Hình ảnh con sông Đà trong bài tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân

Đề  bài: Hình  ảnh con sông Đà trong bài tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn  
Tuân
Bài làm
Tác phẩm Sông Đà, với mười lăm tùy bút, là kết quả  của chuyến đi thực tế  tây Bắc vào 
năm 1958 của Nguyễn Tuân, đã ghi nhận nhiều bức tranh sinh động và nhiều hình  ảnh  
nghệ thuật đầy sức hấp dẫn, đậm đà cảm hứng lãng mạn trong sáng.
Một trong các tùy bút đó là Người lái đò Sông Đà. Bài văn đầy ắp những tư liệu địa lí, lịch 
sử như ngọn nguồn của sông Đà, những địa thế đặc biệt, những con thác dữ, lịch sử đấu  
tranh cách mạng của nhân dân vùng cao Tây Bắc, đồng thời miêu tả hình ảnh con sông Đà 
bằng một phong cách nghệ thuật độc đáo.
Sông Đà hung bạo, hiểm ác: Nét dữ  dội đầu tiên của con sông là những thác nước gầm  
réo muôn đời. Tiếng nước thác nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như 
là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như  tiếng một ngả  con trâu 
mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ  lửa, đang phá tuông rừng lửa cùng 
gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng. Con sông chợt trở  nên hung bạo hơn khi sóng  
nước reo hò làm thanh điệu cho đá, mặt nước hò la vang dậy quanh mình ùa vào mà bẻ 
gãy cán chèo (...) Có lúc chúng đội cả thuyền lên.
Có những quãng sông đầy thác ghềnh, lòng sông như bày một thạch trận chực nuốt chìm  
những con thuyền non tay lái. Mới thấy rằng đây là nó bày thạch trận trên sông. Đám tảng  
đám hòn chia làm ba hàng chắn ngang trên sông, đòi ăn chết cái thuyền... Phép nhân hóa 
được tận dụng để  tả  thạch trận mà khúc sông đã bày ra thành một chiến thuật hiểm ác  
Vòng đấu vừa rồi nói mở ra năm trận, có bốn cửa tử một cửa sinh, cửa sinh này nằm lập  
lờ phía tả ngạn sông. Vòng thứ hai tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, và 
cửa sinh lại bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn.
Bên cạnh hình ảnh hung bạo, hiểm ác là hình ảnh con sông Đà hiền hòa, thơ mộng, hai bờ 
sông tràn đầy cảnh sắc tươi vui.


Sông Đà thơ mộng, hiền hòa: Con Sông đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân  
tóc  ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc... Nước sông đổi thay tùy mùa: Mùa xuân dòng xanh 
như ngọc bích... Mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ...

Có những quãng ven sông lặng lờ: Hình như từ đời Lí, đời Trần, đời Lê, quãng sông này  
cũng lặng lờ  đến thế  mà thôi và bờ  sông hồn nhiên như  một nỗi niềm cổ  tích tuổi xưa.  
Nét hiền hòa ấy làm cho cảnh vật trở nên gợi cảm, làm cho khách trên đò chợt mơ màng  
như  nghe tiếng con hươu đang thủ  thỉ: "Hỡi ông khách sông Đà có phải ông cũng vừa 
nghe thấy một tiếng còi sương (...) của một chuyến xe lửa đầu tiên" trong tưởng tượng  
của tác giả.
Biện pháp nhân hóa và  ẩn dụ  được vận dụng: Và con sông như  đang lắng nghe những  
giọng nói êm êm của người xuôi, và con sông đang trôi những con đò mình nở chạy buồm  
vải...
Hai bờ sông Đà tràn ngập cảnh sắc tươi vui của một cuộc sống mới đang đầu. nương ngô  
nhú lên mây lá ngô non đầu mùa (...) một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ tranh đẫm sương  
đêm (...), đàn cá đầm xanh quẫy vọt lên mặt sông bụng trắng như  bạc rơi thoi. Nhìn  
chung, cái đẹp của sông Đà có khi do những nét hùng tráng, dữ dội, có từ những dáng nét, 
thanh sắc êm dịu, mượt mà được thể  hiện bằng một phong cách độc đáo, tài hoa với  
những hình ảnh chọn lọc, từng ngôn từ chăm chút, câu, đoạn văn giàu tính nhạc. 
Nguyễn Tuân nhìn thiên nhiên và con người trong hoàn cảnh khắc nghiệt, đồng thời cảm  
nhận thiên nhiên và con người  ở cả phương diện thẩm mĩ, tài hoa. Sông Đà nói chung và 
Người lái đò sông Đà chính là áng thơ  trữ  tình bằng văn xuôi ca ngợi tổ  quốc giàu đẹp, 
thể hiện niềm tin yêu cuộc sống mới đang diễn ra trên đất nước ta.