có nhiều nét đối cực chính là cái nền làm nổi bật  
những nét đối cực vốn có trong tâm hồn và tính cách người lính Tây Tiến. Có thể  nhận  
thấy rõ những đặc điểm nổi bật của người lính Tây Tiến trong bài thơ  là can trường, 
mạnh mẽ và lãng mạn, hào hoa. Tuy nhiên, những đặc điểm (cũng là những phẩm chất)  
này không tồn tại tách rời nhau. Một chi tiết, một hình  ảnh hoàn toàn có thể  được khai  
thác từ những góc độ khác nhau để làm nổi bật những đặc điểm tưởng như đối lập nhau 
đó. Cần tránh cách phân tích chỉ  nhìn ra những đặc điểm xã hội học của đối tượng mà  
quên mất chủ  thể  trữ  tình. Không có cách nhìn riêng, không có ngôn ngữ  thể  hiện riêng  
của Quang Dũng, sự  độc đáo mang tính khách quan, vốn có của đối tượng miêu tả  sẽ 
không có cơ hội làm nên sự độc đáo của hình tượng như ta đã thấy trong bài thơ.
Trong nền thơ ca cách mạng Việt Nam có nhiều tác phẩm xuất sắc ca ngợi hình ảnh đẹp  
đẽ của “anh bộ đội Cụ Hồ”. Cùng với những bài thơ nổi tiếng được sáng tác trong thời kì 
kháng chiến chống thực dân Pháp như Đồng chí của Chính Hữu, Nhớ của Hồng Nguyên,  
Cá nước của Tố  Hữu, Tây Tiến của Quang Dũng đã sớm tạo dựng được một bức chân 
dung sinh động về những người lính “vì nhân dân quên mình”.
Hình ảnh người lính được khắc hoạ trong bài thơ Tây Tiến có hai đặc điểm nổi bật: can 
trường, mạnh mẽ và lãng mạn, hào hoa. Hai đặc điểm (hay là hai nét tính cách này) quyện 
chặt vào nhau không thể  tách rời. Sự  can trường được biểu lộ  một phần qua tinh thần  
lãng mạn và ngược lại, tinh thần lãng mạn có một số mặt đã nằm ngay trong phẩm chất 
can trường, ngang tàng ấy. Sự  dung họp đẹp đẽ giữa hai nét đối cực này chưa hẳn đã là 
một hiện tượng phổ quát. Trong các bài thơ đã nêu trên của Chính Hữu, Hồng Nguyên, Tố 
Hữu, hình ảnh người lính thường hiện lên với vẻ đẹp chân chất, bình dị và cái quyết liệt,  


hăng hái của họ cũng có những nét khác. Điều này cũng dễ hiểu vì người lính được “miêu  
tả” trong đó là những người lính nông dân xuất thân từ  nơi nước mặn đồng chua, nơi 

những làng quê nghèo đất cày lên sỏi đá. Trong khi đó, các "nhân vật” của Quang Dũng lại 
có gốc gác thị thành và nhiều người trong số họ là học sinh, trí thức. Hiển nhiên các chàng  
trai Hà Nội thanh lịch, hào hoa này có cách cảm thụ và trải nghiệm riêng đối với cuộc đời  
kháng chiến. Đây là cơ sở đầu tiên khiến cho hình ảnh họ trong thơ Quang Dũng có một  
vẻ đẹp riêng, độc đáo.
Đã nói đến người lính cách mạng, không thể  không nói tới tinh thần quá cảm sẵn sàng  
vượt qua mọi gian lao của họ. Để  thể  hiện điều đó, bằng sức mạnh của sự  hồi tưởng,  
bằng bút pháp miêu tả  gân guốc và phóng túng, Quang Dũng đã tái hiện rất sinh động  
trong Tây Tiến một hoàn cảnh đầy thử thách. Trên con đường hành quân về miền tây Tổ 
quốc, các chiến sĩ Tây Tiến đã phải chấp nhận sự thách thức của những đèo cao, vực sâu 
cực kì hiểm trở. Dốc rồi lại dốc, gập ghềnh, khúc khuỷu, chừng như muốn dẫn người ta  
lên tới tận đỉnh trời. Có những lúc đoàn quân đi trong sương núi mịt mùng bủa vây tứ phía. 
Người càng mỏi mệt, núi rừng càng diễu võ giương oai, càng mượn lời thác gào lên 
những tiếng man dại giữa đại ngàn. Đó là chưa kể  sự  rình rập của thú dữ  đêm đêm. Đi 
vào nơi lam sơn chướng khí, những người lính chưa quen phong thổ phải đối diện hằng  
ngày với hiểm hoạ  ghê sợ  của sốt rét, dịch bệnh khiến cho tóc không mọc nổi, da tái  
xanh, “đánh trận tử  vong ít, sốt rét tử  vong nhiều” (Trần Lê Văn). Nhấn mạnh sự  khắc  
nghiệt của hoàn cảnh chính là một cách Quang Dũng gián tiếp làm nổi bật sự quyết chí  
của các chiến sĩ. Các câu thơ như: Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm / Heo hút cồn mây 
súng ngửi trời đâu phải chỉ đơn thuần tả  dốc. Sự thật nó đang tả  người vượt dốc và âm 
điệu trúc trắc ,“khổ  độc” của các câu thơ  như  muốn mô phỏng hơi thở  nặng nhọc của 
những người lính. Tất nhiên, trong bài thơ  cũng có những câu trực tiếp tả  người. Đó là 
những câu thơ nói về một cách chết, một kiểu chết thường gặp: Anh bạn dãi dầu không  
bước nữa / Gục lên súng mũ bỏ quên đời! Thoạt đọc qua, ta ngỡ câu thơ  chỉ bộc lộ cảm 
xúc về  sự  mất mát, nhưng ngẫm nghĩ kĩ, ta hiểu ra trong  ấy chứa đựng nét miêu tả  về 
một tư  thế  hi sinh. Gian lao không làm các chiến sĩ sờn lòng. Nếu có chết, họ  cũng chỉ 
chịu chết trong tư thế đi lên, giữa lúc đang làm nhiệm vụ. Người lính đi vào cái chết như 


đi vào một giấc ngủ  bỏ  quên đời rất thanh thản. Họ  quả  là những người Nhẹ  xem tính  

mệnh như màu cỏ cây, họ đã thực hiện chí làm trai của mình một cách hết sức trọn vẹn, 
thậm chí mang màu sắc lãng mạn nữa.
Cũng thật lạ lùng, Thầy Tiến nhiều lần nói đến cái chết mà khí lực của bài thơ  vẫn rất  
mạnh mẽ. Phải chăng điều này có nguyên nhân ở  tinh thần “dám chết” của các chiến sĩ? 
Hành quân vào miền đất dữ, họ  quá biết những hiểm nguy đang chờ  đón. Với ai đó, 
những nấm mồ viễn xứ nằm rải rác biên cương có thể đưa lại một ám ảnh ghê sợ, nhưng  
với người lính Tây Tiến thì không. Thuở  ra đi họ  đã “hẹn  ước”: Đường lên thăm thẳm 
một chia phôi (cũng có nghĩa là Chí nhớn chưa về bàn­tay không ­ Thâm Tâm), bởi thế, họ 
sẵn sàng chấp nhận hy sinh không điều kiện, không tính toán. Chiến trường đi chẳng tiếc  
đời xanh là một tâm niệm ­ cái tâm niệm của kẻ làm chủ được mình, tự ý thức được sâu  
sắc hành động của mình. Can đảm mà chẳng hề mù quáng ­ đó là một phẩm chất rất đẹp  
của người chiến sĩ Tây Tiến nói riêng và của người chiến sĩ cách mạng nói chung.
Khó mà tách riêng ra đâu là nét can trường và đâu là nét lãng mạn, hào hoa trong một con 
người thống nhất. Sự  can trường đã nhuốm vẻ  lãng mạn của người lính Tây Tiến một  
phần do nó được cảm nhận bằng hồn thơ  rất mực tài hoa, khoáng đạt, trẻ  trung. Rất  
nhiều chi tiết miêu tả  đặc sắc trong bài thơ  cùng một lúc làm phát lộ  hai phẩm chất nói 
trên của các chiến sĩ. Phải rất giàu dũng khí cũng như rất giàu “hồn thơ”, người lính Tây  
Tiến mới rung động được đến mức cực điểm với vẻ đẹp nguyên sơ, hùng vĩ của núi rừng  
như thế này: Chiều chiều oai linh thác gầm thét / Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người.  
Có những lúc người lính Tây Tiến thả  hồn bay lên với cảnh trí tuyệt vời thơ  mộng của  
thiên nhiên. Ta hiểu lúc đó họ  đã chế  ngự  được hoàn cảnh khắc nghiệt để  thưởng thức 
những vẻ  đẹp hiếm thấy trong đời: Người đi Châu Mộc chiều sương  ấy / Có thấy hồn 
lau nẻo bến bờ / Có nhớ dáng người trên độc mộc / Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa. Có 
thể nói, trong mỗi người lính Tây Tiến có tồn tại một con người nghệ sĩ. Chẳng hề ngẫu 
nhiên khi ta thấy xuất hiện nhiều lần trong tác phẩm các chi tiết nói về “hoa", về “nhạc”, 
về "thơ” ­ những “vật liệu” hết sức cần thiết cho việc tô đậm phẩm chất lãng mạn trong  
tâm hồn người chiến sĩ. Các anh đã chiến thắng hoàn cảnh đến hai lần khi trong những 


ngày gian khó vẫn tổ chức nhiều đêm lửa trại tưng bừng, náo nhiệt. Trong những đêm đó, 

nét đa tình, hào hoa của các chàng trai Hà Nội càng được bộc lộ rõ hơn bao giờ hết. Họ đã  
reo lên sung sướng,  ngỡ  ngàng trước  sự  xuất hiện của  một dáng hồng sơn cước  và  
nghiêng ngả  vui hết mình trong tiếng khèn, tiếng nhạc dặt dìu: Doanh trại bừng lên hội 
đuốc hoa / Kìa em xiêm áo tự bao giờ/Khèn lên man điệu nàng e ấp / Nhạc về Viên Chăn  
xây hồn thơ.
Ốm đau, bệnh tật đã khiến cho người lính Tây Tiến có một vẻ  ngoài thật kì dị. Đôi lần  
họ  mượn ngay sự kỳ dị đó để  tạo cho mình một dáng dấp oai dữ rất riêng. Nhưng điều  
đáng nói ở đây là chất mộng mơ, đa cảm chưa một lần bị biến dạng. Nó vẫn tồn tại như 
để nuôi giữ chất người đẹp đẽ ở các anh. Dáng kiều thơm nơi đô thành trong giấc mộng  
của người chiến sĩ không nói về một trạng thái tinh thần “ốm yếu”, mà ngược lại, cho ta  
hiểu thêm về bản lĩnh sống của các anh ­ những người không chịu đánh mất mình dù gặp 
phải hoàn cảnh khốc liệt như thế nào.
Rung động trước vẻ  đẹp của hình tượng người lính trong bài thơ  Tây Tiến thực chất là  
một rung động thơ. Dĩ nhiên, anh bộ  đội Tây Tiến ngoài đời rất gan dạ, rất hào hoa, 
nhưng phải nhờ “ngôn ngữ thơ” của Quang Dũng, hai phẩm chất kia mới nổi bật lên và 
gây được  ấn tượng sâu sắc cho người đọc đến như  thế. Tạo dựng một bức tranh thiên 
nhiên vừa hùng vĩ, dữ dội, vừa thơ mộng, trữ tình, tác giả đã thực sự làm một phép chiếu  
ứng nhằm phơi mở toàn bộ vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ. Còn khi nhà thơ sử dụng  
những cách nói tếu táo rất lính như súng ngửi trời, cọp trêu người, không mọc tóc... trong  
“kể  việc” thì người đọc bỗng nhiên hình dung được rất rõ dáng vẻ  ngang tàng, đầy khí  
phách của các chàng trai Tây Tiến đang vượt lên cười cợt với gian nan. Sử dụng một hệ 
từ vựng riêng khi nói về cái chết với những từ ngữ không bước nữa, bỏ quên đời, về đất, 
tác giả càng giúp ta thấu rõ tinh thần trượng phu của người lính chiến ­ rất anh hùng, rất 
lãng mạn khi coi cái chết “nhẹ tựa lông hồng”.
Bài thơ Tây Tiến là nơi lưu giữ những kỉ niệm về một thời kháng chiến. Đi vào bài thơ, ta 
nghiêng mình trước vẻ  đẹp can trường, mạnh mẽ và lãng mạn, tài hoa của các chiến sĩ, 
đồng thời ta cũng nghiêng mình trước thơ, trước tâm hồn lớn lao, phong phú của chính  


người thơ Quang Dũng. Độc giả khó ngăn nổi cảm giác thèm được thấy lại một thời thơ 

mà lúc đó người ta làm thơ như đã sống và thực sự đã sống đẹp như một bài thơ.